Kapu ya Nsambwadi

Dilongi ya Beto Kebaka na Mutindu Nzambi Mepesaka Nzila na Mambi

1, 2. (a) Kana Yehowa kufwaka mbala mosi bankolami na Edeni, inki zolaka kukumina beto? (b) Inki mambu Yehowa kubongisaka na zola yonso sambu na beto?

TATA ya dibuta, Yakobo, kutubaka nde: “Luzingu . . . [na] mono kele ya nkufi ti ya mpasi.” (Kuyantika 47:⁠9) Yobi kutubaka mpi mutindu mosi nde muntu “ke na luzingu mosi ya nkufi ti ya mpasi.” (Yobi 14:⁠1) Bonso bo, bamingi na kati na beto kekutanaka ti bampasi, kukonda lunungu, to nkutu bisumbula. Kansi, Nzambi kukondaka lunungu ve na mpila yandi bikaka nde beto butuka. Ya kyeleka, mabanza ti nitu na beto kele ve ya kukuka mpi beto kezingaka ve na Paladisu yina Adami ti Eva kuvandaka na luyantiku. Kansi nki zolaka kubwa kana Yehowa kufwaka bo na mbala mosi ntangu bo kolamaka? Maladi, mawa, to lufwa, zolaka kuvanda ve, nkutu bantu zolaka kuvanda mpi ve. Beto zolaka kubutuka ve. Na mawa na yandi, Nzambi kupesaka Adami ti Eva ntangu ya kubuta bana, ata bana yango kubutukaka ti disumu na bo. Mpi na nzila ya Kristu, Yehowa kusalaka yonso na mpila nde beto baka dyaka kima yina Adami kuvidisaka​—⁠luzingu ya mvula na mvula na Paladisu ya ntoto.​—⁠Yoane 10:10; Roma 5:⁠12.

² Beto kebaka kikesa mpenza na kuvanda na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na inza ya mpa na kati ya Paladisu, kisika maladi, mawa, mpasi, mpi lufwa, to nkutu bantu ya mbi tavanda dyaka ve! (Bingana 2:21, 22; Kusonga 21:4, 5) Kansi masolo ya Biblia kelonga beto nde ata luguluku na beto kele mfunu mingi sambu na beto mpi na Yehowa, yo ketubilaka mpi kima mosi ya kuluta mfunu kibeni.

Sambu na Zina na Yandi ya Nene

3. Inki kewakana ngolo mpenza ti kulungana ya lukanu ya Yehowa sambu na ntoto ti bantu?

³ Zina ya Nzambi kewakana ngolo mpenza ti kulungana ya lukanu na yandi sambu na ntoto mpi bantu. Zina yango, Yehowa, ketendula “Yandi Kekumisaka.” Zina na yandi kemonisaka lukumu na yandi ya Mfumu ya Inza ya Mvimba, Muntu ya Nene yina ketulaka balukanu mpi kelungisaka yo, mpi Nzambi ya kyeleka. Kiyeka ya nene yina Yehowa kele na yo kelomba nde, sambu inza ya mvimba kuzinga mbote mpi na ngemba bantu yonso fwete zitisa zina na yandi na kiteso ya mefwana na yo ti mambu yonso yina yo ketendula mpi kulemfukila yandi.

4. Lukanu ya Yehowa sambu na ntoto kuvandaka mpenza inki?

⁴ Na nima ya kuganga Adami ti Eva, Yehowa kupesaka bo kisalu ya bo fwete lungisa. Yandi monisaka pwelele nde lukanu na yandi kuvandaka kaka ve nde bo yala ntoto yonso, na kupusaka bandilu ya Paladisu, kansi mpi nde bo fulusa yo ti bana na bo. (Kuyantika 1:28) Keti lukanu yai zolaka kubeba sambu na disumu na bo? Yo zolaka kuvanda nsoni mpenza sambu na zina ya Yehowa nkwa-ngolo yonso kana yandi kukaka ve na kulungisa lukanu na yandi sambu na ntoto mpi bantu!

5. (a) Bantu ya ntete zolaka kufwa nki ntangu kana bo dyaka mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi? (b) Inki mutindu Yehowa kulungisaka ndinga na yandi yina kele na Kuyantika 2:17 ata yandi zitisaka lukanu na yandi sambu na ntoto?

⁵ Yehowa kukebisaka Adami ti Eva nde kana bo lemfuka ve mpi bo dya mbuma ya nti ya kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi, kilumbu ya bo tadya yo, “kilumbu yo yina” bo tafwa. (Kuyantika 2:17) Sambu na kuzitisa ndinga na yandi, Yehowa kusambisaka bo kaka kilumbu yo yina ya bo salaka disumu mpi yandi zengilaka bo nkanu ya lufwa. Na meso ya Nzambi, Adami ti Eva kufwaka kilumbu yo yina. Kansi, sambu na kulungisa lukanu na yandi na yina metala ntoto, Yehowa kupesaka bo nzila ya kubuta bana na ntwala nde bo fwa mpenza. Ata mpidina, sambu bamvula 1 000 kele bonso kilumbu mosi na meso ya Nzambi, luzingu ya Adami yina kusukaka na bamvula 930, kulungisaka ve “kilumbu” mosi. (2 Piere 3:8; Kuyantika 5:3-5) Yo yina, yo monanaka pwelele nde mambu ya Yehowa kutubaka na yina metala ntangu ya bo zolaka kubaka ndola kulunganaka, mpi lufwa na bo kukangaka ve lukanu na yandi nzila. Kansi, yandi bikisaka nde bantu ya kukonda kukuka ti bantu ya mbi kuzinga mwa ntangu fyoti.

6, 7. (a) Na kutadila Kubasika 9:15, 16, sambu na nki Yehowa kupesaka nzila nde mambi kulanda na kuvanda sambu na mwa ntangu? (b) Inki mutindu Yehowa kumonisaka ngolo na yandi na Farao, mpi nki mutindu zina na Yandi kuzabanaka? (c) Inki tasalama ntangu ngidika yai ya mbi tasuka?

⁶ Mambu yina Yehowa kutubaka na ntotila ya Ezipte na bilumbu ya Moize kumonisaka dyaka kikuma ya Nzambi mepesaka nzila nde mambi kuvanda. Ntangu Farao kubuyaka na kupesa bana ya Izraele nzila ya kubasika na Ezipte, Yehowa kufwaka yandi mbala mosi ve. Yehowa kutindaka Bandola kumi na ntoto yina, sambu na kusonga ngolo na yandi na mitindu ya kuyituka. Ntangu yandi zabisaka ndola ya nsambwadi ya zolaka kubwila bo, Yehowa kusongaka Farao nde yo vandaka mpasi ve nde yandi katula kimakulu Farao ti bantu na yandi na ntoto. Yehowa kutubaka nde: “Kansi, mono me bika nge mpidina sambu mono zola nde nge mona ngolo na mono; mpidina lukumu na mono ta mwangana na nsi-ntoto ya mvimba.”​—⁠Kubasika 9:15, 16.

⁷ Ntangu Yehowa kugulusaka bantu ya Izraele, zina na yandi kuzabanaka na ntoto ya mvimba. (Yozue 2:1, 9-11) Bubu yai, kiteso ya bamvula 3 500 na nima, bantu mevilaka ve mambu ya yandi salaka na ntangu yina. Kaka zina ya Yehowa mpamba ve kuzabanaka kansi mpi kyeleka yina metala Munkwa zina yango. Dyambu yai kusalaka nde Yehowa kuzabana bonso Nzambi yina kelungisaka mambu ya yandi kesilaka mpi yina kenwaninaka bansadi na yandi. (Yozue 23:14) Yo monisaka nde sambu na ngolo na yandi ya nene, ata kima mosi ve lenda kanga yandi nzila na kulungisa lukanu na yandi. (Yezaya 14:24, 27) Yo yina, beto lenda tula mpenza ntima nde ntama mingi ve yandi tasala mambu sambu na mambote ya bansadi na yandi ya kwikama na ntangu yandi tafwa ngidika yonso ya mbi ya Satana. Bantu tabika kuvilana ve ata fyoti mutindu yai ya yandi tamonisa ngolo ya kuluta nene mpi nkembo yina yo tanata na zina ya Yehowa. Mambote na yo tavanda na nsuka ve.​—⁠Ezekiele 38:23; Kusonga 19:1, 2.

‘Nzambi Ke na Mayele Mingi Mpenza!’

8. Inki mambu Polo kesyamisa beto na kutadila?

⁸ Na mukanda na yandi na Bakristu ya Roma, ntumwa Polo kuyulaka ngyufula yai: “Keti kukonda lunungu kele na Nzambi?” [NW] Yandi vutulaka na kikesa yonso nde: “Ikele ve!” Na nima yandi tendulaka pwelele mawa ya Nzambi mpi yandi monisaka kikuma yina kupusaka Yehowa na kubikisa nde Farao kuzinga mwa mingi. Polo kumonisaka dyaka nde beto bantu, beto kele bonso banzungu ya ntoto na maboko ya muntu yina kesalaka bima ya ntoto. Na nima yandi ketuba nde: “Beto lunga kutuba nki sambu na mambu yina ya Nzambi salaka? Yandi zolaka kusonga makasi na yandi, yandi zolaka nde bantu kuzaba ngolo na yandi. Yo yina, bantu [“banzungu,” NW] yina ya Nzambi fweti wila makasi, ya yandi [fwete, NW] kufwa, yandi kangilaka bo ntima, yandi wilaka bo mawa. Beto bantu yina ya yandi ke wilaka mawa, beto bayina ya yandi yidikaka ntama na kubaka ndambu ya lukumu na lukumu na yandi, yandi zolaka kusonga beto mpi nde lukumu na yandi kele ya nene. Sambu beto kele bantu yina ya yandi solaka. Yandi solaka beto na kati ya Bayuda kaka ve, kansi ti na kati ya bantu ya nkaka mpi.”​—⁠Roma 9:14-24.

9. (a) Banani kele ‘banzungu ya Nzambi mewilaka makasi, ya yandi fwete kufwa’? (b) Sambu na nki Yehowa memonisaka kukanga ntima na ntwala ya bantu yina kezitisaka yandi ve, mpi na nki mutindu nsuka ya mambu yina yandi meyidikaka tavanda sambu na mambote ya bantu yina kezolaka yandi?

⁹ Banda na ntangu yina kukolama kusalamaka na Edeni, bantu yonso yina kezitisaka ve Yehowa ti bansiku na yandi mekumaka ‘banzungu ya Nzambi fwete wila makasi, ya yandi fwete kufwa.’ Banda na ntangu yina, Yehowa kekangaka ntima. Bantu ya mbi kevwezaka banzila na yandi, kenyokulaka bansadi na yandi, nkutu bo mefwaka Mwana na yandi. Mutindu yandi kesongaka kukanga ntima ya mingi, Yehowa mepesaka bigangwa yonso ntangu mingi na mpila nde bo mona mbotembote malanda ya mpasi ya bo mebakaka sambu bo kolamaka na Nzambi mpi sambu bo sosaka kudiyala bo mosi kukonda lutwadisu na yandi. Na ntangu yandi mebikaka nde mambu ya mutindu yina kusalama, yandi mebongisaka mambu na mpila nde lufwa ya Yezu kupesa bantu ya bulemfu mwaye ya kuguluka mpi yo ‘fwa bisalu ya Satana.’​—⁠1 Yoane 3:8; Baebreo 2:14, 15.

10. Sambu na nki Yehowa kupesaka nzila nde bantu ya mbi kuzinga bamvula 1 900 ya meluta?

¹⁰ Bamvula kuluta 1 900, banda Yezu kufutumukaka ti bubu yai, Yehowa mepesaka nzila nde ‘banzungu ya yandi mewilaka makasi’ kuzinga, mpi yandi mefwaka bo ve. Sambu na inki? Sambu yandi vandaka kubongisa bantu yina tayala kumosi ti Yezu Kristu na Kimfumu na yandi ya zulu. Ntalu ya bantu yango kele 144 000, mpi bo kele ‘mabungu ya Nzambi wilaka mawa’ yina ntumwa Polo kutubilaka. Bantu ya ntete ya Nzambi kubingisaka na kusala kimvuka ya bantu yai na zulu kuvandaka Bayuda. Na nima Nzambi kubingisaka bantu ya Makanda. Yehowa kupusaka ve bantu yai na kusadila yandi na kingolongolo. Kansi na kati ya bantu yina kumonisaka ntonda na ngidika na yandi ya zola, yandi ponaka ndambu sambu na kupesa bo dibaku ya kuyala kumosi ti Mwana na yandi na Kimfumu ya zulu. Ntangu yai kubongisama ya kimvuka ya bantu yai ya zulu mekuma penepene mpenza na nsuka.​—⁠Luka 22:29; Kusonga 14:1-4.

11. (a) Inki kibuka kebaka ntangu yai mambote ya kukanga ntima ya Yehowa? (b) Inki mutindu bafwa tabakila yo mpi mambote?

¹¹ Ebuna nki beto lenda tuba sambu na bantu yina tazinga awa na ntoto? Kukanga ntima ya Yehowa kupesaka mpi nzila nde kisalu ya kuvukisa ‘kibuka ya nene’ ya bantu ya makanda yonso kusalama. Bubu yai bo mekumaka bamilio mingi. Yehowa kusilaka nde kimvuka ya bantu yai ya tazinga na ntoto taguluka na nsuka ya ngidika yai mpi tavanda na kivuvu ya kuzinga mvula na mvula na Paladisu ya ntoto. (Kusonga 7:9, 10; Nkunga 37:29; Yoane 10:16) Na ntangu yina ya Nzambi metulaka, mafunda ya bantu yina mefwaka tafutumuka mpi Nzambi tapesa bo dibaku ya kuzinga na ntoto na nsi ya luyalu ya Kimfumu ya zulu. Na Bisalu 24:15, Ndinga ya Nzambi kutubaka na ntwala nde: “Bantu ya mbote ti bantu ya mbi ta telama na lufwa.”​—⁠Yoane 5:28, 29.

12. (a) Inki beto melongukaka na mutindu Yehowa kupesaka nzila na mambi? (b) Inki mutindu nge kekudiwa na ntangu nge ketadila mutindu Yehowa kusosaka kumanisa mambu ya metala ntembe ya kimfumu?

¹² Keti kukonda lunungu kele na mambu yai yonso? Ve, sambu mutindu Nzambi mekangaka ntima na kukonda kufwa nswalu bantu ya mbi, to ‘banzungu yina yandi wilaka makasi,’ yandi memonisaka mawa na yandi na bantu yankaka, na kuwakana ti lukanu na yandi. Dyambu yai kemonisa nde Nzambi kele mpenza na mawa mpi na zola mingi. Dyaka, mutindu beto mebakaka ntangu mingi na kuzaba mutindu lukanu na yandi kesalama, beto melongukaka mambu mingi na yina metala Yehowa yandi mosi. Beto keyitukaka na ntangu beto kebakisaka mitindu ya kuswaswana ya kimuntu na yandi yina kemonanaka pwelele na bikalulu bonso: lunungu, mawa, kukanga ntima, mpi mayele na yandi ya mutindu na mutindu. Mutindu ya mayele yina Yehowa mesadilaka sambu na kumanisa ntembe yina metala kimfumu ya inza ya mvimba, disongidila, nswa na yandi ya kuyala, tamonisa kimakulu nde luyalu na yandi meluta mbote mpenza. Kumosi ti ntumwa Polo, beto ketuba nde: “Nzambi ke na kimvwama mingi mpenza! Mayele na yandi ti mambu yina ya yandi zaba yo ke kwendaka ntama mpenza!”​—⁠Roma 11:⁠33.

Dibaku ya Kusonga Kukangama na Beto na Nzambi

13. Ntangu beto kekutana ti bampasi, yo kepesaka beto dibaku ya kusala inki, mpi nki lenda sadisa beto na kumonisa nde beto kele mayele?

¹³ Bansadi ya Nzambi mingi kekutanaka na mambu ya mpasi. Mpasi na bo kemanaka ve sambu Nzambi mekatula ntete ve mambi mpi yandi mevutula ntete ve mambote ya yandi silaka na bantu. Keti yo fwete pesa beto bangindu ya mbi? To beto fwete mona yo bonso dibaku ya mbote ya bo kepesa beto mpi sambu beto monisa Dyabulu nde yandi kele muntu ya luvunu? Beto lenda baka kikesa ya kusala mutindu yina kana beto keyibuka ntangu yonso dyambu yai ya Nzambi kelomba na beto: “Mwana na mono, vanda mayele, ebuna mono ta mona kiese; mpidina konso muntu yina ta tonga mono, mono ta zaba kupesa yandi mvutu.” (Bingana 27:11) Satana, yina ketongaka Yehowa, kutubaka nde bantu tabuya Nzambi, to nkutu bo tafinga yandi kana bo vidisa bima na bo ya kinsuni to kana maladi kunyokula nitu na bo. (Yobi 1:9-11; 2:4, 5) Na ntangu beto kebikalaka kaka ya kwikama na ntangu ya mpasi, beto kemonisaka nde kufunda ya Satana mefundaka kele ya luvunu, mpi beto kepesaka ntima ya Yehowa kyese.

14. Kana beto ketula ntima na Yehowa na ntangu beto kekutana ti bampasi, inki mambote beto lenda baka?

¹⁴ Kana beto ketula ntima na Yehowa ntangu beto kekutana na bampasi, beto lenda yedisa bikalulu ya mbote. Mu mbandu, mpasi yina Yezu kumonaka kusalaka nde yandi “longukaka na kulemfuka” na mutindu mosi ya meluta yina yandi vandaka kulemfuka ntete. Beto mpi lenda baka dilongi na ntangu beto kekutana ti bampasi, sambu yo lenda longa beto na kukuna ntima ya nda, kukanga ntima, mpi kubakisa mbotembote banzila ya lunungu ya Yehowa.​—⁠Baebreo 5:8, 9; 12:11; Yakobo 1:2-4.

15. Inki mutindu bantu yankaka lenda baka mambote na ntangu bo kemona mpila beto kekanga ntima na ntangu ya mpasi?

¹⁵ Bantu yankaka tatalaka mambu ya beto kesalaka, mpi ntangu bo tamona mutindu beto kenyokwama sambu beto kezolaka lunungu, mingi na kati na bo lenda bakisa banani kele Bakristu ya kyeleka bubu yai. Ebuna kana bo kevukana ti beto na lusambu, bo lenda kuma mpi na kivuvu ya kubaka mambote ya luzingu ya mvula na mvula. (Matayo 25:34-36, 40, 46) Yehowa ti Mwana na yandi kezola nde bantu kubaka dibaku yai.

16. Inki kuwakana kele na kati ya mutindu beto ketadilaka mpasi mpi bumosi ti Nzambi?

¹⁶ Yo kele mbote mpenza na kutadila ata bantangu ya mpasi bonso mabaku ya mbote ya kusonga nde beto kele ya kukangama na Yehowa mpi beto kepesa maboko na kulungana ya luzolo na yandi! Kana beto kesala mutindu yina, yo tamonisa nde ya kyeleka beto keyela sambu na kukuma na bumosi ti Nzambi mpi ti Kristu. Yezu kusambaka mutindu yai na Yehowa sambu na Bakristu yonso ya kyeleka: “Mono ke samba kaka ve sambu na balonguki na mono mpamba, kansi mono ke samba mpi sambu na bantu yina ta tula ntima na mono sambu na malongi na bo. Mono ke samba sambu bo yonso kuvanda muntu mosi. Tata, bo vanda na kimvuka ti beto, mutindu nge kele na mono, mono mpi kele na nge.”​—⁠Yoane 17:20, 21.

17. Inki kivuvu beto lenda vanda na yo kana beto kekwikama na Yehowa?

¹⁷ Kana beto kele ya kwikama na Yehowa, yandi tapesa beto matabisi na ntima ya mbote. Ndinga na yandi ketuba nde: “Beno vanda ngolo, beno vanda bonso bantu yina lenda bwa ve. Beno kudipesa ntangu yonso na kisalu ya Mfumu Yesu, sambu beno zaba nde konso kisalu ya Mfumu ya beno ke salaka yo kele ya mfunu.” (1 Korinto 15:58) Yo ketuba dyaka nde: “Nzambi ke salaka bantu mbi ve, kansi yandi ke salaka bo mbote. Yandi ta vila ve kuzola ya ntima yina ya beno ke songaka yandi.” (Baebreo 6:10) Yakobo 5:11 ketuba nde: “Beto ke bingaka bo ‘bantu ya kiese,’ sambu bo kangaka ntima. Beno me waka nki mutindu Yobi kangaka ntima, ebuna beno zaba nki mambu Mfumu Nzambi salaka yandi na nsuka-nsuka; sambu Mfumu Nzambi ke wilaka bantu mawa.” Inki kukuminaka Yobi na nsuka? “Mfumu Nzambi sakumunaka Yobi na luzingu na yandi ya mpa, kuluta luzingu na yandi ya ntete.” (Yobi 42:10-16) Ee, Yehowa kele “muntu yina kepesaka matabisi na bantu yina kesosaka yandi na masonga yonso.” (Baebreo 11:⁠6) Ya kyeleka beto kekinga lusakumunu mosi ya kitoko kibeni: luzingu ya mvula na mvula na ntoto yina takituka Paladisu!

18. Nsukansuka nki takumina bangindu yonso ya mpasi ya beto kevandaka na yo?

¹⁸ Luyalu ya Kimfumu ya Nzambi tabongisa mambu yonso yina mebebisaka dibuta ya bantu na mafunda ya bamvula yonso ya melutaka. Byese ya ntangu yina tavanda mingi kibeni kuluta konso mpasi yina ya beto kemona ntangu yai. Beto tavandaka ve na susi sambu beto keyindula bampasi ya ntama yina beto monaka. Luzingu ya mbote yina bantu tavanda na yo konso kilumbu na inza ya mpa tasala nde bo vanda na mabanza mpi bisalu ya mbote, yina takatulaka bo malembemalembe bangindu ya mpasi ya ntama. Yehowa ketuba nde: “Mono ke sala ntangu yai zulu ya mpa [Kimfumu ya mpa ya zulu yina tayala bantu] ti ntoto ya mpa [kimvuka ya bantu ya lunungu]; makambu ya ntama bantu ta yindula yo diaka ve, yo ta kwisila bo mpi ve na mabanza. Beno mona kiese, beno sepela ntangu yonso sambu na mambu ya mono ke zola kusala!” Ee, na ntoto ya mpa ya Yehowa, bantu ya lunungu lenda tuba nde: “Ntoto yonso ke pema, yo kele na ngemba; bantu yonso ke tula milolo ya kiese.”​—⁠Yezaya 14:7; 65:17, 18.

Mvutukila

• Ata yandi mebikisaka nde mambi kuvanda, inki mutindu Yehowa memonisaka luzitu ya nene na zina na yandi?

• Na nki mutindu Nzambi kubikisaka ‘banzungu yina yandi mewilaka makasi’ mepesaka nzila nde mawa na yandi kukumina beto yonso?

• Inki beto fwete sala ngolo na kumona na ntangu beto mekutana ti dyambu mosi ya kepesa beto mpasi?

[Bifwanisu ya kele na lutiti 67]

Yehowa “sakumunaka Yobi na luzingu na yandi ya mpa, kuluta luzingu na yandi ya ntete”