Agosti

Mbũtũ ya Isiraeli yatongoretio nĩ Mũtirĩrĩri Bũrũri wetagwo Gideoni. Gideoni hamwe na mbũtũ yake maatengʼeririe mbũtũ ya Amidiani ũtukũ mũgima kĩndũ kilomita 32. Amidiani maakoretwo mahinyĩrĩirie Aisiraeli mĩaka mĩingĩ na nĩ ũndũ ũcio Gideoni na mbũtũ yake matingĩatiganire nao. Kwoguo magĩthiĩ na mbere kũmatengʼeria na macũngĩrĩro-inĩ makĩmahoota! (Atiir. 7:22; 8:4, 10, 28) O na ithuĩ tũrĩ mbaara-inĩ nene. Thũ citũ nĩ Shaitani, thĩ yake, na kwaga gũkinyanĩra gwitũ. Amwe aitũ tũkoretwo mbaara-inĩ mĩaka mĩingĩ na kũgerera ũteithio wa Jehova nĩ tũtooretie mbaara nyingĩ. O na kũrĩ ũguo-rĩ, rĩmwe na rĩmwe no tũigue tũnogete nĩ kũrũa na thũ citũ o hamwe na gweterera mũico wa mũtabarĩre ũyũ ũkinye. ma nĩ atĩ tũtirĩ tũragĩa na ũhootani biũ. Jesu nĩ aarathĩte atĩ andũ arĩa tũgaakorũo tũgĩtũũra matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria nĩ tũngĩgaacemania na magerio manene na mĩnyamaro, agĩcoka akĩonania atĩ ũhootani witũ ũgaakorũo wĩhocetie harĩ ũkirĩrĩria witũ.—Luk. 21:19. w16.04 2:1, 2

Rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio, Jehova nĩ atũrutaga kũgerera Kiugo gĩake. (Isa. 30:20, 21) O na andũ arĩa matarĩ Aira a Jehova moka mĩcemanio itũ nĩ monaga atĩ ‘hatarĩ nganja Ngai arĩ gatagatĩ-inĩ gaitũ.’ (1 Kor. 14:23-25) Jehova nĩ atongoragia mĩcemanio itũ kũgerera roho wake mũtheru na maũndũ marĩa twĩrutaga kuo moimaga kũrĩ we. Rĩrĩa twathiĩ mĩcemanio, tũthikagĩrĩria mũgambo wa Jehova, tũkona ũrĩa atwendete, na nĩ ũndũ ũcio tũkamũkuhĩrĩria makĩria. Jesu oigire ũũ: “Harĩa andũ erĩ kana atatũ macemanĩtie hamwe nĩ ũndũ wa rĩĩtwa rĩakwa, o na niĩ nĩ ndĩkoragwo hamwe nao.” (Mat. 18:20) Ningĩ Bibilia yugaga atĩ Jesu ‘athiaga arĩ gatagatĩ-inĩ’ ga ciũngano. (Kũg. 1:20–2:1) Ta wĩcirie ũndũ ũcio! Jehova na Jesu makoragwo na itemi inene mũno harĩ gũtwĩkĩra hinya rĩrĩa tũrĩ mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano. Ũgwĩciria Jehova aiguaga atĩa rĩrĩa arona wendi witũ wa kũmũkuhĩrĩria na gũkuhĩrĩria Mũriũ wake? w16.04 3:13, 14

Hĩndĩ ĩmwe Aira a Jehova nĩ maacemanĩtie handũ, na ariũ a Ithe witũ erĩ makĩgeithio nĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũmwe na njĩra ũmwe wao onire ta ĩtagĩrĩire. Maatigwo marĩ erĩ, mũrũ wa Ithe witũ ũcio ũtaakenetio nĩ ũndũ ũcio, akĩambĩrĩria kũmenereria ũrĩa mwarĩ wa Ithe witũ oigĩte. No mũrũ wa Ithe witũ ũcio ũngĩ akĩmũririkania atĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũcio akoretwo atungatĩire Jehova ihinda rĩa mĩaka 40 arĩ mwĩhokeku, kwoguo aarĩ na ma atĩ mwarĩ wa Ithe witũ ndaarĩ na muoroto mũru. Thutha wa mũrũ wa Ithe witũ ũcio warakarĩte gwĩcũrania ũndũ ũcio, oigire ũũ: “Ũcio nĩ ũhoro wa ma.” Nĩ ũndũ ũcio, ũhoro ũcio ũgĩthirĩra hau. Ũndũ ũcio ũronania atĩa? Nĩwe ũgũtua ũrĩa ũkũhiũrania na ũndũ ũngĩrehe ngucanio. Mũndũ ũrĩ wendo ndatindanagĩra na tũmahĩtia tũnini. (Thim. 10:12; 1 Pet. 4:8) Jehova nĩ akenaga rĩrĩa ‘ũrarekera mũndũ ũngĩ rĩĩhia.’ (Thim. 19:11) Kwoguo ũndũ wa mbere wa kwĩyũria rĩrĩa mũndũ agwĩka ũndũ ũtarĩ mwega nĩ: ‘Hihi no hote kwaga gũtindanĩra na ũndũ ũcio? No mũhaka nguue ũndũ ũcio na ũritũ?’ w16.05 1:8, 9

Nĩa mahunjagia ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki ũmũthĩ? No tuuge ũũ tũrĩ na ma biũ: “Nĩ Aira a Jehova!” Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tũkorũo na ma ũguo? Tondũ tũhunjagia ndũmĩrĩri ĩrĩa yagĩrĩire ya ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki. Ningĩ tũhũthagĩra njĩra iria ciagĩrĩire tondũ tũthiaga kũrĩ andũ. Tũrutaga wĩra wa kũhunjia tũrĩ na muoroto mwega wa wendo no ti wa kwĩguna. Tũhunjagia thĩ yothe tũgakinyĩra andũ a ndũrĩrĩ na thiomi ciothe. Na tũgũthiĩ na mbere kũruta wĩra ũcio tũtegũtigithĩria nginya mũico ũkinye. Nĩ tũgegagio mũno nĩ wĩra ũrĩa andũ a Ngai marahingia matukũ-inĩ maya tũratũũra. No mahotaga atĩa kũhingia wĩra ũcio? Mũtũmwo Paulo nĩ aheanĩte macokio rĩandĩko-inĩ rĩa ũmũthĩ. Nĩ tũgĩthiĩi na mbere kuongererũo hinya nĩ Ithe witũ ũrĩ wendo o tũgĩkaga ũrĩa wothe tũngĩhota kũhingia ũtungata witũ.—2 Tim. 4:5. w16.05 2:17, 18

Rĩrĩa twathuura gwĩka wendi wa Ngai na twerutanĩria kũwĩka, tuonanagia nĩ twendete Jehova na nĩ twendaga kũmũkenia. Ningĩ nĩ tuonanagia atĩ nĩ tũnyitaga mbaru wathani wake. Shaitani nĩ eekĩrĩire nganja kĩhooto kĩa Jehova gĩa gwathana, kwoguo rĩrĩa twerutanĩria biũ kũnyita mbaru wathani wa Ngai, Jehova nĩ akenaga mũno. (Ayub. 2:3-5; Thim. 27:11) No Jehova angĩtwehereria biũ mĩerekera itũ mĩũru ũndũ tũtekũbatara gũtinda tũkĩĩrutanĩria kũrũa nayo nĩguo tũmũkenie, tũtingiuga atĩ nĩ tũranyita mbaru wathani wake tũrĩ na wĩhokeku. Nĩ ũndũ ũcio, Jehova atwĩraga ‘twĩrutanĩrie biũ’ gũkũria ngumo ta ciake. (2 Pet. 1:5-7; Kol. 3:12) Erĩgagĩrĩra twĩkĩre kĩyo gũtongoria meciria na merirĩria maitũ. (Rom. 8:5) Twekĩra kĩyo ũndũ-inĩ ũcio, tũiguaga tũiganĩire mũno kũmenya atĩ Bibilia no ĩragarũra mũtũũrĩre witũ. w16.05 4:12, 13

Jehova nĩ oĩ o mũthemba wa “rĩũmba” ũrĩa ũrĩ moko-inĩ make na aũthondekaga ũrĩa kwagĩrĩire. (Thab. 103:10-14) Arũmbũyanagia na ithuĩ tũrĩ mũndũ ũmwe ũmwe tondũ nĩ oĩ mĩerekera mĩũru ya o ũmwe witũ, ũtingiaru witũ na ũrĩa tũkũrĩte kĩĩroho. Mũrũ wake nĩ onanirie ũrĩa Jehova onaga ndungata ciake itarĩ nginyanĩru. Ta wĩcirie ũrĩa Jesu aarũmbũyanirie na atũmwo ake, makĩria rĩrĩa maakararanagia nũũ warĩ mũnene gatagatĩ-inĩ kao. Korũo nĩ waiguire ngarari icio-rĩ, hihi nĩ ũngĩonire atũmwo acio marĩ enyihia kana marĩ ta rĩũmba rĩororo? Jesu ndamonire na njĩra njũru. Nĩ aamenyaga atĩ atũmwo ake ehokeku nĩ mangĩathondekekire, mangĩaheirũo ũtaaro na njĩra ya ũhoreri na wetereri, na ningĩ mona kĩonereria gĩake kĩa wĩnyihia. (Mar. 9:33-37; 10:37, 41-45; Luk. 22:24-27) Thutha wa Jesu kũriũkio na atũmwo ake gũitĩrĩrio roho mũtheru, mekĩrĩire mũno wĩra ũrĩa maatigĩirũo handũ ha gwĩciria ũhoro wa ũnene.—Atũm. 5:42. w16.06 1:10

Jehova nowe tu Ngai wa ma, na gũtirĩ ũngĩ take. (2 Sam. 7:22) Kwoguo, Musa aaririkanagia Aisiraeli atĩ ũthathaiya wao wagĩrĩirũo kwerekerio o harĩ Jehova wiki. Maatiagĩrĩirũo gwĩka ta andũ arĩa maamathiũrũrũkĩirie arĩa maathathayagia ngai itiganĩte. Andũ acio meeciragia atĩ ngai icio nĩcio ciaathaga mahinya mamwe ma ndũire. Kwa ngerekano, Amisiri nĩ maathathayagia ngai ya riũa yetagwo Ra, ngai ya igũrũ yetagwo Nut, ngai ya thĩ yetagwo Geb, ngai ya rũĩ rwa Nailo yetagwo Hapi na nyamũ ingĩ metĩkĩtie atĩ nĩ theru. Jehova nĩ onanirie nĩ arĩ hinya gũkĩra ngai icio ciothe hĩndĩ ĩrĩa aahũũrire Misiri na Mahũra Ikũmi. Ngai ĩrĩa yarĩ nene ya Akanaani yetagwo Baali, ĩrĩa yarĩ ngai ya ũciari, na no meetĩkĩtie atĩ noyo yarĩ ngai ya kũrĩa igũrũ, ya mbura na ya ihuhũkanio. O na kũndũ kũingĩ Baali nĩyo yarĩ ngai ĩrĩa nene. (Ndar. 25:3) Aisiraeli maagĩrĩirũo kũririkana atĩ Ngai wao nowe wa ma, na we “wiki nowe Jehova.”—Gũcok. 4:35, 39. w16.06 3:4, 5

Kĩonereria kĩa Jesu gĩtũrutaga tũkorũo tũrĩ ehokeku harĩ Jehova na andũ ake. Tũngĩcũũrania maũndũ marĩa Jehova arahingia kũgerera ndungata ciake matukũ-inĩ maya ma mũico, no tũgege mũno. Gũtirĩ andũ angĩ marahunjia ũhoro wa ma thĩinĩ wa thĩ yothe, tondũ matiratongorio nĩ Jehova ta ũrĩa aratongoria andũ ake ũmũthĩ. Isaia 65:14 ĩgĩtaarĩria ũhoro wĩgiĩ andũ a Ngai yugaga ũũ: “Ndungata ciakwa nĩ kũina ikainaga nyĩmbo icanjamũkĩte ngoro.” Ndungata cia Jehova nĩ ikenagĩra maũndũ marĩa ihingagia tondũ iratongorio nĩ Jehova. No andũ arĩa maratongorio nĩ Shaitani no gũcakaya maracakaya nĩ ũrĩa maũndũ marathiĩ mathũkĩte. Twagĩrĩirũo gũtũũria wĩhokeku witũ harĩ Jehova na ũtongoria wake. w16.06 4:10-12

No tuone bata wa gũikaraga twĩiguĩte kuumana na ũrĩa kwarĩ mahinda-inĩ ma tene. Mahinda-inĩ macio, matũũra maingĩ marĩa maarĩ manene ta Jerusalemu maakoragwo mathiũrũrũkĩirio na thingo nene. Thingo icio nĩ ciagitagĩra matũũra macio na igateithia mũndũ kuona kũndũ kũraihu tondũ ciarĩ ndaihu. Hĩndĩ ciothe arangĩri maarũgamaga thingo-inĩ icio na ihingo-inĩ. Kũngĩagĩire ũgwati nĩ maamenyithagia aikari a matũũra macio. (Isa. 62:6) Nĩ moĩ atĩ gũikara meiguĩte kwarĩ ũndũ wa bata tondũ mangĩagire gwĩka ũguo nĩ mangĩaingĩririe mĩoyo ya andũ ũgwati-inĩ. (Ezek. 33:6) Josephus ũrĩa warĩ mwandĩki wa historĩ Mũyahudi, aatarĩirie atĩ mbũtũ ya Roma yahotire gwĩtahĩra indo Jerusalemu mwaka wa 70 tondũ arangĩri a kuo arĩa maarĩ ihingo-inĩ nĩ maakomete. Aroma maingĩra nĩ maacinire hekarũ, ũndũ ũrĩa wahingirie gĩcunjĩ kĩa mũico gĩa thĩna ũrĩa mũnene itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu, na Ayahudi matiacemanĩtie na ũndũ ta ũcio mbere ĩyo. w16.07 2:2, 7, 8

O na gũtuĩka nĩ tuonaga irathimo nyingĩ nĩ ũndũ wa ũtugi mũnene wa Jehova, tũtiagĩrĩire gwĩciria atĩ ndatindanagĩra na mĩthiĩre itũ. Hĩndĩ ya karine ya mbere, harĩ Akristiano maageragia ‘kũhũthĩra ũtugi mũnene wa Jehova ũrĩ kĩĩgwatio gĩa gwĩka mĩtugo ya rũtũrĩko.’ (Jud. 4) Akristiano acio mataarĩ ehokeku meeciragia atĩ no mehie macoke mahoe Jehova amohere. O na ũndũ ũrĩa warĩ mũru makĩria nĩ atĩ nĩ maageragia kũhenereria Akristiano arĩa angĩ makorũo na mĩthiĩre ta yao. O na ũmũthĩ, mũndũ ũrĩa wĩkaga ta Akristiano acio nĩ ‘atuurithagia roho ũrĩa ũrehaga ũtugi mũnene.’ (Ahib. 10:29) O na mahinda-inĩ maya, Shaitani nĩ ahĩtithĩtie Akristiano amwe agatũma mecirie atĩ no mehie makĩendaga na Jehova amohere. O na gũtuĩka Jehova nĩ akoragwo eharĩirie kuohera arĩa merirĩte, nĩ erĩgagĩrĩra twĩrutanĩrie biũ kũrũa na mĩerekera mĩũru ya mehia. w16.07 3:16, 17

Andũ mahikanĩtie mangĩtigana nĩ ũndũ wa gĩtũmi kĩngĩ tiga ũtharia, mũndũ ndagĩrĩirũo kũingĩra kĩhiko-inĩ kĩngĩ. No mũndũ no athuure kuohera ũcio ũtharĩtie angĩĩrira, o ta ũrĩa mũnabii Hosea oheire Gomeri, mũtumia wake. O ta ũguo, Jehova nĩ oheire Aisiraeli arĩa meeingĩrĩtie ũtharia-inĩ wa kĩĩroho, thutha wao kwĩrira. (Hos. 3:1-5) Mũndũ angĩmenya atĩ ũrĩa mahikanĩtie nake nĩ atharĩtie na etĩkĩre makomanie nake rĩngĩ, ũndũ ũcio wonanagia atĩ nĩ amuoheire na ũndũ ũcio ũkeheria gĩtũmi gĩa Kĩĩmandĩko gĩa gũtigana. Thutha wa Jesu kuuga ciugo iria irĩ rĩandĩko-inĩ rĩa ũmũthĩ, nĩ aaririe ũhoro wa “arĩa marĩ na kĩheo” gĩa gũkorũo matarĩ thĩinĩ wa kĩhiko. Ongereire ũũ: “Ũrĩa ũngĩhota gũikara atarĩ kĩhiko-inĩ, nĩ aikare ũguo.” (Mat. 19:10-12) Akristiano aingĩ nĩ mathuurĩte gũkorũo matarĩ thĩinĩ wa kĩhiko nĩguo matungatĩre Jehova matagayũkanĩte. Nĩ magĩrĩire gũcokerio ngatho nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo. w16.08 1:15, 16

Andũ ethĩ nĩ makoragwo na hinya ũrĩa ũngĩmateithia kũhingia maũndũ maingĩ ũtungata-inĩ wa Jehova. (Thim. 20:29) Andũ amwe ethĩ arĩa matungataga Betheli nĩ mateithagĩrĩria wĩra-inĩ wa gũcaba na gũthondeka Bibilia na mabuku mangĩ. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ ethĩ nĩ mateithagĩrĩria wĩra-inĩ wa gwaka na kũmenyerera Nyũmba cia Ũthamaki. Rĩrĩa kwagĩa na icanjama cia ndũire, andũ ethĩ nĩ manyitanagĩra na arĩa marĩ na ũmenyeru gũthiĩ gũteithĩrĩria. Mapainia aingĩ ethĩ nĩ mathamagĩra kũndũ kũngĩ nĩguo makahunjie kana makeruta rũthiomi rũngĩ. Mwandĩki wa Thaburi aainire ũũ: “Arĩa marongoragia Jehova matirĩ kĩndũ kĩega mangĩaga.” (Thab. 34:10) Jehova ndarĩ hingo angĩconorithia arĩa mamũtungatagĩra na kĩyo. Nĩ ‘tũcamaga Jehova tũkona ũrĩa arĩ mwega’ rĩrĩa tweka ũrĩa wothe tũngĩhota ũtungata-inĩ wake. Na rĩrĩa twathathaiya Ngai na ngoro yothe, tũgĩaga na gĩkeno kĩingĩ mũno. w16.08 3:5, 8

Jehova nĩ akoragwo eharĩirie gũtũhe hinya kũgerera roho wake mũtheru. (1 Maũ. 29:12) Nĩ wega tũmũhoyage roho ũcio wake nĩguo tũhotage gwĩtiria moritũ marĩa mothe tũngĩreherũo nĩ Shaitani na mũtabarĩre wake mũũru. (Thab. 18:39; 1 Kor. 10:13) Nĩ tũkenaga nĩ ũndũ wa gũkorũo na Kiugo kĩa Ngai kĩrĩa aandĩkithirie na roho wake. Ningĩ ta wĩcirie ũhoro wa irio cia kĩĩroho iria tũheagwo o mweri. Ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Zekaria 8:9, 13 ciaaririo rĩrĩa hekarũ ĩrĩa yarĩ Jerusalemu yakagwo rĩngĩ, na nĩ cia bata mũno harĩ ithuĩ. Ningĩ nĩ twĩkĩragwo hinya nĩ gĩthomo kĩrĩa tũheagwo mĩcemanio-inĩ itũ ya Gĩkristiano, igomano-inĩ, na thĩinĩ wa cukuru cia gĩtheokrasi. Maũndũ macio tũrutagwo no matũteithie gũthiĩ na mbere gũtungatĩra Jehova, kwĩigĩra mĩoroto ya kĩĩroho na kũhingia maũndũ maingĩ marĩa twĩhokeirũo tũrĩ Akristiano. (Thab. 119:32) Hihi nĩ wĩkagĩra kĩyo nĩguo gĩthomo kĩu gĩgũteithie kũgĩa na hinya? w16.09 1:10, 11

Watho ũrĩa Ngai aheete Aisiraeli nĩ woonanĩtie atĩ Jehova ndaakenagio nĩ mũndũ ũrehumba ũndũ atangĩmenyeka kana nĩ mũndũrũme kana nĩ mũtumia, ta ũrĩa tuonaga andũ ũmũthĩ makĩhumba. (Gũcok. 22:5) Kũringana na watho ũcio wa Ngai wĩgiĩ mĩĩhumbĩre nĩ tũrona wega atĩ Ngai ndakenagio nĩ mĩĩhumbĩre ĩrĩa ĩtũmaga arũme moneke mahaana ta atumia, na atumia mahaana arũme, kana ĩrĩa ũtangĩkũũrana kana mũndũ nĩ mũndũrũme kana nĩ mũtumia. Kiugo kĩa Ngai nĩ gĩkoragwo na motaaro mangĩteithia Akristiano gũtua matua mega megiĩ ũrĩa mekwĩhumba, gũtekũmakania kũrĩa maikaraga, ũndũire wao kana ũrĩa rĩera rĩtariĩ. Tũtirabatara watho ũrataarĩria maũndũ mothe megiĩ mĩĩhumbĩre ĩrĩa mĩtĩkĩrĩku na ĩrĩa ĩtarĩ mĩtĩkĩrĩku. Handũ ha ũguo, tũtongoragio nĩ ũtaaro wa Maandĩko ũrĩa ũtũheaga mweke wa gwĩthurĩra. w16.09 3:3, 4

Ta wĩcirie ũhoro wa ũmĩrĩru na wĩhokeku wa arĩa maandĩkire Bibilia. Aandĩki aingĩ a maũndũ ma tene maandĩkire maũndũ mongerere cumbĩ na ma gũtũgĩria atongoria ao na mothamaki mao. No anabii a Jehova maaragia ma hĩndĩ ciothe. Nĩ maaragia ũhoro wĩgiĩ mahĩtia ma andũ ao, nginya ma athamaki ao. (2 Maũ. 16:9, 10; 24:18-22) O na nĩ maagwetaga mahĩtia mao na ma ndungata ingĩ cia Ngai. (2 Sam. 12:1-14) Andũ aingĩ nĩ metĩkĩtie atĩ Bibilia nĩ ibuku rĩa Ngai nĩ ũndũ wa motaaro marĩa ĩheanaga. (Thab. 19:7-11) Motaaro ma Bibilia nĩ matũteithagia gwĩthema morutani ma maheeni na maũndũ ma ũndaimono marĩa matũmaga andũ makorũo marĩ ũkombo-inĩ. (Thab. 115:3-8) Morutani ta macio ũmwe wamo ũrĩ kwĩyumĩria kwa indo ũtũmaga rũgooco rũthiĩ harĩ ũũmbi handũ ha kũrĩ Jehova. Andũ arĩa moigaga atĩ gũtirĩ Ngai monanagia atĩ nĩ ithuĩ tũtuaga ũrĩa mahinda maitũ mokĩte magaakorũo mahaana. No matiheanaga mwĩhoko wa mahinda mokĩte.—Thab. 146:3, 4. w16.09 4:10, 11

Boazu nĩ aarũmbũyirie Ruthu biũ o na gũtuĩka aarĩ wa rũrĩrĩ rũngĩ. Aamwĩrire aikaranie na airĩtu a gwake nĩguo ndagathumbũrũo nĩ anake arĩa maarutaga wĩra mũgũnda. Boazu aacokire agĩtigĩrĩra atĩ, o ta andũ ake a wĩra, Ruthu nĩ ona maĩ na irio cia kũigana. Ningĩ handũ ha kũhũthia Ruthu-rĩ, Boazu amwĩrire maũndũ ma kũmwĩkĩra ngoro. (Ruth 2:8-10, 13, 14) Boazu nĩ aakenirio nĩ wendo ũrĩa Ruthu aarĩ naguo harĩ nyaciarawe Naomi, no ũndũ ũrĩa wamũkenirie makĩria nĩ atĩ Ruthu nĩ aatuĩkĩte ndungata ya Jehova. Ciĩko icio cia Boazu cia ũtugi cionanagia wendo mwĩhokeku ũrĩa Jehova aarĩ naguo harĩ Ruthu tondũ nĩ ‘okĩte kwĩhitha mathagu-inĩ make.’ (Ruth 2:12, 20; Thim. 19:17) O ũndũ ũmwe na ũcio, ciĩko citũ cia ũtugi no iteithie “andũ a mĩthemba yothe” merute ũhoro wa ma na meyonere wendo wa Jehova.—1 Tim. 2:3, 4. w16.10 1:10-12

O na ithuĩ no tũitũrũrĩre Jehova ngoro citũ tondũ nĩ tũĩ atĩ nĩ atũthikagĩrĩria na no atũteithie tũmĩrĩrie tũrĩ na gĩkeno. Na hatarĩ nganja wĩtĩkio witũ nĩ ũrĩgĩaga na hinya rĩrĩa tuona Jehova agĩcokia mahoya maitũ. (1 Joh. 5:14, 15) Tondũ wĩtĩkio nĩ maciaro ma roho, twagĩrĩirũo ‘gũthiĩ na mbere kũhoya’ Ngai atũhe roho wake o ta ũrĩa Jesu aatwĩrire twĩkage. (Luka 11:9, 13) Tũtiagĩrĩirũo kũhoyaga tu o rĩrĩa tũrabatara ũteithio. “Maũndũ ma magegania” marĩa tũngĩcokeria Jehova ngatho nĩ ũndũ wamo “maarema gũtarĩka nĩ ũrĩa marĩ maingĩ.” (Thab. 40:5) Ningĩ mahoya-inĩ maitũ nĩ twagĩrĩirũo ‘kũririkanaga arĩa marĩ njera, ta tuohetwo hamwe nao.’ O na nĩ twagĩrĩirũo kũhoyagĩra aarĩ na ariũ a Ithe witũ thĩinĩ wa thĩ yothe na makĩria “arĩa matongoragia gatagatĩ-inĩ [gaitũ].” Na githĩ tũtikenaga mũno rĩrĩa tuona Jehova agĩcokia mahoya maitũ tũrĩ na muoroto ũmwe!—Ahib. 13:3, 7. w16.10 3:8, 9

Matukũ-inĩ maya, andũ a Jehova nĩ monanĩtie wĩtĩkio harĩ Ũthamaki wake ũrĩa ũraathana. Ũndũ ũcio nĩ ũtũmĩte andũ makĩria ma milioni inyanya thĩinĩ wa thĩ yothe makorũo na ũrũmwe na maikaranie na thayũ marĩ paradiso-inĩ ya kĩĩroho. Ũndũ ũcio ũhotekete nĩ ũndũ wa gũtongorio nĩ roho mũtheru wa Ngai. (Gal. 5:22, 23) Hatarĩ nganja wĩtĩkio na wendo nĩ ngumo cia bata mũno! Maũndũ macio mothe matihingĩtio nĩ hinya wa mũndũ, ĩndĩ mahingĩtio nĩ hinya wa Ngai. Ningĩ ũndũ ũcio nĩ wa gũtũma “Jehova agĩe igweta, na ũtuĩke kĩmenyithia gĩa gũtũũra tene na tene kĩrĩa gĩtagacoka gũthengeka.” (Isa. 55:13) Paradiso itũ ya kĩĩroho nĩ ĩgũthiĩ na mbere na gũkũra na kũgaacĩra nginya rĩrĩa thĩ yothe ĩkaiyũra andũ athingu, akinyanĩru, na marĩ na gĩkeno makĩgooca Jehova tene na tene. Rekei tũthiĩ na mbere kuonanagia wĩtĩkio harĩ ciĩranĩro cia Jehova! w16.10 4:18, 19

Nĩ twagĩrĩirũo kũrũmĩrĩra ũtongoria ũrĩa athuri matũheaga kuuma Maandĩko-inĩ. Ta ririkana ũtaaro wa Paulo wĩgiĩ arĩa maarĩ na mĩthiĩre ĩtarĩ mĩagĩrĩru thĩinĩ wa kĩũngano. Andũ amwe nĩ ‘meingĩragia maũndũ-inĩ matamakoniĩ.’ No mũhaka akorũo athuri nĩ maamaheaga ũtaaro ĩndĩ makarega kũwamũkĩra. Kĩũngano kĩabatiĩ kuona atĩa andũ ta acio? Paulo aamaheire ũtongoria ũyũ: “Mwĩkĩrei rũũri na mũtige gũthiaga thiritũ nake.” Ũtaaro ũcio warĩ na ũigananĩru tondũ nĩ woigĩte andũ acio matigatuo thũ. (2 Thes. 3:11-15) Mahinda-inĩ maya athuri no marute mĩario ya kũheana mũkaana ĩgiĩ mũndũ ũrĩ na mĩthiĩre ĩrathũkĩria kĩũngano rĩĩtwa, hihi ta gũkorũo na ndũgũ na mũndũ ũtarĩ mwĩtĩkia. (1 Kor. 7:39) Woyaga ũtaaro wao atĩa? Angĩkorũo nĩ ũramenya mũndũ ũrĩa ũrĩ na mĩthiĩre ĩrĩa ĩrarĩrĩrio nĩ mĩario ĩyo-rĩ, nĩ ũkwĩmenyerera gũthiaga thiritũ nake? Ũngĩrũmĩrĩra ũtongoria wa Jehova, no ũteithie mũndũ ũcio atigane na mĩthiĩre yake ĩtagĩrĩire. w16.11 2:13

Hĩndĩ ya Pentekoste ya mwaka wa 33, Ayahudi ngiri nyingĩ hamwe na andũ a ndũrĩrĩ arĩa magarũrũkĩte magatuĩka Ayahudi, nĩ maaitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru. Akristiano acio maatuĩkire “rũrĩrĩ rũthuure, athĩnjĩri-Ngai matuĩtwo athamaki, rũrĩrĩ rũtheru, andũ matuĩkĩte kĩndũ kĩa Ngai kĩa mwanya.” (1 Pet. 2:9, 10) Atũmwo nĩ maarũmbũyagia ciũngano cia andũ a Ngai ihinda rĩrĩa rĩothe maarĩ muoyo. No thutha wao gũkua, andũ amwe nĩ maambĩrĩirie kũrutana “maũndũ mahĩtanu” nĩguo “magucĩrĩrie arutwo mamarũmĩrĩre.” (2 Thes. 2:6-8) Aingĩ ao maarĩ arũme arĩa maatungataga marĩ arori a ciũngano na thutha ũcio marĩ “abishobu.” O na gũtuĩka Jesu eerĩte arũmĩrĩri ake atĩ ‘othe nĩ a Ithe ũmwe,’ andũ amwe nĩ maambĩrĩirie gwĩtua anene. (Mat. 23:8) Arũme amwe arĩa moĩkaine mũno, nĩ maakenagio nĩ morutani ma Aristotle na Plato, na makĩambĩrĩria kũrutana morutani ma maheeni handũ ha kũrutana Kiugo kĩa Ngai. w16.11 4:8

Tũtanatuĩka Akristiano, kaingĩ nĩ twehagia, hihi o na tũtekũmenya ũrĩa ciĩko citũ ciarĩ njũru maitho-inĩ ma Ngai. Twarĩ ta ngombo cia “maũndũ matarĩ matheru na ma uuni-watho.” No tuuge twarĩ “ngombo cia mehia.” (Rom. 6:19, 20) Tũgĩcoka tũkĩmenya ma cia Bibilia, tũgĩka mogarũrũku ũtũũro-inĩ, tũkĩyamũrĩra Ngai, na tũkĩbatithio. Nĩ ‘twakũũrirũo kuuma mehia-inĩ,’ na ‘tũgĩtuĩka ngombo cia ũthingu.’ (Rom. 6:17, 18) No tũngĩrũmagĩrĩra ũrĩa wothe mĩĩrĩ itũ ĩtarĩ mĩkinyanĩru ĩratũtindĩka gwĩka, no tũkorũo tũkĩreka “mehia mathiĩ na mbere gwathana.” Tondũ no ‘tũreke’ mehia maathane kana maage gwathana-rĩ, kĩũria kĩa bata nĩ gĩkĩ: Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũrenda kuuma ngoro? Wĩyũrie ũũ: ‘Hihi rĩmwe na rĩmwe nĩ njĩtĩkagĩria mwĩrĩ wakwa ũtarĩ mũkinyanĩru kana meciria makwa mandongorie gwĩka ũndũ ũtarĩ mwega na ngamarũmĩrĩra? Kana nĩ nguĩte ũhoro-inĩ wa mehia?’ Angĩkorũo nĩ tũkoragwo na ngatho nĩ ũndũ wa ũtugi mũnene ũrĩa Ngai atuonetie na njĩra ya gũtuohera, tũrĩĩkaga ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũmũkenagie. w16.12 1:11, 12

Ũndũ ũmwe ũtũteithagia gũkorũo na thayũ nĩ kwĩrutanĩria gũkorũo na thayũ na andũ a famĩlĩ citũ na arĩa marĩ kĩũngano-inĩ. Nĩ wega gũtaũkĩrũo atĩ ithuothe tũtirĩ akinyanĩru. Nĩ ũndũ ũcio, rĩmwe na rĩmwe mathĩna nĩ mariumagĩra, na kũngĩthiĩ ũguo, nĩ tũrutĩtwo kũrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Jesu: “Ũthiĩ ũkaiguane na mũrũ wa Ithe wanyu.” (Mat. 5:24) Ũndũ ũcio nĩ ũhũthaga rĩrĩa twaririkana atĩ mũrũ kana mwarĩ wa Ithe witũ ũcio ũngĩ o nake aratungatĩra “Ngai ũrĩa ũheanaga thayũ.” (Rom. 15:33; 16:20) Nĩ kũrĩ thayũ ũngĩ wa mwanya tũgĩaga naguo. “Gwĩciragia maũndũ ma roho” nĩ kũrĩtũmaga tũkoragwo na thayũ hamwe na Mũũmbi witũ. Mũnabii Isaia nĩ aandĩkire ciugo ciahingire matukũ-inĩ make, na o na ũmũthĩ nĩ irahinga na gĩkĩro kĩnene. Oigire ũũ: “Mũndũ ũrĩa ũtũmĩte meciria make makindĩrie harĩ wee-rĩ [Jehova], nĩwe ũgatũũria na thayũ mũkinyanĩru, nĩ ũndũ nĩakwĩhokete.”—Isa. 26:3; Rom. 5:1. w16.12 2:5, 18, 19

Jehova no arathimaga andũ ake nginya matukũ-inĩ maya ma kũrigĩrĩria ma mũtabarĩre ũyũ mũũru wa Shaitani. Nĩ atigagĩrĩra atĩ athathaiya a ma nĩ marakenera na makagacĩra thĩinĩ wa paradiso ya kĩĩroho na makaamũkĩra irio cia kĩĩroho na gĩkĩro kĩnene. (Isa. 54:13) O ta ũrĩa Jesu eranĩire, Jehova nĩ atũrathimaga mahinda-inĩ maya na njĩra ya gũtwĩtĩkĩria tũkorũo thĩinĩ wa famĩlĩ ya aarĩ na ariũ a Ithe witũ a thĩ yothe. (Mar. 10:29, 30) Makĩria ma ũguo, arĩa macaragia Ngai na kĩyo nĩ maheagwo irathimo ingĩ, na nĩ cio thayũ wa meciria, kũiganĩra, na gĩkeno. (Afil. 4:5-7) No ũkorũo na ma atĩ ‘thutha wa gũkorũo wĩkĩte wendi wa Ngai, nĩ ũkaamũkĩra ũndũ ũrĩa eranĩire.’ (Ahib. 10:35, 36) Kwoguo rekei tũthiĩ na mbere gwĩkĩra wĩtĩkio witũ hinya na kũruta wĩra na ngoro yothe ta arĩ Jehova tũrarutĩra. Na twĩke ũguo tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩwe ũgaatũrathima.—Kol. 3:23, 24. w16.12 4:17, 20

Hihi wĩyathi ũrĩ na mĩhaka no wĩyathi wa ma? Ĩĩ. Nĩkĩ kĩngĩtũma tuuge ũguo? Mĩhaka ta ĩyo no ĩkorũo ĩrĩ ũgitĩri harĩ andũ. Kwa ngerekano no tũhũthĩre wĩyathi witũ gũtua itua rĩa gũthiĩ taũni ya kũraihu na ngaari. O na kũrĩ ũguo-rĩ, hihi no tũigue tũrĩ na ũgitĩri tũngĩkorũo tũragera bara ĩtarĩ na mawatho, na o mũndũ aratwarithia ngaari ũrĩa ekwenda na akagera mwena ũrĩa ekwenda? Aca. Mĩhaka nĩ ya bata nĩ getha o mũndũ akenere irathimo cia gũkorũo arĩ na wĩyathi. Nĩ getha tũtaũkĩrũo makĩria nĩkĩ arĩ ũndũ wa ũũgĩ kũhũthĩra wĩyathi witũ tũkĩrũmĩrĩra mĩhaka ĩrĩa Jehova aigĩte, rekei tũthuthurie ũhoro wĩgiĩ Adamu. Aathuurire gũkĩrũka mĩhaka ĩrĩa aigĩirũo nĩ Ngai na akĩrĩa itunda rĩrĩa aakanĩtio. Moimĩrĩro ma kũhũthĩra ũũru wĩyathi wa gwĩthuurĩra, makoretwo marĩ ruo na mĩnyamaro ya mĩaka ngiri nyingĩ harĩ njiarũa cia Adamu. (Rom. 5:12) Kũmenya moimĩrĩro ma itua rĩũru rĩa Adamu kũbatiĩ gũtũtindĩka tũhũthĩre wĩyathi witũ na njĩra njega na tũrũmĩrĩre mĩhaka ĩrĩa ĩigĩtwo nĩ Jehova. w17.01 2:6, 8

Angĩkorũo harĩ na wĩra mwerũ tũrenda kwĩhokerũo, gwĩthuthuria na njĩra ya mahoya nĩ gũgũtũteithia twĩtheme gwĩka maũndũ marĩa makĩrĩte ũhoti witũ. Kwaga kwĩĩkĩrĩra no gũtũme twage gwĩtĩkĩra wĩra ũcio. No angĩkorũo nĩ tũkũwĩtĩkĩra, kĩonereria kĩa Gideoni gĩtũririkanagia atĩ tũtingĩgĩa na moimĩrĩro mega tũtarĩ na ũtongoria na irathimo cia Jehova. Bibilia ĩtwĩraga ‘tũthiage na mĩthiĩre ya kwĩnyihĩria Ngai twĩgwatanĩtie nake.’ (Mik. 6:8) Kwoguo, rĩrĩa rĩothe twetĩkĩra kwĩhokerũo wĩra ũngĩ mwerũ, twagĩrĩirũo gwĩcũrania na njĩra ya mahoya maũndũ marĩa mothe Jehova atwĩraga kũgerera Kiugo gĩake na ithondeka rĩake. No mũhaka tũtigĩrĩre atĩ mĩthiĩre itũ nĩ ĩratwarana na ũtongoria wa Jehova. Hĩndĩ ciothe nĩ tũririkanage atĩ kwĩnyihia kwa Jehova ‘nĩkuo gũtũnenehagia’ no ti ũhoti witũ. (Thab. 18:35) Gũthiaga na mĩthiĩre ya kwĩnyihĩria Ngai nĩ gũgũtũteithia kwaga kwĩyona tũtagĩrĩire na ningĩ gũtũteithie kwaga kwĩyona tũrĩ a bata mũno. w17.01 3:17, 18

Jesu nĩ aamenyaga atĩ nĩ angĩarĩkirie ũtungata wake gũkũ thĩ na atĩ andũ angĩ nĩo mangĩatwarithirie wĩra ũcio na mbere. O na gũtuĩka arutwo ake matiarĩ akinyanĩru, nĩ aarĩ na ma atĩ nĩ mangĩahingirie wĩra ũcio na akĩmeera atĩ nĩ mangĩarutire mawĩra manene gũkĩra marĩa we aarutire. (Joh. 14:12) Aamamenyeririe biũ na maahunjirie ũhoro mwega thĩ yothe ya hĩndĩ ĩyo. (Kol. 1:23) Thutha wa Jesu kũruta muoyo wake ũrĩ igongona, nĩ aariũkirio na agĩthiĩ igũrũ kũrĩa aaheirũo wĩra makĩria wa kũruta arĩ mũnene “gũkĩra thirikari ciothe na wathani na hinya na ũnene na rĩĩtwa o rĩothe.” (Ef. 1:19-21) Tũngĩkua tũrĩ ehokeku mbere ya Hari–Magedoni, nĩ tũkariũkio thĩinĩ wa thĩ njerũ ĩrĩ na ũthingu, kũrĩa tũgakorũo na wĩra mũingĩ wa kũruta tũkenete. O na kũrĩ ũguo, ihinda-inĩ rĩrĩ tũrĩ na wĩra wa bata mũno tũngĩruta, wa kũhunjia ũhoro mwega na gũtua andũ arutwo. Rekei ithuothe, ethĩ na akũrũ, tũthiĩ na mbere gũkoragwo “na maũndũ maingĩ ma gwĩka wĩra-inĩ wa Mwathani.” w17.01 5:17, 18

Thogora wa ũkũũri nĩ ũrĩhĩtwo ũndũ ũtakabatara kũrĩhwo rĩngĩ. (Ahib. 9:24-26) Ũkũũri ũniinaga biũ moimĩrĩro moru marĩa maagairũo kuuma kũrĩ Adamu. Nĩ ũndũ wa igongona rĩa Kristo rĩa ũkũũri, rĩu tũtirĩ ngombo cia thĩ ĩno ĩrĩ rungu rwa Shaitani na tũtitũũraga twĩtigĩrĩte gĩkuũ. (Ahib. 2:14, 15) Ciĩranĩro cia Ngai nĩ cia kwĩhokeka biũ. O ta ũrĩa mawatho make ma ũũmbi marĩ ma kwĩhokeka, no taguo Jehova arĩ wa kwĩhokeka biũ. Jehova ndagarũrũkaga. To kĩheo kĩa muoyo tu atũheete, no nĩ atũheete iheo ingĩ nyingĩ. Nĩ atũheete wendo wake. “Nĩ tũmenyete na tũgetĩkia atĩ Ngai nĩ atwendete. Ngai nĩ wendo.” (1 Joh. 4:16) Thĩ yothe nĩ ĩgatuĩka paradiso njega mũno, na andũ othe thĩinĩ wa thĩ nĩ makonania wendo ta wa Ngai. Rekei ithuothe tũnyitanĩre na ciũmbe cia igũrũ cia Ngai iria njĩhokeku kuuga ũũ: “Rũgooco na riri na ũũgĩ na ngatho na gĩtĩo na hinya na ũhoti nĩ cia Ngai witũ tene na tene. Ameni.”—Kũg. 7:12. w17.02 2:16, 17

Ngathĩti ya The Watchtower ya Juni 1, 1973 yarĩ na kĩũria gĩkĩ: “Hihi . . . andũ arĩa matatigĩte kũhũthĩra mbakĩ kana thigara no magĩrĩre kũbatithio?” Macokio maarĩ: “Ũira ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Maandĩko ũronania atĩ matiagĩrĩire kũbatithio.” Thutha wa kuonania maandĩko marĩa marĩrĩirie ũndũ ũcio, ngathĩti ĩyo yatarĩirie atĩ mũndũ ũtaratigana na mũtugo wa kũhũthĩra thigara agĩrĩire kweherio kĩũngano-inĩ. (1 Kor. 5:7) Ngathĩti ĩyo yongereire atĩ: “Ũndũ ũyũ ndũroimana na watho ũtarĩ na mũthingi, kana wa kũhatĩrĩria andũ. Mũrũgamo ũcio mũrũmu uumĩte kũrĩ Ngai, ũrĩa wonanagia wendi wake kũgerera Kiugo gĩake.” Ibuku rĩmwe rĩa ica ikuhĩ rĩgiĩ maũndũ ma ndini thĩinĩ wa Amerika (US) riugĩte ũũ: “Atongoria a Gĩkristiano kaingĩ nĩ macenjetie na makagarũra morutani mao nĩguo matwarane na wĩtĩkio na mawoni ma andũ aingĩ arĩa manyitanagĩra nao ũthathaiya-inĩ o hamwe na ma andũ arĩa angĩ.” Hihi nĩ kũrĩ ndini ĩngĩ tiga Aira a Jehova ĩkoretwo ĩkĩrũmĩrĩra Kiugo kĩa Ngai biũ, o na rĩrĩa gwĩka ũguo gũkoragwo kũrĩ ũndũ mũritũ nginya harĩ andũ amwe gatagatĩ-inĩ kao? w17.02 4:15

Nĩ ũndũ wa athuri gũkorũo marĩ enyihia, matiĩtĩkagĩra gũtũũgĩrio ta andũ arĩa marĩ igweta. Na njĩra ĩyo magakorũo marĩ ngũrani na atongoria a ndini a matukũ maya na a karine ya mbere, arĩa Jesu oigire atĩ “mendaga gũikara harĩa haigĩirũo ageni a gĩtĩo maruga-inĩ na gũikarĩra itĩ cia mbere thunagogi-inĩ na kũgeithio nĩ andũ thoko-inĩ.” (Mat. 23:6, 7) Arĩithi a ma a kĩũngano gĩa Gĩkristiano mathĩkagĩra ciugo ici cia Jesu marĩ na wĩnyihia: “No inyuĩ, mũtigetagwo Rabii, tondũ Mũrutani wanyu nĩ ũmwe, na inyuothe mũrĩ a Ithe ũmwe. Ningĩ, mũtikanete mũndũ o na ũmwe ithe wanyu gũkũ thĩ, nĩ gũkorũo Ithe wanyu nĩ ũmwe, Ũrĩa ũrĩ igũrũ. O na mũtikanetwo atongoria, nĩ gũkorũo Mũtongoria wanyu nĩ ũmwe, nĩwe Kristo. No ũrĩa mũnene gatagatĩ-inĩ kanyu no mũhaka atuĩke ndungata yanyu.” (Mat. 23:8-11) Nĩ ũndũ ũcio, no ũtaũkĩrũo nĩ kĩrĩa gĩtũmaga athuri a ciũngano thĩinĩ wa thĩ yothe makorũo mendetwo na makaheo gĩtĩo nĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ. w17.03 1:14, 15

O mũndũ nĩwe ũrĩ na itemi rĩa gwĩtuĩra matua, na matua marĩa mega na ma ũũgĩ nĩ marĩa mũndũ atuaga akĩhũthĩra ũmenyo wĩhocetie harĩ ũtaaro ũrĩa ũrĩ Maandĩko-inĩ. Tũtiagĩrĩirũo kũreka andũ arĩa angĩ matũtuagĩre matua. Handũ ha ũguo, twagĩrĩirũo kwĩruta tũmenye maũndũ marĩa mega maitho-inĩ ma Ngai na tũthuure kũmeka. Hihi nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũngĩgũa ũgwati-inĩ wa gwĩtĩkagĩria andũ angĩ matũtuĩre matua? Kũhatĩkwo nĩ andũ a rika ritũ no gũtũme tũtue matua moru. (Thim. 1:10, 15) O na kũrĩ ũguo, nĩ itemi ritũ kũrũmĩrĩra thamiri itũ ĩrĩa ĩmenyeretio nĩ Bibilia, o na tũngĩtindĩkĩrĩrio atĩa nĩ andũ arĩa angĩ. Kaingĩ rĩrĩa twetĩkĩra andũ angĩ matũtuĩre matua, tũkoragwo tũgĩthuura ‘kũmarũmĩrĩra’ (New World Translation). O na rĩu no itua, ĩndĩ no rĩtũrehere ũgwati. Mũtũmwo Paulo nĩ aateithirie Akristiano a Galatia kuona ũgwati wa gwĩtĩkagĩria andũ angĩ mamatuagĩre matua. (Gal. 4:17) Andũ amwe kĩũngano-inĩ nĩ meendaga gũtuagĩra arĩa angĩ matua nĩ getha mameheranie na atũmwo. w17.03 2:8-10

Josia aarĩ na kĩyo gĩa gwĩka maũndũ marĩa maakenagia Ngai. O ta Josia, andũ ethĩ magĩrĩirũo kwambĩrĩria gũcaria Jehova kuuma marĩ o anini. No kũhoteke Mũthamaki Manase ũrĩa werirĩte nĩ aarutire Josia ũhoro wĩgiĩ tha cia Ngai. Andũ ethĩ, kũriai ũrata wa hakuhĩ hamwe na arĩa akũrũ matungatĩire Jehova marĩ ehokeku famĩlĩ-inĩ yanyu na thĩinĩ wa kĩũngano, na mwĩrute ũrĩa Jehova akoretwo arĩ mwega harĩ o. Ningĩ ririkana atĩ ngoro ya Josia nĩ yahutirio nĩ ũndũ wa gũthoma Maandĩko na ũndũ ũcio ũkĩmũtindĩka kuoya ikinya. Gũthoma Kiugo kĩa Ngai no gũgũtindĩke kuoya ikinya rĩgũgũteithia kuongerera gĩkeno gĩaku na gwĩkĩra hinya ũrata waku hamwe na Jehova na ũhote gũteithia andũ arĩa angĩ macarie Ngai. (2 Maũ. 34:18, 19) Kwĩruta Bibilia no gũgũteithie kuona njĩra iria ũngĩhũthĩra kwagagĩria ũtungata waku harĩ Ngai. Wĩgerekanie na Josia ũhũthĩre maũndũ marĩa ũkwĩruta. w17.03 3:18, 19