Gwĩkĩra Hinya Ũhoro Ũrĩa Wagĩrĩire

RĨRĨA ũraaria kana ũrathoma na kayũ, kũgweta kiugo kĩmwe kĩmwe ũrĩa kwagĩrĩire gwiki ti kũiganu, ĩndĩ harĩ bata gwĩkĩra hinya ciugo iria cia bata na ndeto ĩrĩa ĩtũgĩrĩtio ũndũ andũ megũtaũkĩrũo wega.

Gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire nĩ makĩria ma gũtĩtĩrithia ũndũ o wothe. No mũhaka ciugo iria ciagĩrĩire ciĩkĩrũo hinya. Ũngĩkĩra hinya ciugo iria citagĩrĩire, athikĩrĩria aku no mage gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa ũrenda kuuga, na nĩ ũndũ ũcio meciria mao no mambĩrĩrie gũcangacanga. O na ũhoro ũngĩkorũo ũrĩ mwega atĩa, ũngĩheanwo ndeto ĩrĩa yagĩrĩire ĩtegwĩkĩrũo hinya wega, no wage kũrurumũra athikĩrĩria.

Mũndũ no ahũthĩre njĩra cigana ũna cia gwĩkĩra ũhoro hinya irĩ hamwe: kuongerera mũgambo, gũthiĩ kahora na kũgweta kiugo kĩmwe kĩmwe na ũbarĩrĩru, gũtithia mbere kana thutha wa kũgweta ũndũ mũna (kana kwerĩ), na kũhũthĩra ũthiũ na ciĩga ingĩ cia mwĩrĩ. Thiomi-inĩ imwe, mũndũ ningĩ no ekĩre ũhoro hinya na njĩra ya kuongerera kana kũnyihia kayũ. Nĩguo ũmenye njĩra ĩrĩa yagĩrĩire makĩria wĩcirie ũhoro ũrĩa ũheetwo na maũndũ marĩa maũthiũrũrũkĩirie.

Nĩguo ũmenye ũhoro ũrĩa ũgwĩkĩra hinya, wĩcirie maũndũ maya. (1) Thĩinĩ wa o mũhari, ciugo iria ciagĩrĩire gwĩkĩrũo hinya ciĩhocetie harĩ ciugo iria ingĩ mũhari-inĩ ũcio na harĩ maũndũ mothe marĩa maũthiũrũrũkĩirie. (2) Gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire no kũhũthĩrũo gũtĩtĩrithia kĩambĩrĩria kĩa rĩciria rĩerũ. Ningĩ no kũhũthĩrũo ũkĩenda kuonania mũthia wa rĩciria rĩna. (3) Mwaria no ekĩre ndeto hinya akĩenda kuonania ũrĩa araigua ũhoro-inĩ wĩgiĩ ũndũ mũna. (4) Ningĩ no wĩkĩre ũhoro hinya ũkĩonania maũndũ marĩa ma bata makĩria ma mĩario.

Nĩguo mwaria kana mũndũ ũrathoma mbere ya andũ ahũthĩre njĩra icio gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire, no mũhaka ataũkĩrũo nĩguo wega na akorũo na wendi mũnene wa gũteithia athikĩrĩria mataũkĩrũo. Rĩandĩko rĩa Nehemia 8:8 rĩkĩaria ũhoro wa ũtongoria ũrĩa waheanirũo hĩndĩ ya Ezara, riugaga ũũ: “Magĩthoma ciugo iria cia watho ũcio wa Ngai ciarĩ ibuku-inĩ rĩu, magĩcitaũranĩra na mũgambo mũnene, nĩguo andũ mamenye wega gĩtũmi gĩacio.” Hatirĩ nganja arĩa maathomire na magĩtaarĩria Watho wa Ngai hĩndĩ ĩyo, nĩ maamenyire bata wa gũteithia athikĩrĩria mataũkĩrũo nĩ ũhoro ũrĩa wathomirwo, maũnyite, na maũhũthagĩre.

Kĩrĩa Kĩngĩrehe Thĩna. Andũ aingĩ marĩ ndeereti-inĩ cia o mũthenya matikoragwo na thĩna wa kwĩyaria na njĩra ĩraiguĩka. Ĩndĩ rĩrĩa marathoma ũhoro mwandĩke nĩ mũndũ ũngĩ, no maritũhĩrũo kũmenya ciugo kana ũhoro ũrĩa megwĩkĩra hinya. Hitho nĩ kwamba gũtaũkĩrũo wega nĩ ũhoro ũcio mwandĩke. Kĩrĩa kĩbataranagia nĩ gũthoma ũhoro ũcio wega. Kwoguo ũngĩheo wĩra wa gũthoma ũhoro mũna thĩinĩ wa mĩcemanio ya kĩũngano, wagĩrĩirũo kwĩhaarĩria biũ.

Handũ ha gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire, andũ amwe mekĩraga ciugo hinya o thutha wa itĩna rĩna o na angĩkorũo gwĩka ũguo gũtirĩ na bata. Angĩ nao mekĩraga hinya ciugo iria itagĩrĩire. Angĩkorũo gwĩkĩra ũhoro hinya gũtigũteithia athikĩrĩria mataũkĩrũo wega nĩ ũndũ mũna-rĩ, no kũmahĩngĩce.

Makĩĩrutanĩria gwĩkĩra ũhoro hinya, aria amwe maragia na mũgambo mũnene mũno ũndũ athikĩrĩria mangĩona ta arĩ gũkũmwo marakũmwo. Ma nĩ atĩ ti hingo ciothe njĩra ĩyo ĩkoragwo na moimĩrĩro mega. Mũndũ angĩaga gwĩkĩra ũhoro hinya na njĩra njega, athikĩrĩria mahota gwĩciria atĩ nĩ kũmahũthia aramahũthia. Nĩ wega kũmekĩra ngoro na njĩra ya wendo na kũmateithia mone kĩrĩa kĩrarĩrĩrio nĩ kĩa bata na atĩ kiumĩte Maandĩko-inĩ.

Njĩra ya Kwagagĩria. Maita maingĩ mũndũ ũrĩ na thĩna wa gwĩkĩra ũhoro hinya ndamenyaga ũndũ ũcio. Mũndũ ũngĩ no abatare kũmwĩra atĩ arĩ na thĩna ũcio. Angĩkorũo no wende kwagagĩria mwena-inĩ ũcio-rĩ, mũrori wanyu wa cukuru nĩ egũgũteithia. Ningĩ, no ũcarie ũteithio kũrĩ mũndũ ũngĩ o wothe mwaria mwega. Mwĩre agũthikĩrĩrie wega ũgĩthoma na ũkĩaria na akwĩre harĩa ũngĩrutĩra wĩra.

Kĩambĩrĩria-inĩ, ũrĩa ũrakũrorera no akwĩre ũhũthĩre gĩcunjĩ thĩinĩ wa Mũrangĩri kwĩmenyeria. Nĩ egũkwĩra ũthathaũranie mũhari ũmwe ũmwe ũmenye ciugo kana ũhoro ũrĩa ũrabatara gwĩkĩrũo hinya nĩguo ũtaũke wega. No akũririkanie bata wa gwĩkĩra hinya ciugo imwe iria nyinamie. Ririkana atĩ ciugo thĩinĩ wa mũhari nĩ ciĩtainwo. Kaingĩ ciugo cigana ũna nĩcio ciagĩrĩirũo gwĩkĩrũo hinya, no ti kiugo kĩmwe. Thiomi-inĩ imwe, arutwo no mekĩrũo ngoro kũrora na ũbarĩrĩru makĩria ndemwa iria ikoragwo na tũkũbia nĩguo mahote gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire.

Ikinya-inĩ rĩrĩa rĩrũmĩrĩire harĩ kũmenya ũhoro ũrĩa ũgwĩkĩra hinya, ũrĩa ũrakũrorera no akwĩre wĩcirie maũndũ marĩa mathiũrũrũkĩirie mũhari mũna handũ ha o marĩa marĩ mũhari-inĩ ũcio. Nĩ rĩciria rĩrĩkũ inene rĩkĩrĩirũo kĩbungo-inĩ gĩkĩ gĩothe? Ũndũ ũcio ũrahutia atĩa kĩrĩa ũrekĩra hinya thĩinĩ wa o mũhari? Rora kĩongo kĩnene gĩa gĩcunjĩ kĩu na kĩongo kĩnini kĩrĩa kĩandĩkĩtwo na ndemwa mata ũhoro-inĩ ũrĩa ũrĩ naguo. Maũndũ macio makonainie atĩa na ũhoro ũrĩa ũrenda gwĩkĩra hinya? Macio mothe nĩ maũndũ wagĩrĩirũo nĩ kũrora. Ĩndĩ nĩ wega kwĩmenyerera ndũgekĩre hinya ciugo nyingĩ mũno.

O na angĩkorũo nĩ mĩario ũraruta kana nĩ gũthoma ũrathoma, ũrĩa ũrakũrorera ningĩ no agwĩkĩre ngoro ũhũthĩre njĩra ĩgũkũhotithia wĩkĩre hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire. Nĩ ũkũbatara kũmenya harĩa rĩciria rĩna rĩrakinya mũico kana harĩa ũrabatara kuuma ũndũ-inĩ ũmwe wa bata ũingĩre harĩ ũrĩa ũngĩ. Athikĩrĩria no mateithĩke angĩkorũo njĩra ĩrĩa ũkũhũthĩra nĩ ĩkũmateithia mone maũndũ macio. Ũndũ ũcio no wĩkwo na njĩra ya gwĩkĩra hinya ciugo ta mbere ndaya, ningĩ, macũngĩrĩro-inĩ, kwoguo, na nĩ ũndũ ũcio-rĩ.

Ningĩ mũndũ ũrĩa ũrakũrorera nĩ egũgũteithia wĩkĩrĩre mũno ndeto ĩrĩa ũrenda gwĩkĩra hinya kuuma ngoro-inĩ. Nĩguo wĩke ũguo wahota gwĩkĩra hinya ciugo ta hatarĩ nganja, gũtingĩhoteka, ma nĩ atĩ, na hingo ciothe. Gwĩka ũguo no kũhutie ũrĩa athikĩrĩria aku mekũiyũkia maũndũ marĩa ũrameera. Ũhoro makĩria wĩgiĩ ũndũ ũcio nĩ warĩrĩirio thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 11, “Kwaria Kuuma Ngoro-inĩ.”

Nĩguo ũhote makĩria gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire, ningĩ nĩ ũgwĩkĩrũo ngoro ũririkane maũndũ marĩa ma bata makĩria ũrenda athikĩrĩria aku maririkane. Ũndũ ũcio nĩ warĩrĩirio makĩria thĩinĩ wa Gĩcunjĩ kĩa 7, “Gũtĩtĩrithia Maũndũ Marĩa ma Bata,” kĩrĩa gĩkonainie na gũthoma mbere ya andũ, na Gĩcunjĩ kĩa 37, “Gũtigĩrĩra Maũndũ Marĩa ma Bata nĩ Moimĩra Wega,” kĩrĩa gĩkonainie na kwaria.

Angĩkorũo ũrageria kwagĩria ũtungata waku wa kũhunjia, rora wega ũrĩa ũthomaga maandĩko. Wĩmenyerie kwĩyũragia ũũ: ‘Muoroto wa gũthoma rĩandĩko rĩrĩ nĩ ũrĩkũ?’ Ũrĩ mwarimũ, gũtamũka ciugo ũrĩa kwagĩrĩire ti hingo ciothe gũkoragwo gwĩ kũiganu. O na gũthoma rĩandĩko kuuma ngoro no gũkorũo gũtarĩ kũiganu. Angĩkorũo ũracokeria mũndũ kĩũria kana ũramũthomithia ũrutani mũna wa mũthingi, harĩ bata gwĩkĩra hinya rĩandĩko-inĩ rĩu ciugo kana ũhoro ũrĩa ũranyita mbaru kĩrĩa ũrarĩrĩria. Kwaga ũguo, ũrĩa ũrathomera rĩandĩko rĩu no age kuona bata warĩo.

Tondũ gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire kũhutĩtie gwĩkĩrĩra mũno ciugo kana ũhoro mũna-rĩ, mwaria ũtarĩ na ũmenyeru ahota gwĩkĩra hinya ciugo kana ũhoro ũcio na njĩra ĩkĩrĩtie njano. Nĩ ta mũndũ ũrambĩrĩria kwĩruta kũhũthĩra ngita. Angĩĩmenyeria biũ gũkunya ngita no ahote kũina rwĩmbo wega mũno.

Thutha wa kwĩruta maũndũ mamwe ma mũthingi nĩ ũgũteithĩka na njĩra ya kũrora aria arĩa marĩ na ũmenyeru. Thutha wa ihinda inyinyi nĩ ũkuona moimĩrĩro ma gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire na njĩra itiganĩte. Ningĩ nĩ ũkuona bata wa kũhũthĩra njĩra itiganĩte cia gwĩkĩra ũhoro hinya nĩguo ũndũ ũrĩa ũrarĩrĩrio ũtaũke wega. Gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire nĩ gũkũgacĩrithia mũno ũthomi waku o na mĩario yaku.

Ndũkerute gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire nĩguo tu ũhingie watho. Nĩguo ũtuĩke mwaria mwega, thiĩ na mbere kwĩmenyeria nginya ũnyite biũ njĩra cia gwĩkĩra hinya ũhoro ũrĩa wagĩrĩire na ũhote gũcihũthĩra na njĩra ĩkũiguĩka ĩrĩ ya ndũire.