Yehowa Ketalaka Beto Sambu na Mambote na Beto

“Mfumu Nzambi ke talaka bantu yonso ya nsi-ntoto ya mvimba sambu na kusadisa bayina me kudipesaka na yandi mpenza.”​—2 BANS. 16:9.

1. Sambu na nki Yehowa ketalaka beto?

YEHOWA kele Tata ya kukuka. Yandi zaba beto mbote mpenza na mpila nde yandi zaba nkutu “bangindu” na beto. (1 Bans. 28:9) Kansi, yandi ketalaka beto ve kaka sambu na kusosa bifu. (Nk. 11:4; 130:3) Na zola yonso, yandi kevandaka na mpusa ya kutanina beto na konso kima yina lenda bebisa bangwisana na beto ti yandi to kivuvu na beto ya luzingu ya mvula na mvula.​—Nk. 25:8-10, 12, 13.

2. Yehowa kepesaka ngolo na yandi na banani?

² Yehowa kele nkwa-ngolo yonso mpi yandi kemonaka mambu yonso. Yo yina, yandi lenda sadisa bantu na yandi ya kwikama ntangu yonso ya bo kesambaka yandi, mpi na ntangu ya mpasi. Biblia ketuba na 2 Bansangu 16:9 nde: “Mfumu Nzambi ke talaka bantu yonso ya nsi-ntoto ya mvimba sambu na kusadisa bayina me kudipesaka na yandi mpenza.” Verse yai kemonisa nde Yehowa kepesaka ngolo na yandi na bantu yina kekudipesaka na yandi mpenza, na ntima ya mbote mpi ya kele ti bikuma ya masonga. Yandi ketulaka ve dikebi ya mutindu yai na bantu ya luvunu.​—Yoz. 7:1, 20, 21, 25; Bing. 1:23-33.

Tambula ti Nzambi

3, 4. Kutambula ti Nzambi ketendula inki, mpi Biblia kepesa nki bambandu na dyambu yai?

³ Sambu na bantu mingi, kutambula ti Ngangi ya luyalanganu ya mvimba na mutindu mosi ya kifwani kele dyambu mosi yina lenda salama ve. Kansi, yo yina mpenza dyambu Yehowa kezola nde beto sala. Na ntangu ya ntama, Enoki ti Noa kutambulaka ti Nzambi. (Kuy. 5:22-24; 6:9) Moize “tulaka kaka ngolo bonso nde yandi ke mona na meso na yandi Nzambi yina ke monikaka ve.” (Baeb. 11:27) Na kudikulumusa yonso, Ntotila Davidi kutambulaka ti Tata na yandi ya zulu. Yandi tubaka nde: “[Yehowa] kele ti mono; yandi kele penepene, kima mosi ve lenda nikisa mono.”​—Nk. 16:8.

⁴ Ya kyeleka, beto lenda simba ve Yehowa na diboko mpi kutambula ti yandi. Kansi, beto lenda tambula ti yandi na mutindu ya kifwani. Nki mutindu? Muyimbi-bankunga Asafi kusonikaka nde: “Mono kele kaka na nge ntangu yonso, nge me simbaka mono na diboko na nge. Nge ke sadisaka mono na malongi na nge.” (Nk. 73:23, 24) Na kutuba ya mbote, beto ketambulaka ti Yehowa ntangu beto kelandaka mbotembote bandongisila na yandi yina beto kebakaka na nzila ya Ndinga na yandi ya kusonama mpi na nzila ya “mpika ya kwikama mpi ya mayele.”​—Mat. 24:45, NW; 2 Tim. 3:16.

5. Inki mutindu Yehowa ketalaka bantu na yandi ya kwikama bonso tata mosi ya zola, mpi nki mutindu beto fwete tadila yandi?

⁵ Sambu Yehowa kezolaka mpenza bantu yina ketambulaka ti yandi, yandi ketalaka bo bonso tata mosi ya zola, kekudibanzaka sambu na bo, ketaninaka bo mpi kelongaka bo. Nzambi ketuba nde: “Mono ta songa nge nzila ya nge fweti landa, mono ta longa nge mambu yonso, mono ta talaka nge.” (Nk. 32:⁠8) Kudiyula nde: ‘Keti mu kekudimonaka nde mu ketambulaka ti Yehowa na mutindu ya kifwani, kewidikilaka mayele na yandi mpi kezabaka nde disu na yandi ya zola ketalaka munu? Keti kuzaba nde yandi kele kevandaka na bupusi na mabanza, bangogo mpi na bisalu na munu? Mpi ntangu mu kesalaka kifu, keti mu kemonaka Yehowa bonso Nzambi mosi ya zola mpi ya mawa yina kezolaka kusadisa bantu ya kebalulaka ntima, kansi ve bonso tata mosi ya makambu ngolo mpi ya ntima mbi?’​—Nk. 51:19.

6. Inki dyambu Yehowa lenda sala yina bibuti lenda sala ve?

⁶ Bantangu yankaka, Yehowa lenda sadisa beto nkutu na ntwala nde beto sala dyambu mosi ya mbi. Mu mbandu, yandi lenda mona nde ntima na beto ya mefuluka ti luvunu meyantika kuzola bima yina kele ve mbote. (Yer. 17:9) Na bantangu ya mutindu yina, yandi lenda sala kukonda kusukinina kuluta mambu yina bibuti lenda sala, sambu yandi ‘ketalaka’ ntima na beto mpi kezabaka bangindu na beto. (Nk. 11:4; 139:4; Yer. 17:10) Beto tadila mambu yina Nzambi kusalaka na dyambu mosi ya kusalamaka na luzingu ya Baruki, sekretere mpi nduku ya ngolo ya profete Yeremia.

Tata Mosi ya Zola Sambu na Baruki

7, 8. (a) Baruki kuvandaka nani, mpi nki bangindu ya mbi yantikaka kuyela na ntima na yandi? (b) Inki mutindu Yehowa kutudilaka Baruki dikebi bonso tata mosi ya zola?

⁷ Baruki kuvandaka longi yina kuzabaka bansiku mbote mpi yandi salaka na kwikama yonso kisalu mosi ya mpasi ti Yeremia, disongidila kuzabisa bansangu ya ndola ya Yehowa na Yuda. (Yer. 1:18, 19) Na ntangu mosi buna, Baruki, ziku yandi katukaka na dibuta mosi ya vandaka ti kimvwama, yantikaka kusosa bima ya nene sambu na yandi mosi. Mbala yankaka yandi yantikaka kuyedisa mpusa ya bima mingi ya kinsuni. Yo vanda mpidina to ve, Yehowa kumonaka nde bangindu yina ya mbi yantikaka kuyela na ntima ya Baruki. Yehowa kusungikaka dyambu yina kukonda kusukinina na ntangu yandi tubaka na Baruki, na nzila ya Yeremia nde: “Nge ke bokuta nde: A mono-e, Mfumu Nzambi me yika mono bampasi ya nkaka. Mpasi yango me lembisa mono. Mono ke mona mpila ya kupema ve.” Ebuna Nzambi kutubaka nde: “Nge, nge ke sosa mambote ya mutindu ya nkaka? Kusosa yo ve.”​—Yer. 45:1-5.

⁸ Ata Yehowa kutubilaka Baruki pwelele, Yehowa waka ve makasi, kansi yandi vandaka kutudila yandi dikebi ya masonga bonso tata mosi ya zola. Ya kyeleka, Nzambi kumonaka nde bampusa ya Baruki vandaka kumonisa ve nde yandi vandaka ti ntima ya mbi. Yehowa kuzabaka mpi nde yo vandaka bilumbu ya nsuka sambu na Yeruzalemi ti Yuda, mpi yandi zolaka ve nde Baruki kubebisa lukwikilu na yandi na ntangu yina ya mpasi. Yo yina, sambu na kusadisa nsadi na yandi na kusoba mabanza, Nzambi kuyibusaka Baruki nde yandi ta “tinda bantu yonso bampasi” mpi yandi yikaka nde kana Baruki kusala mambu na mayele yonso, yandi taguluka. (Yer. 45:5) Ya kyeleka, Nzambi zolaka kutuba nde: ‘Baruki, yibuka mambu yina takumina Yuda ti Yeruzalemi kubika fyoti sambu na masumu na bo. Bikala ya kwikama mpi nge taguluka! Munu tatanina nge.’ Yo kemonana nde mambu yina Yehowa kutubaka kusimbaka ntima ya Baruki, sambu yandi sobaka mabanza mpi ntangu bo fwaka Yeruzalemi bamvula 17 na nima, yandi gulukaka.

9. Inki mvutu nge tapesa na bangyufula ya bo meyula na paragrafe?

⁹ Ntangu nge keyindulula disolo ya Baruki, tadila bangyufula ti baverse yai ya melanda: Mutindu Nzambi kusalaka mambu na Baruki kemonisa nki na yina metala Yehowa mpi mutindu yandi ketadilaka bansadi na yandi? (Tanga Baebreo 12:9.) Kana beto tadila ntangu ya mpasi yina beto kezinga, inki dilongi beto lenda baka na ndongisila yina Nzambi kupesaka Baruki mpi na mambu yina Baruki kusalaka? (Tanga Luka 21:34-36.) Sambu na kulanda mbandu ya Yeremia, nki mutindu Bakristu yina kele bankuluntu lenda monisa dikebi yina Yehowa kemonisilaka bansadi na yandi?​—Tanga Galatia 6:1.

Zola ya Tata Kumonanaka na Mwana

10. Inki Nzambi mepesaka Yezu sambu yandi sadila mbote kiyeka na yandi bonso Ntu ya dibundu ya Bukristu?

¹⁰ Na ntwala ya ntangu ya Bukristu, zola ya Yehowa sambu na bantu na yandi vandaka kumonana na nzila ya baprofete mpi ya bansadi na yandi yankaka ya kwikama. Na bilumbu na beto, yo kemonana na Ntu ya dibundu ya Bukristu, Yezu Kristu. (Ef. 1:22, 23) Yo yina, mukanda ya Kusonga kemonisaka Yezu bonso mwana-dimeme yina kele ti “meso nsambwadi . . . yina kele bampeve nsambwadi ya Nzambi tindaka na ntoto ya mvimba.” (Kus. 5:6) Sambu Nzambi mepesaka yandi ngolo ya mpeve santu, Yezu kele ti luswasukusu ya mbote mpenza. Yandi mpi ketalaka ntima na beto, mpi yandi zaba mambu yonso yina kesalama.

11. Inki mukumba Kristu kele na yo, mpi mutindu na yandi ya kutadila beto kemonisa nki sambu na Tata na yandi?

¹¹ Kansi, bonso Yehowa, Yezu kele ve soda mosi ya kele na zulu ya ketalaka beto sambu na kukanga beto. Yandi ketalaka beto na disu ya zola. Mosi na kati ya batitre ya Yezu, “Tata ya Mvula na Mvula,” keyibusa beto mukumba yina yandi kele na yo ya kupesa luzingu ya mvula na mvula na bantu yonso yina kekwikilaka na yandi. (Yez. 9:5) Dyaka, sambu yandi kele Ntu ya dibundu ya Bukristu, Kristu lenda pusa Bakristu ya zola, ya kuyela na kimpeve, mingimingi bankuluntu, na kupesa kikesa to bandongisila na bantu yina kele na yo mfunu.​—1 Tes. 5:14; 2 Tim. 4:1, 2.

12. (a) Mikanda yina Yezu kusonikilaka mabundu nsambwadi na Asie Mineure kemonisa nki sambu na yandi? (b) Inki mutindu bankuluntu kemonisaka nkadilu ya Kristu na mameme ya Nzambi?

¹² Dikebi ya mudindu yina Kristu ketudilaka mameme kumonanaka na mikanda yina yandi sonikilaka bankuluntu ya mabundu nsambwadi na Asie Mineure. (Kus. 2:1–3:22) Na mikanda yina, Yezu kumonisaka nde yandi kezabaka mambu yina kesalamaka na konso dibundu mpi ketudilaka balongoki na yandi dikebi ya mudindu. Yo kele mpi mutindu mosi bubu, sambu mbona-meso ya Mukanda ya Kusonga kelungana na nsungi ya “kilumbu ya Mfumu.”a (Kus. 1:10) Mbala mingi, zola ya Kristu kemonanaka na nzila ya bankuluntu yina kesalaka bonso bangungudi na dibundu. Yandi lenda pusa ‘makabu yai ya bantu’ na kupesa kikesa to bandongisila ntangu yo kevandaka mfunu. (Ef. 4:8; Bis. 20:28; tanga Yezaya 32:1, 2.) Keti nge ketadilaka bikesa ya bo kesalaka bonso kidimbu ya kemonisa dikebi yina Kristu ketudila nge?

Lusadisu na Ntangu ya Mbote

13-15. Inki mutindu Nzambi lenda pona kupesa mvutu na bisambu na beto? Pesa bambandu.

¹³ Keti yo mekuminaka nge dezia na kulomba lusadisu na kisambu mpi na kuzwa mvutu na nzila ya Mukristu mosi ya kuyela yina kwisaka kusyamisa nge? (Yak. 5:14-16) To ziku nge bakaka lusadisu na nzila ya diskure mosi ya bo salaka na lukutakanu ya Bukristu to na mikanda ya mpika. Mbala mingi, Yehowa kepesaka mvutu na bisambu na beto na mitindu yina. Mu mbandu, nkuluntu mosi kusalaka diskure mpi na nima ya kumanisa diskure na yandi, mpangi-nkento mosi yina bo sadilaka dyambu ya kukonda lunungu bamposo meluta kwendaka kukutana ti nkuluntu yango. Na kisika ya kubokuta sambu na dyambu yina bo sadilaka yandi, mpangi-nkento yango kupesaka yandi matondo mingi sambu na bangindu yankaka ya baverse yina yandi tubilaka na diskure. Bangindu yango vandaka kuwakana ti dyambu yina yandi kutanaka ti yo mpi yo pesaka yandi kikesa mingi mpenza. Yandi vandaka na kyese mpenza na mutindu yandi vandaka na lukutakanu yina!

¹⁴ Sambu na yina metala lusadisu ya beto kebakaka na nzila ya kisambu, beto tadila mbandu ya bana-babakala tatu ya kuvandaka na boloko. Bo longukaka kyeleka ya Biblia ntangu bo vandaka na boloko mpi kukumaka bansamuni yina mebakaka ntete ve mbotika. Sambu na mubulu yina kusalamaka na boloko yango, bo buyisaka bantu yonso ya boloko mwa mambu mingi. Yo basisaka mavwanga. Bantu ya boloko kubakaka lukanu nde kilumbu talanda, na nima ya kudya ya suka bo tavutula ve malonga sambu na kumonisa nde bo sepelaka ve. Yo vandaka ntangu yai dyambu mosi ya mpasi sambu na bansamuni yina tatu. Kana bo vukana ti bantu ya boloko yina vandaka kusala mavwanga, bo zolaka kuzitisa ve ndongisila ya Yehowa yina kele na Roma 13:1. Kana bo vukana ti bo ve, bantu yango zolaka kuwila bo makasi.

¹⁵ Sambu mpila ya kusolula kuvandaka ve, bansamuni yina tatu kusambaka sambu na kulomba mayele. Na suka yina kulandaka, bo yonso tatu kubakisaka nde bo bakaka desizio kaka mosi, disongidila bo tadya ve na suka. Ntangu bantu yina kekengilaka bantu ya boloko kwisaka sambu na kubaka malonga, bansamuni yai tatu kuvandaka ve ti malonga ya kuvutula. Bo vandaka na kyese mpenza na mutindu muntu yina “ke ndimaka bisambu” kuvandaka penepene na bo!​—Nk. 65:3.

Tala Bilumbu Kekwisa ti Kivuvu

16. Inki mutindu kisalu ya kusamuna kemonisaka dikebi yina Yehowa ketudilaka bantu yina kele bonso mameme?

¹⁶ Kisalu ya kusamuna ya kesalama na nsi-ntoto ya mvimba kele nzikisa yankaka ya kemonisa dikebi ya zola yina Yehowa ketudilaka bantu ya ntima masonga, ata konso kisika yina bo kezinga. (Kuy. 18:25) Mbala mingi, na lutwadisu ya bawanzyo, Yehowa lenda twadisa bansadi na yandi na bantu yina kele bonso mameme, ata bo kezinga na bisika yina bo melongaka ntete ve nsangu ya mbote. (Kus. 14:6, 7) Mu mbandu, na nzila ya wanzyo mosi, Nzambi kutwadisaka Filipi, nsamuni mosi ya mvu-nkama ya ntete, sambu na kukwenda kukutana ti muntu mosi ya nsi ya Etiopia mpi kutendudila yandi Masonuku. Inki kusalamaka na nima? Muntu yango kundimaka nsangu ya mbote mpi kubakaka mbotika sambu na kukuma longoki ya Yezu.b​—Yoa. 10:14; Bis. 8:26-39.

17. Sambu na nki beto fwete kudiyangisa mingi ve sambu na bilumbu kekwisa?

¹⁷ Mutindu ngidika ya bima ya ntangu yai kekwenda na nsuka, ‘mambu yina kele bonso luyantiku ya misongo’ yina Yezu kutubilaka talanda na kusalama. (Mat. 24:8) Mu mbandu, ntalu ya madya lenda mata mingi sambu mfunu ya madya kekuma kaka mingi, mwini to madidi lenda kuma ngolo, to mbongo lenda mata to kukita. Kisalu lenda kuma mpasi mpi kulomba nde bantu yina kesala kisalu kusala bangunga mingi. Ata mambu yai kusalama, bantu yonso yina ketulaka mambote ya kimpeve na kisika ya ntete mpi kelandaka na kuvanda ti ‘disu’ ya pete, bo kele ve na mfunu ya kudiyangisa mingi. Bo kezabaka nde Nzambi kezolaka bo mpi yandi talungisa bampusa na bo. (Mat. 6:22-34) Mu mbandu, beto tadila mutindu Yehowa kulungisaka bampusa ya Yeremia na bilumbu ya nsuka mpi ya mpasi ya Yeruzalemi na mvu 607 N.T.B.

18. Inki mutindu Yehowa kumonisilaka Yeremia zola na yandi na ntangu bo botulaka Yeruzalemi?

¹⁸ Penepene ya ntangu yina bantu ya Babilone kubotulaka Yeruzalemi, Yeremia kuvandaka na boloko na lupangu ya nzo ya kimfumu. Inki mutindu yandi zolaka kuzwa madya? Kana yandi vandaka ve na boloko, yandi lendaka kusosa madya. Kansi, lusadisu na yandi kuvandaka kaka na maboko ya bantu yina vandaka kukengila yandi, mpi mingi na kati na bo vandaka kumenga yandi. Ata mpidina, Yeremia kutulaka ve ntima na bantu, kansi na Nzambi yina kusilaka nde yandi talungisa bampusa na yandi. Keti Yehowa kulungisaka lusilu na yandi? Ee! Yandi salaka na mpila nde Yeremia kubaka “dimpa mosi konso kilumbu tii kuna mampa yonso kumanaka na bwala.” (Yer. 37:21) Yeremia, Baruki, Ebedi-Meleki mpi bantu yankaka, kugulukaka na ntangu yina ya nzala, ya maladi, ti ya lufwa.​—Yer. 38:2; 39:15-18.

19. Inki fwete vanda lukanu na beto na ntangu beto kevingila bilumbu kekwisa?

¹⁹ Ya kyeleka, Yehowa “ke tulaka meso na yandi na bantu ya mbote konso ntangu, yandi mpi ke waka bisambu na bo konso ntangu.” (1 Pie. 3:12) Keti nge kele na kyese na kuzaba nde Tata na nge ya zulu ketalaka nge? Keti nge kekudiwaka na lutaninu na kuzaba nde yandi ketalaka nge sambu na mambote na nge? Kana mpidina, vanda ti lukanu ya kulanda kutambula ti Nzambi, ata bilumbu kekwisa tavanda nki mutindu. Beto lenda ndima nde Yehowa talanda na kutala na dikebi yonso bantu na yandi ya kwikama bonso tata mosi ya zola.​—Nk. 32:8; tanga Yezaya 41:13.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Keti Nge Lenda Tendula?

• Inki mutindu beto lenda monisa nde beto ketambula ti Nzambi?

• Inki mutindu Yehowa kumonisaka zola na yandi na Baruki?

• Sambu yandi kele Ntu ya dibundu ya Bukristu, nki mutindu Yezu kemonisaka bikalulu ya Tata na yandi?

• Na nki mitindu beto lenda monisa nde beto ketulaka ntima na Nzambi na bantangu yai ya mpasi?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 13]

Mutindu Yeremia kusalaka na Baruki, Bakristu yina kele bankuluntu lenda monisa dikebi yina Yehowa kemonisilaka bansadi na yandi

[Kifwanisu ya kele na lutiti 15]

Inki mutindu Yehowa kepesaka lusadisu na ntangu ya mbote?