“Sala Kisalu ya Evanzelizatere”

“Tanina mabanza na nge na mambu yonso, . . . sala kisalu ya evanzelizatere.”​—2 TIMOTEO 4:5, NW.

1. Inki kisalu Yezu kupesaka balongoki na yandi?

ZINA ti balukanu ya Yehowa ke na kulongama na ntoto ya mvimba. Yo kele mutindu yina sambu bantu ya mekudipesaka na Nzambi mebakisaka mfunu ya kisalu ya Yezu Kristu kupesaka balongoki na yandi ntangu yandi tubaka nde: “Beno kwenda kukumisa bantu yonso balonguki na mono: Beno botika bo na zina ya Tata ti ya Mwana ti ya Mpeve-Santu, beno longa bo mpi na kulanda mambu yonso ya mono vandaka kusonga beno na kusala.”​—Matayo 28:19, 20.

2. Inki ntuma nkengi Timoteo kubakaka, mpi inki kele mutindu mosi ya Bakristu yina kele bankengi fwete lungisa kisalu na bo ya kusamuna?

² Balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete kubakisaka mfunu ya kisalu yina. Mu mbandu, ntumwa Polo kulongisilaka mpangi na yandi Mukristu Timoteo, yina kuvandaka mpi nkengi, nde: “Sala kisalu ya evanzelizatere, lungisa mbotembote kisalu na nge.” (2 Timoteo 4:5, NW) Bubu yai, mutindu mosi yina nkengi kelungisaka kisalu na yandi kele ya kuvanda nsamuni ya Kimfumu ya kikesa, nsamuni ya kesalaka mbala na mbala kisalu ya bilanga. Mu mbandu, nkengi na Kulonguka ya Mukanda ya Dibundu kele ti mukumba ya kitoko ya kubaka lutwadisu na kisalu ya kusamuna mpi ya kulonga bankaka. Polo kulungisaka mukumba na yandi ya kusamuna nsangu ya mbote, mpi yandi sadisaka na kulonga bankaka mpila ya kusala kisalu yango.​—Bisalu 20:20; 1 Korinto 9:16, 17.

Baevanzelizatere ya Kikesa ya Ntangu ya Ntama

3, 4. Inki mambu Filipo kukutanaka na yo na kisalu na yandi ya evanzelizatere?

³ Bakristu ya ntete kuzabanaka bonso baevanzelizatere ya kikesa. Beto tadila mbandu ya evanzelizatere Filipo. Yandi vandaka mosi ya ‘babakala nsambwadi yina kuvandaka na bikalulu ya mbote, ya kufuluka na Mpeve ya Nzambi mpi na mayele mingi’ yina bo ponaka sambu na kukabula madya konso kilumbu, kukonda kuponapona, na kati ya Bakristu ya mifwidi yina vandaka kutuba ndinga ya Greki mpi ya Ebreo na Yeruzalemi. (Bisalu 6:1-6) Na nsuka ya kisalu yina ya sipesiali mpi ntangu minyokudi kupanzaka bo yonso, katula kaka bantumwa, Filipo kukwendaka na Samaria. Kuna yandi samunaka nsangu ya mbote mpi mpeve santu kupesaka yandi ngolo ya kubasisa bademo mpi kubelula bantu ya kifu mpi bikata. Bantu mingi ya Samaria kundimaka nsangu ya Kimfumu mpi bo bakaka mbotika. Ntangu bo waka nsangu yai, bantumwa na Yeruzalemi kutindaka bantumwa Piere mpi Yoane na Samaria na mpila nde balongoki yina ya mpa ya kubakaka mbotika kubaka mpeve santu.​—Bisalu 8:4-17.

⁴ Na nima, mpeve ya Nzambi kunataka Filipo na nzila ya Gaza sambu na kukutana ti muntu ya Etiopia yina vandaka tongu. Na nima, ntangu Filipo kutendudilaka yandi pwelele mbikudulu ya Yezaya, muntu yai ya kuvandaka “ministre ya [Kandake] ntotila-nkento ya Etiopia” kutulaka lukwikilu na Yezu Kristu mpi yandi bakaka mbotika. (Bisalu 8:26-38) Na nima, Filipo kwendaka na Azoti mpi na Sezarea, “yandi vandaka kwenda kuzabisa Nsangu ya Mbote na babwala yonso” ya yandi vandaka kuluta. (Bisalu 8:39, 40) Yandi bikaka mbandu mosi ya mbote kibeni na yina metala kusala kisalu ya evanzelizatere!

5. Bana-bankento iya ya Filipo kuzabanaka mingimingi sambu na inki mambu?

⁵ Kiteso ya bamvula 20 na nima, Filipo vandaka kaka kikesa na kisalu ya kusamuna na Sezarea. Ntangu Polo ti Luka kuvandaka na nzo na yandi, “yandi vandaka na bana iya ya bankento, me kwelaka ntete ve. Bo vandaka kuzabisa bantu mambu yina ya Nzambi vandaka kutubila bo.” (Bisalu 21:8-10) Yo kele pwelele nde bana-bankento yina kubakaka malongi ya mbote ya kimpeve, bo vandaka kikesa na kisalu ya kusamuna, mpi bo bakaka nkutu dibaku ya kuzabisa bantu mambu yina Nzambi vandaka kutuba. Kikesa ya bibuti na kisalu ya kusamuna lenda vanda na bupusi ya mbote na bana ya babakala ti ya bankento bubu yai, yo lenda pusa bo na kusala ti kikesa kisalu ya kievanzelizatere luzingu na bo ya mvimba.

Baevanzelizatere ya Kikesa Bubu Yai

6. Inki bambuma ya mbote baevanzelizatere ya mvu-nkama ya ntete kubakaka?

⁶ Na mbikudulu na yandi ya nene yina vandaka kutubila bilumbu na beto mpi ntangu ya nsuka, Yezu Kristu kutubaka nde: “Beno fweti longa ntete Nsangu ya Mbote na makanda yonso ya bantu.” (Marko 13:10) Na ntwala nde nsuka kukwisa, nsangu ya mbote fwete longama ntete “na nsi-ntoto ya mvimba.” (Matayo 24:14) Ntangu Polo mpi baevanzelizatere yankaka ya mvu-nkama ya ntete kulongaka nsangu ya mbote, bantu mingi kukumaka Bakristu, mpi mabundu kusalamaka na bisika mingi ya Kintinu ya Roma. Bankuluntu yina bo ponaka sambu na kusala na mabundu yai kusalaka kumosi ti bampangi na bo ya babakala mpi ya bankento na kisalu ya kievanzelizatere mpi bo kwendaka bisika yonso sambu na kusala kisalu ya kusamuna. Ndinga ya Yehowa kulandaka kaka na kuyela mpi na kumwangana na bilumbu yina, kaka mutindu yo kesalama bubu yai sambu bamilio ya Bambangi ya Yehowa ke na kusala kisalu ya baevanzelizatere. (Bisalu 19:20) Keti nge kele mosi na kati ya bantu ya kyese yina kekumisaka Yehowa?

7. Bansamuni ya Kimfumu ke na kusala inki bubu yai?

⁷ Bansamuni mingi ya Kimfumu ya bubu yai kesadilaka mbote mabaku ya kusala dyaka mingi kisalu ya kievanzelizatere. Mingi na kati na bo mekumaka bamisionere, mpi mingi yankaka kesalaka kisalu ya kievanzelizatere ya ntangu yonso bonso bapasudi-nzila ya ntangu yonso mpi bapasudi-nzila nsadisi. Babakala, bankento, mpi bana yina kele bansamuni ya kikesa ya Kimfumu ke na kusala kisalu ya mbote kibeni! Ya kyeleka, bansadi ya Yehowa yonso ke na kubaka balusakumunu na ntangu bo kesadila yandi dipeka na dipeka bonso baevanzelizatere ya Bakristu.​—Sofonia 3:9.

8. Inki kisalu ya kutula kidimbu ke na kusalama ntangu yai, mpi banani ke na kusala yo?

⁸ Nzambi mepesaka balongoki ya kupakulama ya Yezu mukumba ya kusamuna nsangu ya mbote na ntoto ya mvimba. Ntalu ya “mameme ya nkaka” ya Kristu, ya kelanda kaka na kukuma mingi, kesala kisalu yai ya kievanzelizatere na lweka na bo. (Yoane 10:16) Mbikudulu kefwanisa kisalu yai ya kegulusa luzingu ti kutula kidimbu na ilungi ya bantu yina kemona mpasi ti kedila sambu na mambu ya mbi yina kesalama bilumbu yai. Kubika fyoti, muntu ya mbi tafwa. Na ntangu ya beto kekinga kilumbu yina, kuzabisa bakyeleka ya kegulusaka luzingu ya bantu na ntoto kele dibaku mosi ya nene kibeni.​—Ezekiele 9:4-6, 11.

9. Inki mutindu beto lenda sadisa bantu ya mpa na kisalu ya kusamuna?

⁹ Kana bamvula mingi meluta banda beto kesalaka kisalu ya kievanzelizatere, ntembe kele ve nde beto lenda sadisa bantu ya mpa na dibundu. Bantangu yankaka, beto lenda lomba bo na kufidisa beto na kisalu ya kusamuna. Bakristu yina kele bankuluntu fwete sala mambu yonso yina bo lenda sambu na kutunga Bakristu yankaka na kimpeve. Bikesa ya mbote ya bankengi ya kudikulumusa lenda sadisa mingi kibeni Bakristu yankaka na kuvanda baevanzelizatere ya kikesa mpi ya kebutaka bambuma.​—2 Piere 1:5-8.

Kuta Kimbangi Nzo na Nzo

10. Inki mbandu Kristu ti balongoki na yandi ya ntete kupesaka na kisalu ya kusamuna?

¹⁰ Yezu Kristu kupesaka balongoki na yandi mbandu mosi ya mbote kibeni bonso evanzelizatere. Na yina metala kisalu ya kusamuna ya Kristu mpi ya bantumwa na yandi, Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Yesu kwendaka kutambula na babwala ya nene ti na babwala ya fioti. Yandi vandaka kulonga Nsangu ya Mbote ya Kimfumu ya Nzambi. Balonguki yonso kumi na zole vandaka kwenda ti yandi.” (Luka 8:1) Ebuna Biblia ketuba inki sambu na bantumwa? Na nima ya kukulumuka ya mpeve santu na Pantekoti na mvu 33 ya T.B., “konso kilumbu, na Nzo-Nzambi ti na banzo ya bantu, bo vandaka kulonga kaka ti kuzabisa Nsangu ya Mbote ya Yesu Mesia.”​—Bisalu 5:42.

11. Na kutadila Bisalu 20:20, 21, inki ntumwa Polo kusalaka na kisalu na yandi ya kusamuna?

¹¹ Sambu na kisalu na yandi ya kikesa ya kievanzelizatere, ntumwa Polo kuzabisaka Bakristu ya Efeso yina kuvandaka bankuluntu nde: “Mono bumbilaka beno ve mambu yina vandaka ya mfunu sambu na beno. Mono vandaka kuzabisa beno ti kulonga beno Nsangu ya Mbote na meso ya bantu yonso ti [nzo na nzo, NW].” Ntangu Polo vandaka ‘kulonga nzo na nzo,’ keti yandi vandaka kwenda na banzo ya bansadi ya Yehowa yankaka sambu na kusala bavizite ya kingungudi? Ve, sambu yandi kelanda na kutendula nde: “Mono longaka mbote-mbote Bayuda ti bantu yina kele Bayuda ve nde bo fweti balula ntima na Nzambi, bo fweti tula ntima na Mfumu na beto Yesu.” (Bisalu 20:20, 21) Na kimvuka, bantu yina kudipesaka dezia na Yehowa zolaka kuvanda ve na mfunu ya malongi ya metala ‘kubalula ntima na Nzambi mpi kutula ntima na Mfumu na beto Yesu.’ Polo kulongaka Bakristu ya Efeso yina kuvandaka bankuluntu na kisalu ya nzo na nzo ntangu yandi vandaka kulonga bantu yina kuvandaka ve Bakristu na kubalula ntima mpi na kutula ntima na Yezu. Ntangu yandi salaka mutindu yina, Polo kulandaka metode ya Yezu kubikaka.

12, 13. Na kuwakana ti Filipi 1:7, bantu ya Yehowa mesalaka inki na yina metala nswa na bo ya kulonga?

¹² Kusala kisalu ya kusamuna nzo na nzo lenda vanda mpasi mingi kibeni. Mu mbandu, bantu yankaka kewaka makasi ntangu beto kekwendaka na kyelo na bo ti nsangu ya Biblia. Mpusa na beto kevandaka ve ya kupesa bantu makasi. Kansi, kisalu ya kusamuna nzo na nzo kele nsiku ya Masonuku, mpi zola ya Yehowa ti ya nkweno kepusaka beto na kuta kimbangi na mutindu yai. (Marko 12:28-31) Sambu na “kunwanina” nswa na beto ya kulonga nzo na nzo na ntwala ya nsiku ya leta, beto mefundaka mambu na batribinale mingi, nkutu ti na Tribinale ya Kuluta Nene ya États-Unis. (Filipi 1:7) Mbala mingi, tribinale yai kenungisaka beto. Tala mbandu ya desizio mosi ya tribinale yai kubakaka:

¹³ “Kukabula batrakiti ya ketubilaka mambu ya Nzambi kele mutindu mosi ya ntama ya kisalu ya evanzelizasio yina kuvandaka yantika ntangu bantu mesalaka masini yina kenyemaka mikanda. Yo kevandaka tuka bamvula mingi mwaye mosi ya nene ya bimvuka mingi ya mabundu kesadilaka. Bubu yai, bakolportere ya basekiti mingi kesadilaka mutindu yai ya kusamuna sambu na kunata Evanzile na mafunda mingi ya banzo mpi kusosa kununga, na mwaye ya baviziti, bantu ya kukotisa na lukwikilu na bo. . . . Na kutadila Nsoba ya Ntete ya bo salaka [na Kimvuka ya Bansiku ya États-Unis], mutindu yai ya kisalu ya mabundu kele ti mfunu ya kiteso mosi ti lusambu ya bo kesalaka na banzo-nzambi mpi kulonga na zulu ya estrade.”​—Murdock v. Pennsylvania, 1943.

Sambu na Nki Kulanda na Kulonga?

14. Inki mbuma kisalu na beto ya kusamuna lenda buta?

¹⁴ Bikuma kele mingi ya kesalaka nde beto ta kimbangi nzo na nzo. Konso ntangu ya beto kekwendaka kutala muntu mosi, beto kesosaka kukuna nkeni ya kyeleka ya Masonuku. Ntangu beto kesalaka bamvutukila ya mpa, beto kesosaka kulosila nkeni yango masa. Mpi nkeni yango lenda buta mbuma ya mbote, sambu Polo kusonikaka nde: “Mono muntu kunaka mbuma, Apolo muntu losilaka yo masa, kansi Nzambi muntu yedisaka kimenina.” (1 Korinto 3:6) Yo yina, beto landa na ‘kukuna mpi na kulosila masa,’ ti kivuvu nde Yehowa ‘tayedisa kimenina.’

15, 16. Sambu na nki beto kevutukilaka bantu mbala na mbala na banzo na bo?

¹⁵ Beto kesalaka kisalu ya baevanzelizatere sambu luzingu ya bantu kele na kigonsa. Na nzila ya kulonga, beto lenda gulusa luzingu na beto mpi ya bantu yina kewa beto. (1 Timoteo 4:16) Kana beto kezaba nde luzingu ya muntu mosi kele na kigonsa, keti beto tasala kikesa fyoti mpamba sambu na kusadisa yandi? Ata fyoti ve! Sambu kisalu na beto lenda gulusa luzingu ya bantu, beto kevutukilaka bo mbala na mbala na banzo na bo. Luzingu kelanda kaka na kusoba. Muntu yina kewidikila beto ve na mbala mosi sambu yandi kele ti kisalu mingi lenda zola kuwa nsangu ya Biblia na ntangu yankaka. Beto lenda kutana ti muntu yankaka ya dibuta yina mpi yo lenda nata beto na masolo ya Masonuku.

¹⁶ Kele kaka ve luzingu ya bantu yina kewaka beto kesobaka, kansi bikalulu na bo mpi lenda soba. Mu mbandu, mpasi ya kuvidisa na lufwa muntu ya yandi kezolaka mingi lenda pusa muntu na kuwa nsangu ya Kimfumu. Beto kevandaka ti kivuvu ya kupesa muntu yango kikesa, kusadisa yandi na kudibanzabanzaka sambu na mpusa na yandi ya kimpeve, mpi kumonisa yandi mutindu yandi lenda lungisa yo.​—Matayo 5:3, 4.

17. Inki kele kikuma ya ntete ya kepusaka beto na kusala kisalu ya kusamuna?

¹⁷ Kikuma ya ntete ya kepusaka beto na kuta kimbangi nzo na nzo to na kusala mitindu yankaka ya kisalu ya Bukristu kele mpusa ya kuzabisa zina ya Yehowa. (Kubasika 9:16; Nkunga 83:18, NW) Yo kele lusakumunu mpenza ntangu kisalu na beto ya kievanzelizatere kesadisaka bantu ya kezolaka kyeleka mpi lunungu na kukuma bansadi ya Yehowa! Muyimbi-bankunga kuyimbaka nde: “Beno bana-bankento ti bana-babakala, beno bambuta ti baleki, beno yonso beno kumisa Mfumu Nzambi! Mbote bo yonso kumisa zina ya Mfumu Nzambi! Zina na yandi me luta bazina yonso na nene, lukumu na yandi me luta ntoto ti zulu.”​—Nkunga 148:11-13.

Kisalu ya Kievanzelizatere Kepesaka Beto Mambote

18. Inki mambote kusala kisalu ya kievanzelizatere kepesaka beto?

¹⁸ Kusala kisalu ya evanzelizatere kepesaka beto mambote na mitindu mingi. Kukwenda nzo na nzo ti nsangu ya mbote kesadisaka beto na kukuna kikalulu ya kudikulumusa, mingimingi ntangu bantu keyambaka beto ve na mutindu mosi ya mbote. Sambu na kuvanda baevanzelizatere ya mbote, beto fwete vanda bonso Polo, yina ‘vandaka bonso bantu yina ya yandi vandaka ti bo, na mpila nde yandi kugulusa bantu ya nkaka na kati na bo.’ (1 Korinto 9:19-23) Kusala mingi na kisalu ya kusamuna kesadisaka beto na kutuba ti mayele. Kana beto ketula ntima na Yehowa mpi kepona mbote bangogo na beto, beto lenda sadila ndongisila yai ya Polo: “Ntangu yonso beno fweti tuba mambu ya mbote ti ya mfunu; beno fweti zaba kupesa bamvutu ya mbote na konso muntu.”​—Kolosai 4:6.

19. Inki mutindu mpeve santu kesadisaka baevanzelizatere?

¹⁹ Kisalu ya kievanzelizatere kepusaka beto mpi na kutula ntima na mpeve santu ya Nzambi. (Zakaria 4:6) Na nima, mbuma ya mpeve yango, disongidila “zola, kyese, ngemba, ntima ya nda, bumbote, ntima ya mbote, lukwikilu, mawete, kudiyala,” (NW) kemonana pwelele na kisalu na beto ya kusamuna. (Galatia 5:22, 23) Yo kevandaka na bupusi na bangwisana na beto ti bantu, sambu kundima lutwadisu ya mpeve kesadisaka beto na kumonisa zola, na kuvanda na kyese ti ngemba, na kuvanda ti ntima ya nda mpi ya mbote, na kumonisa bumbote ti lukwikilu, mpi na kumonisa mawete ti kudiyala na ntangu beto kesamuna nsangu ya mbote.

20, 21. Tanga ndambu ya balusakumunu mpi mambote ya beto kebakaka na kuvanda ti kisalu mingi ya kusala bonso baevanzelizatere?

²⁰ Lusakumunu yankaka ya beto kebakaka bonso baevanzelizatere kele nde beto kekuditulaka dyaka mingi na kisika ya bantu yankaka. Ntangu bantu kesongaka beto makambu na bo (mu mbandu maladi, kukonda kisalu, bampasi ya bo kekutanaka na yo na mabuta), beto kekumaka ve bandongisi na bo, kansi beto ketangilaka bo baverse yina kesyamisaka mpi kepesaka kikesa. Beto kevandaka na susi ya bantu yina bo mefwaka mayele na kimpeve kansi yina kevandaka ti zola sambu na lunungu. (2 Korinto 4:4) Mpi yo kele lusakumunu mpenza na kupesa lusadisu ya kimpeve na bantu yina kele ya “kuyilama sambu na kubaka luzingu ya mvula na mvula”!​—Bisalu 13:48, NW.

²¹ Kusalaka mbala na mbala kisalu ya kievanzelizatere kesadisaka beto na kulanda na kutula mabanza na beto na mambu ya kimpeve. (Luka 11:34) Yo kenatilaka beto mambote kibeni, kana ve beto lenda bwa na bampukumuna ya mepanzanaka mingi na inza yai: kuzola kuzwa bima mingi ya kinsuni. Ntumwa Yoane kulongisilaka Bakristu nde: “Beno zola ve luzingu ya nsi-ntoto ti bima yonso kele awa na nsi-ntoto. Kana muntu ke zolaka luzingu ya nsi-ntoto, yandi ke zolaka Tata Nzambi ve. Sambu bima yai yonso kele awa na nsi-ntoto: bima yina ya nitu na beto ti meso na beto ke monaka nzala na yo ti bima yina ya beto ke tulaka lulendo sambu na yo, bima yai yonso ke katukaka na Tata Nzambi ve kansi yo ke katukaka awa na nsi-ntoto. Nsi-ntoto ti bima yonso kele na yo ya bantu ke zolaka, yo ke mana, kansi muntu yina ke salaka mambu yina ya Nzambi ke zolaka, yandi ke zingaka mvula na mvula.” (1 Yoane 2:15-17) Kuvanda ti kisalu mingi ya kusala na kisalu ya Mfumu bonso baevanzelizatere kesadisaka beto na kuzola ve inza.​—1 Korinto 15:58.

Bumba Kimvwama na Zulu

22, 23. (a) Inki bimvwama Bakristu yina kele baevanzelizatere kebumbaka? (b) Inki mutindu disolo yina kelanda tasadisa beto?

²² Kisalu ya kusamuna Kimfumu na kikesa kenataka mambote ya kimakulu. Yezu kumonisaka yo ntangu yandi tubaka nde: “Beno bumba kimvwama awa na nsi-ntoto ve. Awa na nsi-ntoto baniama ke diaka yo, yo ke bwaka matadi, bamiyibi ke kotaka na nzo na ngolo na kwenda kuyiba yo. Kansi beno bumba kimvwama na zulu; kuna baniama lenda dia yo ve, yo lenda bwa matadi ve, bamiyibi lenda kota mpi ve na kwenda kuyiba. ‘Sambu kisika kele kimvwama na nge, po pana mpi ta vanda ntima na nge.’”​—Matayo 6:19-21.

²³ Bika beto landa na kubumba kimvwama na zulu, sambu kele ti dibaku yankaka ve ya meluta kumonisa Nkwa Kimfumu Yehowa bonso Bambangi na yandi. (Yezaya 43:10-12) Na ntangu beto kelungisa kisalu na beto bonso bansadi ya Nzambi, beto lenda kudiwa bonso nkento mosi ya Mukristu ya kele na bamvula kuluta 90 yina kutubaka dyambu yai na yina metala luzingu na yandi ya nda ya yandi lutisaka na kisalu ya Nzambi: “Mu kepesa Yehowa mersi na mutindu yandi ndimaka munu ti bifu na munu na kisalu na yandi bamvula yai yonso, mpi mu kesambaka na masonga yonso nde yandi tavanda Tata na munu ya zola kimakulu.” Kana beto mpi kezolaka mpenza kinduku na beto ti Nzambi, beto tavanda kibeni ti luzolo ya kusala kisalu ya evanzelizatere mbotembote. Disolo yina kelanda tasadisa beto na kubakisa mutindu ya beto lenda lungisa mbotembote kisalu na beto ya kusamuna.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Sambu na inki beto fwete sala kisalu ya evanzelizatere?

• Inki nge lenda tuba na yina metala kisalu ya baevanzelizatere ya ntama mpi ya bubu yai?

• Sambu na nki beto ketaka kimbangi nzo na nzo?

• Inki mambote nge kebakaka na ntangu nge kesalaka kisalu ya evanzelizatere?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 12]

Bubu yai mpi kele ti baevanzelizatere ya kyese bonso Filipo ti bana na yandi ya bankento

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Inki mambote nge kebakaka ntangu nge kezabisaka bankaka nsangu ya mbote?