Nĩ Tuonire Ũtugi Mũnene wa Ngai na Njĩra Nyingĩ

BABA witũ, Arthur, arĩ mũnini nĩ eetigĩrĩte Ngai, na nĩ eerĩgagĩrĩra gũtuĩka mũhunjia wa kanitha wa Methodist. O na kũrĩ ũguo, mĩbango ĩyo yake nĩ yacenjirie rĩrĩa aambĩrĩirie gũthoma mabuku marĩa maaheanagwo nĩ Arutwo a Bibilia, na akĩambĩrĩria kũnyitanĩra nao. Aabatithirio mwaka-inĩ wa 1914 arĩ na mĩaka 17. Mbaara ya Mbere ya Thĩ nĩrĩo yambagĩrĩria na nĩ eetirũo athiĩ njeshi-inĩ. Nĩ ũndũ wa kũrega gũkuua matharaita, ohirũo mĩeri ikũmi thĩinĩ wa njera ya Kingston taũni-inĩ ya Ontario, Canada. Arekererio, aingĩrire ũtungata-inĩ wa mahinda mothe arĩ kolpota (painia).

Mwaka-inĩ wa 1926, baba, Arthur Guest, nĩ aahikirie Hazel Wilkinson ũrĩa nyina eerutĩte ũhoro wa ma mwaka-inĩ wa 1908. Ndaciarirũo Ĩpuro 24, 1931 ndĩ wa kerĩ famĩlĩ-inĩ ya ciana inya. Ũtũũro witũ tũrĩ famĩlĩ wahutĩtie mũno ũthathaiya wa Jehova, na gĩtĩo kĩrĩa baba aarĩ nakĩo harĩ Bibilia nĩ gĩatũmire tũkũrie gĩtĩo kĩnene harĩ Kiugo kĩa Ngai ũtũũro-inĩ witũ. Nĩ twahunjagia kaingĩ tũrĩ famĩlĩ nyũmba kwa nyũmba.​—Atũm. 20:20.

GWĨTHEMA MAŨNDŨ MA GĨŨTETI NA KŨINGĨRA ŨTUNGATA-INĨ WA ŨPAINIA O TA BABA

Mbaara ya Kerĩ ya Thĩ yambĩrĩirie mwaka wa 1939, na mwaka ũrĩa warũmĩrĩire wĩra wa Aira a Jehova ũkĩgirio bũrũri-inĩ wa Canada. Cukuru cia mũingĩ nĩ ciakoragwo na mambura ma gũtũũgĩria bũrũri marĩa maahutanĩtie na kũhũrĩra bendera thurutia na kũina rwĩmbo rwa bũrũri. Tũrĩ na mwarĩ wa maitũ, Dorothy, nĩ twaingatagwo kĩrathi hĩndĩ ĩrĩa kũrĩ na maũndũ ta macio. Mũthenya ũmwe mwarimũ akiuga atĩ ndĩ kĩguoya nĩguo anjonorithie kũrĩ ciana iria ingĩ. Tũkiuma cukuru, ciana imwe cia kĩrathi gitũ ciokire kũnjogotha na ikĩngũithania thĩ. No ũndũ ũcio wekĩrire hinya makĩria itua rĩakwa rĩa gwathĩkĩra “Ngai arĩ we mũtongoria, no ti andũ.”​—Atũm. 5:29.

Mweri-inĩ wa Julaĩ 1942, ndĩ na mĩaka 11, nĩ ndabatithĩirio gatangi-inĩ ka maĩ kaarĩ mũgũnda-inĩ. Nĩ ndakenagĩra gũtungata ndĩ painia wa hĩndĩ ya rũtha (ũrĩa rĩu wĩtagwo painia wa gũteithĩrĩria) rĩrĩa cukuru ciahingwo. Mwaka ũmwe, nĩ ndanyitanĩire na ariũ a Ithe witũ kũhunjĩria andũ maarutaga wĩra wa gũtema mĩtĩ itũũra-inĩ rĩmwe rĩtaahunjagio kaingĩ, mwena wa rũgongo wa Ontario.

Kwambĩrĩria Mĩĩ 1, 1949, ngĩtuĩka painia wa hĩndĩ ciothe. Nĩ ndetirũo ngateithĩrĩrie wĩra wa gwaka ũrĩa wathiaga na mbere wabici-inĩ ya rũhonge, na kwambĩrĩria Dicemba 1 mwaka-inĩ ũcio ngĩtuĩka ũmwe wa famĩlĩ ya Betheli ya Canada. Ndaheirũo wĩra rũhonge-inĩ rwa gũcaba mabuku na ngĩĩruta kũhũthĩra macini ya gũcaba. Ciumia nyingĩ nĩ ndarutire wĩra ũtukũ ngĩcaba trakti yaragĩrĩria ũhoro wa ũrĩa Aira a Jehova maanyariragwo bũrũri-inĩ wa Canada.

Thutha-inĩ, rĩrĩa ndarutaga wĩra thĩinĩ wa Rũhonge rwa Ũtungata, nĩ ndaririe na mapainia arĩa maaceerete wabici-inĩ ya rũhonge magĩthiĩ gũtungata Quebec, kũrĩa kwarĩ na ũkararia mũnene. Ũmwe wao aarĩ Mary Zazula kuuma Edmonton, Alberta. Maingatĩtwo kwao mũciĩ marĩ na Joe, mũrũ wa nyina ũrĩa mũkũrũ, nĩ aciari ao arĩa maarĩ arũmĩrĩri a kanitha wa Orthodox, nĩ ũndũ wa kwaga gũtiga kwĩruta Bibilia. Erĩ maabatithirio mweri-inĩ wa Juni 1951, na mĩeri itandatũ thutha ũcio, makĩambĩrĩria ũpainia. Tũkĩaria na mapainia acio nĩ ndakenirio nĩ muonere wa Mary wĩgiĩ maũndũ ma kĩĩroho. Ndeĩrire ũũ, ‘O tiga kuumĩrire ũndũ mũũru, kairĩtu gaka karoneka ta arĩ ko ngahikia.’ Twahikanirie mĩeri kenda thutha ũcio, Janũarĩ 30, 1954. Kiumia kĩmwe thutha ũcio, nĩ twambĩrĩirie kũmenyerio wĩra wa mũthiũrũrũko, na tũgĩtungata ihinda rĩa mĩaka ĩĩrĩ mũthiũrũrũko ũmwe warĩ rũgongo rwa Ontario.

O ũrĩa wĩra wa kũhunjia wathire na mbere ũkĩingĩhaga nĩ kwabataranirie amishonarĩ. Tweciririe atĩ angĩkorũo nĩ twahotete gwĩtiria mbarabu ĩrĩa yokaga hĩndĩ ya heho, na rwagĩ rũrĩa rwatũrakaragia mũno tũrĩ Canada, nĩ tũngĩahotire kũhiũrania na moritũ o mothe tũngĩacemanirie namo o kũrĩa guothe tũngĩatũmirũo. Twarĩkirie kĩrathi kĩa 27 gĩa Cukuru ya Gileadi mweri-inĩ wa Julaĩ 1956, na gũkinyĩria Novemba twarĩ Brazil, kũrĩa twatũmĩtwo.

GŨTUNGATA TŨRĨ AMISHONARĨ BŨRŨRI-INĨ WA BRAZIL

Twakinya wabici-inĩ ya rũhonge ya Brazil nĩ twambĩrĩirie kũrutwo rũthiomi rwa Kĩportuguese. Thutha wa kwĩruta kuuga maũndũ mamwe na rũthiomi rũu, na kwĩmenyeria ciugo iria tũngĩhũthĩra tũkĩheana ngathĩti na ndagĩka ĩmwe, nĩ twambĩrĩirie gũthiĩ kũhunjia. Mwene nyũmba angĩakenirio nĩ ũhoro, twataarĩtwo tũmũthomere maandĩko marataarĩria ũtũũro rungu rwa Ũthamaki wa Ngai. Mũthenya wa mbere twathiĩ kũhunjia, mũtumia ũmwe nĩ aatũthikĩrĩirie wega na kwoguo ngĩmũthomera Kũguũrĩrio 21:3, 4, ngĩcoka ngĩringĩka! Mwĩrĩ wakwa ndwamenyerete rĩera rĩu ihiũ na ũcio warĩ thĩna ndathire na mbere kũhiũrania naguo.

Twatũmĩtwo taũni-inĩ ya Campos kũrĩa rĩu kũrĩ na ciũngano 15. Rĩrĩa twakinyire, kwarĩ na gĩkundi o kĩmwe tu taũni-inĩ ĩyo, na mũciĩ wa amishonarĩ ũrĩa warĩ na aarĩ a Ithe witũ ana: Esther Tracy, Ramona Bauer, Luiza Schwarz, na Lorraine Brookes (rĩu etagwo Wallen). Wĩra wakwa kũu mũciĩ wa amishonarĩ warĩ gũteithĩrĩria kũhũũra nguo na gũcaria ngũ cia kũruga. Njumatatũ ĩmwe hwaĩ-inĩ thutha wa Wĩruti wa Mũrangĩri nĩ twagĩire na mũgeni tũterĩgĩrĩire. Mũtumia wakwa aahurũkĩte gĩtĩ-inĩ tũkĩaria ũhoro wa mũthenya ũcio. Rĩrĩa ainamũrire mũtwe nĩguo okĩre, hakiumĩra nyoka ĩrĩa yatũmire kũgĩe na gĩcanjama o nginya rĩrĩa ndamĩũragire!

Thutha wa kwĩruta Kĩportuguese kwa ihinda rĩa mwaka ũmwe, nĩ ndamũrirũo nduĩke mũrori wa mũthiũrũrũko. Twaikaraga ũtũũro mũhũthũ kũu icagi-inĩ kũndũ gũtaarĩ thitima, tũgakomera mĩgeka, na twathiaga na ngari ya mbarathi. Hĩndĩ ĩmwe tũkĩhunjia gĩcigo gĩtaahunjagio kaingĩ, twathire na mũgithi taũni yarĩ kũndũ irĩma-inĩ na tũgĩkombora nyũmba ya gũkoma. Wabici ya rũhonge yatũtũmĩire ngathĩti 800 cia kũhũthĩra tũkĩhunjia. Nĩ twabatarire gũthiĩ posta maita maingĩ kũgĩra mathandũkũ marĩa maarĩ na ngathĩti icio nĩguo tũmarehe kũrĩa twakomaga.

Mwaka-inĩ wa 1962 nĩ kwarĩ na irathi cia Cukuru ya Ũtungata wa Ũthamaki bũrũri-inĩ wa Brazil nĩ ũndũ wa aarĩ a Ithe witũ amishonarĩ na ariũ a Ithe witũ. Kwa ihinda rĩa mĩeri ĩtandatũ nĩ ndatũmirũo kũrutana irathi itiganĩte cia cukuru ĩyo, no tũtiarĩ na Mary. Nĩ ndarutanire taũni-inĩ ya Manaus, Belém, Fortaleza, Recife, na Salvador. Nĩ ndabangire kĩgomano kĩa ngʼongo nyũmba-inĩ ĩmwe ya mathako ĩrĩ ngumo taũni-inĩ ya Manaus. Nĩ kwaurire mbura nene ĩgĩthũkia maĩ ma kũnyua na riko rĩrĩa twarugagĩra kũu kĩgomano-inĩ. (Hĩndĩ ĩyo nĩ kwarugagwo irio igomano-inĩ.) Nĩ ndaririe na njeshi, na mũthigari ũmwe agĩtũiguĩra tha na akĩbanga kũrehe maĩ ma kũnyua ma kũigana kĩgomano gĩothe na agĩtũma thigari itũteithie kwamba hema igĩrĩ nene cia harĩa tũngĩarugĩire na tũheanĩre irio.

Rĩrĩa itaarĩ kuo, Mary aahunjagia taũni-inĩ ĩmwe ya biacara yarĩ na andũ a Portuguese, na maakenagio nĩ kwaria o ũhoro wa gũthondeka mbeca tu. Nĩ aaremirũo nĩ kwarĩrĩria ũhoro wa Bibilia na mũndũ o na ũmwe, na kwoguo akĩra andũ amwe a Betheli ũũ: “Akorũo kũrĩ kũndũ itangĩenda gũtũũra nĩ Portugal.” Ũndũ wa kũgegania nĩ atĩ, thutha wa ihinda inini twatũmĩirũo marũa tũthiĩ tũgatungate bũrũri-inĩ wa Portugal. Hĩndĩ ĩyo wĩra witũ wa kũhunjia nĩ wagirĩtio bũrũri-inĩ ũcio, no nĩ twetĩkĩrire gũthiĩ kuo o na gũtuĩka Mary nĩ aambĩte kũmaka mũno.

GŨTUNGATA BŨRŨRI-INĨ WA PORTUGAL

Twakinyire taũni ya Lisbon, bũrũri-inĩ wa Portugal, mweri-inĩ wa Agosti 1964. Ariũ a Ithe witũ nĩ maanyariragwo mũno nĩ rũhonge rũmwe rwa thigari cia Portuguese (PIDE). Nĩ ũndũ ũcio, twathire kuo tũtambĩte kwaranĩria na aarĩ na ariũ a Ithe witũ a bũrũri ũcio, na tũtiarĩ na andũ a gũtwamũkĩra. Twaikarire nyũmba-inĩ ĩrĩa twakomborete ya gũkoma o tũgĩetagĩrĩra gwĩtĩkĩrio gũikara bũrũri-inĩ ũcio. Rĩrĩa twaheirũo marũa ma gũtwĩtĩkĩria tũikare kũu, tũgĩetha nyũmba ĩrĩa tũngĩaikarire. Mweri-inĩ wa Janũarĩ 1965 nĩ twahotire kwaranĩria na wabici ya rũhonge. Kĩarĩ gĩkeno kĩnene mũno mũthenya ũrĩa twathire mũcemanio witũ wa mbere thutha wa mĩeri ĩtano.

Hĩndĩ ĩyo nĩrĩo twamenyire atĩ thigari nĩ ciahithũkagĩra mĩciĩ ya aarĩ na ariũ a Ithe witũ o mũthenya. Tondũ Nyũmba cia Ũthamaki nĩ ciahingagwo, mĩcemanio yekagĩrũo mĩciĩ-inĩ ya andũ. Aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ maatwaragwo ceceni-inĩ cia borithi makahũngwo mahũri. Ariũ a Ithe witũ nĩo maanyariragwo mũno nĩ getha maheane marĩĩtwa ma arĩa maatongoragia mĩcemanio. Nĩ ũndũ ũcio, makĩĩmenyeria gwĩtanaga na marĩĩtwa mao ma mbere ta José kana Paulo handũ ha ma famĩlĩ. Kwoguo o na ithuĩ tũgĩka o ũguo.

Gũkinyĩria aarĩ na ariũ a Ithe witũ irio cia kĩĩroho nĩguo ũndũ ũrĩa twatangĩkagĩra mũno. Mary aahetwo wĩra wa gũcaba icunjĩ cia wĩruti cia Mũrangĩri o hamwe na mabuku mangĩ ũndũ mangĩarutithirio kobĩ nyingĩ.

KŨRŨĨRĨRA ŨHORO ŨRĨA MWEGA IGOOTI-INĨ

Mweri-inĩ wa Juni 1966 kwarĩ na cira wa mwanya igooti-inĩ rĩa Lisbon. Kĩũngano gĩothe kĩa Feijó kĩa andũ 49, gĩatwarĩtwo igooti-inĩ nĩ ũndũ wa gwĩka mũcemanio ũrĩa wonagwo ũtarĩ mwĩtĩkĩrie mũciĩ-inĩ. Ndamahaarĩrĩirie nĩ ũndũ wa cira ũcio na njĩra ya kũmahũnga mahũri ndĩtuĩte mũcirithania. Nĩ twamenyaga atĩ nĩ tũngĩahootirũo cira-inĩ ũcio no nĩ tuoĩ atĩ nĩ tũngĩagĩire na mweke wa kũruta ũira mũnene. Wakiri witũ aarĩkĩrĩirie gũtũtetera na njĩra ya kũgweta ciugo iria ciaririo nĩ Gamalieli hĩndĩ ya karine ya mbere. (Atũm. 5:33-39) Ũhoro wĩgiĩ cira ũcio nĩ wandĩkirũo ngathĩti-inĩ cia mohoro na aarĩ na ariũ a Ithe witũ 49 magĩtuĩrũo kĩoho gĩa kuumia thikũ 45 nginya mĩeri ĩtano na nuthu. Nĩ tũkenaga tondũ wakiri ũcio witũ warĩ na ũmĩrĩru nĩ eetĩkĩrire kwĩruta Bibilia na nĩ aathiaga mĩcemanio atanakua.

Mweri-inĩ wa Dicemba 1966 nĩ ndamũrirũo gũtuĩka mũrori wa wabici ya rũhonge na nĩ ndahũthagĩra mahinda maingĩ macira-inĩ. Nĩ kwagĩire na njĩra njega ya ũrĩa Aira a Jehova mangĩagĩire na wĩyathi wa gũthathaiya. (Afil. 1:7) Kũrĩ Dicemba 18, 1974, Aira a Jehova nĩ metĩkĩrirũo kĩĩwatho bũrũri-inĩ ũcio. Ariũ a Ithe Witũ Nathan Knorr na Frederick Franz kuuma wabici nene ya Aira a Jehova nĩ maaceerire Portugal nĩguo manyitanĩre na ithuĩ harĩ gĩkeno kĩrĩa twarĩ nakĩo, mũcemanio-inĩ warĩ mũnene mũno taũni-inĩ ya Oporto na ya Lisbon kũrĩa kwarĩ na andũ 46,870 maturanĩirũo.

Jehova nĩ aahingũrĩte mũrango wa gũtwara ndũmĩrĩri ya Ũthamaki icigĩrĩra-inĩ iria ciaragio rũthiomi rwa Portuguese ta Azores, Cape Verde, Madeira, na São Tomé and Príncipe. Nĩ ũndũ ũcio nĩ twabatarire wabici ya rũhonge nene gũkĩra ĩrĩa twarĩ nayo, na nĩ twahotire kũgĩa nayo mwaka-inĩ wa 1988. Kũrĩ Ĩpuro 23 mwaka-inĩ ũcio, Mũrũ wa Ithe Witũ Milton Henschel nĩ aarũgamĩrĩire kwamũrũo kwa wabici ĩyo njerũ ya rũhonge na andũ 45,522 nĩ mokĩte. Warĩ ũndũ wa gũcanjamũra kuona aarĩ na ariũ a Ithe witũ 20 arĩa manatungata marĩ amishonarĩ bũrũri-inĩ ũcio wa Portugal mokĩte nĩ ũndũ wa igongona rĩu.

NĨ TWAGUNĨKIRE NĨ CIONERERIA CIA ANDŨ EHOKEKU

Kũnyitanĩra na ariũ a Ithe witũ ehokeku mĩaka-inĩ ĩyo yothe nĩ gũtũteithĩtie mũno ũtũũro-inĩ. Nĩ nderutire ithomo rĩa bata mũno ngĩteithania na Mũrũ wa Ithe Witũ Theodore Jaracz hĩndĩ ya iceera rĩa mũrori wa rũere rwa bũrũri. Wabici ya rũhonge ĩrĩa twaceereire yarĩ na thĩna mũnene na ariũ a Ithe witũ a Kamĩtĩ ya Wabici ya Rũhonge nĩ mekĩte ũrĩa wothe mangĩahotire. Nĩguo amahoorerie ngoro, Mũrũ wa Ithe Witũ Jaracz aamerire ũũ: “Rĩrĩ nĩrĩo ihinda rĩa kũhe roho mũtheru mweke wa kũruta wĩra.” Hĩndĩ ĩmwe twaceerete Brooklyn mĩaka ĩigana ũna mĩhĩtũku, tũrĩ na mũtumia wakwa, Mary, nĩ twakeneire kũhũthĩra mahinda hwaĩ-inĩ ũmwe hamwe na Mũrũ wa Ithe Witũ Franz na andũ angĩ. Rĩrĩa Mũrũ wa Ithe Witũ Franz oririo agwete kaũndũ kamwe kegiĩ mĩaka mĩingĩ ĩrĩa aatungatĩire Jehova nĩguo tũtirihe hwaĩ-inĩ ũcio, oigire ũũ: “Ũtaaro wakwa nĩ ũyũ: Kũrĩ thĩna na gũtarĩ, ikara ithondeka-inĩ rĩa Jehova rĩrĩa rĩonekaga. No rĩo tu rĩrutaga wĩra ũrĩa Jesu aathire arutwo ake marutage, wa kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega wa Ũthamaki wa Ngai.”

Nĩ tũkeneire mũno nĩ ũndũ wa gwĩka ũguo tũrĩ na mũtumia wakwa. Nĩ tũkenaga twaririkana mahinda ma iceera rĩa mũrori wa rũere rwa bũrũri wabici-inĩ cia honge. Mahinda macio nĩ maatũheaga mweke wa kuonania ngatho citũ nĩ ũndũ wa ũtungata wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ ehokeku, ethĩ na akũrũ, na kũmekĩra ngoro mathiĩ na mbere kũhũthĩra mweke ũcio wa mwanya wa gũtungatĩra Jehova.

Mĩaka nĩ ĩthiĩte na ithuĩ erĩ tũrĩ na makĩria ma mĩaka 80. Mary nĩ ahiũranagia na mathĩna maingĩ ma mwĩrĩ. (2 Kor. 12:9) Magerio marĩa tũcemanĩtie namo nĩ matũteithĩtie gũkũria wĩtĩkio biũ na kuongerera hinya itua ritũ rĩa gũtũũria wĩkindĩru witũ. Twecũrania ũhoro wa ũtũũro witũ nĩ twĩtĩkagĩra atĩ nĩ tuonete ũtugi mũnene wa Jehova na njĩra nyingĩ mũno.a