Bumosi Kesadisaka na Kuzaba Lusambu ya Kyeleka

“Mono ta tula beno kisika mosi bonso mameme na lupangu.”​—MIS. 2:12.

1. Inki mutindu lugangu kepesaka banzikisa ya mayele ya Nzambi?

MUYIMBI-BANKUNGA mosi kutubaka nde: “Mfumu, nge me salaka bima mingi mpenza! Bima yonso nge me salaka yo na mayele! Ntoto me fulukaka na bima yonso ya nge salaka.” (Nk. 104:24) Mayele ya Nzambi kemonanaka na mutindu bamilio ya banti, baniama, bambisi, mpi bima yankaka ya mutindu na mutindu kesalaka na kuwakana bo na bo na nsi-ntoto yai ya kele ti bima ya luzingu ya kuyituka yina kevandaka mpasi na kubakisa. Dyaka, kele ti bima mingi ya kuswaswana ya kesalaka na kati ya nitu na nge, banda na ba organe ya nene tii na bitini ya kuluta fyoti ya baselile na nge, mpi bima yai yonso kesalaka kumosi sambu nge vanda muntu ya mvimba mpi ya kele ti mavimpi ya mbote.

2. Mutindu bo kemonisa yo na lutiti 16, sambu na nki yo fwete vanda nde bumosi na kati ya Bakristu kumonanaka bonso kimangu?

² Yehowa kusalaka bantu sambu bo vanda ti mfunu ya bankaka. Bantu kevandaka ti kimuntu, bikalulu, mpi mayele ya kuswaswana. Dyaka, Yehowa kupesaka bantu ya ntete bikalulu bonso ya yandi yina zolaka kusadisa bo na kusala kumosi bo na bo mpi sambu muntu mosi kuvanda ti mfunu ya muntu yankaka. (Kuy. 1:27; 2:18) Ata mpidina, nsi-ntoto ya bantu kele ntangu yai ya kukabwana ti Nzambi mpi, na kimvuka, bo mekukaka ve ata fyoti na kusala na bumosi. (1 Yoa. 5:19) Yo yina, kana beto ketadila nde dibundu ya Bukristu ya mvu-nkama ya ntete kusalamaka ti bantu ya kuswaswana bonso bampika ya Efezo, bankento ya lukumu ya Grese, babakala ya Bayuda yina kulongukaka mingi, mpi bantu yina vandaka kusambila ntete biteki, yo fwete vanda nde bumosi na bo vandaka kumonana bonso kimangu.​—Bis. 13:1; 17:4; 1 Tes. 1:9; 1 Tim. 6:1.

3. Inki mutindu Biblia ketendulaka bumosi ya Bakristu, mpi nki beto tatadila na disolo yai?

³ Lusambu ya kyeleka kesadisaka bantu na kusala kumosi na bumosi bonso bandambu ya nitu. (Tanga 1 Korinto 12:12, 13.) Mambu yankaka ya beto tatadila na disolo yai kele: Inki mutindu lusambu ya kyeleka kevukisaka bantu? Sambu na nki Yehowa kele muntu mosi kaka yina lenda vukisa bamilio ya bantu ya makanda yonso? Inki mambu kekangaka nzila na bumosi yina Yehowa kesadisaka beto na kununga? Mpi na yina metala bumosi, inki mutindu Bukristu ya kyeleka meswaswana ti Kikristu?

Inki Mutindu Lusambu ya Kyeleka Kevukisaka Bantu?

4. Inki mutindu lusambu ya kyeleka kevukisaka bantu?

⁴ Bantu yina kesadilaka lusambu ya kyeleka kebakisaka mpi kendimaka nde sambu Yehowa kugangaka bima yonso, yandi kele na nswa ya kuvanda Mfumu ya luyalanganu. (Kus. 4:11) Yo yina, ata Bakristu ya kyeleka kezingaka na bisika mingi ya kuswaswana mpi mambu na bo ya luzingu meswaswana, bo yonso kelemfukaka na minsiku ya mutindu mosi ya Nzambi mpi kezitisaka minsiku yango. Yo mefwana nde bansambidi yonso ya kyeleka kubinga Yehowa nde “Tata.” (Yez. 64:7; Mat. 6:9) Na mutindu yina, bo yonso kele bampangi ya kimpeve mpi lenda vanda na bumosi ya kitoko yina muyimbi-bankunga kutendulaka nde: “Tala! Yo kele mbote mpi kyese sambu na bampangi na kuzinga kumosi na kimvuka!”​—Nk. 133:1.

5. Inki kikalulu kesadisaka bansambidi ya kyeleka na kuvanda na bumosi?

⁵ Ata Bakristu ya kyeleka kele bantu ya kukonda kukuka, bo kesambilaka kumosi na bumosi sambu bo melongukaka na kuzolana. Yehowa kelongaka bo na kuzola; ata muntu yankaka ve lenda sala yo. (Tanga 1 Yoane 4:7, 8.) Ndinga na yandi ketuba nde: “Beno fweti wila bantu mawa mingi, beno fweti vanda bantu ya mbote, beno lenda kudisonga ve, beno fweti vanda pima, beno fweti kanga ntima. Kana muntu mosi na kati na beno ke na mambu na muntu ya nkaka, mbote yandi kukanga ntima, yandi kulolula yandi. Beno fweti lolula bantu ya nkaka na kati na beno mutindu [Yehowa] mpi me lolulaka beno. Na mambu yai yonso beno yika diaka kuzolana yina ta vukisa beno na kimvuka mosi ya kieleka mpenza.” (Kol. 3:12-14) Zola yina kevukisaka na kimvuka mosi ya kieleka mpenza kele kikalulu ya ntetentete yina kesadisaka na kuzaba Bakristu ya kyeleka. Na eksperiansi na nge mosi, keti nge memonaka ve nde bumosi yai kele kidimbu ya keswaswanisaka lusambu ya kyeleka?​—Yoa. 13:35.

6. Inki mutindu kivuvu ya Kimfumu kesadisaka beto na kuvanda na bumosi?

⁶ Bansambidi ya kyeleka kele mpi na bumosi sambu bo ketulaka kivuvu na Kimfumu ya Nzambi nde yo kele kivuvu mosi kaka sambu na bantu. Bo mezaba nde ntama ve Kimfumu ya Nzambi tayinga baguvernema ya bantu mpi tasakumuna bantu ya bulemfu na kupesaka bo ngemba ya kyeleka mpi ya kimakulu. (Yez. 11:4-9; Dan. 2:44) Yo yina, Bakristu kezitisaka mambu yina Yezu kutubaka sambu na balongoki na yandi nde: “Bo kele bantu ya nsi-ntoto yai ve, mutindu mono mpi kele muntu ya nsi-ntoto yai ve.” (Yoa. 17:16) Bakristu ya kyeleka kekudikotisaka ve na mavwanga ya nsi-ntoto; yo yina bo kekukaka kuvanda na bumosi ata ntangu bantu yina kezyunga bo kele na bitumba.

Nto Mosi Kaka ya Malongi ya Kimpeve

7, 8. Na nki mutindu malongi ya Biblia kesadisaka beto na kuvanda na bumosi?

⁷ Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka na bumosi sambu bo yonso vandaka kubaka kikesa na nto mosi. Bo ndimaka mpi kubakisaka nde Yezu vandaka kulonga mpi kutwadisa dibundu na nzila ya nto-kimvuka, yina kusalamaka ti bantumwa mpi bambuta na Yeruzalemi. Badesizio ya babakala yai ya kudipesaka vandaka kukatuka na Ndinga ya Nzambi mpi bo vandaka kutinda bankengi-ntambudi na bansi mingi sambu bo zabisa bantuma na bo na mabundu. Sambu na bankengi yankaka, Biblia ketuba nde: “Na babwala yina ya bo vandaka kuluta na nzila, bo vandaka kwenda kuzabisa bakristo mambu yina ya bantumwa ti bambuta ya Yeruzalemi zengaka, sambu bo mpi kulanda yo.”​—Bis. 15:6, 19-22; 16:4.

⁸ Mutindu mosi bubu yai, Nto-Kimvuka ya mesalama ti Bakristu ya kupakulama na mpeve kesadisaka dibundu ya nsi-ntoto ya mvimba na kuvanda na bumosi. Nto-Kimvuka kebasisaka mikanda ya kepesaka kikesa na kimpeve na bandinga mingi. Madya yai ya kimpeve mesimbama na Ndinga ya Nzambi. Mpidina, mambu yina bo kelongaka kekatukaka ve na bantu, kansi na Yehowa.​—Yez. 54:13.

9. Inki mutindu kisalu yina Nzambi mepesaka beto kesadisaka beto na kuvanda na bumosi?

⁹ Bankengi yina kele Bakristu mpi kesyamisaka bumosi na kubakaka ntwala na kisalu ya kusamuna. Bangwisana ya ngolo yina kevandaka na kati ya bantu yina kesalaka kumosi na kisalu ya Nzambi kele ngolo mpenza kuluta bangwisana ya bantu yankaka na nsi-ntoto yina kevukanaka kaka sambu na kulutisa ntangu kumosi. Dibundu ya Bukristu kusalamaka ve sambu bantu kuvukana kaka mpi kulutisa ntangu kumosi, kansi sambu na kukumisa Yehowa mpi kusala kisalu mosi, disongidila kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote, kukumisa bantu balongoki, mpi kutunga dibundu. (Roma 1:11, 12; 1 Tes. 5:11; Baeb. 10:24, 25) Yo yina, ntumwa Polo lendaka kutuba sambu na Bakristu nde: “Beno ke zinga kaka na kikesa, na mabanza mosi; beno ke nwana na kimvuka mosi sambu na lukwikilu yina ke katukaka na nsangu ya mbote.”​—Filp. 1:27.

10. Tanga mwa mitindu yina beto bantu ya Nzambi kevandaka na bumosi.

¹⁰ Yo yina, sambu beto kele bantu ya Yehowa, beto kevandaka na bumosi sambu beto kendimaka luyalu ya Yehowa, kezolaka bampangi na beto, ketulaka kivuvu na Kimfumu ya Nzambi, mpi kezitisaka bantu yina Nzambi kesadilaka sambu na kutwadisa beto. Yehowa kesadisaka beto na kununga bikalulu yankaka yina lenda tula bumosi na beto na kigonsa sambu na kukonda kukuka na beto.​—Roma 12:2.

Kununga Lulendo mpi Kimpala

11. Sambu na nki lulendo kekabulaka bantu, mpi nki mutindu Yehowa kesadisaka beto na kununga yo?

¹¹ Lulendo kekabulaka bantu. Muntu ya lulendo kezolaka kudimona nde yandi meluta bantu yankaka mpi mbala mingi kebakaka kyese ya kubula ntulu na bwimi yonso. Kansi mbala mingi kusala mutindu yai kekangaka nzila na bumosi; mpi bayina kewaka muntu ya kebula ntulu lenda kuma kuwa kimpala. Longoki Yakobo kezabisa beto na masonga yonso nde: “Lulendo ya mutindu yina yo kele lulendo mosi ya mbi.” (Yak. 4:16) Kusadila bankaka mambu bonso nde beto meluta bo kele kukonda zola. Dyambu ya kebenda dikebi kele nde, Yehowa kele mbandu ya kudikulumusa na bangwisana na yandi ti bantu ya kukonda kukuka bonso beto. Davidi kusonikaka nde: “Kudikulumusa na nge [Nzambi] kekumisaka mono nene.” (2 Sam. 22:36, NW) Ndinga ya Nzambi kesadisaka beto na kununga lulendo ntangu yo kelongaka beto na kuyindula mbote-mbote. Nzambi kupesaka Polo ngolo ya kuyula nde: “Nani tulaka nge mfumu ya bantu ya nkaka? Keti Nzambi me pesaka nge ve yina yonso ya nge ke na yo? Ebuna, kana yo kele mpidina, nki mutindu nge lenda kudisonga bonso nde yina ya nge me bakaka yo kele makabu ve?”​—1 Kor. 4:7.

12, 13. (a) Sambu na nki yo kele mpasi ve na kukuma kuwa kimpala? (b) Kutadila bankaka mutindu Yehowa ketadilaka bo tabuta nki mbuma?

¹² Kimpala kele dyambu yankaka yina kekangaka mbala mingi nzila na bumosi. Sambu na kukonda kukuka yina beto mebakaka na Adami, beto yonso kevandaka ti kikalulu ya kuyuma ntima, mpi nkutu mbala yankaka bampangi yina kele Bakristu banda ntama lenda wa kimpala sambu na mambu ya luzingu, kimvwama, mikumba, to makuki ya bankaka. (Yak. 4:5) Mu mbandu, mpangi-bakala mosi ya kele ti dibuta lenda wa kimpala sambu na mikumba yina ministre mosi ya ntangu yonso kele na yo, kukonda kubakisa nde ministre yina ya ntangu yonso lenda wa mwa kimpala sambu na mpangi-bakala yina kele ti bana. Inki mutindu beto lenda sala na mpila nde kimpala ya mutindu yai kubebisa ve bumosi na beto ?

¹³ Sambu na kusadisa beto na kubuya kimpala, yibuka nde Biblia kefwanisaka Bakristu ya kupakulama ya dibundu ya Bukristu ti bandambu ya nitu. (Tanga 1 Korinto 12:14-18.) Mu mbandu, ata disu na nge lenda vanda kima yina bantu kemonaka mingi kuluta ntima na nge, keti yonso zole kele mfunu ve sambu na nge? Mutindu mosi, Yehowa kebakaka na mbalu mingi bantu yonso ya dibundu ata bantangu yankaka bamosi kemonanaka mingi kuluta bankaka. Yo yina bika beto tadila bampangi na beto mutindu Yehowa ketadilaka bo. Na kisika ya kuwa kimpala sambu na bankaka, beto lenda kudibanza sambu na bo mpi kutudila bo dikebi. Kana beto kesala mutindu yina, beto tasala na mpila nde luswaswanu kuvanda na kati ya Bakristu ya kyeleka mpi bantu yina kele na mabundu ya Kikristu.

Kukabwana Kemonanaka Mingi na Mabundu ya Kikristu

14, 15. Inki mutindu Bukristu ya aposta kukabwanaka?

¹⁴ Bumosi ya Bakristu ya kyeleka meswaswana ti kukonda kuwakana yina kevandaka na kati ya mabundu ya Kikristu. Na mvu-nkama ya iya, Bukristu ya aposta kupanzanaka mingi mpenza na mpila nde ntinu ya Roma yina kuvandaka mumpani kumaka kuyala yo, mpi dyambu yai kusalaka nde Kikristu kuyela. Ebuna, kukabwana ya mabundu yina kulandanaka kusalaka nde bimfumu mingi kukabwana ti Roma mpi kusala mabundu na bo mosi ya Leta.

¹⁵ Mingi na kati ya bimfumu yango kulandaka na kunwana bo na bo na nsungi ya bamvu-nkama mingi. Na mvu-nkama ya 17 mpi ya 18, bantu ya Grande-Bretagne, ya France, mpi ya États-Unis kusyamisaka bantu na bo na kudipesa ya mvimba na bansi na bo, ebuna zola ya insi kukumaka bonso dibundu. Na mvu-nkama ya 19 mpi ya 20, zola ya insi yantikaka kuyala mabanza ya bantu mingi. Nsukansuka, mabundu ya Kikristu kukabwanaka na tumabundu mingi, mpi mingi na kati na yo vandaka kundima zola ya insi. Nkutu, bantu ya kekwendaka na nzo-Nzambi mekwendaka na bitumba sambu na kunwanisa bampangi na bo Bakristu ya nsi yankaka. Bubu yai, balukwikilu ya tumabundu yina mpi zola ya insi mekabulaka Kikristu.

16. Inki mambu kekabulaka bantu yina kele na Kikristu?

¹⁶ Na mvu-nkama ya 20, tumabundu yankaka ya Kikristu kuyantikisaka dibanza ya kuvukana sambu na lusambu ti lukanu ya kutula bumosi. Kansi, na nima ya bamvula mingi ya bo salaka kikesa, mabundu fyoti mpamba mevukanaka, mpi bantu ya kekwendaka na nzo-Nzambi kele kaka ya kukabwana na mambu bonso evolisio, kubasisa divumu, kuvukisa nitu babakala ti babakala bankento ti bankento, mpi ntumbama ya bankento. Na mabundu yankaka ya Kikristu, bamfumu ya mabundu kesosaka kuvukisa bantu ya mekatuka na tumabundu ya kuswaswana na kukonda kutula dikebi na malongi yina vandaka kukabula bo ntete. Kansi, kukonda kutula dikebi na malongi yina kesala nde bantu kuvanda ve ti lukwikilu ya ngolo mpi ntembe kele ve nde yo kevukisaka ve mabundu ya Kikristu yina mekabwanaka.

Kununga Zola ya Insi

17. Inki mutindu Biblia kutubilaka na ntwala nde lusambu ya kyeleka zolaka kuvukisa bantu “na bilumbu ke kwisa”?

¹⁷ Ata bubu yai bantu kele ya kukabwana mpenza kuluta na ntangu ya ntama, bumosi kelanda na kuswaswanisa bansambidi ya kyeleka. Mishe, profete ya Nzambi, kutubaka na ntwala nde: “Mono ta tula beno kisika mosi bonso mameme na lupangu.” (Mis. 2:12) Mishe kutubilaka na ntwala kuzanguka ya lusambu ya kyeleka na zulu ya mitindu yonso ya lusambu, yo vanda lusambu ya banzambi ya luvunu to ya Leta. Yandi sonikaka nde: “Na bilumbu ke kwisa, ngumba yina kele Nzo [ya] Nzambi yo ta kuma ngumba mosi ya nda mpenza, yo ta luta bangumba yonso na nda. Bantu mingi ta kwisa kufuluka kuna, bantu ya nkaka ya nsi-ntoto, konso bantu ke samba ti kulemfuka na Nzambi na bo mosi, kansi beto, beto ta samba kaka ti kulemfuka na Mfumu Nzambi, Nzambi na beto.”​—Mis. 4:1, 5.

18. Lusambu ya kyeleka mesadisaka beto na kusala nki bansoba?

¹⁸ Mishe kutendulaka mpi mutindu lusambu ya kyeleka zolaka kuvukisa bantu yina kuvandaka ntete bambeni. “[Bantu ya makanda mingi] ta tuba nde: ‘Beto tombuka na ngumba ya Mfumu Nzambi, beto kwenda na nzo ya Nzambi ya Yakobi. Yandi muntu ta longa beto mambu ya yandi zola nde beto sala; beto mpi ta landa mambu ya yandi ta songa beto na kusala.’ . . . Bambele na bo ya bitumba bo to kumisa yo bansengo, makonga na bo ta kuma bakupukupu. Bantu ta kwenda diaka ve na bitumba. Bo ta yilama mpi diaka ve sambu na kunwana bitumba.” (Mis. 4:2, 3) Bantu yina keyambula lusambu ya banzambi yina bantu kesalaka to ya makanda sambu na kundima lusambu ya Yehowa kele na bumosi na nsi-ntoto ya mvimba. Nzambi kelongaka bo na banzila ya zola.

19. Bumosi ya bamilio ya bantu na lusambu ya kyeleka kele nzikisa ya pwelele ya kemonisa inki?

¹⁹ Bumosi yina Bakristu ya kyeleka kele na yo na nsi-ntoto ya mvimba bubu yai kele ya kuswaswana mpi kele nzikisa ya pwelele ya kemonisa nde Yehowa kelanda na kutwadisa bantu na yandi na nzila ya mpeve na yandi. Bantu ya makanda yonso ke na kuvukana na kiteso yina memonanaka ntete ve na disolo ya luzingu ya bantu. Dyambu yai kele kulungana ya nene ya mambu yina Kusonga 7:9, 14 kezola kutuba mpi yo kemonisa nde kubika fyoti bawanzyo ya Nzambi tayambula “mipepe” yina tafwa ngidika ya bima yai ya mbi. (Tanga Kusonga 7:1-4, 9, 10, 14.) Keti yo kele ve lukumu ya kuvanda na bumosi na kimvuka ya bampangi ya ntoto ya mvimba? Inki mutindu konso muntu na kati na beto lenda sala na mpila nde beto vanda na bumosi yina? Beto tatadila dyambu yai na disolo yina melanda.

Inki Mvutu Nge Tapesa?

• Inki mutindu lusambu ya kyeleka kevukisaka bantu?

• Inki mutindu beto lenda sala nde kimpala kubebisa ve bumosi na beto?

• Sambu na nki zola ya insi kekabulaka ve bansambidi ya kyeleka?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 16]

Bakristu ya mvu-nkama ya ntete kukatukaka na bisika mingi

[Bifwanisu ya kele na lutiti 18]

Inki mutindu lusadisu na nge na kisalu ya kutunga Nzo ya Kimfumu kesadisaka nde bumosi kuvanda?