Inki Mutindu Nge Lenda Bika Ba-Apareyi na Kisika na Yo?

Kusadila ba-apareyi lenda natila makwela na beno mambote to bampasi. Inki bupusi kusadila ba-apareyi ke vandaka ti yo na makwela na beno?

• Mambu ya nge fwete zaba

• Mambu ya nge lenda sala

• Mambu bankwelani ya nkaka ke tuba

• Bangiufula ya kutadila

Mambu ya nge fwete zaba

• Kusadila ba-apareyi na mayele lenda sadisa mingi na kati ya makwela. Mu mbandu, babakala ya nkaka ke sadilaka ba-apareyi sambu na kusolula ti bankento na bo ntangu bo kele ntama ti bo.

  

  Jonathan ke tuba nde: “Kutindila nkwelani na nge message bonso ‘mono ke zolaka nge to ‘mono ke yindula nge’ ke simbaka kibeni ntima.”

• Kusadila ba-apareyi na mpila ya mbi lenda bebisa makwela. Mu mbandu, bankwelani ya nkaka ke sadilaka ba-apareyi konso ntangu, mpi yo ke salaka nde bo zwa ve ntangu mingi sambu na kutudila bankwelani na bo dikebi.

  Julissa ke tuba nde: “Mono ke yindula nde bantangu ya nkaka, bakala na mono lenda vanda ti mfunu ya kusolula ti mono, kansi kana yandi me mona mono ke sadila telefone, yandi lenda bika ka yandi.”

• Bantu ya nkaka ke tubaka nde bo lenda solula mbote ti bankwelani na bo ata bo ke sadila ba-apareyi kaka na ntangu yina mosi. Sherry Turkle, muntu mosi ya sociologie ke tuba nde yo kele “kutambula na banzila mingi na mbala mosi,” yo ke simbaka ve. Kusosa kusala mambu mingi na mbala mosi kele kibeni ve mbote. Sherry Turkle ke tuba diaka nde: “Konso ntangu yina nge ke yika kisalu mosi na zulu ya kisalu yina nge me manisa ntete ve, kuvila ve nde nge ta sala yo diaka ve kibeni mbote.”a

  Sara ke tuba nde: “Mono ke sepelaka kusolula ti bakala na mono kansi ve ntangu yandi ke sala mambu mingi na mbala mosi. Yo ke salaka nde mono kudiwa bonso nde mono kele ve ti valere na meso na yandi.”

Na bunkufi: Mutindu na nge ya kusadila ba-apareyi lenda natila makwela na nge mambote to bampasi.

Mambu ya nge lenda sala

Beno zenga mambu ya kutula na kisika ya ntete. Biblia ke tuba nde: “Beno zikisa mambu ya kuluta mfunu.” (Bafilipi 1:10)) Kudiyula nde: ‘Keti ntangu ya mono ti nkwelani na mono ke lutisaka na ba-apareyi ke yibaka ntantu yina beto fwete tudilana dikebi?’

Matthew ke tuba nde: “Mono ke waka mpasi kana mono ke mona bakala ti nkento ke dia na restora, kansi bangindu na bo yonso zole kele kaka na ba-apareyi na bo. Beto ke zola ve kuvanda bampika ya ba-apareyi mpi kuvila kima ya kuluta mfunu disongidila, kinduku na beto.”

Beno kuditudila bandilu. Biblia ke tuba nde: “Beno keba mbote-mbote nde mutindu beno ke tambula kuvanda ve bonso bazoba kansi bonso bantu ya mayele, beno sadila ntangu na beno mbote kibeni.” (Baefezo 5:15, 16) Kudiyula nde, ‘Na kisika ya kupesa bamvutu na ba message yonso kaka ntangu yo me kota, keti mono lenda tula ve ntangu mosi buna sambu na kutangaka mpi kupesaka bamvutu na ba message ya nkaka yina yo ke lombaka kaka ve nde mono pesa bamvutu kaka na mbala mosi?’

Jonathan ke tuba nde: “Mono ke monaka nde yo kele mbote nde mono kanga sonnerie ya telefone na mono mpi mono pesa mvutu na ba message na ntangu ya me fwana. Ba appel mpi ba message yina yo ke lombaka nde mono ndima mpi mono pesa mvutu na mbala mosi kana yo me kota ke vandaka ve mingi.”

Kana mpila kele, beno bika mambu ya kisalu na kisalu. Biblia ke tuba nde: “Konso kima kele ti ntangu na yo.” (Longi 3:1) Kudiyula nde: ‘Kana mono ke vutukaka na nzo, keti mono ke sadilaka telefone sambu na kusala mambu ya kisalu, mpi mono ke bikaka nde mambu yango kubebisa luzingu ya dibuta na mono? Kana mpidina, keti ba-apareyi ke yidika makwela na mono to yo ke bebisa yo? Nkwelani lenda pesa nki mvutu?’

Matthew ke tuba nde: “Teknolozi ke pesaka beto makuki ya kusala konso ntangu yina beto me zola. Mono salaka ngolo sambu mono bika kusimba-simba telefone mpi kusala mambu ya kisalu ntangu ya mono kele ti nkento na mono.”

Beno tubila mutindu ya kusadila ba-apareyi ti nkwelani na nge. Biblia ke tuba nde: “Konso muntu kulanda na kusosa, mambote na yandi mosi ve, kansi ya muntu ya nkaka.” (1 Bakorinto 10:24) Solula ti nkwelani na nge na yina me tala mutindu konso muntu na kati na beno ke sadilaka ba-apareyi mpi mambu ya beno lenda sala sambu na kusoba kana yo ke lomba buna. Beno lenda sadila bangiufula ya kutadila ya kele na disolo yai sambu na kuyantika.

Danielle ke tuba nde: “Mono ti bakala na mono beto ke kudibumbilaka ve mambu, kana muntu mosi na kati na beto ke sadila telefone na yandi mingi, beto ke tubilaka yo. Beto ke zabaka nde yo lenda basisa mavwanga, yo yina beto ke bakaka ve bangindu ya nkwelani ya nkaka na nsaka.”

Na bunkufi: Sala ngolo sambu nge vanda ve mpika ya ba-apareyi.