Kusala Luzolo ya Yehowa Ke Nataka Mambote

MONO butukaka na 1923 na Hemsworth, mbanza mosi na provense ya Yorkshire na insi Angleterre. Mono vandaka ti mbuta mosi ya bakala, zina na yandi Bob. Ntangu mono vandaka ti bamvula uvwa, bo pesaka papa mikanda yina vandaka kutendula mutindu dibundu ya luvunu me kusaka bantu. Papa sepelaka na mambu yina yandi tangaka. Yandi vandaka kuzola ve bamfumu ya mabundu sambu bo ke sadilaka ve mambu yina bo ke longaka. Bamvula fioti na nima, Bob Atkinson kwisaka na nzo mpi tulaka diskure mosi ya mpangi Rutherford yina bo kotisaka ndinga na fono. Beto bakisaka nde diskure ti mikanda yina papa tangaka katukaka kisika mosi. Bibuti na mono lombaka mpangi Atkinson na kukwisa kudia ti beto konso nkokila mpi kupesa bamvutu na bangiufula na beto ya Biblia. Mpangi Atkinson bingisaka beto na balukutakanu yina vandaka kusalama na nzo ya mpangi mosi ntama ve ti beto. Beto kumaka kukwenda mbala na mbala mpi dibundu mosi ya fioti kangukaka na Hemsworth. Bilumbu fioti na nima, beto kumaka kuyamba bankengi ya nziunga mpi kubingisa bapasudi-nzila ya mabundu ya pene-pene sambu na kudia ti beto. Bampangi yai sadisaka beto mingi.

Na ntangu yina, dibuta na beto vandaka kusala mumbongo. Kansi papa songaka Bob, mpangi na mono ya bakala nde, “Kana nge kuma mupasudi-nzila, beto ta yambula kusala mumbongo.” Bob ndimaka mpi ntangu yandi lungisaka bamvula 21, yandi katukaka na nzo mpi kwendaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila. Bamvula zole na nima, ntangu mono lungisaka bamvula 16, mono kumaka mpi mupasudi-nzila. Na Mposo ti Lumingu, mono vandaka kusamuna ti bampangi kansi bilumbu ya nkaka mono vandaka kusamuna mono mosi. Mono vandaka kusadila fono ti karti ya kimbangi, yina vandaka ti nsangu ya nkufi ya Biblia mpi ya pete. Yehowa sadisaka mono na kuzwa longoki ya Biblia yina yelaka mbote na kimpeve. Bantu mingi ya dibuta na bo kumaka mpi Bambangi ya Yehowa. Na mvula yina landaka, mono ti Mary Henshall kumaka bapasudi-nzila ya nene. Bo tindaka beto na provense ya Cheshire, na teritware yina bansamuni me kumaka ntete ve.

Na Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba, bo vandaka kupusa bankento na kupesa maboko na mvita. Bansadi ya mabundu ya nkaka vandaka kukwenda ve na bitumba, beto yindulaka nde beto bapasudi-nzila ya nene ta kwenda mpi ve. Kansi bamfumu ya leta buyaka mpi bo kangaka mono na boloko bilumbu 31. Na mvula yina landaka, ntangu mono lungisaka bamvula 19, mono kwendaka kusamba mbala zole na bamfumu ya leta sambu kansansa na mono vandaka kubuyisa mono na kupesa maboko na mvita. Kansi na bambala yonso zole, bamfumu vandaka kuyambula mono. Na bantangu yina, mono bakisaka nde mpeve santu sadisaka mono mpi nde Yehowa pesaka mono ngolo mpi kikesa.—Yez. 41:10, 13.

NDUKU YA MPA

Mono kutanaka ti Arthur Matthews na 1946. Arthur katukaka kusala bangonda tatu na boloko sambu yandi buyaka kukwenda na bitumba. Ntangu yandi basikaka, yandi kwendaka kuzinga ti mpangi na yandi Dennis, yina vandaka mupasudi-nzila ya nene na Hemsworth. Papa na bo longaka bo kieleka ntangu bo vandaka bana-fioti mpi bo bakala mbotika na kileke. Na nima ya mbotika, bo kumaka bapasudi-nzila mpi bo tindaka Dennis na Irlande. Arthur bikalaka yandi mosi. Arthur vandaka mupasudi-nzila ya kikesa, kikesa na yandi yitukisaka bibuti na mono, yo yina bo bingaka yandi na kuzinga ti bo. Ntangu mono vandaka kukwenda kutala bibuti na mono, mbala mingi mono vandaka kuyobisa malonga ti Arthur na nima ya kudia. Na nima, mono vandaka kusonikila Arthur mpi yandi vandaka kusonikila mono. Na 1948, bo tulaka diaka Arthur na boloko bangonda tatu. Beto kwelanaka na Yanuari 1949 mpi lukanu na beto vandaka ya kulanda kusala kisalu ya ntangu yonso. Beto vandaka kusadila mbongo na mayele mpi na bakonzie beto vandaka kubuka bambuma sambu na kuzwa mbongo. Yehowa sadisaka beto na kulanda kusala kisalu ya ntangu yonso.

Na nima ya bangonda, bo tindaka beto na Irlande ya Nordi, ntete na mbanza Armagh mpi na nima na mbanza Newry, bantu ya Katolika vandaka mingi na bambanza yai. Bantu vandaka kumenga beto mingi yo yina yo lombaka nde beto vanda mayele na ntwala ya kulonga muntu. Beto vandaka kusala balukutakanu na nzo ya bampangi na kitamina ya bakilometre 16. Bantu kiteso ya nana vandaka kuvukana na balukutakanu. Bantangu ya nkaka beto vandaka kulala kuna. Beto vandaka kulala na pavement mpi na suka beto vandaka kudia mbote. Beto ke vandaka na kiese ya kuwa nde bubu yai Bambangi ya Yehowa me kumaka mingi na bambanza yina.

“BETO TA SALA YO!”

Mpangi na mono ti nkento na yandi Lottie, vandaka dezia bapasudi-nzila ya nene na Irlande ya Nordi mpi na 1952 beto yonso iya kwendaka na lukutakanu ya distrike na mbanza Belfast. Mpangi-Bakala mosi yambaka beto mbote, yo yina beto bikalaka na nzo na yandi ti Pryce Hughes yina kumaka kutwadisa Betele ya Grande-Bretagne. Kilumbu mosi na mpimpa, beto vandaka kutubila kamukanda ya mpa, La voie de Dieu est une voie d’amour yina bo basisaka sambu na bantu ya Irlande. Mpangi Hughes tubaka nde yo vandaka pete ve na kulonga bantu ya Katolika ya insi Irlande Biblia. Bo vandaka kukula Bambangi ya Yehowa na bisika yina bo vandaka kuzinga mpi mimpe vandaka kupusa bantu na kunwanisa bo. Mpangi Pryce tubaka nde, “Beto kele ti mfunu ya bankwelani yina kele ti bakamio sambu na kukabula kamukanda yina na insi ya mvimba.”a Yo yina, beto tubaka nde, “Beto ta sala yo!”

Mpangi-Nkento Ma Rutland vandaka kuzinga na mbanza Dublin, yandi vandaka kuyamba bapasudi-nzila mingi na nzo na yandi. Na ntangu mosi buna, beto mpi zingaka kuna mpi beto tekaka bima na beto ya nkaka. Na nima, beto yonso iya kotaka na moto ya Bob mpi beto kwendaka kusosa kisika ya kusumba kamio. Beto sumbaka kamio ya mbote mpi beto lombaka muntu yina tekilaka beto na kunatila beto yo sambu beto yonso zabaka ve kupusa kamio. Arthur lalaka ve na mpimpa yina sambu yandi vandaka kaka kuyindula mutindu ya kupusa kamio. Na suka ntangu yandi vandaka kumeka kubasisa kamio na garage, misionere mosi Mildred Willett (yina kumaka nkento ya mpangi John Barr) kwisaka kutala beto. Yandi zabaka kupusa kamio! Yo yina Mildred Willett longaka beto kupusa kamio mpi beto kwendaka.

Na nima, beto yantikaka kusosa nzo. Bampangi songaka beto na kuzinga ve na kontenere sambu bambeni lenda yoka yo tiya. Beto sosaka nzo kansi beto zwaka ve. Beto yonso lalaka na kati ya kamio kilumbu yina. Na kilumbu yina landaka, beto zwaka kontenere mosi yina vandaka kaka ti bambeto zole ya mbote ve mpi yo kumaka nzo na beto. Kima ya kuyituka kele nde beto zwaka bisika ya mbote ya kutula kontenere na banzo ya bantu ya bwala yina. Beto vandaka kukwenda kusamuna ntama kiteso ya bakilometre 24 ti kisika yina beto vandaka. Kana beto me kwenda na teritware ya mpa, beto vandaka kuvutukila bantu yina beto longaka na kisika ya ntete yina beto tulaka kontenere.

Beto kwendaka kusamuna nzo na nzo na sudi-esti ya Irlande mpi bantu mingi yambaka beto. Beto kabulaka tumikanda 20 000 mpi beto tindilaka Betele ya Grande-Bretagne bazina ya bantu yonso yina monisaka mpusa. Kuzaba nde bubu yai Bambangi me kumaka mingi na bambanza yina ya Irlande ke pesaka kiese mingi!

BETO VUTUKAKA NA ANGLETERRE MPI KWENDAKA NA ÉCOSSE

Bamvula fioti na nima, bo tindaka beto na sudi ya Londres. Mwa bamposo na nima, bampangi katukaka na Betele ya Grande-Bretagne mpi songaka Arthur na kuyantika kisalu ya nziunga na kilumbu yina me landa! Beto bakaka formasio mposo mosi, na nima beto kwendaka na Écosse mpi Arthur vandaka mpenza ve ti ntangu ya kuyidika badiskure. Ata mpidina, yandi ndimaka konso mukumba yina bo vandaka kupesa yandi, yo vanda mpasi to ve. Mbandu na yandi pesaka mono kikesa. Beto sepelaka mingi ti kisalu ya nziunga. Na nima ya kusala mwa bamvula na teritware yina bansamuni me kumaka ntete ve, bo tindaka beto kisika ya nkaka, beto vandaka na kiese ya kukutana ti bampangi.

Ntangu bo bingaka Arthur na kukota Nzo-Nkanda ya Gileade na 1962, yo pesaka beto mpasi mingi. Nzo-Nkanda salaka bangonda kumi, kansi mono kwendaka ve sambu bo bingaka mono ve. Beto ndimaka nde Arthur kukwenda. Sambu mono bikalaka mono mosi, Betele lombaka mono na kuvutuka na Hemsworth mpi kulanda kusala kisalu ya kimupasudi-nzila ya nene. Ntangu Arthur vutukaka na nima ya mvula mosi, bo tindaka beto na kisalu ya distrike. Beto vandaka kutala insi ya Écosse, nordi ya Angleterre mpi Irlande ya Nordi.

KISALU YA MPA NA IRLANDE

Na 1964, Arthur kumaka kutwadisa Betele ya insi Irlande. Ntete, mono kudiyangisaka mingi na kukwenda na Betele sambu mono yikamaka ti kisalu ya nziunga. Kansi bubu yai, mono ke sepelaka mingi mutindu mono salaka na Betele. Mono me ndimaka nde kana mpangi me ndima kisalu ata yandi ke zola yo ve, Yehowa ta sakumuna yandi. Na Betele, mono salaka na biro, yidikaka mikanda, lambaka madia mpi yobisaka bashambre. Bantangu ya nkaka, bo vandaka kutinda beto na kisalu ya distrike mpi beto vandaka kukutana ti bampangi mingi ya insi yina. Kukutana ti bampangi mpi kumona mutindu balongoki na beto ya Biblia ke yela na kimpeve kumisaka ngolo kinduku na beto ti bo. Yo kele lusakumunu ya nene mpenza!

DIAMBU YA MFUNU YA BAMBANGI YA YEHOWA NA IRLANDE

Na Irlande, lukutakanu ya ntete ya bansi mingi salamaka na Dublin na 1965.b Ata mbangika vandaka mingi, lukutakanu salamaka mbote. Bantu vandaka 3948 mpi bantu 65 bakaka mbotika. Bampangi 3 500 yina katukaka na bansi ya nkaka vandaka na banzo ya bampangi na Dublin. Na nima, bampangi yai tindilaka konso mpangi yina yambaka bo mukanda sambu na kupesa bo matondo. Bampangi yina yambaka bo sepelaka ti bikalulu na bo ya mbote. Yo vandaka nsoba ya nene sambu na bampangi ya Irlande.

Na 1966, Betele ya Dublin kumaka kutwadisa bisalu ya Irlande ya nordi ti ya sudi. Bumosi ya Bambangi yitukisaka bantu sambu kuwakana vandaka ve na Irlande ya nordi ti ya sudi, na mambu ya politiki mpi ya mabundu. Beto vandaka na kiese ya kumona bantu mingi ya Katolika me zaba kieleka mpi ke sadila Yehowa kumosi ti bampangi yina vandaka ntete bantu ya Misioni.

NSOBA YA NENE NA LUZINGU NA BETO

Na 2011, luzingu na beto sobaka ntangu bo vukisaka Betele ya Grande-Bretagne ti ya Irlande, bo tindaka beto na Betele ya Londres. Na ntangu yina, Arthur yantikaka kubela maladi ya ntu, mono kumaka kudiyangisa mingi. Diambu ya mawa kele nde Arthur fwaka na Mayi 20, 2015. Beto salaka bamvula 66 na makwela.

Na bamvula ya me luta, mono vandaka na mawa, na mpasi mpi vandaka kudiyangisa mingi. Mono vandaka ntangu yonso ti Arthur. Mono ke yindulaka yandi mingi! Kansi na bampasi ya mutindu yai, beto fwete kwenda pene-pene na Yehowa. Mono me bakisaka nde bampangi vandaka kuzola Arthur mingi. Bampangi ya Irlande, ya Grande-Bretagne ti ya États-Unis sonikilaka mono. Dennis, mpangi ya Arthur ti nkento na yandi Mavis mpi bana ya mpangi na mono, Ruth ti Judy tindilaka mono mikanda, yo pesaka mono kikesa mingi.

Verse ya Yezaya 30:18 pesaka mono kikesa mpenza. Yo ke tuba nde: “Yehowa ke vingila ti kukanga-ntima yonso sambu na kumonisila beno ntima ya mbote, mpi yandi ta telama sambu na kuwila beno mawa. Sambu Yehowa kele Nzambi ya lunungu. Kiese na bantu yonso yina ke landa kuvingila yandi.” Kuzaba nde Yehowa kele ti mpusa ya ngolo ya kumanisa bampasi yonso mpi kupesa beto bisalu ya mbote na nsi-ntoto ya mpa ke pesaka mono kikesa mingi.

Ntangu mono ke yindulaka luzingu na beto, mono ke monaka mutindu Yehowa me twadisaka mpi me sakumunaka kisalu ya kusamuna na Irlande! Mono ke waka kiese sambu mono mpi pesaka maboko na kisalu yina. Ya kieleka, kusala luzolo ya Yehowa ke nataka ntangu yonso mambote.