Landa na Kutanina Ngemba
“Mbote beto sosa mambu yina ke nataka ngemba.”—ROMA 14:19.
1, 2. Sambu na nki Bambangi ya Yehowa kevandaka na ngemba na kati na bo?
BUBU yai, yo kele mpasi na kumona ngemba ya kyeleka na nsi-ntoto. Mbala mingi, ata bantu ya insi mosi mpi yina ketubaka ndinga mosi kevandaka ya kukabwana na mambu ya lusambu, ya politiki, mpi ya luzingu. Kansi, bansambidi ya Yehowa kevandaka na bumosi ata bo mekatukaka na ‘makanda yonso, bandinga yonso mpi bansi yonso.’—Kus. 7:9.
2 Kele ti bikuma ya mbote yina kesalaka nde beto vanda na ngemba. Kikuma ya ntete kele sambu beto ‘kevandaka na ngemba ti Nzambi’ na nzila ya lukwikilu na beto na Mwana na yandi, yina kutyamunaka menga na yandi sambu na kufika masumu na beto. (Roma 5:1; Ef. 1:7) Dyaka, Nzambi ya kyeleka kepesaka mpeve santu na bansadi na yandi ya kwikama, mpi ngemba kele kitini ya mbuma ya mpeve yango. (Gal. 5:22) Kikuma yankaka yina kesalaka nde beto vanda na ngemba mpi bumosi kele sambu beto “kele bantu ya nsi-ntoto ve.” (Yoa. 15:19) Yo ketendula nde beto kekotaka ve na mambu ya politiki. Sambu beto ‘mekumisaka bambele na beto ya bitumba bansengo’ beto kekotaka ve na bamvita.—Yez. 2:4.
3. Ngemba yina beto lenda vanda ti yo kesadisaka beto na inki, mpi inki beto tatubila na disolo yai?
3 Ngemba yina beto lenda vanda ti yo na kati na beto, kesukaka ve kaka na kubuya kusadila bampangi na beto mbi. Ata dibundu yina beto kele kevandaka ti bantu yina mekatukaka na babwala mpi bandinga ya kuswaswana, beto ‘kezolanaka beto na beto.’ (Yoa. 15:17) Ngemba na beto kesadisaka beto na ‘kusadila bantu yonso mambu ya mbote, mingimingi bampangi na beto bakristo.’ (Gal. 6:10) Beto fwete baka na mbalu bangwisana ya ngemba yina beto kevandaka ti yo na Yehowa mpi bampangi na beto ya babakala ti ya bankento, mpi beto fwete tanina bangwisana yango. Yo yina, bika beto tadila mutindu beto lenda landa na kutanina ngemba na dibundu.
Ntangu Beto Mesala Kifu
4. Inki beto lenda sala sambu na kulanda na kutanina ngemba ntangu beto mesadila mpangi mosi dyambu ya mbi?
4 Longoki Yakobo kusonikaka nde: ‘Beto yonso ke salaka bifu mingi. Kana muntu kesala ata kifu mosi ve na mambu yina yandi ketuba, yandi kele muntu ya kukuka.’ (Yak. 3:2) Yo yina, kukonda kuwakana mpi mavwanga kebasikaka na kati ya bampangi-Bakristu. (Filp. 4:2, 3) Ata mpidina, bampangi yina kele na mavwanga lenda yidika dyambu yango kukonda kubebisa ngemba na dibundu. Mu mbandu, beto tadila ndongisila yina beto fwete sadila kana beto mebakisa nde ziku beto sadilaka mpangi mosi dyambu ya mbi.—Tanga Matayo 5:23, 24.
5. Inki mutindu beto lenda landa na kutanina ngemba ntangu bo mesadila beto dyambu ya mbi?
5 Inki beto lenda sala kana bo mesadila beto dyambu ya mbi na mutindu mosi buna? Keti beto fwete vingila nde mpangi yango kukwisa kulomba beto ndolula? 1 Korinto 13:5 ketuba nde: ‘Muntu yina ke na zola keyindulaka ve mambu ya mbi ya bantu yankaka mesadila yandi.’ Ntangu bo mesadila beto dyambu ya mbi, beto kelandaka kutanina ngemba ntangu beto kelolulaka mpi kevilaka dyambu yango, disongidila beto ‘keyindulaka ve mambu ya mbi yina bantu yankaka kusadilaka beto.’ (Tanga Kolosai 3:13.) Kusala mpidina kele mutindu ya mbote ya kuyidika mambu ya fyoti-fyoti yina kebasikaka na luzingu ya konso kilumbu, sambu yo kesadisaka bampangi-Bakristu na kuvanda ti bangwisana ya ngemba mpi yo kepesaka beto ngemba ya mabanza. Kingana mosi ya mayele ketuba nde: ‘Yo kele lukumu na kulolula mbi yina bo me sala beto.’—Bing. 19:11.
6. Inki beto fwete sala kana yo kele mpasi na kulolula dyambu ya mbi yina bo mesadila beto?
6 Inki beto tasala kana beto kemona nde yo kele mpasi na kulolula dyambu ya mbi yina bo mesadila beto? Yo tavanda mayele na kubuya kuzabisa bantu yankaka dyambu yango. Bituba-tuba ya mutindu yina kebebisaka ngemba na dibundu. Inki beto fwete sala sambu na kuyidika dyambu yango na ngemba yonso? Matayo 18:15 ketuba nde: “Kana mpangi na nge me sala nge mbi, kwenda kusonga yandi mbi yina ya yandi me sala nge. Kansi beno sala mambu yina kaka beno zole mpamba. Kana mpangi na nge me wila nge, tuba nde yandi me kuma diaka nduku na nge.” Ata Matayo 18:15-17 ketubila masumu ya nene, na kulanda munsiku yina kele na verse 15, beto fwete kwenda kusolula na mawete yonso ti muntu yina mesala beto mbi kaka beto zole mpi kusala bikesa sambu na kuvutula bangwisana ya ngemba ti yandi.a
7. Sambu na nki beto fwete manisa mavwanga nswalu?
7 Ntumwa Polo kusonikaka nde: “Kana beno me wa makasi, beno keba, mbaimbai yo ta benda beno na kusala masumu. Beno vanda na makasi ve kilumbu ya mvimba. Beno pesa Satana nzila ve na kuyala beno.” (Ef. 4:26, 27) Yezu kutubaka nde: “Kana muntu me funda nge, yandi ke nata nge na tribinale, beno wakana na yandi nswalu.” (Mat. 5:25) Yo yina, kulanda kutanina ngemba kelombaka kumanisa makambu nswalu. Sambu na nki? Sambu kusala mutindu yina kebuyisaka nde makambu kukuma nene bonso mputa yina bo kesansaka ve kekumaka nene. Beto pesa ve nzila nde lulendo, kimpala, to zola ya mingi ya bima ya kinsuni kukanga beto nzila ya kuyidika nswalu mavwanga yina mebasika.—Yak. 4:1-6.
Ntangu Dyambu Mosi Ketadila Bantu Mingi
8, 9. (a) Bampangi ya dibundu ya Roma ya mvu-nkama ya ntete kuvandaka ti nki mabanza ya kuswaswana? (b) Inki ndongisila Polo kupesaka Bakristu ya Roma na yina metala kukonda kuwakana na bo?
8 Bantangu yankaka, mavwanga yina lenda basika na dibundu lenda tadila bantu zole kaka ve kansi bantu mingi. Dyambu yai kusalamaka na Bakristu ya Roma yina ntumwa Polo kusonikilaka mukanda na ngolo ya mpeve. Yo kemonana nde, bampangi yankaka ya dibundu yina vandaka ti kansansa ya ngolo vandaka kumona mpamba bampangi yina kuvandaka ti kansansa ya kulemba, to ya vandaka kubuyisa bo mambu mingi. Bampangi yina vandaka kusambisa bankaka na mutindu ya mbi na mambu yina konso muntu fwete baka lukanu. Inki ndongisila Polo kupesaka dibundu yango?—Roma 14:1-6.
9 Polo kupesaka bimvuka yonso zole ndongisila. Yandi zabisaka bayina vandaka kubakisa nde bo vandaka dyaka ve na nsi ya bansiku ya Moize, na kumona ve mpamba bampangi na bo. (Roma 14:2, 10) Sambu nkadilu ya mutindu yina lendaka kuvanda dibaku sambu na Bakristu yina vandaka kumona ve mbi na kudya bima yina nsiku ya Moize vandaka kubuyisa. Polo kulongisilaka bo nde: “Kubebisa ve kisalu ya Nzambi sambu na mambu ya madia. . . . Yo kele mbote kana nge dia mbisi ve, kana nge nwa malafu ve, to kana nge buya mambu yonso yina lenda benda mpangi na nge na kusala masumu.” (Roma 14:14, 15, 20, 21) Na ndambu yankaka, Polo kulongisilaka Bakristu yina kansansa na bo vandaka kubuyisa bo mambu mingi, na kumona ve Bakristu yina vandaka ti mabanza ya kuswaswana ti bo, bonso bantu ya kukonda kwikama. (Roma 14:13) Yandi zabisaka konso muntu na kati na bo nde: “Beno lenda kudisonga ve.” (Roma 12:3) Na nima ya kupesa ndongisila na bimvuka yonso zole, Polo kusonikaka nde: “Mbote beto sosa mambu yina ke nataka ngemba, mambu yina ke pesaka beto nzila na kupesa bampangi ya nkaka kikesa.”—Roma 14:19.
10. Mutindu yo salamaka na dibundu ya Roma na mvu-nkama ya ntete, inki yo kelombaka sambu na kuyidika mavwanga bubu yai?
10 Beto lenda ndima nde bampangi ya dibundu ya Roma kundimaka ndongisila ya Polo mpi kusalaka bansoba ya mefwana. Bubu yai, kana mavwanga mebasika na kati ya bampangi-Bakristu, keti beto fwete yidika yo ve na mutindu ya mbote mpi kusosa na kudikulumusa yonso ndongisila ya Biblia mpi kusadila yo? Mutindu yo salamaka na Bakristu ya Roma, bubu yai yo lenda lomba mpi nde bampangi yina kele na mavwanga kusala bansoba sambu bo landa ‘kuzinga na ngemba na kati na bo.’—Mar. 9:50.
Ntangu Bo Melomba Nge Lusadisu
11. Nkuluntu fwete keba na nki ntangu Mukristu mosi kezola kusolula ti yandi sambu na mavwanga yina mebasika na kati na yandi ti mpangi yankaka?
11 Inki beto lenda tuba kana Mukristu mosi kezola kusolula ti nkuluntu sambu na mavwanga yina mebasika na kati na yandi ti mpangi na yandi ya dibuta to ya kimpeve? Bingana 21:13 ketuba nde: “Kana nge buya [kuwa] bansukami ntangu bo ke didila nge, kudila na nge mpi bantu ta wa yo ve.” Ntembe kele ve nde nkuluntu ‘fwete buya ve kuwa.’ Kansi, kingana yankaka kekebisaka nde: “Muntu ya ntete na kutuba na tribunale ke monaka bonso nde yandi ke na raison tii kuna mbeni na yandi ta kwisa kutuba.” (Bing. 18:17) Nkuluntu fwete widikila na mawete yonso, kansi yandi fwete keba na kubaka ve lueka ya muntu yina mekwisa kufunda. Na nima ya kuwidikila dyambu yango, yo tavanda mbote nde nkuluntu kuyula muntu yina mekwisa kufunda kana yandi solulaka ti muntu yina sadilaka yandi mbi. Dyaka, nkuluntu yina lenda yibusa yandi mambu yina Biblia ketubaka ya muntu yina bo mesadila mbi lenda sala sambu na kulanda kutanina ngemba.
12. Tanga bambandu yina kemonisa kigonsa ya kuzenga makambu nswalu na nima ya kuwidikila muntu yina mekwisa kufunda.
12 Bambandu tatu ya Biblia kemonisa kigonsa ya kuzenga makambu nswalu na nima ya kuwidikila muntu mosi mpamba. Potifare kukwikilaka mambu yina nkento na yandi kuzabisaka yandi nde Yozefi sosaka kuladisa yandi na kingolongolo. Sambu yandi waka makasi ngolo, yandi kotisaka Yozefi na boloko. (Kuy. 39:17-20) Ntotila Davidi kukwikilaka mambu yina Siba zabisaka yandi nde mfumu na yandi, Mefibosheti, vandaka kusadisa bambeni ya Davidi. Tala mvutu yina Davidi kupesaka ti makasi yonso: “Bima yonso ya Mefibosheti yo me kuma ya nge.” (2 Sam. 16:4; 19:25-27) Bo zabisaka ntotila ya Persia, Artazeresesi nde Bayuda vandaka kutunga dyaka bibaka ya Yeruzalemi mpi bo zolaka kukolama na kimfumu na yandi. Ntotila kukwikilaka mambu yina ya luvunu mpi kupesaka nswa nde bo yambula bisalu yonso ya kutunga na Yeruzalemi. Mpi Bayuda kuyambulaka kutunga tempelo ya Nzambi. (Esd. 4:11-13, 23, 24) Na mayele yonso, bankuluntu kelandaka ndongisila yina Polo kupesaka Timoteo ya kuzenga ve makambu nswalu na ntwala ya kutadila mambu yonso.—Tanga 1 Timoteo 5:21.
13, 14. (a) Inki bandilu beto yonso kele ti yo na kukonda kuwakana yina lenda basika na kati ya bantu? (b) Inki lusadisu bankuluntu kele ti yo sambu na kusambisa mbote mambu yina kebasikaka na kati ya bampangi-Bakristu?
13 Ata ntangu yo kemonana nde beto mezaba kikuma ya mavwanga yina kubasikaka na kati ya bantu zole, beto fwete zaba nde “muntu yina ke banzaka nde yandi zaba kima, ya kieleka yandi zaba yo ntete ve mutindu yandi zolaka kuzaba yo.” (1 Kor. 8:2) Keti beto mezaba mpenza mambu yonso yina kubasisaka mavwanga yina? Keti beto mezaba mbote-mbote kisina ya bantu yina kele na mavwanga? Ntangu bo melomba bo na kusambisa dyambu mosi, yo kele mfunu nde bankuluntu kukusama ve na mambu ya luvunu, na mayele ya mbi, to na bituba-tuba! Yezu Kristu, Zuzi yina Nzambi meponaka kesambisaka na lunungu yonso. Yandi ‘kezengaka ve makambu na mutindu yina yandi kemonaka to sambu na bituba-tuba yina yandi kewaka.’ (Yez. 11:3, 4) Kansi, mpeve ya Yehowa ketwadisaka yandi. Mutindu mosi, bankuluntu fwete twadisama na mpeve santu ya Nzambi.
14 Na ntwala ya kusambisa dyambu mosi ya ketadila bampangi na bo ya Bakristu, bankuluntu fwete samba Yehowa sambu na kulomba lusadisu ya mpeve santu na yandi mpi kubika nde yo twadisa bo ntangu bo kesadila Ndinga ya Nzambi mpi mikanda ya kimvuka ya mpika ya kwikama mpi ya mayele.—Mat. 24:45.
Tanina Ngemba ti Nzambi
15. Inki ntangu beto fwete zabisa disumu mosi ya nene yina beto mezaba?
15 Sambu beto kele Bakristu, Biblia kesyamisa beto na kulanda na kutanina ngemba. Kansi yo ketuba mpi nde: “Muntu yina ke na mayele yina ke katukaka na zulu, ntete yandi ke na kinzambi; ebuna yandi kele mpi muntu mosi ya ngemba.” (Yak. 3:17) Ntete-ntete beto fwete zinga na kinzambi, disongidila kunwanina minsiku ya bikalulu ya mbote ya Nzambi mpi kulungisa mambu ya lunungu yina yandi kelombaka. Kana Mukristu mosi mezaba nde mpangi mosi mesala disumu ya nene, yandi fwete syamisa yandi na kufunguna disumu yina na bankuluntu. (1 Kor. 6:9, 10; Yak. 5:14-16) Kana yandi sala yo ve, Mukristu yina mezaba disumu yango fwete zabisa bankuluntu. Kana Mukristu yina kubuya kutuba dyambu yina sambu yandi kezola kutanina ngemba ti nsumuki yina, na ntangu yina yandi mpi kesala disumu.—Tanga Levi 5:1.
16. Inki beto lenda longuka na mbandu ya Yehu ti Ntotila Yorami?
16 Disolo mosi ya ketubila Yehu kemonisa nde lunungu ya Nzambi fwete baka kisika ya ntete na ntwala ya kusosa kutanina ngemba. Nzambi kutindaka Yehu na kulungisa lusambisu na yandi na nzo ya Ntotila Akabi. Yorami, Ntotila ya mbi, yina kuvandaka mwana ya Akabi ti Yezabele kukwendaka na zulu ya mpunda na yandi sambu na kukutana ti Yehu mpi kusongaka yandi nde: “Keti nge ke kwisa na ngemba to ve?” Inki mvutu Yehu kupesaka yandi? Yandi vutulaka nde: “Ngemba! Nki mutindu ngemba lenda vanda kana mama na nge Yezabele ke sambila kaka banzambi ya biteki ti kusala mambu ya kindoki?” (2 Bant. 9:22) Na nima, Yehu kubakaka munduki na yandi mpi kubulaka Yorami na ntima. Kaka mutindu Yehu kusalaka, bankuluntu fwete yambula ve muntu yina kesala masumu na nku yonso mpi kebuya kubalula ntima, kaka sambu na kutanina ngemba. Bo kebasisaka na dibundu nsumuki yina kebalula ve ntima, sambu dibundu kulanda kuvanda na ngemba ti Nzambi.—1 Kor. 5:1, 2, 11-13.
17. Konso Mukristu fwete sala nki sambu na kulanda na kutanina ngemba?
17 Mbala mingi mavwanga yina kebasikaka na kati ya bampangi kevandaka ve masumu ya nene yina yo kelombaka kusambisa bo na komite ya kusambisa. Yo yina, yo kele mbote na kumonisa zola mpi kulolula bifu ya bankaka. Ndinga ya Nzambi ketuba nde: “Kana nge zola nde bantu kuzola nge, wila bo mawa kana bo me sala nge mbi; kulanda mbi ke fwaka kinduku.” (Bing. 17:9) Kulemfukila bangogo yai tasadisa beto yonso na kutanina ngemba na dibundu mpi kulanda kuvanda na bangwisana ya mbote ti Yehowa.—Mat. 6:14, 15.
Kulanda na Kutanina Ngemba Kenataka Balusakumunu
18, 19. Kulanda na kutanina ngemba kenataka nki balusakumunu?
18 Kulanda kusosa “mambu yina ke nataka ngemba,” kenatilaka beto balusakumunu mingi. Beto kevandaka na bangwisana ya ngemba ti Yehowa ntangu beto kelandaka banzila na yandi, mpi beto kesalaka na mpila nde ngemba ti bumosi kuvanda na kati ya bampangi ya babakala mpi ya bankento. Kulanda na kutanina ngemba na dibundu kesadisaka beto mpi na kuzaba mutindu ya kusala mambu sambu beto landa na kutanina ngemba ti bantu yina beto kelongaka “nsangu ya mbote ya ngemba.” (Ef. 6:15) Beto kevandaka mpenza ya kuyilama sambu na ‘kuvanda bantu ya mbote na bantu yonso mpi kuvanda bantu yina ke kangaka ntima’ na mambu ya mbi.—2 Tim. 2:24.
19 Yibuka mpi nde, lufutumuku tavanda sambu na “bantu ya mbote ti bantu ya mbi.” (Bis. 24:15) Ntangu kivuvu yai talungana awa na nsi-ntoto, bamilio ya bantu ya mekatuka na bansi ya kuswaswana, ya kele ti bikalulu mpi binkulu ya kuswaswana tafutumuka tanga mpi bantu ya bansungi yonso, ata bayina kuzingaka ‘ntangu Nzambi salaka nsi-ntoto’! (Luka 11:50, 51) Kulonga bantu yina tafutumuka banzila ya ngemba tavanda mpenza dibaku mosi ya nene. Malongi yina beto kebaka bubu yai ya kuvanda bantu yina kekotisaka ngemba, tasadisa beto na ntangu yina!
[Noti na nsi ya lutiti]
a Sambu na kuzaba lutwadisu ya Biblia na yina metala masumu ya nene bonso kukusila muntu makambu mpi kukusa sambu na kuyiba, tala Nzozulu ya Nkengi ya Novembri 1, 1999, balutiti 17-22.
Inki Mambu Nge Melonguka?
• Inki mutindu beto lenda tanina ngemba kana beto mesadila mpangi mosi dyambu ya mbi?
• Inki beto fwete sala sambu na kulanda na kutanina ngemba ntangu bo mesadila beto dyambu ya mbi?
• Sambu na nki yo kele ve mayele na kubaka lueka mosi ntangu bantu kele na mavwanga?
• Tendula kikuma yina beto fwete tanina ngemba ti Nzambi.
[Bifwanisu ya kele na lutiti 25]
Yehowa kezolaka bantu yina kelolulaka bankaka na luzolo yonso