NTENDULA YA BAVERSE YA BIBLIA
Yeremia 11:11—“Mono Ke Natila Bo Mpasi”
“Yo yina, Yehowa ke tuba nde, ‘Tala, mono ke natila bo mpasi yina bo ta kuka ve kutina. Ntangu bo ta binga mono sambu mono sadisa bo, mono ta wa bo ve.’”—Yeremia 11:11, Mbalula ya Nsi-Ntoto ya Mpa.
“Yo yina mono Mfumu Nzambi ke songa bo nde mono ke natila bo bampasi ya lufwa, ata muntu ta tina ve. Ebuna ntangu bo ta didila mono na kusadisa bo, mono ta wila bo ve.”—Yeremia 11:11, Bible en Kituba.
Ntendula ya Yeremia 11:11
Nzambi vandaka kusolula ti Bayuda yina vandaka kuzinga na ntangu ya Yeremia. Kansi bantu na yandi yai vandaka ve kuzitisa bansiku ya lununu ya Yehowaa mpi bandongisila yina yandi vandaka kupesa bo na nzila ya baprofete. Yo yina, yandi vandaka kubika nde mambu ya mbi mpi ya mpasi kukumina bo.—Bingana 1:24-32.
“Yo yina, Yehowa ke tuba nde.” Bangogo “yo yina” ke vukisa baverse yina kele na zulu mpi baverse yina ke landa. Na Yeremia 11:1-10, Yehowa songaka bantu na yandi nde bo me fwa kuwakana yina yandi salaka ti bankaka na bo mpi yina vandaka kuvukisa bankaka na bo yina ti yandi. (Kubasika 24:7) Na kisika nde Bayuda kusambila Muntu Yina Salaka bo, bo yantikaka kusambila biteki. Mutindu bo buyaka Nzambi mpidina, bo salaka mambu ya nkaka mingi ya mbi mu mbandu, bo kumaka kuyoka bana na bo na tiya.—Yeremia 7:31.
“Tala, mono ke natila bo mpasi.” Mbala mingi ntangu Biblia ke tubaka nde Nzambi me sala kima mosi buna, yo ke zolaka kaka kutuba nde yandi me pesa nzila nde kima yango kusalama. Inki mutindu diambu yai monanaka na mambu ya bantu na yandi? Mutindu bantu na yandi pesaka yandi mukongo mpi bo kumaka kusadila banzambi ya luvunu mpi mutindu bo vandaka ve kuzitisa ata fioti bansiku yina Yehowa vandaka kupesa sambu na mambote na bo, bo kutanaka ti bampasi ya ngolo. Yehowa vandaka mpi diaka ve kutanina bo. Yo yina mbeni mosi ya ngolo Babilone, nungaka na kukota na Yeruzalemi mpi yandi nataka bantu ya Yeruzalemi na kimpika. Banzambi ya luvunu yina Bayuda tudilaka ntima sadisaka bo ve ata na kima mosi.—Yeremia 11:12; 25:8, 9.
Mutindu Nzambi bikaka nde bantu na yandi kukutana ti mambu ya mutindu yina ke monisa ve nde yandi vandaka muntu ya kukonda lunungu to ya mbi. Yakobo 1:13 ke tuba nde: “Sambu Nzambi lenda mekama ve na mambu ya mbi, mpi yandi mosi ke mekaka ve ata muntu mosi.” Yo kele ya masonga nde Biblia mosi (King James Version) ke tuba nde Nzambi ta “nata mambi na zulu ya [Bayuda].” Kansi, ngogo ya kisinab yina bo me balula na “mambi” na Yeremia 11:11, bo lenda balula yo mpi na “mpasi” to “kisumbula.” Yo kele bangogo yina ke monisa kibeni mambu ya mbi yina bwilaka Bayuda.
“Ntangu bo ta binga mono sambu mono sadisa bo, mono ta wa bo ve.” Yehowa ke waka ve bisambu ya bantu yina ‘maboko na bo me fuluka ti menga’ mpi ya bantu yina ke bikaka yandi mpi ke kwendaka kusosa banzambi ya luvunu sambu bo gulusa bo. (Yezaya 1:15; 42:17) Kansi, yandi ke waka bisambu ya bantu yina ke yambulaka mambu ya bo vandaka kusala, yina ke balulaka ntima na masonga yonso mpi ke vutukaka na yandi na kudikulumusa yonso.—Yezaya 1:16-19; 55:6, 7.
Ntangu ya bo sonikaka Yeremia 11:11
Yehowa ponaka Yeremia sambu na kuvanda profete na yandi na mvu 647 na ntwala ya ntangu na beto. Yeremia salaka kisalu yina bamvula 40. Yandi vandaka kusonga bantu ya Yuda mambu yina Yehowa vandaka kutuba. Kansi bo vandaka ve kuzola kuwa. Yo kele na ntangu yina ya profete Yeremia sonikaka mambu yina kele na Yeremia 11:11. Nsuka-nsuka, mambu yina yandi tubaka na ntwala nde bantu ya Babilone ta fwa Yeruzalemi lunganaka na mvu 607 na ntwala ya ntangu na beto.—Yeremia 6:6-8; 39:1, 2, 8, 9.
Mukanda ya Yeremia kele ti nsangu mosi ya ke pesa kivuvu. Yehowa tubaka nde: “Ntangu bamvula 70 ta lunga na Babilone, mono ta tudila beno dikebi, mpi mono ta vutula beno na kisika yai [insi ya Bayuda].” (Yeremia 29:10) Mambu yina Yehowa tubaka, yandi lungisaka yo na 537 na ntwala ya ntangu na beto, ntangu bantu ya Media mpi ya Persia botulaka Babilone. Yehowa bikaka nde bantu na yandi yina vandaka ya kupanzana na kintinu yina yandi mvimba, kuvutuka na insi na bo mpi bo vutula lusambu ya bunkete.—2 Bansangu 36:22, 23; Yeremia 29:14.
Tala video yai ya nkufi sambu yo sadisa nge na kuvanda ti ngindu ya mambu yonso yina mukanda ya Yeremia ke tubila.
a Yehowa kele mutindu yina bo me balulaka zina ya Nzambi na Kikongo. Na Kiebreo, bo ke sonikaka yo ti bisono iya ya nene (consonnes). Kana nge ke zola kuzaba sambu na nki Babiblia mingi ke sadilaka titre “Mfumu” na kisika ya zina kibeni ya Nzambi, tanga disolo “Yehowa Kele Nani?”
b Bantu mingi ke bingaka Masonuku ya Kiebreo nde Kuwakana ya Ntama. Bo sonikaka yo ntete na Kiebreo mpi na Ki-arami.