1-3. Inki mutindu Yezu kotaka na Yeruzalemi, mpi sambu na nki bantu ya nkaka yina vandaka kutala yitukaka?

YERUZALEMI me nikana. Muntu mosi ya nene ke kwisa. Na nganda ya mbanza, bantu me fuluka na nzila. Bo kele na mpusa ya ngolo ya kuyamba muntu yina, sambu bankaka ke tuba nde yandi kele mwana ya Ntotila Davidi mpi Muntu ya me fwana na kuvanda Mfumu ya Izraele. Bankaka me nata mandala yina bo ta nikisa sambu na kupesa yandi mbote; bankaka diaka me tanda bilele mpi balutangu ya banti na nzila sambu na kumonisa nde bo ke zitisa yandi. (Matayo 21:7, 8; Yoane 12:12, 13) Ntembe kele ve nde, bantu mingi ke kudiyula inki mutindu yandi ta kota na mbanza.

² Mbala ya nkaka bantu ke yindula nde yandi ta kota na Yeruzalemi na mutindu ya kuyituka. Ntembe kele ve nde, bo zabaka bantu ya nkaka ya mfunu mingi yina kotaka na lukumu kibeni na ntama. Mu mbandu, ntangu Absalomi mwana ya Davidi kudikumisaka ntotila, yandi vandaka ti bantu 50 yina vandaka kubaka ntinu na ntwala ya pusu-pusu na yandi. (2 Samuele 15:1, 10) Jules César yidikaka mambu sambu kuvutuka na yandi kuvanda ya lukumu. Ntangu yandi vutukaka na Roma na nima ya kununga bitumba, yandi tambusaka ndonga ya bantu mingi yina nungaka. Yandi tambusaka mpi banzioko 40 yina vandaka ti bamwinda na mukongo na yo na lweka na yandi. Kansi bubu, bantu ya Yeruzalemi ke vingila muntu mosi ya mfunu mingi kuluta. Mbala ya nkaka, bo ke bakisa yo to ve. Kansi muntu yina kele Mesia. Yandi kele muntu ya kuluta nene ya me zingaka ntete ve. Kansi, ntangu muntu yai ya ta kuma Ntotila me kota na mbanza, bantu mingi me yituka.

³ Bo ke mona ve ata pusu-pusu mosi, bantu ya ke baka ntinu, to bampunda, mpi nkutu ata nzioko mosi ve. Kansi, Yezu me mata na zulu ya mpunda ya nkento. Yo kele mbisi mosi ya bantu ke sadilaka sambu na kunata kilo.a Yezu me lwata ve bilele ya lukumu mpi mbisi yina yandi me mata na zulu na yo, bo me lwatisa yo ve bima ya ntalu. Na mukongo ya mbisi yango, balongoki ya Yezu me tula ve kiti ya ntalu. Kansi bo me tula bilele sambu Yezu kuvandila. Sambu na nki Yezu me pona kukota na Yeruzalemi na mutindu yai ya kudikulumusa, kansi bantu ya nkaka ya mfunu mingi ve kotaka na mutindu mosi ya lukumu kibeni mpi ya kuyituka?

4. Inki Biblia tubaka na yina me tala mutindu Mesia yina ta kuma Ntotila ta kota na Yeruzalemi?

⁴ Na mutindu yina, Yezu lungisaka mambu yai ya Biblia tubaka na ntwala: “Yangalala mingi . . . Tula milolo ya kununga, O mwana-nkento ya Yeruzalemi. Tala! Ntotila na nge ke kwisa na nge. Yandi kele muntu ya lunungu, yandi ke gulusaka, yandi kele muntu ya kudikulumusa mpi yandi ke tambusa mpunda.” (Zakaria 9:9) Mambu yai ya Biblia tubaka na ntwala monisaka nde kilumbu mosi, Muntu yina Nzambi Me Tulaka Mafuta, disongidila Mesia, ta kwisa na Yeruzalemi mpi yandi ta songa bantu nde yandi kele Ntotila yina Nzambi me ponaka. Diaka, mutindu yandi ta kota na mbanza na zulu ya mpunda ta monisa nde yandi kele ti kikalulu mosi ya mbote kibeni: kudikulumusa.

5. Sambu nki kudikulumusa ya Yezu ke simba kibeni ntima na beto, mpi sambu na nki beto fwete landa mbandu ya kudikulumusa na yandi?

⁵ Kudikulumusa ya Yezu ke bendaka beto na lweka na yandi mpi ntangu beto ke yindulaka yo, yo ke simbaka kibeni ntima na beto. Mutindu beto tubilaka yo na kapu yina me luta, Yezu mpamba muntu kele “nzila mpi kieleka mpi luzingu.” (Yoane 14:6) Ata muntu mosi ve na kati ya bamiliare ya bantu yina me zingaka na ntoto me vandaka muntu ya mfunu mingi bonso Mwana ya Nzambi. Ata mpidina, Yezu monisaka ve lulendo ata fioti. Yandi kudisongaka ve, to kumonisa nde yandi me lungaka na yonso. Sambu na kulanda Kristu, beto fwete nwana ti kikalulu ya lulendo. (Yakobo 4:6) Beto fwete vila ve nde Yehowa ke zolaka ve ata fioti bantu ya lulendo. Yo yina, beto fwete longuka na kulanda mbandu ya kudikulumusa ya Yezu.

Yandi Monisaka Kudikulumusa Banda Ntama

6. Muntu ya kudikulumusa ke vandaka inki mutindu, mpi inki mutindu Yehowa zabaka nde Mesia ta vanda muntu ya kudikulumusa?

⁶ Muntu ya kudikulumusa ke monaka ve nde yandi kele mfunu mingi kuluta to nde yandi me luta bantu ya nkaka. Yandi ke kudiwaka kibeni mutindu yina na ntima na yandi mpi bantu ya nkaka ke ndimaka nde na kutuba na yandi, na mambu ya yandi ke sala mpi na mutindu yandi ke sadilaka bantu ya nkaka mambu, yandi kele kibeni muntu ya kudikulumusa. Inki mutindu Yehowa zabaka nde Mesia ta vanda muntu ya kudikulumusa? Yehowa zabaka nde Mwana na yandi ta landa mbandu ya kudikulumusa na yandi na mutindu ya kukuka. (Yoane 10:15) Nkutu, yandi monaka yandi mosi kudikulumusa ya Mwana na yandi banda ntama. Inki mutindu?

7-9. (a) Inki mutindu Mikaele monisaka nde yandi vandaka muntu ya kudikulumusa ntangu Satana tulanaka ntembe ti yandi? (b) Inki mutindu Bakristu lenda landa mbandu ya Mikaele na yina me tala kumonisa kudikulumusa?

⁷ Mukanda ya Yude ke pesa mbandu mosi ya ke monisa kudikulumusa ya Yezu: “Ntangu Mikaele, mfumu ya bawanzio, tulaka ntembe ti Diabulu mpi tubanaka ti yandi sambu na nitu ya Moize, yandi mekaka ve kusambisa yandi mpi kutubila yandi ti mafingu, kansi yandi tubaka nde: ‘Bika Yehowa kunganina nge.’” (Yude 9) Mikaele kele zina yina Yezu vandaka ti yo na ntwala ya kukwisa na ntoto mpi ya yandi kele ti yo ntangu yandi vutukaka na zulu. Biblia ke binga yandi mfumu ya bawanzio sambu yandi kele mfumu ya bawanzio.b (1 Batesalonika 4:16) Kansi, ata Mikaele vandaka ti kiyeka ya mingi, inki yandi salaka ntangu Satana tulanaka ntembe ti yandi?

⁸ Disolo ya Yude ke songa beto ve inki Satana zolaka kusala ti nitu ya Moize. Kansi yo kele pwelele nde Diabulu vandaka ti lukanu ya mbi na mabanza. Mbala ya nkaka yandi zolaka kusadila nitu ya Moize na mutindu ya mbi na lusambu ya luvunu. Mikaele teleminaka mayele ya mbi ya Satana. Ata mpidina, yandi kudiyalaka mpi yandi nganinaka ve Satana. Yo kele masonga nde, yo fwanaka nde Mikaele kunganina Satana. Kansi Yehowa pesaka ntete ve Mikaele kiyeka ya “lusambisu yonso,” yo yina yandi monaka nde Yehowa Nzambi mpamba muntu fwanaka na kusambisa Satana. (Yoane 5:22) Sambu yandi kele mfumu ya bawanzio, Mikaele vandaka ti kiyeka ya nene. Kansi na kudikulumusa yonso, yandi bikaka mambu yina na maboko ya Yehowa na kisika ya kusosa kubaka kiyeka ya nkaka. Katula kudikulumusa, yandi monisaka mpi nde yandi kele ti kikalulu ya bukati-kati disongidila nde, yandi zabaka bandilu na yandi.

⁹ Nzambi pesaka Yude mpeve sambu na kusonika diambu yai ti kikuma. Yo kele mawa sambu na bilumbu ya Yude, Bakristu ya nkaka vandaka ve bantu ya kudikulumusa. Na lulendo yonso, bo vandaka ‘kuvwenza mambu yonso yina bo vandaka kubakisa kibeni ve.’ (Yude 10) Beto kele bantu ya kukonda kukuka. Yo yina, beto ke bikaka nde lulendo kuyala beto. Kana beto me bakisa ve diambu mosi ya me salama na dibundu ya Bukristu, inki beto ke tubaka? Inki beto ke salaka kana beto me bakisa ve lukanu mosi yina kimvuka ya bankuluntu me baka? Beto ke zabaka ve mambu yonso ya me sala nde bankuluntu kubaka lukanu mosi buna. Yo yina, kana beto ke bokuta to beto ke songa bantu ya nkaka nde lukanu yina vandaka ve mbote, beto kele ve bantu ya kudikulumusa. Yo kele mbote nde beto landa mbandu ya Mikaele, to Yezu, mpi beto buya kusambisa mambu yina Nzambi me pesaka beto ve kiyeka.

10, 11. (a) Inki mutindu mpila Mwana ya Nzambi ndimaka na luzolo yonso kukwisa na ntoto ke monisa nde yandi vandaka muntu ya kudikulumusa? (b) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya Yezu na yina me tala kudikulumusa?

¹⁰ Mwana ya Nzambi monisaka mpi nde yandi kele muntu ya kudikulumusa mutindu yandi ndimaka kukwisa na ntoto. Inki yandi bikisaka kuna na zulu? Yandi vandaka mfumu ya bawanzio. Yandi vandaka mpi “Ndinga” disongidila, Kinati-Ndinga ya Yehowa. (Yoane 1:1-3) Yandi vandaka kuzinga na zulu, “kisika ya kunanguka ya santu mpi ya nkembo.” (Yezaya 63:15) Kansi ata yandi vandaka Mwana ya Nzambi, yandi “yambulaka bima yonso mpi yandi kumaka bonso mpika, mpi kumaka muntu.” (Bafilipi 2:7) Yindula mambu yina yo vandaka kulomba sambu yandi kwisa kusala kisalu na yandi awa na ntoto. Nzambi tulaka luzingu na yandi na divumu ya mwense mosi ya Muyuda. Yandi salaka bangonda uvwa na divumu, ebuna yandi butukaka bonso babebe yonso. Yandi butukaka bonso mwana mosi ya kukonda lutaninu na nzo ya sharpantie mosi ya nsukami, mpi na nima yandi yantikaka kutambula, kuyela mpi yandi kumaka toko. Ata yandi vandaka muntu ya kukuka, na kileke na yandi yonso, yandi vandaka ntangu yonso kulemfukila bibuti na yandi yina vandaka bantu ya kukonda kukuka. (Luka 2:40, 51, 52) Yandi vandaka kibeni muntu ya kudikulumusa.

¹¹ Beto ta landa mbandu ya kudikulumusa ya Yezu kana beto ke ndima mikumba yina bantu ke monaka kukonda mfunu. Mu mbandu, kisalu na beto ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi lenda monana ya kukonda mfunu ntangu bantu ke tudila yo ve dikebi, bo ke seka beto, to bo ke sadila beto mambu na nku. (Matayo 28:19, 20) Kansi, kana beto kanga-ntima na kisalu yai, beto lenda sadisa bantu na kuguluka. Yo vanda mpidina to ve, beto ta kuma ti kudikulumusa ya mingi, mpi beto ta landa mbandu ya Mfumu na beto, Yezu Kristu.

Kudikulumusa ya Yezu Awa na Ntoto

12-14. (a) Inki mutindu Yezu monisaka kudikulumusa ntangu bantu vandaka kupesa yandi lukumu? (b) Inki mutindu Yezu sadilaka bantu mambu ti kudikulumusa? (c) Inki ke monisa nde kudikulumusa ya Yezu vandaka kaka ve sambu na kumonisa nde yandi vandaka kuzitisa bantu?

¹² Banda na luyantiku tii na nsuka ya kisalu ya Yezu awa na ntoto, yandi monisaka kudikulumusa. Mu mbandu, ntangu bantu vandaka kupesa yandi lukumu, yandi vandaka kupesa lukumu mpi nkembo yonso na Tata na yandi. Konso mbala yina bantu vandaka kukumisa Yezu sambu na mambu ya mayele yina yandi vandaka kutuba, sambu na mambu ya kuyituka yina yandi vandaka kusala, mpi sambu na kimuntu na yandi ya mbote, yandi vandaka kubuya lukumu yina mpi yandi vandaka kupesa yo na Yehowa.​—Marko 10:17, 18; Yoane 7:15, 16.

¹³ Yezu monisaka kudikulumusa na mutindu yandi vandaka kusadila bantu mambu. Ya kieleka, yandi monisaka pwelele nde yandi kwisaka ve na ntoto sambu bantu kusadila yandi, kansi sambu na kusadila bantu. (Matayo 20:28) Yandi monisaka nde yandi kele muntu ya kudikulumusa na mutindu yandi vandaka mawete mpi makambu ngolo ve. Ntangu balongoki na yandi pesaka yandi mawa, yandi nganinaka bo ve, kansi yandi salaka yonso sambu na kupusa bo na kusepedisa Yehowa. (Matayo 26:39-41) Ntangu yandi vandaka ti mfunu ya kisika ya pima mpi ya kingenga sambu na kupema, ebuna bantu mingi landaka yandi, yandi kulaka bo ve. Ata yandi vandaka ya kulemba, yandi longaka bo “mambu mingi.” (Marko 6:30-34) Ntangu nkento mosi ya vandaka ve muntu ya Izraele landaka kubondila yandi sambu yandi gulusa mwana na yandi ya nkento, na luyantiku Yezu buyaka, kansi na makasi ve. Yandi waka nkento yina mpi na nima yandi salaka mambu yina nkento yango lombaka sambu nkento yina monisaka lukwikilu mosi ya nene. Beto ta tubila yo na Kapu 14.​—Matayo 15:22-28.

¹⁴ Yezu monisaka na mitindu mingi kibeni nde yandi vandaka “mawete mpi ya kudikulumusa na ntima,” kaka mutindu yandi tubaka sambu na yandi mosi. (Matayo 11:29) Kudikulumusa na yandi vandaka ve ya zulu-zulu, ya munoko to ya luvunu. Yo vandaka kukatuka na ntima, na kimuntu na yandi ya kati kibeni. Yo yina, yo ke yitukisa ve na kuzaba nde Yezu monaka nde yo vandaka mfunu mingi na kulonga balongoki na yandi kudikulumusa.

Yandi Longaka Balongoki na Yandi Kudikulumusa

15, 16. Inki kikalulu Yezu tubaka nde bamfumu ya ntoto ke vandaka ti yo mpi inki mutindu yo kele ve bonso kikalulu yina yo lombaka nde balongoki na yandi kuvanda ti yo?

¹⁵ Yo vandaka mpasi sambu balongoki ya Yezu kukuma bantu ya kudikulumusa. Yezu vandaka kulonga bo kudikulumusa mbala mingi. Mu mbandu, kilumbu mosi Yakobo mpi Yoane tindaka mama na bo sambu na kulomba Yezu na kupesa bo bisika ya lukumu na Kimfumu ya Nzambi. Na kudikulumusa yonso, Yezu tubaka nde: “Sambu na kuvanda na diboko na mono ya kitata mpi ya kimama, mono ve muntu ke pesaka yo, kansi yo kele sambu na bantu yina Tata na mono me yidikilaka yo.” Na nima, balongoki yina ya nkaka kumi wilaka Yakobo ti Yoane “makasi.” (Matayo 20:20-24) Inki mutindu Yezu yidikaka diambu yai?

¹⁶ Na mawete yonso, yandi vutulaka bo yonso na nzila mpi tubaka nde: “Beno me zaba nde bamfumu ya makanda ke yalaka bantu na kingolo-ngolo mpi bantu ya nene ke songaka nde bo kele ti kiyeka na zulu na bo. Yo fwete vanda ve mutindu yina na kati na beno; kansi konso muntu yina ke zola kukuma muntu ya nene na kati na beno fwete vanda nsadi na beno, mpi konso muntu yina ke zola kuvanda muntu ya ntete na kati na beno fwete vanda mpika na beno.” (Matayo 20:25-27) Ntembe kele ve nde, bantumwa vandaka kumona mutindu “bamfumu ya makanda” vandaka lulendo, bwimi, mpi mpila bo vandaka kuzola kuvanda ti kiyeka mingi. Yezu monisaka nde balongoki na yandi fwete vanda ve ata fioti bonso bamfumu yina lendaka kusala konso kima yina kaka sambu na kuzwa kiyeka ya mingi. Yo lombaka nde bo vanda bantu ya kudikulumusa. Keti bantumwa bakisaka dilongi yina?

17-19. (a) Na mpimpa na ntwala nde bo fwa Yezu, keti yandi longaka balongoki na yandi dilongi mosi ya kudikulumusa? (b) Inki dilongi ya kuluta mfunu Yezu longaka na yina me tala kudikulumusa?

¹⁷ Yo vandaka ve pete. Yo vandaka ve mbala ya ntete to mbala ya nsuka yina Yezu longaka bo dilongi ya kudikulumusa. Mwa ntangu fioti na ntwala, ntangu bo swanaka sambu na kuzaba nani na kati na bo kele muntu ya kuluta nene, Yezu bakaka mwana mosi ya fioti. Yandi tedimisaka yandi na kati-kati na bo mpi songaka bo na kuvanda bonso bana. Bana ke vandaka ve lulendo, bo ke sosaka ve kiyeka, mpi bo ke kudiyangisaka ve na kusosa bisika ya lukumu mutindu bambuta mingi ke salaka. (Matayo 18:1-4) Ata mpidina, na mpimpa ya nsuka na ntwala ya lufwa na yandi, Yezu monaka nde yo lombaka nde bantumwa na yandi kusala diaka bikesa sambu na kuyambula lulendo. Yo yina, yandi longaka bo dilongi mosi ya bo vilaka ve. Yandi bakaka lele mosi mpi yandi lwataka yo na luketo sambu na kuyobisa makulu ya balongoki na yandi. Yo vandaka kisalu mosi ya kukonda mfunu yina nsadi vandaka kusala na ntangu yina kana munkwa-nzo me yamba banzenza. Yezu yobisaka mpi makulu ya Yudasi, muntu yina zolaka kuteka yandi ntama mingi ve.​—Yoane 13:1-11.

¹⁸ Yezu songaka bo sambu na nki yandi yobisaka makulu na bo. Yandi tubaka nde: “Mono me pesa beno mbandu.” (Yoane 13:15) Keti nsuka-nsuka bo bakisaka nde bo fwete vanda bantu ya kudikulumusa? Ve. Sambu mwa ntangu na nima kaka na mpimpa yina, bo swanaka diaka sambu na kuzaba nani kele muntu ya kuluta nene na kati na bo! (Luka 22:24-27) Ata mpidina, Yezu landaka kumonisila bo ntima-nda mpi kulonga bo na kudikulumusa. Na nima yandi pesaka dilongi mosi ya nene kuluta na yina me tala kudikulkumusa: “Yandi kudikulumusaka mpi lemfukaka tii na lufwa, ee, lufwa na zulu ya nti ya mpasi.” (Bafilipi 2:8) Ata Yezu bikaka ve kufinga Nzambi, yandi ndimaka lufwa mosi ya nsuni bonso muntu mosi ya mubulu. Na mutindu yina, Yezu monisaka nde yandi vandaka kibeni muntu ya kudikulumusa. Kufwa mutindu yina salaka nde, yandi vanda yandi mosi mpamba muntu ya me luta bantu mpi bawanzio yonso ya Nzambi me salaka, yina monisaka kudikulumusa na mutindu ya kuluta mbote mpi ya kukuka.

¹⁹ Mbala ya nkaka yo vandaka dilongi yai ya nsuka ya me tala kudikulumusa yina Yezu longaka awa na ntoto ya simbaka mpenza ntima ya bantumwa na yandi yina kangamaka ti yandi. Bo bikaka ve kuvila dilonbgi yina. Biblia ke songa beto nde babakala yina salaka na bumosi na kudikulumusa yonso bamvula mingi kibeni na nima. Ebuna beto?

Keti Nge Ta Landa Mbandu Yina Yezu Pesaka?

20. Inki mutindu beto lenda zaba kana beto kele kibeni bantu ya kudikulumusa?

²⁰ Polo ke songa konso muntu na kati na beto nde: “Beno landa kuvanda ti mabanza yai yina Kristu Yezu mpi vandaka ti yo.” (Bafilipi 2:5) Bonso Yezu, beto fwete vanda bantu ya kudikulumusa na ntima. Inki mutindu beto lenda zaba kana beto kele kibeni bantu ya kudikulumusa? Polo ke yibusa beto nde beto fwete sala ve ata kima mosi “ti mpeve ya kuswana to sambu na kumonisa nde beno me luta bankaka, kansi ti kudikulumusa yonso beno tadila bankaka nde bo me luta beno.” (Bafilipi 2:3) Yo yina, mutindu beto ke tadilaka bantu ya nkaka lenda sadisa beto na kuzaba kana beto kele kibeni bantu ya kudikulumusa. Beto fwete tadila bo bonso nde bo me luta beto, bonso nde bo kele mfunu mingi kuluta beto. Keti nge ta sadila ndongisila yai?

21, 22. (a) Sambu na nki bankengi ya Bakristu fwete vanda bantu ya kudikulumusa? (b) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto me lwataka kudikulumusa?

²¹ Bamvula mingi na nima ya lufwa ya Yezu, ntumwa Piere vandaka kaka kuyindula mfunu ya kudikulumusa. Piere longaka Bakristu yina kele bankengi na kulungisa mikumba na bo na dibundu ti kudikulumusa yonso, mpi na kuyala ve mameme ya Yehowa. (1 Piere 5:2, 3) Kuvanda na mikumba na dibundu ke pesaka ve muntu nzila ya kuvanda lulendo. Kansi, mikumba fwete sala nde muntu kukuma ti kudikulumusa ya masonga. (Luka 12:48) Ya kieleka beto yonso, beto fwete vanda bantu ya kudikulumusa, bankengi mpamba ve.

²² Ntembe kele ve nde, Piere vilaka ve mpimpa yina Yezu yobisaka yandi makulu, ata yandi buyaka ntete nde Yezu kusala yo. (Yoane 13:6-10) Piere sonikilaka Bakristu nde: “Beno lwata kudikulumusa na bangwisana na beno ti bankaka.” (1 Piere 5:5) Bangogo “beno lwata” ke yibusa beto kisalu ya nsadi. Yandi vandaka kulwata tablie na luketo sambu na kusala kisalu mosi ya kukonda mfunu. Yo ke yibusa beto kilumbu yina Yezu lwataka lele na luketo na ntwala nde yandi fukama sambu na kuyobisa makulu ya bantumwa na yandi. Kana beto kele bantu ya kudikulumusa bonso Yezu, beto ta yindula ve nde beto kele mfunu mingi sambu na kusala konso kima yina Yehowa ke lomba beto. Kaka mutindu bantu ke monaka bilele ya beto me lwata, bantu fwete monaka mpi nde beto me lwataka kudikulumusa.

23, 24. (a) Sambu na nki beto fwete telemina kikalulu ya lulendo? (b) Inki dibanza ya luvunu na yina me tala kudikulumusa beto ta longuka na kapu ya ke landa?

²³ Lulendo kele bonso ndikila. Yo lenda sala bantu ya nkaka mbi. Lulendo kele kifu mosi ya lenda sala nde muntu ya kuluta mayele kuvanda ve mfunu ata fioti na meso ya Nzambi. Kansi, kudikulumusa lenda sala nde ata muntu ya kukonda mfunu kuvanda mfunu mingi na meso ya Yehowa. Ata yo ke lomba nde beto sala bikesa konso kilumbu sambu na kuvanda bantu ya kudikulumusa bonso Yezu, beto vila ve nde Yehowa ta sakumuna beto. Piere sonikaka nde: “Yo yina, beno kudikulumusa na nsi ya diboko ya ngolo ya Nzambi, sambu yandi tombula beno na ntangu ya me fwana.” (1 Piere 5:6) Yehowa tombulaka kibeni Yezu sambu yandi kudikulumusaka na mambu yonso. Mutindu mosi, Yehowa ke zola kibeni kusakumuna nge sambu na kudikulumusa na nge.

²⁴ Kansi yo kele mawa na kumonda nde, bantu ya nkaka ke yindulaka nde kana muntu ke kudikulumusa, yandi kele ve ngolo. Mbandu ya Yezu ke sadisa beto na kumona nde dibanza yina kele luvunu, sambu Yezu yina vandaka muntu ya kudikulumusa kuluta bantu yonso vandaka mpi muntu ya kikesa kuluta bantu yonso. Yina kima ya beto ta longuka na kapu yina ke landa.

1-3. Sambu na nki Yezu kele na kigonsa mpi inki yandi me sala?

KIBUKA mosi ya bantu ke kwenda kusosa Yezu sambu na kukanga yandi. Na kati ya bantu yina, yo kele ti basoda mpi bantu ya nkaka. Bo kele ti bambele mpi banti na maboko. Bo yonso kele ti lukanu mosi ya mbi. Bo ke tambula na mpimpa na kimvuka na babala-bala ya mudidi ya Yeruzalemi mpi bo ke sabuka Muwanda ya Kidroni sambu na kukwenda na Ngumba ya Banti ya Olive. Ngonda kele ya mvimba, kansi bo kele ti batorshe mpi bamwinda. Mbala ya nkaka bo kele ti batorshe mpi bamwinda sambu matuti ke kanga nsemo ya ngonda. To bo ke yindula nde muntu yina bo ke sosa me bumbana na kisika mosi ya mudidi. Yo vanda mpidina to ve, kana muntu ke sosa Yezu mpi yandi ke yindula nde Yezu ta bumbana sambu yandi ke wa boma, yandi me zaba ve kana Yezu kele muntu ya nki mutindu.

² Yezu me zaba nde bantu yina ke kwisa sambu na kukanga yandi. Kansi yandi ke tina ve, yandi me vanda mpi ke vingila bo. Bantu yango me kuma pene-pene. Yudasi muntu ke nata bo. Yudasi vandaka na kati ya banduku ya ngolo ya Yezu. Kansi yandi ke teka Yezu kukonda nsoni. Yandi me pesa yandi mbote ya luvunu mpi beze sambu bantu yina kuzaba nde yina Yezu. Kansi, Yezu me vanda kaka mpima. Na nima, Yezu me pusana pene-pene ya bantu yina. Yandi me yula bo nde: “Beno ke sosa nani?” Bo me songa yandi nde: “Yezu muntu ya Nazareti.”

³ Bantu mingi ke waka boma ya ngolo kana bo kele na ntwala ya bantu ya me simba bima ya kunwanina. Mbala ya nkaka bantu yina me kwisa kusosa Yezu, ke yindula nde yandi ta wa boma. Kansi yandi ke wa ve boma, yandi me tina ve, yandi me kusa mpi ve. Yandi me tuba kaka nde: “Mono yandi yai.” Yandi ke wa ve boma, yandi kele kikesa. Yo yina bantu yina ke yituka kibeni. Bo me vutuka kinima-nima mpi bo me bwa na ntoto.​—Yoane 18:1-6; Matayo 26:45-50; Marko 14:41-46.

4-6. (a) Biblia ke fwanisa Mwana ya Nzambi ti nki, mpi sambu na nki? (b) Na nki mambu tatu Yezu monisaka kikesa?

⁴ Inki salaka nde Yezu kuwa ve boma na ntwala ya bantu yina vandaka na makasi? Kima ya sadisaka yandi na kuwa ve boma kele kikesa. Kikesa kele na kati ya bikalulu ya kuluta mfunu mpi yina bantu ke zolaka nde ntwadisi kuvanda ti yo. Ata muntu mosi ve me vandaka kikesa bonso Yezu. Na Kapu ya me luta, beto monaka nde Yezu vandaka kibeni muntu ya kudikulumusa. Yo yina bo bingaka yandi “Mwana-Dimeme.” (Yoane 1:29) Kansi, kikesa ya Yezu salaka nde bo binga yandi mpi na zina ya nkaka. Biblia ke tuba sambu na Mwana ya Nzambi nde: “Tala! Ntambu ya dikanda ya Yuda.”​—Kusonga 5:5.

⁵ Mbala mingi, bo ke wakanisaka ntambu ti kikesa. Keti nge me kutanaka dezia ti ntambu ya bakala ya kuyela? Kana ee, yo fwete vanda nde kima mosi kabulaka nge ti yo, mbala ya nkaka lupangu ya nzo na yo na kisika mosi ya bo ke tulaka bambisi. Ata mpidina, kumona ntambu mutindu yina lenda pesa boma. Na ntangu nge ke tala elungi ya mbisi yai ya nene mpi ya ngolo, ebuna yandi mpi ke tala nge kukonda kukatula meso, nge lenda yindula ve ata fioti nde mbisi yai ke wa boma mpi yo lenda tina na ntwala ya konso kima yina. Biblia ke tubaka nde ntambu kele “mbisi ya me luta bambisi yonso na ngolo, yina ke vutukaka ve nima na ntwala ya konso muntu.” (Bingana 30:30) Kikesa ya Kristu kele bonso ya ntambu.

⁶ Beto tubila sesepi mambu tatu yina Yezu salaka ya monisaka nde yandi vandaka kikesa bonso ntambu: ntangu yandi nwaninaka kieleka, ntangu yandi nwaninaka lunungu, mpi ntangu yandi kangaka ntima na ntwala ya kimbeni. Beto ta mona mpi nde beto yonso, beto lenda landa mbandu ya Yezu na yina me tala kumonisa kikesa, yo vanda beto me butukaka ti yo to ve.

Yandi Nwaninaka Kieleka ti Kikesa Yonso

7-9. (a) Inki salamaka ntangu Yezu vandaka ti bamvula 12, mpi nki ke yitukisa nge na diambu yai? (b) Inki mutindu Yezu monisaka kikesa na ntwala ya balongi na tempelo?

⁷ Mbala mingi yo ke lombaka kikesa sambu na kunwanina kieleka na nsi-ntoto yina Satana, “tata ya luvunu,” ke yala. (Yoane 8:44; 14:30) Yezu kingaka ve nde yandi kuma ntete mbuta sambu na kunwanina kieleka. Ntangu yandi vandaka ti bamvula 12, yandi kabwanaka ti bibuti na yandi na nima ya nkinsi ya Paki na Yeruzalemi. Bilumbu tatu ya mvimba, Maria ti Yozefi vandaka kusosa yandi bisika yonso. Nsuka-nsuka, bo monaka yandi na tempelo. Inki yandi vandaka kusala kuna? ‘Yandi vandaka na kati-kati ya balongi, ke widikila bo, mpi ke yula bo bangiufula.’ (Luka 2:41-50) Beto tadila mutindu masolo na bo lutaka.

⁸ Bantu ya ke longukaka mambu ya me lutaka ke tubaka nde, bantwadisi ya nkaka ya zabanaka mingi na mabundu vandaka ti kikalulu ya kubikala na tempelo na nima ya bankinsi mpi kulonga na mosi ya bisika ya nene ya kukotila na tempelo. Bantu vandaka kuvanda na ntwala na bo sambu na kuwidikila mpi kuyula bo bangiufula. Balongi yai vandaka bantu ya me longukaka mingi. Bo zabaka mbote Nsiku ya Moize mpi bansiku ti binkulu mingi ya mpasi ya bantu yikaka na nima ya bamvula. Kana nge vandaka pana, nge zolaka kudiwa inki mutindu? Keti nge zolaka kuwa boma? Beto lenda bakisa yo. Ebuna kana nge vandaka kaka ti bamvula 12? Baleke mingi ke vandaka nsoni-nsoni. (Yeremia 1:6) Bankaka ke salaka yonso sambu na kubenda ve dikebi ya balongi na bo na nzo-nkanda. Bankaka ke waka boma nde bo yula bo bangiufula, bo tudila bo dikebi, mpi bo pesa bo nsoni to bo seka bo.

⁹ Kansi Yezu vandaka me vanda na kati ya bantu yai ya me longukaka. Yandi vandaka kuwa ve boma mpi kuyula bo bangiufula ya ngolo. Yandi sukaka pana ve. Biblia ke songa beto nde: “Bantu yonso yina vandaka kuwidikila yandi vandaka ntangu yonso kuyituka sambu na mayele na yandi mpi sambu na bamvutu na yandi.” (Luka 2:47) Biblia ke songa beto ve inki yandi tubaka na dibaku yina. Kansi beto lenda ndima nde, yandi vutukilaka ve malongi ya luvunu yina panzanaka mingi na kati ya balongi yina ya mabundu. (1 Piere 2:22) Kansi, yandi nwaninaka kieleka yina kele na Ndinga ya Nzambi, mpi ntembe kele ve nde bawi na yandi yitukaka na kumona mwana ya bamvula 12 ke tuba ti mayele mpi kikesa ya mutindu yina.

10. Inki mutindu baleke yina kele Bakristu bubu yai ke landaka mbandu ya kikesa ya Yezu?

¹⁰ Bubu yai, baleke mingi ya Bakristu ke landa mbandu ya Yezu. Ya kieleka, bo kele ve bantu ya kukuka, mutindu Yezu vandaka. Kansi bonso Yezu, bo ke vingila ve nde bo kuma ntete bambuta sambu na kunwanina kieleka. Yo vanda na nzo-nkanda to na bisika ya bo ke zingaka, bo ke yulaka bantu bangiufula ya mayele, bo ke widikilaka, mpi bo ke longaka bantu kieleka. (1 Piere 3:15) Na kimvuka, baleke yai me sadisaka banduku na bo ya nzo-nkanda, balongi na bo, mpi bantu yina ke zingaka pene-pene ti bo na kukuma balongoki ya Kristu. Kikesa na bo ke sepedisaka kibeni Yehowa. Ndinga na yandi ke fwanisa baleke yai ti malulu sambu bo kele kikesa, bo kele kitoko mpi bo kele mingi.​—Nkunga 110:3.

11, 12. Ntangu yandi kumaka mbuta, inki mutindu Yezu monisaka kikesa na yina me tala kunwanina kieleka?

¹¹ Ntangu Yezu kumaka mbuta, mbala mingi yandi vandaka kunwanina kieleka ti kikesa. Nkutu ntangu yandi yantikaka kisalu na yandi, bantu teleminaka yandi mpi kana yo vandaka muntu ya nkaka yandi zolaka kuwa boma. Awa na ntoto, Yezu vandaka muntu bonso bantu yonso, yandi vandaka ve mfumu ya bawanzio, yo lombaka nde yandi nwana ti Satana, kigangwa ya kuluta ngolo mpi ya kigonsa na kati ya bambeni yonso ya Yehowa. Yezu kulaka Satana mpi monisaka nde Satana vandaka kusadila Masonuku ya kupemama na mutindu ya mbi. Yezu sukisaka disolo yina ti kikesa yonso mpi tubaka nde: “Katuka awa, Satana!”​—Matayo 4:2-11.

¹² Na mutindu yina, Yezu monisaka kisalu yina yandi zolaka kusala: kunwanina Ndinga ya Tata na yandi ti kikesa yonso na ntwala ya konso kima yina bantu ta sala sambu na kusoba yo to kusadila yo na mutindu ya mbi. Na ntangu yina, kaka bonso bubu yai, bantwadisi ya mabundu vandaka mbala mingi kulonga mambu ya luvunu. Yezu songaka bantwadisi ya mabundu ya bilumbu na yandi nde: “Beno ke kumisaka ndinga ya Nzambi kukonda mfunu na bansiku na beno yina beno me pesaka na bantu ya nkaka.” (Marko 7:13) Bantu yonso vandaka kupesa bantwadisi yina luzitu mingi. Kansi Yezu tubaka kukonda boma nde, bo vandaka bantwadisi yina vandaka meso ya kufwa mpi bantu ya luvunu.a (Matayo 23:13, 16) Inki mutindu beto lenda landa mbandu ya kikesa ya Yezu na dibaku yai?

13. Inki diambu beto fwete vila ve na ntangu beto ke landa mbandu ya Yezu, kansi inki dibaku beto kele ti yo?

¹³ Ya kieleka, beto fwete vila ve nde beto kele ve ti makuki ya kuzaba mambu ya kele na ntima ya bantu to kiyeka ya kusambisa bonso Yezu. Kansi, beto lenda nwanina kieleka ti kikesa bonso yandi. Mu mbandu, ntangu beto ke monisaka nde mabundu ke longaka mambu ya luvunu sambu na Nzambi, sambu na lukanu na yandi, mpi sambu na Ndinga na yandi, beto ke sadisaka bantu na kuzaba kieleka na ntoto yai ya me fuluka ti luvunu ya Satana. (Matayo 5:14; Kusonga 12:9, 10) Beto ke sadisaka bantu na kukatuka na kimpika ya malongi ya luvunu yina ke fulusaka bantima na bo ti boma ya mbi mpi ke bebisaka kinduku na bo ti Nzambi. Beto kele kibeni ti dibaku ya nene ya kumona kulungana ya mambu yai Yezu tubaka: “Kieleka ta katula beno na kimpika”!​—Yoane 8:32.

Yandi Nwaninaka Lunungu ti Kikesa Yonso

14, 15. (a) Inki kele mutindu mosi yina Yezu monisaka pwelele kana lunungu kele nki? (b) Ntangu Yezu solulaka ti nkento ya Samaria, inki bangindu ya mbi yandi buyaka?

¹⁴ Biblia tubaka dezia na ntwala nde Mesia ta sadisa bantu na kubakisa kana lunungu kele inki. (Matayo 12:18; Yezaya 42:1) Yezu yantikaka mpenza kusala mutindu yina ntangu yandi vandaka awa na ntoto. Yandi monisaka kikesa mutindu yandi vandaka kusadila bantu mambu ti lunungu ntangu yonso mpi kukonda kupona-pona. Mu mbandu, yandi buyaka kulanda mbandu ya bikalulu ya ke wakana ve ti Masonuku yina bantu vandaka ti yo na ntangu na yandi mpi mambu ya bo vandaka kusala.

¹⁵ Ntangu Yezu solulaka ti nkento mosi ya Samaria na dibulu ya masa ya Sikare, balongoki na yandi yitukaka. Sambu na nki? Na ntangu yina, Bayuda mingi vandaka ve kuzola ata fioti bantu ya Samaria. Kikalulu yina yantikaka banda ntama na ntwala nde Yezu kukwisa na ntoto. (Esdrasi 4:4) Diaka, barabi ya nkaka vandaka kundima nde babakala kele mfunu kuluta bankento. Bansiku ya barabi, yina bo sonikaka na nima na mikanda, vandaka kubuya nde bakala kusolula ti nkento. Bansiku yina vandaka kutuba nkutu nde, yo fwanaka ve nde bo longa bankento Nsiku ya Nzambi. Mingi-mingi, bo vandaka kumona bankento ya Samaria bonso bantu ya mvindu. Yezu buyaka kikalulu ya kukonda lunungu ya mutindu yina mpi yandi longaka na pwelele yonso nkento yina ya Samaria ata nkento yango vandaka kusala pite na luzingu na yandi. Nkutu yandi songaka yandi nde yandi kele Mesia.​—Yoane 4:5-27.

16. Sambu na nki Bakristu fwete vanda kikesa sambu na kubuya ngindu ya kukonda kuzola bantu ya dikanda ya nkaka?

¹⁶ Keti nge me vandaka dezia ti bantu yina ke buyaka kundima bantu ya dikanda ya nkaka? Mbala ya nkaka bo ke vwezaka bantu ya mpusu ya nkaka ya nitu to ya dikanda ya nkaka na nzila ya bansaka, bo ke tubaka mambu ya mbi sambu na bankento to babakala, to bantu yina kele ve ti mbongo to bayina kele ve ti luzingu bonso ya bo. Balongoki ya Kristu ke ndimaka ve bangindu ya mbi ya mutindu yai, mpi bo ke salaka ngolo sambu na kukatula konso ngindu ya mbi na ntima na bo. (Bisalu 10:34) Konso muntu na kati na beto fwete vanda kikesa sambu na kuvanda muntu ya lunungu na diambu yai.

17. Inki diambu Yezu salaka na tempelo, mpi sambu na nki?

¹⁷ Kikesa pusaka mpi Yezu na kusadisa bantu ya Nzambi na kuvanda bunkete na bikalulu na bo mpi na lusambu na bo. Na luyantiku ya kisalu na yandi, yandi kotaka na tempelo ya Yeruzalemi mpi yandi waka makasi ntangu yandi monaka bantu ya mumbongo mpi bantu yina vandaka kushanze mbongo ke sala mumbongo na bo kuna. Lunungu pusaka Yezu na kuwa makasi, mpi yandi kulaka bantu yina ya bwimi na tempelo mpi losaka bima yina bo vandaka kuteka na nganda. (Yoane 2:13-17) Yandi salaka mutindu mosi na nima, pene-pene ya nsuka ya kisalu na yandi. (Marko 11:15-18) Mambu yai salaka mpenza nde yandi vanda ti bambeni mingi ya ngolo. Kansi yandi vutukaka ve nima. Sambu na nki? Banda bumwana, yandi bingaka tempelo yina nde nzo ya Tata na yandi, mpi yo vandaka kibeni kieleka. (Luka 2:49) Kubebisa lusambu ya bunkete yina bo vandaka kusala na tempelo vandaka diambu mosi ya kukonda lunungu yina yandi lendaka kundima ve. Kikesa na yandi siamisaka yandi na kusala mambu yina yo lombaka nde yandi sala.

18. Inki mutindu Bakristu lenda monisa kikesa bubu sambu dibundu kulanda kuvanda bunkete?

¹⁸ Mutindu mosi, balongoki ya Kristu bubu yai ke zolaka kuvanda ti bikalulu ya bunkete mpi bo ke zolaka nde lusambu na bo na Nzambi kuvanda ya bunkete. Kana bo mona nde mpangi mosi ya Mukristu me sala disumu ya nene, bo ke kangaka ve meso. Kikesa ke pusaka bo na kusolula ti mpangi yina. (1 Bakorinto 1:11) Bo ke salaka yonso sambu bankuluntu ya dibundu kuzaba yo. Bankuluntu lenda sadisa bampangi yina kele diaka ve ti kinduku ya mbote ti Yehowa mpi bo lenda sala yonso sambu dibundu kulanda kuvanda bunkete.​—Yakobo 5:14, 15.

19, 20. (a) Inki mambu ya kukonda lunungu vandaka kusalama mingi na bilumbu ya Yezu, mpi inki bantu mingi zolaka nde Yezu kusala? (b) Sambu na nki balongoki ya Kristu ke buyaka kukota na mambu ya politiki mpi na bamavwanga, mpi nki mambote bo ke bakaka?

¹⁹ Keti yo ke tendula nde Yezu nwanisaka kukonda lunungu yina vandaka na ntoto ya mvimba? Ve. Ntembe kele ve nde, kukonda lunungu vandaka mingi kisika yandi vandaka. Insi mosi ya nzenza mpi ya ngolo vandaka kuyala insi na yandi. Bantu ya Roma vandaka kuniokula Bayuda. Basoda vandaka kaka pana. Bo vandaka kufutisa bo mpaku mingi. Nkutu bo vandaka kudikotisa na mambu ya me tala binkulu ya dibundu na bo. Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde bantu mingi zolaka nde, Yezu kudikotisa na mambu ya politiki na ntangu yina. (Yoane 6:14, 15) Na diambu yai mpi, yo lombaka nde yandi vanda kikesa.

²⁰ Yezu tendulaka nde Kimfumu na yandi vandaka ve ya nsi-ntoto. Yandi pesaka balongoki na yandi mbandu. Mpidina yandi longaka bo nde bo fwete kudikotisa ve na mambu ya politiki ya ntangu yina. Kansi bo fwete tula dikebi kaka na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu ya Nzambi. (Yoane 17:16; 18:36) Ntangu kibuka mosi ya bantu kwisaka kukanga yandi, yandi longaka dilongi mosi ya mfunu na yina me tala kukonda kukota na mambu ya politiki. Kukonda kuyindula, Piere basisaka mbala mosi mbele na yandi mpi lwadisaka bakala mosi. Yo kele ve mpasi na kuditula na kisika ya Piere. Nge lenda yindula nde yo fwanaka nde Piere kusala mutindu yina na mpimpa yina sambu bo nwanisaka Mwana ya Nzambi yina salaka ve kima. Kansi na dibaku yina, Yezu pesaka nsiku mosi yina balongoki na yandi ke landaka tii bubu yai: “Vutula mbele na nge ya bitumba na kisika na yo, sambu bantu yonso yina ke bakaka mbele ya bitumba ta fwa na mbele ya bitumba.” (Matayo 26:51-54) Sambu na balongoki ya Kristu ya ntangu yina, yo lombaka mpenza kikesa sambu na kubikala bantu ya ngemba, yo kele mpi mutindu mosi sambu na beto bubu yai. Bantu ya Nzambi ke kotaka ve na mambu ya politiki. Yo yina, bantu me zabaka nde bo ke kotaka ve na bitumba, na mambu ya me tala kufwa bantu mingi na kimvuka, na mavwanga, mpi na mambu ya nku ya mutindu mosi yina ke salama na bilumbu na beto. Zina yina ya mbote kele lufutu ya kikesa na bo.

Yandi Kangaka Ntima na Kimbeni ti Kikesa Yonso

21, 22. (a) Inki lusadisu Yezu bakaka na ntwala ya kumona mpasi ya kuluta ngolo yina yandi kutanaka ti yo? (b) Inki mutindu Yezu monisaka tii na nsuka nde yandi vandaka kikesa?

²¹ Mwana ya Yehowa zabaka dezia na ntwala nde yandi ta kutana ti kimbeni ya ngolo na ntoto. (Yezaya 50:4-7) Yandi monaka bampasi mingi. Mpasi ya nsuka yina yandi monaka, bo me tubila yo na luyantiku ya kapu yai. Inki vandaka kusala nde Yezu kulanda kuvanda kikesa na ntwala ya bigonsa yai? Keti nge ke yibuka inki Yezu vandaka kusala na ntwala nde kibuka yina ya bantu kukwisa kukanga yandi? Yandi vandaka kusamba Yehowa ngolo. Ebuna Yehowa salaka inki? Biblia ke songa beto nde Nzambi “waka yandi.” (Baebreo 5:7) Yehowa tindaka wanzio mosi ya katukaka na zulu sambu na kupesa Mwana na yandi kikesa.​—Luka 22:42, 43.

²² Yezu bakaka kikesa. Ntangu fioti na nima, yandi songaka bantumwa na yandi nde: “Beno telama, beto kwenda!” (Matayo 26:46) Kutuba yina ke monisa nde Yezu vandaka kibeni kikesa. Yandi tubaka nde “beto kwenda,” ata yandi zabaka nde yandi ta lomba bantu yina na kuyambula banduku na yandi, nde banduku na yandi ta yambula yandi mpi ta tina, nde yandi ta bikala kaka yandi mosi na ntwala ya mpasi yina. Ya kieleka, yandi ta vanda kaka yandi mosi ntangu bo ta sambisa yandi kukonda kuzitisa nsiku mpi na mutindu ya mbi, bo ta vwenza yandi, bo ta monisa yandi mpasi, mpi bo ta fwa yandi lufwa mosi ya mpasi. Kansi mambu yai yonso manisaka yandi ve kikesa.

23. Tendula sambu na nki beto lenda tuba ve nde Yezu vandaka mafu-mafu na ntwala ya kingosa mpi ya lufwa.

²³ Keti yo ke tendula nde Yezu vandaka mafu-mafu? Ve; kuvanda mafu-mafu ke tendula ve kuvanda kikesa. Nkutu, Yezu longaka balongoki na yandi na kukeba, na kuvanda mayele mpi na kutina bigonsa sambu na kulanda kusala luzolo ya Nzambi. (Matayo 4:12; 10:16) Kansi na dibaku yai, Yezu zabaka nde mpila ya kutina vandaka ve. Yandi zabaka mambu yina Nzambi zolaka nde yandi sala. Yezu zabaka nde yandi fwete kangama kaka na Nzambi. Kima mosi mpamba yina yandi lendaka kusala vandaka ya kubika nde mambu kusalama mutindu yina.

24. Sambu na nki beto lenda ndima nde beto lenda vanda kikesa na ntwala ya konso mpasi yina beto lenda kutana ti yo?

²⁴ Balongoki mingi ya Yezu me landaka na kikesa yonso mbandu ya Mfumu na bo. Bamingi me bikalaka ya kukangama na Yehowa ata bantu vandaka kuseka bo, kuniokula bo, kukanga bo, kutula bo na boloko, kumonisa bo mpasi, mpi nkutu kufwa bo. Na wapi bantu yina ya kukonda kukuka ke bakaka kikesa ya mutindu yai? Yo ke katukaka ve na ngolo na bo mosi. Bonso Yezu, Nzambi muntu ke sadisaka balongoki ya Yezu. (Bafilipi 4:13) Kuwa ve ata fioti boma ya mambu yina lenda salama na bilumbu ke kwisa. Vanda ti lukanu ya kulanda kukangama na Yehowa, ebuna yandi ta pesa nge kikesa yina nge kele ti yo mfunu. Landa kubaka kikesa na mbandu ya Ntwadisi na beto, Yezu, yina tubaka nde: “Beno vanda na kikesa! Mono me nunga nsi-ntoto.”​—Yoane 16:33.

1-3. Na nki kadre Yezu salaka disolo na yandi na printemps ya mvu 31 ya ntangu na beto, mpi sambu na nki bawi na yandi yitukaka ngolo?

BETO kele na nsungi yina bo ke bingaka printemps ya mvu 31 ya ntangu na beto. Yezu Kristu kele na ngumba mosi ya kele pene-pene ti Kapernaumi. Kapernaumi kele mbanza mosi ya bantu mingi ke zingaka mpi ke salaka. Yo kele na lweka ya nordi-westi ya Nzadi ya Galilea. Yandi me lutisa mpimpa ya mvimba yandi mosi na kusamba. Ntangu suka me tana, yandi me binga balongoki na yandi, mpi na kati na bo yandi me pona 12 mpi yandi me pesa bo zina ya bantumwa. Na ntangu yina, bibuka ya nene ya bantu me vukana na kisika ya kipala-pala na zulu ya ngumba. Bantu yango me landa yandi tii awa. Bankaka me katuka kibeni ntama. Bo yonso ke vingila ti nzala ya ngolo kuwa mambu yina Yezu ke zola kutuba mpi bo ke vingila nde yandi gulusa bo. Yezu me sala kima ya bo ke zola.​—Luka 6:12-19.

² Yezu me pusana pene-pene ya bantu yina mpi yandi me belula bayina ke bela. Nsuka-nsuka, ntangu ata muntu mosi ve na kati na bo ke wa mpasi sambu na maladi ya ngolo, yandi me vanda mpi me yantika kulonga.a Mambu ya yandi ke tuba na kilumbu yai ya kitoko fwete yitukisa bantu. Ya kieleka, bo me waka ntete ve muntu ke longa bonso yandi. Yandi me baka ve malongi na yandi na mambu yina balongi ya Bayuda ya ntama mpi ya me zabanaka mingi me tubaka to na mambu yina balongi yango ya bilumbu na yandi vandaka kutuba. Kansi, yandi ke vutukila mbala na mbala Masonuku ya kupemama ya Kibreo. Yandi ke sadila bangogo ya pete mpi yandi ke longa bantu na mutindu yina bo lenda bakisa. Ntangu yandi me manisa, bibuka ya bantu me yituka ngolo. Ee, bo fwete yituka kaka. Bo me katuka kuwidikila muntu ya kuluta mayele ya ntangu yonso.​—Matayo 7:28, 29.

³ Bo me sonikaka disolo yai na kati ya Ndinga ya Nzambi kaka mutindu bo me sonikaka mambu ya nkaka yina Yezu tubaka mpi salaka. Beto fwete longuka na mudindu mambu yina Biblia ke tuba na yina me tala Yezu, sambu “bimvwama yonso ya mayele” kele na yandi. (Bakolosai 2:3) Ngangu kele makuki yina muntu ke vandaka ti yo ya kusadila mambu yina yandi me zaba mpi mayele na yandi ya kubakisa mambu sambu na kuyidika mambu. Na wapi Yezu bakaka mayele ya mutindu yai? Inki mutindu yandi monisaka mayele yango na luzingu na yandi, mpi inki mutindu beto lenda landa mbandu na yandi?

“Na Wapi Muntu Yai Me Baka Mayele Yai?”

4. Inki ngiufula bawi ya Yezu na Nazareti basisaka, mpi sambu na nki?

⁴ Yezu kele na kampane ya kulonga. Yandi me telema na Nazareti, mbanza yina yandi yelaka, mpi yandi me yantika kulonga na sinagoga. Bantu mingi yina ke widikila yandi ke yituka mpi ke kudiyula nde: “Na wapi muntu yai me baka mayele yai?” Bo me zaba dibuta na yandi, bibuti na yandi mpi bampangi na yandi ya babakala mpi ya bankento. Bo me zaba mpi nde dibuta na yandi kele ve dibuta mosi ya bamvwama mpi ya me zabanaka. (Matayo 13:54-56; Marko 6:1-3) Ntembe kele ve nde, bo zabaka mpi nde sharpantie yai ya ke longa bantu mbote me kotaka ve ata nzo-nkanda mosi yina balongi ya Bayuda ke longaka. (Yoane 7:15) Yo yina, yo fwanaka kibeni nde bo kudiyula ngiufula yina.

5. Yezu tubaka nde mayele na yandi katukaka na wapi?

⁵ Yezu vandaka muntu ya kukuka. Yandi vandaka mpi ti mabanza ya kukuka. Kansi kana yandi vandaka mayele, yo kele ve sambu na mpidina. Mwa bangonda na nima, ntangu yandi vandaka kulonga bantu na tempelo, yandi tubaka nde mayele na yandi katukaka na muntu mosi ya me luta yandi na mayele. Yandi tubaka nde: “Mambu ya mono ke longa kele ve ya mono, kansi yo kele ya muntu yina tindaka mono.” (Yoane 7:16) Ee, mayele ya Yezu katukaka na Tata na yandi, muntu yina tindaka yandi. (Yoane 12:49) Kansi, inki mutindu Yezu bakaka mayele na Yehowa?

6, 7. Inki mutindu bantu yina ke landaka Yezu lenda baka mayele na yandi?

⁶ Mpeve santu ya Yehowa vandaka kusala na ntima ya Yezu mpi na mabanza na yandi. Yezaya tubaka na ntwala sambu na Yezu yina kele Mesia ya lusilu nde: “Mpeve ya Yehowa ta vanda na zulu na yandi, mpeve ya mayele mpi ya mayele ya kubakisa mambu, mpeve ya ndongisila mpi ya ngolo, mpeve ya nzayilu mpi ya boma ya Yehowa.” (Yezaya 11:2) Mpeve ya Yehowa vandaka na zulu ya Yezu mpi yo vandaka kutwadisa mabanza mpi balukanu na yandi. Yo yina, mambu yonso ya yandi vandaka kutuba mpi kusala vandaka kumonisa mayele ya kukuka ya Yehowa.

⁷ Yezu bakaka mayele na Tata na yandi na mutindu ya nkaka diaka. Mutindu beto monaka yo na Kapu 2, Yezu zingaka na zulu ti Tata na yandi bamvula mingi na ntwala nde yandi kwisa awa na ntoto. Mpidina, yandi zabaka mbote-mbote mutindu Tata na yandi ke yindulaka mpi ke kudiwaka. Beto lenda bakisa ve mbote tii na nki kiteso Yezu bakaka mayele ya Tata na yandi ntangu yandi vandaka kusala ti Yehowa bonso “kapita ya kisalu” na ntangu Yehowa vandaka kusala bima yonso. Ya kieleka, ntangu Biblia ke tubilaka Yezu na ntwala nde yandi kwisa na ntoto, yo ke tubilaka yandi bonso “mayele.” (Bingana 8:22-31; Bakolosai 1:15, 16) Ntangu Yezu vandaka kulonga bantu, yandi vandaka kusadila mayele yina yandi bakaka na Tata na yandi na zulu.b (Yoane 8:26, 28, 38) Yo yina, beto fwete yituka ve na kumona nde mambu ya yandi vandaka kutuba mpi kusala vandaka kumonisa nde, yandi vandaka mayele mingi mpi yandi vandaka kubakisa mambu mbote-mbote.

8. Sambu beto kele balongoki ya Yezu, inki mutindu beto lenda baka mayele?

⁸ Beto kele balongoki ya Yezu. Yo yina beto mpi, beto kele ti mfunu ya Yehowa sambu yandi pesa beto mayele. (Bingana 2:6) Ya kieleka, Yehowa ke pesaka beto ve mayele kukonda nde beto sala bikesa. Kansi kana beto ke landa kulomba yandi mayele, yandi ta pesa mvutu na bisambu na beto. Yandi ta pesa beto mayele yina beto kele ti yo mfunu sambu beto zaba inki beto fwete sala ntangu beto ke kutana ti bampasi ya luzingu. (Yakobo 1:5) Sambu beto baka mayele yina, beto fwete sala bikesa. Beto fwete landa kusosa yo bonso “bimvwama yina me bumbanaka.” (Bingana 2:1-6) Ee, beto fwete landa kulonguka Ndinga ya Nzambi, kisika mayele na yandi kele, mpi kuzinga na kuwakana ti mambu ya beto ke longuka. Mbandu ya Mwana ya Yehowa ta sadisa beto mingi kibeni sambu na kubaka mayele. Bika beto tadila mambu mingi yina Yezu monisaka mayele mpi beto longuka mutindu beto lenda landa mbandu na yandi.

Mambu ya Mayele ya Yezu Tubaka

9. Inki salaka nde malongi ya Yezu kuvanda malongi ya mayele kibeni?

⁹ Bantu mingi mpenza vandaka kukwisa na Yezu sambu na kuwa mambu ya yandi vandaka kutuba. (Marko 6:31-34; Luka 5:1-3) Yo kele ve kima ya kuyituka, sambu konso ntangu yina Yezu vandaka kulonga, yandi vandaka kutuba mambu ya mayele kibeni. Mambu ya yandi vandaka kulonga vandaka kumonisa nde yandi zabaka kibeni mbote Ndinga ya Nzambi mpi yandi zabaka mpi bantu mbote. Mambu ya yandi vandaka kulonga me tadila bantu yonso, yo vanda bantu ya ntangu ya ntama to ya bubu. Beto tadila mwa bambandu ya mayele yina kele na mambu ya Yezu tubaka. Biblia bingaka yandi dezia na ntwala nde “Ndongisi ya Mayele.”​—Yezaya 9:6.

10. Inki bikalulu ya mbote Yezu ke longisila beto na kuvanda ti yo, mpi sambu na nki?

¹⁰ Disolo na Zulu ya Ngumba yina kele na luyantiku ya kapu yai, kele kimvuka ya nene ya malongi ya Yezu. Yo kele disolo ya mvimba ya Yezu kukonda komantere ya muntu ya nkaka. Na disolo yango, Yezu ke pesa beto ve kaka bandongisila na yina me tala mutindu ya kutuba mpi ya kusala mambu. Kansi yandi ke pesa mpi bandongisila yina ta sadisa bantu na kutuba na mutindu ya mbote mpi na kusala mambu na mutindu ya me fwana. Yezu zabaka nde mabanza ya muntu mpi mawi na yandi lenda pusa yandi na kutuba to na kusala kima mosi buna. Yo yina, yandi ke siamisa beto na kukuma ti bikalulu ya mbote mu mbandu, mawete, nzala ya lunungu, kuwila bantu ya nkaka mawa, kuzinga na ngemba ti bantu ya nkaka, mpi kuzola bo. (Matayo 5:5-9, 43-48) Kana beto kuma ti bikalulu yina, beto ta kuma kutuba mpi kusala mambu ya mbote yina ta sepedisa ntima ya Yehowa mpi yina ta sadisa beto na kuvanda ti bangwisana ya mbote ti bantu ya nkaka.​—Matayo 5:16.

11. Ntangu Yezu pesaka ndongisila na yina me tala masumu, inki mutindu yandi monisaka kisika disumu katukaka?

¹¹ Yezu ke songa beto ve kaka na kubuya kusala mambu ya mbi, kansi yandi ke kebisa beto mpi na yina me tala bikalulu mpi banzala yina lenda pusa beto na kusala mambu ya mbi. Mu mbandu, yandi ke songa beto kaka ve na kubuya kusala bantu ya nkaka mbi. Kansi, yandi ke kebisa beto na kulanda ve kuvanda na makasi sambu na bantu ya nkaka. (Matayo 5:21, 22; 1 Yoane 3:15) Yandi ke buyisa kaka ve bizumba. Kansi, yandi ke kebisa beto sambu na mpusa yina ke yantikaka na ntima mpi ke pusaka muntu na kusala disumu yina. Yandi ke longisila beto na kutala ve mambu yina lenda pusa beto na kuwa nzala ya kuvukisa nitu yina beto lenda vanda ti yo na ntima. (Matayo 5:27-30) Yezu longaka bantu na kutadila mambu ya ke pusaka bo na kusala kima mosi buna, kansi ve kaka mambu ya bo ke sala. Yandi ke benda dikebi na bikalulu mpi na bampusa yina ke nataka na masumu.​—Nkunga 7:14.

12. Inki mutindu balongoki ya Yezu ke tadilaka bandongisila na yandi, mpi sambu na nki?

¹² Mambu Yezu vandaka kutuba vandaka kibeni ya mayele. Mpila ya kuyituka kele ve na kumona nde, “bimvuka ya bantu yitukaka mingi na mutindu na yandi ya kulonga.” (Matayo 7:28) Beto kele balongoki na yandi. Yo yina beto ke sadilaka bandongisila na yandi ya mayele sambu na kutwadisa luzingu na beto. Beto ke salaka yonso sambu na kukuma ti bikalulu ya mbote yina yandi songaka beto na kuvanda ti yo mu mbandu, mawa, ngemba, mpi zola. Kana beto kuma ti bikalulu yina, beto ta pesa Yehowa kiese. Beto ke salaka yonso sambu na kukatula na ntima na beto mawi mpi bampusa ya mbi yina yandi kebisaka beto sambu na yo mu mbandu, makasi mpi banzala ya mbi; sambu kusala mpidina ta sadisa beto na kubwa ve na masumu.​—Yakobo 1:14, 15.

Mambu ya Mayele ya Yezu Salaka

13, 14. Inki mutindu Yezu monisaka nde yandi kele mayele ntangu yandi bakaka lukanu na yina me tala mutindu ya luzingu yina yandi ta vanda ti yo?

¹³ Yezu monisaka mayele kaka ve na mambu ya yandi vandaka kutuba kansi mpi na mambu ya yandi vandaka kusala. Luzingu na yandi ya mvimba disongidila, balukanu na yandi, mutindu yandi vandaka kuditadila, mpi bangwisana na yandi ti bantu ya nkaka, monisaka inki kuvanda mayele ke tendula. Beto tadila mwa bambandu ya ke monisa nde na mambu yonso yina Yezu salaka, yandi monisaka “mayele mpi mayele ya kuyindula.”​—Bingana 3:21.

¹⁴ Muntu ya mayele ke bakaka balukanu ya mbote. Yezu monisaka nde yandi kele mayele ntangu yandi bakaka balukanu na yina me tala mutindu ya luzingu yina yandi ta vanda ti yo. Keti nge lenda yindula mutindu ya luzingu yina yandi zolaka kuvanda ti yo? Yandi lendaka kutunga nzo mosi ya kitoko, kusala mumbongo yina zolaka kusimba kibeni, to kuvanda ti kiyeka ya nene kibeni na luyalu. Yezu zabaka nde kudipesa sambu na kuzwa bima yina “kele mpamba mpi kulanda mupepe.” (Longi 4:4; 5:10) Kuzinga mutindu yina kele buzoba, yo ke wakana ve ti mayele. Yezu ponaka luzingu ya kukonda mindondo. Susi na yandi vandaka ve ya kuzwa mbongo to bima mingi ya kinsuni. (Matayo 8:20) Kaka mutindu yandi longaka, yandi tulaka disu na yandi na lukanu mosi mpamba: kusala luzolo ya Nzambi. (Matayo 6:22) Yezu sadilaka ntangu mpi ngolo na yandi na mayele mpi yandi tulaka Kimfumu ya Nzambi na kisika ya ntete, sambu yo kele mfunu mingi mpi yo ta natila bantu mambote mingi kuluta bima ya kinsuni. (Matayo 6:19-21) Mpidina, yandi bikilaka beto mbandu ya mbote ya kulanda.

15. Inki mutindu balongoki ya Yezu monisaka nde bo landaka kuvanda ti disu ya pete, mpi sambu na nki kusala mutindu yina kele mbote?

¹⁵ Bubu yai, balongoki ya Yezu me zabaka nde kutula Kimfumu ya Nzambi na kisika ya ntete na luzingu na bo kele mbote kibeni. Yo yina, bo ke bakaka ve bamfuka mingi mpi bo ke lutisaka ve ntangu na bima yina ke lombaka dikebi ya mingi mpi ngolo ya mingi. (1 Timoteo 6:9, 10) Bamingi me sobaka luzingu na bo sambu bo lutisa ntangu mingi na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote mpi nkutu na kulonga ntangu yonso Kimfumu. Kutula Kimfumu na kisika ya ntete na luzingu na beto kele kima ya kuluta mbote ya kusala, sambu yo ke natilaka beto kiese ya mingi mpi ke salaka nde beto zinga mbote kibeni bubu.​—Matayo 6:33.

16, 17. (a) Inki mutindu beto me zaba nde Yezu zabaka bandilu na yandi mpi yandi zabaka nde yandi lendaka kusala ve mambu ya nkaka? (b) Inki mutindu beto lenda monisa nde beto kele bantu yina ke zabaka bandilu na bo mpi yina ke zabaka nde bo lenda sala ve mambu ya nkaka?

¹⁶ Biblia ke tubaka nde muntu ya mayele ke vandaka mpi ti bukati-kati disongidila nde yandi ke zabaka mpi bandilu na yandi. (Bingana 11:2) Yezu vandaka kuzaba bandilu na yandi mpi yandi zabaka nde yo vandaka ti bima ya nkaka yina yandi lendaka ve kusala. Yandi zabaka nde yandi lenda pusa ve konso muntu yina ke wa malongi na yandi na kukuma longoki na yandi. (Matayo 10:32-39) Yandi zabaka mpi nde yandi zolaka ve kukuka kulonga konso muntu. Yo yina, yandi longaka mbote-mbote balongoki na yandi sambu bo mpi bo sadisa bantu ya nkaka na kukuma balongoki na yandi. (Matayo 28:18-20) Yandi ndimaka na kudikulumusa yonso nde, balongoki na yandi ta sala “mambu ya nene kuluta” yina yandi salaka, sambu bo ta longa bantu mingi na bisika mingi mpi na ntangu ya nda. (Yoane 14:12) Yezu zabaka nde yandi mpi, yandi ta vanda ti mfunu ya lusadisu. Yandi ndimaka lusadisu ya bawanzio yina kwisaka kusadila yandi na ntoto ya zelo na zelo mpi ya wanzio yina pesaka yandi kikesa na Getsemane. Na ntangu yai ya mpasi, Mwana ya Nzambi lombaka Tata na yandi na kusadisa yandi.​—Matayo 4:11; Luka 22:43; Baebreo 5:7.

¹⁷ Beto mpi beto fwete zaba bandilu na beto mpi kuzaba nde beto lenda sala ve mambu ya nkaka. Ya masonga, beto ke zolaka kudipesa na moyo ya mvimba mpi na kikesa yonso na kisalu ya kulonga bantu mpi ya kukumisa bo balongoki. (Luka 13:24; Bakolosai 3:23) Kansi, beto fwete yibuka mpi nde Yehowa ke fwanisaka beto ve ti bantu ya nkaka. Beto mpi beto fwete kudifwanisa ve ti bantu ya nkaka. (Bagalatia 6:4) Yo yina, na nima ya kutadila makuki na beto mpi luzingu na beto, beto ke monisaka nde beto kele mayele ntangu beto ke kuditudilaka balukanu yina beto ta kuka kulungisa. Diaka, bankuluntu mpi bampangi ya nkaka ya kele ti mikumba na mabundu ke monisaka nde bo kele mayele ntangu bo ke bakisaka nde bantangu ya nkaka, bo ke vandaka mpi ti mfunu ya lusadisu mpi ya kikesa. Kana bankuluntu me zaba bandilu na bo, bo ta ndima na kiese yonso lusadisu yina bampangi ya nkaka lenda pesa bo, sambu bo ke bakisa nde Yehowa lenda sadila mbote konso mpangi sambu na “kulembika” bo.​—Bakolosai 4:11.

18, 19. (a) Inki ke monisa nde Yezu vandaka ve makambu ngolo na bangwisana na yandi ti balongoki na yandi mpi nde yandi vandaka kutadila bo na mutindu ya mbote? (b) Sambu na nki beto ke zola kulanda mbandu ya Yezu na bangwisana na beto ti bantu ya nkaka, mpi inki mutindu beto lenda sala yo?

¹⁸ Yakobo 3:17 ke tuba nde: “Mayele yina ke katukaka na zulu ke vandaka . . . makambu ngolo ve.” Yezu vandaka ve makambu ngolo na bangwisana na yandi ti balongoki na yandi. Yandi zabaka mbote bifu na bo. Kansi yandi vandaka kusosa mambu ya mbote yina bo vandaka na yo. (Yoane 1:47) Yandi zabaka nde bo ta yambula yandi na mpimpa yina bo ta kanga yandi. Kansi yandi vandaka ve ti badute sambu na kwikama na bo. (Matayo 26:31-35; Luka 22:28-30) Piere buyaka mbala tatu nde yandi me zaba ve Yezu. Kansi, Yezu sambaka sambu na mambote ya Piere mpi yandi songaka yandi nde yandi vandaka kutula ntima na kwikama na yandi. (Luka 22:31-34) Na kisambu yina Yezu salaka na Tata na yandi na mpimpa ya nsuka ya luzingu na yandi na ntoto, yandi tubilaka ve bifu yina balongoki na yandi salaka. Kansi, yandi tubilaka mambu ya mbote yina bo salaka tii na mpimpa yina. Yandi tubaka nde: “Bo zitisaka ndinga na nge.” (Yoane 17:6) Ata bo vandaka bantu ya kukonda kukuka, yandi pesaka bo kisalu ya kulonga nsangu ya Kimfumu mpi ya kukumisa bantu balongoki. (Matayo 28:19, 20) Yezu ndimisaka balongoki na yandi nde yandi vandaka kutudila bo ntima. Yo yina bo bakaka kikesa sambu na kusala kisalu yina yandi pesaka bo.

¹⁹ Mutindu beto kele balongoki ya Yezu, beto ke zola kulanda mbandu na yandi na yina me tala mutindu ya kusadila bantu ya nkaka mambu. Yindula diambu yai: Yezu vandaka Mwana ya kukuka ya Nzambi. Kansi balongoki na yandi vandaka bantu ya kukonda kukuka mpi ntangu bo vandaka kusala bifu mingi, yandi vandaka kumonisila bo ntima-nda. Beto, beto kele bantu ya kukonda kukuka. Beto yonso ke salaka bifu. Beto kele nkutu ti bikuma mingi ya kumonisila bantu ya nkaka ntima-nda. (Bafilipi 4:5) Na kisika ya kutula dikebi na bifu ya bampangi na beto Bakristu, beto fwete sosa mambu ya mbote yina bo kele na yo. Yo ta vanda mbote na kuyibuka nde Yehowa muntu bendaka bo na yandi. (Yoane 6:44) Yo kele masonga nde, yandi ke monaka bikalulu ya mbote yina bo kele ti yo. Beto mpi, beto fwete mona yo. Kuvanda ti bangindu ya mbote ta sadisa beto na “kuvila mbi ya bo me sala” beto, kansi mpi na kusosa mambu yina beto lenda sikisila bankaka. (Bingana 19:11, Bible en Kituba) Ntangu beto ke songaka bampangi na beto ya babakala mpi ya bankento nde beto ke tudilaka bo ntima, beto ke sadisaka bo na kusala yonso sambu na kusadila Yehowa mpi kuvanda na kiese na kisalu na yandi.​—1 Batesalonika 5:11.

20. Inki beto fwete sala ti mambu ya mayele mpi ya mfunu yina kele na Baevanzile, mpi sambu na inki?

²⁰ Masolo ya ke tubila luzingu ya Yezu mpi kisalu na yandi ya kulonga yina kele na baevanzile kele kibeni kimvuka ya kimvwama ya mayele. Inki beto fwete sala ti dikabu yai ya mbote mingi ya kele na masolo yina? Na nsuka ya Disolo na Zulu ya Ngumba, Yezu longisilaka bawi na yandi na kuwa kaka ve mambu ya mayele yina yandi tubaka kansi mpi na kusadila yo, to na kulanda yo. (Matayo 7:24-27) Kana beto ke bika mambu ya mayele yina Yezu tubaka mpi salaka kuvanda ti bupusi na mutindu beto ke yindulaka, ke kudiwaka, mpi ke salaka mambu, beto ta vanda ti luzingu ya mbote kibeni bubu mpi beto ta landa kuvanda na nzila yina ke nataka na luzingu ya mvula na mvula. (Matayo 7:13, 14) Ya kieleka, yo kele kibeni kima ya kuluta mbote yina beto lenda sala.

1, 2. Sambu na nki tata ya zola ke sepelaka kana mwana na yandi ke lemfukila yandi, mpi inki mutindu Yehowa ke kudiwaka ntangu beto ke lemfukilaka yandi?

TATA mosi kele na kati ya nzo. Yandi ke tala mwana na yandi ya bakala ke sekana na lupangu ti banduku na yandi. Balo ya bo ke bula me kwenda kubwa na bala-bala. Mwana yina ke tala balo yango. Yandi ke zola nde yo vutuka na lupangu. Nduku na yandi mosi ke songa yandi na kubasika na bala-bala sambu na kubaka yo. Kansi yandi me nikisa ntu mpi me songa yandi nde: “Mono kele ve ti nswa ya kubasika na bala-bala.” Tata na yandi me seka. Yandi me sepela na mvutu yina mwana me pesa.

² Sambu na nki Tata yina me sepela? Sambu yandi me songaka mwana na yandi nde yandi fwete basika ve na bala-bala yandi mosi. Mwana yina me lemfuka, ata yandi ke zaba ve nde tata na yandi ke tala yandi. Tata me mona nde mwana ke bakisa nde yo kele mfunu na kulemfukila tata mpi tata me zaba nde mwana na yandi kele na lutaninu. Tata yina ke kudiwa mutindu Yehowa, Tata na beto ya zulu, ke kudiwaka. Nzambi me zaba nde kana beto ke zola kubikala ya kukangama na yandi mpi kubaka balusakumunu ya mbote yina yandi me songaka beto na bilumbu ke kwisa, beto fwete tudila yandi ntima mpi kulemfukila yandi. (Bingana 3:5, 6) Sambu na kusadisa beto na kusala yo, yandi tindilaka beto longi ya me luta balongi yonso.

3, 4. Inki mutindu Yezu “longukaka bulemfu” mpi “kumaka ya kukuka”? Pesa mbandu.

³ Biblia ke tuba kima mosi ya kuyituka sambu na Yezu: “Ata yandi vandaka mwana, yandi longukaka bulemfu na bampasi yina yandi kutanaka na yo. Mpi ntangu yandi kumaka ya kukuka, yandi kumaka nzila yina bantu yonso ya ke lemfukila yandi lenda baka luguluku ya mvula na mvula.” (Baebreo 5:8, 9) Mwana yai zingaka bamvula mingi kibeni na zulu. Yandi monaka mutindu Satana mpi bawanzio ya nkaka ya kukonda bulemfu kolamaka na Yehowa, kansi yandi kolamaka ve. Biblia tubaka na ntwala sambu na yandi nde: “Mono me kolama ve.” (Yezaya 50:5) Sesepi kana Yezu ke lemfukilaka Tata na yandi ntangu yonso, inki mutindu yandi “longukaka bulemfu”? Kana Yezu vandaka dezia muntu ya kukuka, inki mutindu yandi ‘kumaka diaka ya kukuka’?

⁴ Beto baka mbandu mosi. Soda mosi kele ti mbele ya bitumba. Kansi bo me sadilaka ntete ve mbele yango na bitumba. Ata mpidina, bo me salaka yo mbote kibeni. Sesepi, yandi ke zola kubaka mbele ya nkaka ya mbote kuluta na kisika ya mbele yai. Yo kele mbele ya bo me salaka ti kibende mosi ya ngolo kibeni. Diaka, bo me sadilaka yo dezia na bitumba mpi yo vandaka mbote. Yandi me sala mbote mutindu yandi me baka mbele yai ya ngolo, mpidina ve? Mutindu mosi, Yezu lemfukilaka Tata na yandi na mutindu ya kukuka na ntwala ya kukwisa na ntoto. Kansi, na nima ya kuzinga awa na ntoto, bulemfu na yandi kumaka mutindu ya nkaka. Mimekamu yina Yezu kutanaka ti yo awa na ntoto, yandi kutanaka ve ti yo ntangu yandi vandaka na zulu. Mimekamu ya yandi kutanaka ti yo awa mekaka bulemfu na yandi mpi kumisaka yo ngolo.

5. Sambu na nki yo vandaka kibeni mfunu nde Yezu kulefumkila Tata na yandi, mpi nki beto ta tadila na kapu yai?

⁵ Sambu Yezu kulungisa mukumba yina yandi kwisilaka awa na ntoto, yo lombaka nde yandi vanda bulemfu. Biblia ke bingaka Yezu nde “Adami ya nsuka” sambu yandi kwisaka na ntoto sambu na kusala mambu yina Adami kukaka ve disongidila, kulanda kulemfukila Yehowa Nzambi, ata na ntwala ya mimekamu. (1 Bakorinto 15:45) Kansi, Yezu vandaka kulemfukila ve Yehowa kaka sambu yo lombaka nde yandi sala mpidina. Yandi vandaka kulemfukila yandi na mabanza, na ntima, mpi na moyo na yandi yonso. Yandi salaka yo na kiese. Sambu na yandi, kusala luzolo ya Tata na yandi vandaka mfunu mingi kuluta kudia. (Yoane 4:34) Inki ta sadisa beto na kulanda mbandu ya bulemfu ya Yezu? Beto tadila ntete bikuma yina vandaka kupusa yandi na kulemfuka. Kana beto ke lemfukila Yehowa sambu na bikuma yina mosi, beto ta bwa ve na mpukumuna mpi beto ta sala luzolo ya Nzambi. Na nima, beto ta tadila mwa balusakumunu yina Yehowa ta pesa beto kana beto ke lemfukila yandi bonso Kristu.

Bikuma Yina Pusaka Yezu na Kulemfuka

6, 7. Inki vandaka mwa bikuma yina pusaka Yezu na kulemfukila Yehowa?

⁶ Yezu lemfukilaka Yehowa sambu yandi vandaka ti bikalulu ya mbote na ntima na yandi. Mutindu beto monaka yo na Kapu 3, Kristu vandaka muntu ya kudikulumusa na ntima. Bantu ya lulendo ke lemfukilaka ve ata muntu mosi, kansi kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta lemfukila Yehowa na luzolo yonso. (Kubasika 5:1, 2; 1 Piere 5:5, 6) Diaka, mambu ya Yezu vandaka kuzola mpi yina yandi vandaka kuzola ve ata fioti sadisaka yandi na kulemfukila Yehowa.

⁷ Diambu ya kuluta mfunu kele nde Yezu zolaka Yehowa, Tata na yandi ya zulu. Beto ta tubila mingi zola yina na Kapu 13. Zola yina sadisaka Yezu na kuvanda ti boma ya Nzambi. Yandi vandaka kuzola Yehowa mingi kibeni mpi kuzitisa yandi. Yo yina yandi vandaka kuzola ve ata fioti kupesa Tata na yandi mawa. Yezu vandaka ti luzitu ya mudindu sambu na Yehowa. Yo yina Yehowa vandaka kuwa bisambu na yandi. (Baebreo 5:7) Sesepi Yezu kele Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi, mpi yandi ke yala na mutindu yina ke monisa nde yandi ke zitisaka Yehowa mingi mpi ke zolaka ntangu yonso kusepedisa yandi.​—Yezaya 11:3.

8, 9. Mutindu mbikudulu tubaka yo, inki mutindu Yezu kudiwaka sambu na lunungu mpi mambu ya mbi, mpi inki mutindu yandi monisaka mawi yina pwelele?

⁸ Muntu yina ke zolaka Yehowa fwete zola mpi ve ata fioti mambu yina Yehowa ke zolaka ve. Mu mbandu, tala mambu yai ya Biblia tubaka na ntwala sambu na Ntotila yina kele Mesia: “Nge zolaka lunungu, kansi nge mengaka mambu ya mbi. Yo yina Nzambi, Nzambi na nge, me tula nge mafuta ya kiese kuluta banduku na nge.” (Nkunga 45:7) “Banduku” ya Yezu vandaka bantotila ya nkaka ya dibuta ya Ntotila Davidi. Ntangu Yehowa ponaka Yezu, to tulaka yandi mafuta sambu na kuvanda Ntotila, Yezu waka kiese mingi kuluta bo yonso. Sambu na nki? Sambu Yehowa sakumunaka yandi mingi kuluta bantotila yina, mpi sambu luyalu na yandi ta natila bantu balusakumunu mingi kibeni. Yehowa sakumunaka yandi sambu zola na yandi sambu na lunungu mpi mutindu yandi vandaka kumenga mambu ya mbi, pusaka yandi na kulemfukila Nzambi na mambu yonso.

⁹ Inki Yezu salaka sambu na kumonisa mutindu yandi ke tadilaka lunungu mpi mambu ya mbi? Mu mbandu, inki yandi waka ntangu yandi monaka nde Yehowa me sakumuna balongoki na yandi sambu bo lemfukaka na bansiku yina yandi pesaka bo na yina me tala kisalu ya kulonga? Yandi vandaka na kiese ya mingi. (Luka 10:1, 17, 21) Ebuna ntangu bantu ya Yeruzalemi buyaka kuwa Yezu ata yandi mekaka mbala mingi kusadisa bo, Yezu waka inki mutindu? Yandi dilaka sambu bantu ya mbanza yina vandaka kaka kubuya kulemfukila Yehowa. (Luka 19:41, 42) Ntangu bantu vandaka kusala mambu ya mbote, Yezu vandaka kuwa kiese. Kansi ntangu bo vandaka kusala mambu ya mbi, yandi vandaka kuwa mawa.

10. Inki mutindu beto fwete tadila mambu ya lunungu mpi ya mbi, mpi inki ta sadisa beto na kusala yo?

¹⁰ Kana beto baka ntangu ya kuyindula mutindu Yezu vandaka kudiwa sambu na mambu ya mbote mpi ya mbi, beto ta landa mbandu na yandi mpi beto ta lemfukila Yehowa sambu na bikuma ya mbote. Ata beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda kuma kuzola mambu ya mbote mpi kubuya kibeni mambu ya mbi. Beto fwete samba Yehowa mpi kulomba yandi na kusadisa beto na kukuma kutadila mambu bonso yandi ti Mwana na yandi. (Nkunga 51:10) Ntangu beto ke samba mutindu yina, beto fwete buya mambu yina lenda kanga beto nzila ya kuyambula kutadila mambu ya mbote mpi ya mbi mutindu Yehowa ti Mwana ke tadilaka yo. Sambu na yo, beto fwete pona mbote-mbote bansaka ya kulutisila ntangu mpi bantu yina beto ke lutisaka ntangu ti bo. (Bingana 13:20; Bafilipi 4:8) Kana beto ke lemfukila Yehowa sambu na bikuma yina Yezu vandaka kulemfukila yandi, beto ta lemfukila yandi ve kaka sambu yo ke lomba nde beto sala mpidina. Beto ta sala mambu ya mbote sambu beto ke zolaka kusala yo. Beto ta buya kusala mambu ya mbi sambu beto ke mengaka yo kibeni, kansi ve sambu beto ke wa boma nde bo ta kanga beto.

“Yandi Salaka Disumu Ve”

11, 12. (a) Inki kuminaka Yezu na luyantiku ya kisalu na yandi? (b) Inki Satana songaka ntete Yezu sambu na kumeka yandi, mpi sambu na nki yandi salaka mpidina?

¹¹ Yezu yantikaka kisalu na yandi. Ntangu fioti na nima, Satana mekaka kikalulu na yandi ya kumenga disumu. Na nima ya mbotika na yandi, yandi salaka bilumbu mpi bampimpa 40 na ntoto ya zelo na zelo kukonda madia. Na nsuka ya bilumbu yina, Satana kwisaka kumeka yandi. Beto tala mayele ya mbi yina Satana sadilaka.​—Matayo 4:1-11.

¹² Satana tubaka ntete nde: “Kana nge kele mwana ya Nzambi, tuba na matadi yai yo kuma mampa.” (Matayo 4:3) Inki mutindu Yezu vandaka kudiwa na nima ya kukonda kudia bilumbu mingi? Biblia ke tuba pwelele nde: “Yandi waka nzala.” (Matayo 4:2) Satana zabaka nde Yezu vandaka kuwa nzala mpi yandi vandaka ya kulemba. Yo yina yandi sadilaka dibaku yina sambu na kumeka yandi. Yai mambu Satana songaka Yezu sambu na kuseka yandi: “Kana nge kele mwana ya Nzambi.” Satana zabaka nde Yezu vandaka “mwana ya ntete ya lugangu yonso.” (Bakolosai 1:15) Kansi Yezu bikaka ve nde masota yina ya Satana kupusa yandi na kukonda kulemfukila Yehowa. Yezu zabaka nde luzolo ya Nzambi vandaka ve nde yandi sadila ngolo na yandi sambu na bikuma ya bwimi. Yandi buyaka kusala mutindu yina. Mpidina, yandi monisaka nde yandi vandaka kutudila Yehowa ntima na kudikulumusa yonso sambu na kupesa yandi madia mpi kutwadisa yandi.​—Matayo 4:4.

13-15. (a) Inki mutindu Satana mekaka Yezu na mbala ya zole mpi ya tatu, mpi Yezu salaka inki? (b) Inki mutindu beto ke zaba nde Yezu vandaka ntangu yonso ya kuyilama sambu na kubwa ve na mimekamu ya Satana?

¹³ Ntangu Satana mekaka Yezu na mbala ya zole, yandi nataka yandi na kisika mosi ya nda na zulu ya ludi ya tempelo. Satana sadilaka na mutindu ya mbi Ndinga ya Nzambi mpi yandi songaka Yezu na kudilosa sambu na kuyitukisa bantu sambu bawanzio ta gulusa yandi. Mbala ya nkaka Yezu yindulaka nde, kana bantu yina vandaka na tempelo kumona kima yina ya kuyituka, ntembe kele ve nde bo zolaka kundima nde yandi vandaka Mesia ya lusilu. Mpi nde kana bantu kumona mutindu bawanzio ke kwisa kugulusa yandi mpi bo ndima nde yandi vandaka Mesia, yandi zolaka ve kukutana ti bampasi. Yezu zabaka nde Yehowa zolaka nde yandi vanda muntu ya kudikulumusa, kansi ve nde yandi sala kima mosi ya kuyituka sambu na kupusa bantu na kundima nde yandi vandaka Mesia. (Yezaya 42:1, 2) Diaka, Yezu buyaka kukonda kulemfukila Yehowa. Lukumu vandaka ve mfunu sambu na yandi.

¹⁴ Keti Yezu ta bwa na mpukumuna kana bo pesa yandi kimfumu? Na mpukumuna na yandi ya tatu, Satana songaka Yezu nde yandi ta pesa yandi bimfumu yonso ya ntoto kana yandi sambila yandi mbala mosi mpamba. Keti ngindu kwisilaka Yezu ata fioti na kusambila Satana? Yezu tubaka nde: “Katuka awa, Satana!” Yandi tubaka diaka nde: “Sambu bo me sonikaka nde: ‘Nge fwete sambila Yehowa Nzambi na nge, mpi yandi mpamba nge fwete sadila kisalu ya santu.’” (Matayo 4:10) Ata kima mosi ve lendaka kupusa Yezu na kusambila nzambi ya nkaka. Yezu zolaka kundima ve ata fioti kuyambula kulemfukila Yehowa kaka sambu na kubaka kimfumu awa na ntoto.

¹⁵ Keti Satana yambulaka kumeka Yezu? Yo kele ya kieleka nde, yandi katukaka ntangu Yezu songaka yandi na kukatuka. Kansi, Evanzile ya Luka ke tuba nde Diabulu “bikisaka yandi tii na ntangu ya nkaka ya mbote.” (Luka 4:13) Ya kieleka, Satana vandaka kusosa mabaku ya nkaka sambu na kupukumuna Yezu mpi kumeka yandi tii na nsuka. Biblia ke songa beto nde Satana vandaka ‘kumeka Yezu na mambu yonso.’ (Baebreo 4:15) Yo yina, Yezu vandaka ntangu yonso ya kuyilama sambu na kubwa ve na bampukumuna ya Satana; beto mpi beto fwete vanda ya kuyilama.

16. Inki mutindu Satana ke mekaka bansadi ya Yehowa bubu yai, mpi nki lenda sadisa beto na kubwa ve na mimekamu na yandi?

¹⁶ Satana ke landa kumeka bansadi ya Nzambi bubu yai. Kansi yo kele mawa, sambu mutindu beto kele bantu ya kukonda kukuka, mbala mingi yo ke vandilaka yandi ve mpasi na kumeka beto. Satana me zaba nde beto ke vandaka bwimi, lulendo, mpi ti nzala ya ngolo ya kiyeka. Yo yina, yandi ke sadilaka mbala mingi nzala ya bima ya kinsuni sambu na kumeka beto. Yo yina, yo kele mfunu nde beto bakaka mbala na mbala ntangu ya kuditadila na masonga yonso. Beto fwete yindula na mudindu mambu yina kele na 1 Yoane 2:15-17. Ntangu beto ke yindula baverse yina, beto fwete sosa kuzaba kana zola na beto sambu na Yehowa ke bwa madidi sambu beto kele ti banzala ya kinsuni, sambu beto ke zola kukuma ti bima mingi, to sambu beto ke zola kuyitukisa bantu ya nkaka. Beto fwete yibuka nde nsi-ntoto yai ti mfumu na yo Satana ta fwa ntama ve. Yo yina, bika beto bwa ve na mimekamu ya kusala masumu. Beto landa mbandu ya Mfumu na beto, sambu yandi “salaka disumu ve.”​—1 Piere 2:22.

“Mono Ke Salaka Ntangu Yonso Mambu Yina Ke Pesaka Yandi Kiese”

17. Inki mutindu Yezu kudiwaka na yina me tala kulemfukila Tata na yandi, kansi inki bantu ya nkaka lenda tuba?

¹⁷ Kulemfukila Nzambi ke tendula kaka ve kubuya kusala masumu; Kristu vandaka kusala yonso sambu na kuzitisa konso nsiku ya Tata na yandi. Yandi tubaka nde: “Mono ke salaka ntangu yonso mambu yina ke pesaka yandi kiese.” (Yoane 8:29) Yo ke monisa nde sambu beto lemfukila Yehowa, beto fwete sala mambu mingi kansi ve kaka kubuya kusala masumu. Beto fwete sala mpi mambu yina Yehowa ke lomba beto na kusala, kaka mutindu Yezu salaka. Kulemfuka mutindu yina natilaka Yezu kiese ya mingi. Ya kieleka, bantu ya nkaka lenda tuba nde yo vandaka mpasi ve sambu Yezu kulemfuka. Bo lenda yindula nde yandi vandaka kulemfuka kaka na Yehowa, yina kele ya kukuka. Kansi beto, beto fwete lemfuka mbala mingi na bantu ya kukonda kukuka yina kele ti kiyeka. Kansi diambu ya kieleka kele nde, Yezu vandaka kulemfuka na bantu ya kukonda kukuka yina vandaka ti kiyeka.

18. Inki mbandu Yezu bikaka sambu na baleke?

¹⁸ Ntangu Yezu vandaka kuyela, yandi vandaka na nsi ya kiyeka ya Maria ti Yozefi. Bo vandaka bibuti na yandi. Kansi bo vandaka bantu ya kukonda kukuka. Ntembe kele ve nde bonso bana mingi, yandi vandaka kumona bifu ya bibuti na yandi. Keti yandi kondaka kulemfukila bo to kukuma kusonga bo mutindu ya kutwadisa dibuta? Ve. Tala mambu yina Luka 2:51 ke tuba sambu na Yezu ntangu yandi vandaka ti bamvula 12: “Yandi landaka kulemfukila bo.” Yezu vandaka kulemfukila bibuti na yandi awa na ntoto. Yandi me bikilaka bana yonso ya kele Bakristu yina ke zola kulemfukila bibuti na bo mpi kumonisa nde bo ke zitisa bo, mbandu mosi ya mbote.​—Baefezo 6:1, 2.

19, 20. (a) Inki mambu ya mpasi Yezu kutanaka ti yo na yina me tala kulemfuka na bantu ya kukonda kukuka? (b) Sambu na nki Bakristu ya kieleka bubu yai fwete lemfuka na bantu yina ke twadisaka bo?

¹⁹ Yezu pesaka mpi mbandu ya kuluta mbote sambu yandi lemfukilaka bantu ya kukonda kukuka na mambu mingi ya mpasi yina Bakristu ya kieleka bubu yai ta kutanaka ve ti yo ata fioti. Beto tadila nsungi ya kuswaswana yina yandi zingaka. Yehowa vandaka kundima banda ntama mutindu Bayuda vandaka kusambila yandi, ti tempelo na Yeruzalemi mpi kinganga-nzambi na yo. Kansi ntangu bikalaka fioti sambu Yehowa kubuya yo mpi kutula dibundu ya Bukristu na kisika na yo. (Matayo 23:33-38) Na nsungi ya ntangu yina, bamfumu mingi ya mabundu vandaka kulonga malongi ya luvunu yina bo vandaka kubaka na filozofi ya Bagreki. Na tempelo, mambu ya mbi kumaka mingi mpenza na mpila nde Yezu bingaka yo “nzo ya miyibi.” (Marko 11:17) Keti Yezu buyaka kukwenda na tempelo yina mpi na basinagoga? Ve. Yehowa vandaka kaka kusadila bangidika yina. Na ntwala nde Nzambi kusoba mambu yina, Yezu landaka kukwenda na bankinsi yina vandaka kusalama na tempelo mpi na sinagoga na bulemfu yonso.​—Luka 4:16; Yoane 5:1.

²⁰ Kana Yezu lemfukaka na ntangu yina ya lusambu ya bunkete bebaka, beto Bakristu ya kieleka, beto fwete landa na kulemfuka sambu beto ke zinga na ntangu yina Nzambi me vutulaka lusambu ya bunkete. Nzambi ke ndimisa beto nde yandi ta pesa ve ata fioti Satana nzila ya kukusa bantu yina kele na lusambu ya bunkete yina yandi me vutulaka. (Yezaya 2:1, 2; 54:17) Ya kieleka, beto yonso na dibundu ya Bukristu, beto kele bantu ya kukonda kukuka mpi ya ke salaka masumu. Kansi, keti beto fwete sadila kukonda kukuka ya bampangi ya nkaka sambu na kubuya kulemfukila Yehowa, mu mbandu, kubuya kukwenda na balukutakanu ya Bukristu to na kutuba mambu ya mbi sambu na bankuluntu? Ata fioti ve. Kansi, beto ke pesaka maboko na kiese yonso na bampangi yina ke twadisaka dibundu. Na bulemfu yonso, beto ke kwendaka na balukutakanu ya Bukristu mpi na balukutakanu ya nene, mpi beto ke sadilaka bandongisila yina bo ke pesaka beto ya ke katukaka na Biblia.​—Baebreo 10:24, 25; 13:17.

21. Inki Yezu salaka ntangu bantu pusaka yandi na kulemfukila ve Nzambi, mpi nki mbandu yandi me bikaka sambu na beto?

²¹ Yezu pesaka ve ata fioti bantu nzila, yo vanda banduku na yandi yina vandaka ti bangindu ya mbote, na kukanga yandi nzila ya kulemfukila Yehowa. Mu mbandu, ntumwa Piere mekaka na kundimisa Mfumu na yandi nde yo vandaka ve mfunu nde yandi mona mpasi mpi kufwa. Ata Piere vandaka ti bangindu ya mbote, Yezu buyaka ndongisila yina ya mbi sambu yo vandaka kukanga yandi nzila ya kusala luzolo ya Yehowa. (Matayo 16:21-23) Bubu yai bantangu ya nkaka, bampangi na beto ke vandaka ti bangindu ya mbote ntangu bo ke buyisaka beto na kulemfuka na bansiku mpi minsiku ya Nzambi. Kana bo sala mpidina, beto ke landaka mbandu ya balongoki ya Yezu ya mvu-nkama ya ntete mpi beto ke ‘lemfukilaka Nzambi bonso mfumu na kisika ya kulemfukila bantu.’​—Bisalu 5:29.

Yehowa Ke Sakumunaka Bantu Yina Ke Lemfukaka Bonso Kristu

22. Yezu pesaka mvutu na nki ngiufula, mpi nki mutindu?

²² Na kilumbu yina Yezu fwaka, bulemfu na yandi mekamaka na mutindu yina yo me mekamaka ntete ve. Na kilumbu yina ya mpasi, “yandi longukaka bulemfu” na kiteso ya kuluta nene. Yandi salaka luzolo ya Tata na yandi, kansi luzolo na yandi mosi ve. (Luka 22:42) Yezu kangamaka na Yehowa luzingu na yandi ya mvimba mpi yandi pesaka beto mbandu ya kukuka na yina me tala bulemfu. (1 Timoteo 3:16) Mutindu yandi salaka mpidina, yandi pesaka mvutu na ntembe yai ya basikaka bamvula mingi na ntwala: Keti muntu ya kukuka lenda landa kulemfukila Yehowa ata bo ke meka yandi? Adami ti Eva lemfukilaka ve Nzambi. Kansi ntangu Yezu kwisaka, mpi na mutindu yandi zingaka mpi fwaka, yandi monisaka nde Satana kele muntu ya luvunu. Yezu kele kigangwa ya kuluta mfunu na bigangwa yonso ya Yehowa me salaka mpi yandi lemfukaka ata ntangu bulemfu vandaka kunatila yandi bampasi mpi nkutu yo natilaka yandi lufwa.

23-25. (a) Kana beto ke landa kulemfukila Yehowa, beto ta monisa inki? Pesa mbandu. (b) Inki beto ta tadila na kapu yina ke landa?

²³ Kana beto ke lemfukila Yehowa, beto ta monisa nde beto ke zolaka yandi mpi beto ke zola kubikala ya kukangama na yandi luzingu na beto ya mvimba. Sambu Yezu lemfukaka, yandi monisaka nde yandi ke zolaka Yehowa mingi mpi yandi natilaka bantu yonso mambote. (Baroma 5:19) Yehowa sakumunaka Yezu mingi kibeni. Kana beto lemfukila Mfumu na beto Kristu, Yehowa ta sakumuna beto mpi. Bantu yonso yina ke lemfukila Kristu lenda baka “luguluku ya mvula na mvula.”​—Baebreo 5:9.

²⁴ Bantu yina ke kangamaka kaka na Yehowa ke bakaka lusakumunu ya nkaka. Bingana 10:9 ke tuba nde: “Muntu yina ke tambulaka na kwikama ta tambula na lutaninu.” Konso kima ya beto ke sala ya ke monisa bulemfu kele mfunu. Beto baka mbandu: beto lenda fwanisa muntu yina me kangamaka na Yehowa ti kutunga nzo mosi ya nene mpi ya kitoko ti babriki ya ngolo. Konso mbala ya muntu ke lemfukila Yehowa, yandi ke yika briki mosi. Briki mosi mpamba lenda monana ve mfunu, kansi konso briki kele ti kisika na yo mpi valere na yo. Mpi ntangu bo ke landisaka babriki mingi na zulu ya babriki ya nkaka, yo ke salaka nde kima mosi ya nene mpi ya mfunu kubasika. Kana beto ke landa kulemfukila Yehowa konso kilumbu mpi konso mvula, beto ta monisa nde beto ke zolaka yandi na ntima na beto ya mvimba mpi nde beto kele ya kukangama ti yandi.

²⁵ Muntu yina ke lemfukilaka Yehowa banda ntama ke monisaka mpi kikalulu ya kukanga ntima. Kapu yina ke landa ta tubila mbandu ya Yezu na yina me tala kikalulu yango.