Kisika ya mefwana na lusambu ya Yehowa na luzingu na beto
“Konso kilumbu mono takumisaka nge, ye mpi mono takumisaka zina na nge, ntangu yonso, ee, kimakulu.”—BANKUNGA 145:2, NW.
“MONO [Yehova, NW], Nzambi na nge, mono kele Nzambi mosi ya zuwa.” (Kubasika 20:5) Moize kuwaka mambu yai ya kukatukaka na Yehowa, ye yandi mpi na nima kutubilaka yau dyaka ntangu yandi vandaka kusonga dibuta ya Izraele. (Kulonga 5:9) Na ngindu ya Moize, mbefula kuvandaka ve nde Yehowa Nzambi kezodila nde bansadi na yandi kusambila Yandi mpamba.
2 Ntangu bau kutungaka ka na bau na lweka ya ngumba ya Sinai, bana ya Izraele ti “kibuka ya nene ya bantu mitindu na mitindu” ya kubasikaka na Ezipti ti bau kumonaka kima ya ngyituka. (Kubasika 12:38) Yau kuvandaka na lufwanusu ve ti lusambu ya banzambi ya Ezipti, yina kubakaka nsoni na bandola kumi to bamputa kumi. Mutindu Yehowa kudimonisaka yandi mosi na Moize, bidimbu ya boma kubasikaka: banzazi, bansemo, ye ndinga ya ngolo ti boma ya mpungi yina kutekitisaka bantu yonso na kati ya ka. Na nima, tiya mpi midinga kubasikaka sambu ngumba ya mvimba kunikanaka. (Kubasika 19:16-20; Baebreo 12:18-21) Kana kuvandaka dyaka ti muntu mosi ya ka ya Izraele kuvandaka na mfunu ya nzikisa ya ngika nde mambu ya vandaka kusalama vandaka ya ngyituka, yau kwisaka nswalu. Ntama ve, Moize, na nima ya kuzwa nsononono ya mbala ya zole ya bansiku ya Nzambi, kwisaka kukita na ngumba. Nsangu ya kupemama keta nde: “Ilungi na yandi [vandaka] kepela bonso ntangu; ebuna boma simbaka bo na kukuma penepene na yandi [Moize].” Ya kyeleka, yai kele nsangu ya bau lenda kuvila ve, ya kuluta ngolo ya bantu!—Kubasika 34:30.
3 Sambu na dibuta ya mbandu ya Nzambi, ngyufula kuvandaka ve sambu na yina ketadila kisika ya lusambu ya Yehowa fwete kubaka na luzingu na bau. Yandi kuvandaka Ngulusi na bau. Bau kutambikaka luzingu na bau ya mvimba na yandi. Yandi kuvandaka mpi Mupesi ya Nsiku na bau. Kansi, keti bau landaka na kutula lusambu ya Yehowa kaka na kisika ya ntete? Ye inki beto lenda kutuba sambu na bansadi ya Yehowa ya ntangu na beto? Inki kisika lusambu ya Yehowa kebakaka na luzingu na bau?—Roma 15:4.
Lusambu ya Yehowa na Bantu ya Izraele
4 Kana nge lendaka kuvanda ti mabanza ya kimvuka ya bantu ya Izraele metunga na kati ya nsi makanga, inki nge lendaka kumona? Kimvuka ya ngyituka, ya nene mpi na ndonga ya batenta kisika kelala kiteso ya bantu mafunda tatu to kuluta, ya mevukana na kulandaka nkabisa ya bikanda tatu banda na Nordi, Sudi, Esti, ti Westi. Na kutadilaka na nfinama, nge tamona dyaka kibuka ya nkaka penepene na katikati ya ka. Na bimvuka yina iya ya fyoti ya batenta, vandaka kulala mabuta ya kikanda ya Levi. Na katikati kibeni ya ka na kisika ya bau kuzyungisaka ti kibaka ya lele vandaka nzo mosi ya nene. Yina kuvandaka “tenta ya balukutakanu” to Nkela ya Santu ya kutungamaka na maboko ya “bantu ya mayele ya ntima” (NW) ya Izraele na kulandaka mbandu ya Yehowa kupesaka—Kutanga 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Kubasika 35:10.
5 Na konso kisika, na kati ya kiteso ya makumi iya ya baka ya bau kutungaka na nzyetelo na bau, bantu ya Izraele kutungaka nkela ya santu, mpi yau vandaka kukuma mavula ya kisika na bau. (Kutanga, kapu 33) Na mutindu ya kukuka, Biblia kemonisa Yehowa bonso yandi vandaka kuzinga na kimvuka ya bantu na yandi, na katikati kibeni ya ka na bau. Nkembo na yandi fulusaka Nkela ya Santu. (Kubasika 29:43-46; 40:34; Kutanga 5:3; 11:20; 16:3) Mukanda Our Living Bible ketendula nde: “Kisika ya Santu yina ya bau vandaka kunata, vandaka ya kuluta mfunu, sambu yau vandaka kisika ya kuvukana sambu na kulongama ya bikanda. Yau vandaka kubumba bau ya kuvukana na bamvula yonso ya nzyetelo na bau na nsi makanga, mpi yau vandaka kusadisa bau na kusala bisalu na bumosi.” Mfunu ya nkaka ya kuluta kele nde, nkela ya santu vandaka bonso kima ya kuvandaka keyibusa bau mbala na mbala nde lusambu ya bantu ya Izraele na Ngangi na bau vandaka kima ya ntete na luzingu na bau.
6 Na nima ya kukuma ya bantu ya Izraele na Ntoto ya Lusilu, nkela ya santu vandaka kaka mavula sambu na lusambu ya Izraele. (Yozue 18:1; 1 Samuele 1:3) Na ntangu yina, Ntotila Davidi kukanaka na kutunga nzo ya nene ya kimakulu. Nzo yango kwisaka kumonana tempelo, ya mwana na yandi Salomo kutungaka na nima. (2 Samuele 7:1-10) Na kilumbu ya mbyekolo, dituti mosi kitaka na kusonga nde Yehowa mendima nzo yina. Salomo sambaka nde: “Kansi ntangu yai mono me tungila nge nzo ya nge tavandaka, kisika ya nge ta zingaka tii kuna.” (1 Bantotila 8:12, 13; 2 Bantangu 6:2) Tempelo ya mpa kukumaka ntangu yai kisika ya lusambu na bau ya nsi.
7 Mbala tatu na mvula mosi, bantu ya Izraele yonso ya babakala vandaka kutomboka na Yeruzalemi na kuvukana na feti ya kyese na tempelo bonso ntonda sambu na balusambulu ya Nzambi. Na mutindu ya kulunga, balukutakanu yina vandaka kubingama “bankinsi ya nsungi ya Yehowa,” sambu na kubendaka dikebi na lusambu ya Nzambi. (Levi 23:2, 4) Bankento ya vumi ti bamambere ya nkaka ya dibuta vandaka kukwenda mpi.—1 Samuele 1:3-7; Luka 2:41-44.
8 Bansoniki ya kupemama ya Bankunga kundimaka na bangogo ya kikesa mutindu yina kuluta mfunu ya lusambu vandaka kulombama na luzingu na bau. Bana ya Kore kuyimbaka nde: “Nkela na nge kele nzo ya kitoko, O Yehowa ya minkangu!” (NW) Ya kyeleka bau vandaka kusikisa ve nzo ya mpamba. Kansi, bau matisaka ndinga na bau na kukumisa Yehowa nde: “Ntima na mono mosi mpi nitu na mono kibeni ketula milolo ya kyese sambu na Nzambi ya kezinga.” Kisalu ya balevi natilaka bau kyese ya mingi. Bau tubaka nde: “Bantu yina ke vandaka na nzo na nge, bo kele kiese mpenza, bo ke kumisaka nge konso ntangu!” Ya kyeleka, Izraele ya mvimba lungaka kuyimba nde: “Bantu yina ya nge ke pesaka ngolo, bayina kele kaka na nzala ya kwenda kusamba nge kuna na ngumba ya Sioni, bo kele kiese mingi . . . Ntangu bo ke na nzila ke kwenda na Sioni, ngolo na bo ke kwisa mingimingi sambu bo ta mona Nzambi ya banzambi kuna.” Ata nkutu nzyetelo ya muntu ya Izraele na Yeruzalemi lendaka kuvanda ya nda mpi ya kulembisa, ngolo na yandi vandaka kuvutuka mutindu yandi mekuma na ntu-mbanza. Ntima na yandi vandaka kufuluka na kyese sambu yandi melungisa mukumba na yandi ya kusambila Yehowa nde: “Kilumbu mosi na nzo na nge kele mbote kuluta bilumbu mile na kisika ya nkaka. Mbote nkutu mono telema penepene ya kielo ya nzo ya Nzambi na mono, kansi mbote ve na kuzinga na banzo ya bantu ya mbi. . . . Bantu yina ketulaka ntima na nge Mfumu Nzambi, [O Yehowa ya minkangu, NW], bo ke na kiese mpenza.” Bantubilu ya mutindu yai kemonisa kisika ya ntete yina bantu ya Izraele kupesaka na lusambu ya Yehowa.—Bankunga 84:1-12.
9 Dyambu ya mawa, Izraele kunungaka ve na kubumba lusambu ya kyeleka na kisika ya ntete. Bau pesaka nzila na lusambu ya banzambi ya luvunu na kufwa kikesa na bau sambu na Yehowa. Yau yina, Yehowa kutambikaka bau na bambeni na bau, mpi kupesaka nswa nde bau kunatama na kimpika na Babiloni. Ntangu bau vutulaka bau na ntoto na bau ya kisina, na nima ya bamvula 70, Yehowa kupesaka na Izraele bandongisila ya kuluta mbote na nzila ya bambikudi ya kwikama bonso Agayi, Zakaria ti Malashi. Nganga-nzambi Esdrasi ti Mfumu Nehemia syamisaka bantu ya Nzambi na kutunga dyaka tempelo mpi kuvutula lusambu ya kyeleka kuna. Kansi, bonso bamvula vandaka kuluta, lusambu ya kyeleka kumaka na kisika ya nima na kati ya nsi.
Kikesa Sambu na Lusambu ya Kyeleka na Mvunkama ya Ntete
10 Na ntangu ya Yehowa kutulaka, Mesiya kukwisaka. Bantu ya kwikama tulaka kivuvu na Yehowa sambu na luguluku. (Luka 2:25; 3:15) Nsangu ya mbote ya kusonikaka Luka ketubila mbotembote nkento mosi ya bamvula 84, Ana, bonso fwola mosi “ya vandaka konso ntangu na Nzo-Nzambi. Kuna, yandi vandaka kusadila Nzambi mpimpa ti mwini . . . kusamba Nzambi mpi kubuya kudya sambu na kusamba yandi.”—Luka 2:37.
11 Yezu tubaka nde: “Madya na mono kele kusala luzolo ya muntu yina kutindaka mono mpi kumanisa kisalu na yandi.” (Yoane 4:34, NW) Yindula dyaka inki mutindu Yezu salaka na ntangu yandi kutanaka ti bansobisi ya mbongo na kati ya tempelo. Yandi pindulapindulaka bamesa na bau kumosi ti bakiti ya bateki ya mayembe. Marko keta nde: “Yandi [Yezu] pesaka nsiku nde: Ata muntu mosi ve lenda luta ti konso kima yina na lupangu ya Nzo-Nzambi.” Yandi yantikaka kulonga bo nde: “Keti bo sonikaka na mukanda ya Nzambi ve nde: ‘Nzo na mono ta vanda nzo ya bisambu sambu na makanda yonso ya bantu? Kansi beno mekumisa yo nzo ya bamiyibi!’ ” (Marko 11:15-17) Ee, Yezu zolaka mpi ve nde ata muntu mosi kubaka nzila ya kuzenga na kibansala ya tempelo ti bima ya yandi kenata na ndambu ya nkaka ya mbanza. Bisalu ya Yezu vandaka kupesa ngolo na malongi ya yandi vandaka kupesa ntete nde: “Landa na kusosa ntete kimfumu mpi lunungu [ya Nzambi].” (Matayo 6:33, NW) Yezu bikisilaka beto mbandu mosi ya kuluta mbote ya kupesa lusambu ya Yehowa na yandi mpamba. Yandi vandaka kusadila kibeni mambu yina ya yandi vandaka kulonga.—1 Piere 2:21.
12 Yezu kubikisaka dyaka mbandu ya balongoki na yandi fwete kulanda na mutindu yandi kulungisaka mukumba na yandi ya kukatula Bayuda ya kuvandaka na mpasi, kansi ya kwikama, na kizitu ya bisalu ya dibundu ya luvunu. (Luka 4:18) Na kulemfukaka na nsiku ya Yezu ya kukumisa bantu balongoki mpi kubotika bau, Bakristu ya ntete, ti kikesa yonso, kusamunaka luzolo ya Yehowa kumosi ti Mfumu na bau ya kufutumukaka. Yehowa vandaka na kyese sambu na kisika ya ntete ya bau kupesaka na lusambu na Yandi. Yau yina, na kidimbu ya nkumbwa, wanzyo ya Yehowa kubasisaka bantumwa Piere ti Yoane na boloko ye longisilaka bau nde: “Beno kwenda kutelema na [tempelo, NW]. Beno tubila bantu mambu yonso yina ke tadila moyo yai ya mpa.” Ya kusyamisama dyaka, bau lemfukaka. Bilumbu yonso, na tempelo ya Yeruzalemi, ye mpi nzo na nzo “bo vandaka kulonga kaka ti kuzabisa Nsangu ya Mbote ya [Kristu], Yezu.”—Bisalu 1:8; 4:29, 30; 5:20, 42; Matayo 28:19, 20.
13 Bonso kubuyama ya kisalu na bau ya kusamuna kukumaka ngolo, Nzambi twadisaka bansadi na yandi ya kwikama na kusonika bandongisila ya mfunu. Na mwa nima ya mvu 60 ya T.B., Piere kusonikaka nde: “Beno yambula mayindu na beno yonso na zulu ya [Yehowa], sambu yandi muntu ketalaka mambu na beno. Beno fweti kudiyala, beno fweti kangula meso na beno. Sambu mbeni na beno Dyabulu ke kwendaka kuzieta bonso ntambu yina ke dila; yandi kesosa muntu ya kudia. Beno vanda na lukwikilu ya ngolo, beno vanda bambeni ya Dyabulu, sambu beno zaba nde bampasi na beno yina me mwanganaka na bansi yonso mpi bampangi na beno ya ntoto mvimba kemonaka mpasi yina.” Na ntembe ve, Bakristu ya ntete kubakaka nsyamisa na bangogo yai. Bau zabaka nde na nima ya kumona mpasi na mwa ntangu ya fyoti, Nzambi tamanisa kumekama na bau. (1 Piere 5:7-10) Na bilumbu ya nsuka ya ngidika ya bima ya Bayuda, Bakristu ya kyeleka matisaka dyaka zola ya lusambu ya Yehowa, na kiteso mosi ya kuluta.—Kolosai 1:23.
14 Bonso ntumwa Polo yitaka kutubila yau na ntwala, kubika ya lukwikilu, luyambulu ya lusambu ya kyeleka kwisaka kubasika. (Bisalu 20:29, 30; 2 Tesalonika 2:3) Kimbangi ya beto bakaka na bamvu kumi ya nsuka ya mvunkama ya ntete kemonisa mbotembote dyambu yai. (1 Yoane 2:18, 19) Satana nungaka na kukuna bakristu ya mbi na kati ya Bakristu ya kyeleka, mpi kumisaka yau mpasi na kugambula matiti ya mbi yina na kati ya nkeni ya mbote, Bakristu ya kyeleka. Ata mpila yina, na bamvunkama ya kulandaka bantu ya nkaka vandaka kutula lusambu ya Nzambi ya kyeleka na kisika ya ntete. Bankaka vandaka kusala yau ti kigonsa ya kuvidisa luzingu na bau. Kansi, yau vandaka ve na bamvula kumi ya nsuka ya “ntangu ya kutulamaka ya bampani” ya Nzambi vandaka kuvukisa dyaka bansadi na yandi na kumatisa lusambu ya kyeleka.—Matayo 13:24-30, 36-43; Luka 21:24.
Lusambu ya Yehowa Metombulama na Ntangu na Beto
15 Na mvu 1919, Yehowa kupesaka ngolo na ndambu ya bansolami ya mebikalaka na kubanda dyaka kuta kimbangi ti kikesa na ntoto ya mvimba. Yau kumatisaka dyaka lusambu ya Nzambi ya kyeleka na zulu. Yantika kukota ya bayina mefwanana na “mameme ya nkaka” kubanda na 1935 tii bubu yai, ndonga ya bantu ya kuyela na kimpeve “na ngumba ya nzo ya Yehowa” meyelaka mpi keyela. Na mvula ya kisalu 1993, Bambangi ya Yehowa 4709889 kukumisaka yandi na kubingaka bantu ya nkaka na kuvukana na lusambu na yandi ya kemata. Luswaswanu ya inki mutindu yai ti kukita ya kimpeve yina metungama na nvwandilu ya “tubangumba” ya kimvuka ya mabundu ya luvunu ya ntoto ya mvimba, mingimingi na kati ya Kikristu!—Yoane 10:16; Yezaya 2:2-4; Mishe 4:1-4.
16 Bantu ya mabundu ya luvunu ketadilaka banzo-nzambi na bau mpi bakatedrale ata nkutu bamfumu ya mabundu na bau bonso ya “kuzanguka,” na kupesaka bau biyeka ya nene mpi lukumu. Kansi, tala inki mambu Yezaya kubikulaka: “Kilumbu kele ya Nzambi ta kulumusa bantu yina ke kuditombulaka; bantu ya lulendo, yandi ta sukisa bo. Mfumu Nzambi mpamba muntu ya bo ta kumisa na kilumbu yina.” Yau tasalama inki ntangu? Na mpasi ya nene ya kele na kufinama nswalunswalu, ntangu “banzambi yonso ya biteki tavila.” Na kumonaka ntangu yina ya kepesa boma kepusama nswalunswalu, bansadi yonso ya Nzambi fwete kutadila mbotembote inki kisika lusambu ya Yehowa kebaka na kati ya luzingu na bau.—Yezaya 2:10-22.
17 Bonso kimpangi ya ntoto ya mvimba, Bambangi ya Yehowa mezabana mbote na kikesa na bau ya kusamuna Kimfumu. Lusambu na bau kele ve dibundu mosi ya zuluzulu, ya kesalamaka kaka na ngunga mosi na mposo mosi. Ve, kansi yau kele mutindu ya luzingu na bau ya mvimba. (Bankunga 145:2) Ya kyeleka, na mvula kulutaka Bambangi kuluta 620000 kudibongisaka sambu na kuvukana na kisalu ya Bukristu ya ntangu yonso. Ya kyeleka, bayina kubikalaka kuvilaka ve lusambu ya Yehowa. Yau kemonana pwelele na masolo na bau ya bilumbu yonso mpi na kusamuna na bau ya kimvuka, ata nkutu mikumba na bau ya mabuta kelomba nde bau kusala ngolo na bisalu ya kinsuni.
18 Bankenda ya luzingu ya Bambangi yina kebasisamaka na Nzozulu ya Nkengi kepesaka mayele na mitindu mingi ya bampangi ya babakala ti ya bankento ya kutulaka lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na bau. Mpangi mosi ya nkento ya leke yina kupesaka luzingu na yandi na Yehowa ntangu yandi vandaka na bamvula sambanu, bakaka lukanu ya kisalu ya kimisionere. Ebuna beno bampangi ya babakala ti ya bankento ya baleke, inki lukanu beno lenda kubaka ya tasadisa beno na kutula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na beno?—Tala disolo “Je poursuis l’objectif que je me suis fixé à l’âge de six ans” na Nzozulu ya Nkengi ya Marsi 1, 1992, balutiti 26-30 (ya Kifalansa).
19 Mpangi mosi ya nkento ya fwola mpi ya mununu, kepesa beto mbanndu ya nkaka ya mbote ya kutula lusambu ya Yehowa na kisika mefwana na yau. Yandi kubakaka bansyamisa mingi na kuvibidila na bana ya yandi kusadisaka na kulonguka kyeleka. Bau vandaka “dibuta” na yandi. (Marko 3:31-35) Kana nge mekutana ti mambu ya mutindu mosi yina, keti nge tandima lusadisu ya batoko ya dibundu? (Kana nge zola, tala mutindu Mpangi ya nkento Winifred Remmie tubilaka yau yandi mosi na ntu-dyambu “J’ai répondu à l’appel pour la moisson,” ya kubasikaka na Nzozulu ya Nkengi ya Yuli 1, 1992, balutiti 21-3, ya Kifalansa.) Beno bansadi ya ntangu yonso, beno monisa nde lusambu ya Yehowa kele kibeni kima ya ntete na luzingu na beno na kusalaka ti mbatalala konso kisika ya bau metinda beno na kusala, na kulemfukaka na lutwadisu ya teokrasi. (Kana nge zola tala mbandu ya mpangi ya bakala Roy Ryan, bonso yau metubama na kati ya disolo “Fidèlement attaché à l’organisation de Dieu,” ya kubasikaka na Nzozulu ya Nkengi ya Desembri 1, 1991, balutiti 24-7, ya Kifalansa.) Beno yibuka nde na ntangu beto ketula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete, beto kendima nde yandi tasungimina beto. Beto kele ve na mfunu ya kuvanda na mayindula mingi na kusosa kuzaba kisika bima ya mfunu ya luzingu takatuka. Baesperianse ya bampangi ya bankento Olive ti Sonia Springate kemonisa ngindu yai.—Tala disolo “Nous avons cherché d’abord le Royaume”, ya kubasikaka na Nzozulu ya Nkengi ya Februari 1, 1994, balutiti 20-5, (ya Kifalansa).
20 Ebuna, keti beto mosi lenda ve kudiyufula ndambu na bangyufula ya mudindu? Inki kisika lusambu ya Yehowa kele na yau na kati ya luzingu na mono? Keti mono kele na kulungisa kudipesa na mono na kusalaka luzolo ya Nzambi na kiteso ya mono mekuka na kusala? Inki kisika ya mono lenda kuyidika na kati ya luzingu na mono? Mfimpa ya mudindu ya disolo kelanda tapesa beto dibaku ya kuyindula na mutindu ya beto kesadilaka bimvwama na beto, na kuvukana ti kima ya beto meponaka na kutula na kisika ya ntete na luzingu na beto—lusambu ya Nkwa Kimfumu Yehowa, Tata na beto ya zola.—Longi 12:13; 2 Korinto 13:5.
[Study Questions]
1. Na yina ketala lusambu, inki Yehowa kelomba na beto?
2, 3. (a) Inki kima kuyitukisaka bantu ya Izraele, ya kusalamaka na lweka ya ngumba ya Sinai, kuvandaka kima ya bau memonaka ntete ve? (b) Inki bangyufula ya beto tatadila na yina metadila lusambu ya bantu ya Izraele mpi ya bansadi ya Nzambi bubu yai?
4. Pula ya ka ya bantu ya Izraele na bilumbu ya bau vandaka na nsi-makanga kuvandaka inki mutindu, mpi inki kuvandaka na katikati ya ka?
5. Inki mfunu nkela kuvandaka na yau na Izraele?
6, 7. Inki nzo kwisaka kuyinga nkela, mpi inki mutindu yau vandaka kusadisa bana ya Izraele?
8. Inki mutindu Bankunga 84:1-12 keta kimbangi ya mbalu ya lusambu ya Yehowa?
9. Inki kubwilaka dibuta ya Izraele na ntangu bau nungaka ve na kulanda kutula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete?
10, 11. Inki kisika lusambu ya Yehowa kuvandaka na yau na luzingu ya bantu ya kwikama, na ntangu Yezu vandaka na ntoto?
12. Inki mutindu balongoki ya Yezu kumonisaka nde bau tulaka lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete?
13, 14. (a) Banda na ntangu ya Bakristu ya ntete, inki Satana kuyunsaka na kusala na bansadi ya Nzambi? (b) Inki bansadi ya kwikama ya Nzambi landaka na kusala?
15. Banda 1919, inki mutindu bambikudulu ya Yezaya 2:2-4 mpi Mishe 4:1-4 kulunganaka?
16. Inki mambu bansadi yonso ya Nzambi kemonaka na yina metubamaka na mukanda ya Yezaya 2:10-22?
17. Inki mutindu bansadi ya Yehowa ya ntangu na beto kemonisa nde bau ketulaka lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete?
18, 19. Tanga bambandu ya kusyamisa ya beno lenda kubaka na kutangaka baesperianse ya luzingu ya Bambangi.
20. Inki bangyufula ya mfunu ya beto fwete kudiyufula ntangu yai?
[Caption on page 1]
[Questions]
[Caption on page 1]
[Question box]
Mvutukila
◻ Na yina metadila lusambu, inki Yehowa kesosa?
◻ Na inki nkela vandaka kusadisa bonso kima ya kuyibusa?
◻ Na bamvunkama ya ntete ya T.B., banani vandaka bambandu ya kikesa ya lusambu ya kyeleka, mpi inki mutindu?
◻ Banda 1919, inki mutindu lusambu ya Yehowa tombulamaka?