Kaei ka jingkyrman jong ki baieit kiba la iap?

“Lada u briew u iap, u lah mo ban im biang?” La kylli u Job la slem bah. (Job 14:14) Lehseh phi ruh phi ju pyrkhat shaphang kane. Kumno phin sngew lada phi tip ba phin sa ia kynduh biang bad kiba ieit ki jongphi- ha kane ka pyrthei, hapdeng ka jinglong jingman ba bha tam.

Kumta, ka Baibl ka kular “Kiba iap kin sa im pat, kin sa ieng joit.” Ka Baibl ruh ka ong “Kiba hok kin ioh kynti ia ka ri, bad kin shong ha ka ha la karta.”​—Isaiah 26:19; Salm 37:29.

Ban ioh ka jingshahniah kaba shisha kat kum ki jingkular, ngi donkam ban tip ia ki jubab jongki jingkylli kiba don nongrim. Balei ki briew ki iap? Hangno don u ba iap? Bad kumno ngi ngeit skhem ba kin sa im biang?

Ka jingiap, bad ka jia aiu haba ngi lah iap?

Ka Baibl ka pynshai ba u Blei u khlem thmmu ba ki briew kin iap. U la thaw nynkong ia ki shijur ki briew U Adam bad ka Im, bad u la buh ia ki haka kper Eden, bad u la hukum ia ki, ba kin ioh khun ioh kti, bad ban pyniar ia ka pyrthei baroh kawei kum ka kper Eden. Kin iap tang lada kim kohnguh ia ka ain jong u.​—Jenesis 1:28, 2:15-17.

Namar ki khlem la niewkor ia ki jinglehsbun jong U Blei, u Adam bad ka Im ki la saitlah. Kumta ki hap ban siew ia ka dor jongka bainong “Me dei ban leit phai biang sha ka khyndew.” U Blei u la ong ia u Adam “Naba ka dewmet me long, bad sha ka dewmet men leit phai.” (Jenesis 3:19) Shuwa ban pynlong ia ka pyrthei u Adam um pat don, u dang long kum u khyndew. Bad namar ka jingbymkohnguh jong u, ka jingbishar ia u Adam ka long ba u hap ban leit phai pat sha ka khyndew bad duh bad dam noh.

Kumta ka jingiap ka long ka jingduh noh ia la ka jingim. Ka Baibl ka ringdur ia ka jinglong mar khongpong “Ka bainong jong ka pop ka dei ka jingiap, hynrei ka jingai ei ka jong U Blei ka dei ka jingim bymjukut.” (Rom 6:23) Ka pyni ba ka jingiap ka long ka bymtip ei ei shuh. Ka Baibl ka ong “Namar kiba im ki tip ba kin iap hynrei kiba iap kim tip ei ei shuh.” (u Eklesiastis 9:5) Ka Baibil ka pynshai haba u briew u iap: “Ka mynsiem jong u ka mih noh, u leit phai sha la ka khyndew; ha kata ka sngi ki jingmut jingpyrkhat ki la duh noh.”​—Salm 146:3, 4.

Wat la katta ruh, naba u Adam bad ka Im ki la pynkhein ia ka hukum U Blei hapoh Eden, te balei ba baroh ngi iap? Ka long namar iangi la kha ha ka pop. U Adam u lah tamsneng ia U Blei, bad na kata ka daw ka pop bad ka jingiap ka hiar pateng na u. Kum ba ka Baibl ka pynshai: “Namar kata kein, kat kum ba da u wei u briew ka pop ka la bsut sha ka pyrthei, bad da kata ka pop ka jingiap; bad kumta kata ka jingiap ka la wan hap ha ki bynriew baroh, namar ba baroh ki la leh pop.”​—Rom 5:12; Job 14:4.

Jarkatta don kiba ong: ‘Ym u briew u don ka mynsiem ka ba iaid lait na ka jingiap?’ Kiba bun ki hikai ia kane, shuh shuh don kiba ong ba ka jingiap ka long ka lynti sha kawei pat ka jingim. Kane ka jingmut dur ka khlem don na ka Baibl. Hynrei ka ktien u Blei ka hikai ba mangi ngi long ka mynsiem, ba ka mynsiem ka dei shisha mangi, ha ka met bad ha ka jingmut jingpyrkhat bad baroh ka jinglong jongngi hi. (Jenesis 2:7; Jeremiah 2:34; Proverbs 2:10) Kumjuh ruh ka Baibil ka ong: “Ka mynsiem kaba leh pop, kata hi kan iap.” (Ezekiel 18:4) Ym don hangno hangno ruh ba ka Baibl ka hikai ba ki briew ki don ka mynsiem kaba lait na ka jingiap jongka met.

Kumno ki briew kin im biang

Hadien ka pop bad ka jingiap ka la wan sha ka pyrthei, U Blei u la pynpaw ba ka long ka jingthmu jong u, ba kiba iap kin ioh biang ia ka jingim da ka jingmihpat. Ha kane ka rukom ka Baibl ka pynshai: “U Abraham da ka jingngeit-ba U Blei u lah ban pynmih-pat ia u khun jong u u Isak wat na ka jing iap.” (Hebru 11:17-19) Ka jingngeit jong u Abraham kamshym la bakla, namar ka Baibl ka ong kumne shaphang u ba khrawtam “U long U Blei, ym jongki ba iap, hynrei jong ki ba im namar baroh ki im ha u.”​—Loukas 20:37, 38.

U Blei u ba khraw ymtang ba u don ka bor, hynrei u don ruh ka mon ban pynim biang ia ki briew ba u la jied. U Jisu Krist da lade hi u la ong: “Wat sngew kyndit ia kane, namar ka por ka la jia, ha kaba kito kiba don ha ki jing tep kin ioh sngew ia ka jingpyrta jong u bad kin ia mih noh.”​—Ioanis 5:28, 29; Ki Kam 24:15.

Ym shym slem hadien ba u la ong ia kane, U Jisu u la ia kynduh bad u paidbah, ba ia wan shabar jong ka shnong ki nong Isreal, ka nongbah ba la khot ka Naiñ, ki ba rah ia u ba la iap, u khun ba marwei jong ka riew kynthei. Haba u Jisu u la iohi ia ka jingsngewsih palat jongka u la sngew synei. U la ong ia u ta u ba la iap, “Ko samla nga ong ha me, to ïeng joit!” Bad uta u briew u la shong, bad u Jisu u la ai ia u ha ka kmie jong u.​—Loukas 7:11-17.

Kumba la jia ia kata ka riew kynthei, ka la don ruh ka jinglynñiar ka ba khraw, ha ba u Jisu u la leit sha ka ïng u Jairus, u ba long u nongpyniaid ia ka syneigog jong ki jiw. Naba ka khun jongu kaba la 12 snem karta ka la iap. Hynrei haba u Jisu u la poi ha ka ïng jong u Jairus; u la leit sha kata ka khynnah kaba la iap bad u la ong “Ko khynnah, to ïeng!” Kumta ruh ka la ïeng joit.​—Loukas 8:40-56.

Hadien kata, u paralok jong u Jisu u Lasaros u la iap. Haba u Jisu u la poi ha ïng jongu, u Lasaros u la da iap la saw sngi. Wat la ka para jong u ka Martha ka sngew sih shikatdei eh, hynrei ka pynpaw ia ka jingkyrmen da kaba ong “Nga tip un mih pat ha ka jingmihpat ha ka sngi khatduh.” Hynrei u Jisu u la leit sha kata ka jingtep u la kukum ban weng noh ia uta u mawkhang, bad u la pyrta da ka ktien bajam “Ko Lasaros to mih noh” bad u la mih noh.​—Ioanis 11:11-44.

Mynta pyrkhat ia kane kaei ka jinglong u Lasaros ha kito ki saw sngi ba u la iap? U Lasaros u khlem ong ei ei shaphang ka bneng ka ba kmen lane ka dujok kaba kordit, kaba shisha kan long, kumta, lada dei ba u don hangta. Em, u Lasaros um tip briew ei ei shuh ha ka por ba u don ha jingiap bad un jin da la long kumta hi ha duh ka sngi “ka jingmih pat na ka sngi khatduh.” Lada u Jisu u khlem la kyrsiew pat ia u sha ka jingim.

Ka long ka ba shisha ba kine ki kam ba phylla jong u Jisu ki long ki ba bha bad ba myntoi tang khyndiat por, na duh mynshuwa kito kiba u la pynim ki la iap biang la katta u la pynshisha 1,900 snem mynshuwa, ba da ka bor u Blei kiba la iap kin im biang! Kumta da ki kam bha U Jisu u pyni khyndiat, ia ka nuksa kaei ka ban sa long pat hapoh ka hima u Blei.

Haba kiba ngi ieit ki iap

Katba ka nongshun ka ba dei ka jingiap ka wan lap ka jingsngew sih ka long ka ba khraw. Wat la phi don jingkyrmen ha ka jingmih pat “U Abraham u ngeit ba ka tnga jongu kan im biang, wat la katta ngi pule “ba u Abraham u sngew sih bad iam namar jongka.” (Jenesis 23:2) Bad kumno shaphang u Jisu? Haba u Lasaros u la iap “u la ud ha la ka mynsiem, bad u la khuslai bad hadien nangta ki um mat jong u ki jaw.” (Ioanis 11:33, 35) Te, kumta haba kiba ngi ieit ki khlad noh, ngi iam, ka pyni ba ngi tlot.

Haba u khyllung u iap, ka long ka ba eh da shisha ia ka kmie. Kumta ka Baibl ka pynpaw ia ka jingsngew sih kthang ka ba don hapoh jongka. (2 Ki Syiem 4:27) Da shisha, ka long kaba eh ruh ia u kpa “ah ba ngan da la iap manga na ka bynta jongu” la ud sngew synei u David da ka jingsngew sih haba u khun jong u u Absalom u la iap.​—2 U Samuel 18:33.

Wat la katta, namar phi don ka jingshahniah ha ka jingmih pat, ka jingsngew sih jong phi kan nym long lehnoh ei. Kumba ka Baibl ka ong, phin nym sngew sih kum kito “ki bymdon jingkyrmen.” (1 Thessaloni 4:13) Hynrei, to pynjan sha u Blei da ka jingduwai, bad ka Baibl ka kular ba “U hi unsa kyrshan ia phi.”​—Salm 55:22.