Kuonania atĩ Ũrĩ na Bata na Mũndũ

RĨRĨA tũrahunjĩria andũ ma cia Bibilia, kũmakinyĩria ndũmĩrĩri gwiki ti kũiganu. No mũhaka tũkinyĩre ngoro ciao. Njĩra ĩmwe ya gwĩka ũguo nĩ kuonania kuuma ngoro atĩ tũrĩ na bata na athikĩrĩria aitũ. No twĩke ũguo na njĩra mwanya mwanya.

Rũmbũyia Mawoni ma Athikĩrĩria Aku. Mũtũmwo Paulo nĩ aarũmbũyagia maũndũ na muonere wa athikĩrĩria ake. Aataarĩirie ũũ: “Kũrĩ Ayahudi ngĩgĩikara ta ndĩ Mũyahudi, nĩ getha nyone Ayahudi magarũrũkĩte; kũrĩ andũ arĩa matongoragio nĩ watho ngĩgĩikara ta ndĩ wa gũtongoragio nĩ watho ũcio (o na ndatuĩka atĩ niĩ mwene ndiarĩ wa gũtongoragio nĩguo), nĩ getha nyone andũ acio matongoragio nĩ watho magarũrũkĩte; na kũrĩ andũ arĩa matatongoragio nĩ watho ũcio ngĩikara na niĩ ta itarĩ wa gũtongoragio nĩguo (na ti kwaga gwathĩkĩra Ngai, no nĩ gũikara ndĩ mwathwo wa Kristo), ngĩgĩĩka ũguo nĩ getha nyone andũ acio matatongoragio nĩ watho magarũrũkĩte. Kũrĩ andũ arĩa manyihĩtie hinya ngoro ngĩgiĩkara ta itarĩ na hinya o na niĩ, nĩ getha nyone acio manyihĩtie hinya magarũrũkĩte. Ndanehaanania na andũ othe na maũndũ mao mũthemba o mũthemba, nĩguo ngeragie na njĩra ciothe gũtũma amwe mahonoke. Na maũndũ macio mothe ndĩmekaga nĩ ũndũ wa Ũhoro-ũrĩa-Mwega, nĩ getha nduĩke ũmwe wa kũgwatanĩra ũguni waguo.” (1 Kor. 9:20-23) Ũmũthĩ tũngĩhota atĩa ‘kwĩhanania na andũ othe?’

Ũngĩbaara andũ, o na akorũo no gwa kahinda kanyinyi, ũtanambĩrĩria kũmahunjĩria, wahota kuona maũndũ maronania ũrĩa matariĩ na kĩrĩa kĩngĩmagucĩrĩria. Hihi no ũmenye wĩra ũrĩa marutaga? Hihi nĩ ũrona maũndũ ma kĩĩndini mangĩgũteithia kũmenya ũrĩa metĩkĩtie? Hihi harĩ ũndũ ũronania ũrĩa famĩlĩ yao ĩtariĩ? Kũringana na maũndũ marĩa ũkuona-rĩ, hihi no ũgarũrĩre ũrĩa ũkũbangĩte kwaria nĩguo ũgucĩrĩrie athikĩrĩria aku makĩria?

Nĩguo ndũmĩrĩri yaku ĩgucĩrĩrie makĩria, ũrĩbataraga gwĩciria mbere njĩra ĩrĩa ũkũhũthĩra kwambĩrĩria ndeereti na andũ kũrĩa ũrahunjia. Kũndũ kũmwe nĩ gũkoragwo na andũ moimĩte mabũrũri-inĩ mangĩ. Angĩkorũo kũrĩa mũhunjagia nĩ kũrĩ andũ ta acio-rĩ, hihi nĩ ũmenyete njĩra njega ya kũmahunjĩria? Tondũ nĩ wendi wa Ngai “andũ othe mahonokio na matuĩke a kũmenya ũhoro-wa-ma,” wĩigĩre muoroto wa kũhunjĩria arĩa othe ũrĩcemanagia nao ndũmĩrĩri ya Ũthamaki na njĩra ĩkũmagucĩrĩria.—1 Tim. 2:4.

Thikagĩrĩria na Kinyi. O na gũtuĩka gũtirĩ ũndũ Jehova atoĩ-rĩ, nĩ athikagĩrĩria arĩa angĩ. Mũnabii Mikaya nĩ onire kĩoneki, Jehova akĩũria araika marute mawoni mao megiĩ ũndũ mũna. Ngai agĩcoka akĩreka ũmwe wa araika acio eke kũringana na mawoni marĩa mũraika ũcio aarutĩte. (1 Ath. 22:19-22) Rĩrĩa Iburahimu onanirie gũtangĩkĩra ituĩro rĩrĩa rĩngĩakorire Sodomu, Jehova nĩ aamũthikĩrĩirie arĩ na wetereri. (Kĩam. 18:23-33) Tũrĩ ũtungata-inĩ-rĩ, tũngĩĩgerekania atĩa na Jehova harĩ gũthikĩrĩria?

Ĩkĩra andũ ngoro meyarie. Ũria kĩũria kĩrĩa kĩagĩrĩire, na ũtithie ihinda rĩa kũigana nĩguo macokie. Thikĩrĩria na kinyi. Mangĩona nĩ ũramathikĩrĩria wega no mekĩrũo ngoro meyarie makĩria. Macokio mao mangĩonania ũndũ mũna mendete, enjenjera makĩria na njĩra ya ũũgĩ. Ũtekũmahũnga mahũri, thingata kũmamenya makĩria. Macokerie ngatho kuuma ngoro nĩ ũndũ wa mawoni mao ũngĩona kwagĩrĩire. O na angĩkorũo ndũnetĩkania na mawoni mao, onania na gĩtĩo atĩ nĩ ũkũmathikĩrĩirie.—Kol. 4:6.

O na kũrĩ ũguo, nĩ tũkũbatara kwĩmenyerera nĩguo tũkĩonania atĩ tũrĩ na bata na andũ tũtigakĩre mĩhaka. Kũrũmbũiya arĩa angĩ ti kuga atĩ tũrĩ na rũtha rwa kũingĩrĩra maũndũ mao ma thĩinĩ. (1 Pet. 4:15) Nĩ wega kwĩmenyerera nĩguo mũndũ tũtahikanĩtie nake ndakagĩe na meciria matagĩrĩire nĩ ũndũ wa kũmũrũmbũiya na ngoro theru. Tondũ njĩra iria cionagwo ciagĩrĩire cia kũrũmbũiya andũ nĩ ngũrani thĩinĩ wa mabũrũri mwanya mwanya na harĩ mũndũ ũmwe ũmwe-rĩ, ũtaũku nĩ ũkũbatarania.—Luk. 6:31.

Kwĩhaarĩria nĩ kũrĩgũteithagia gũtuĩka mũthikĩrĩria mwega. Angĩkorũo nĩ tũtaũkĩirũo wega nĩ ndũmĩrĩri itũ, ũndũ ũcio ũrĩtũteithagia gũkorũo na wetereri na gũthikagĩrĩria andũ na njĩra njega. Ũndũ ũcio ũtũmaga mage gũtwĩtigĩra na no ũtũme mende gũteereta na ithuĩ makĩria.

Tuonagia andũ gĩtĩo na njĩra ya kũmathikĩrĩria. (Rom. 12:10) Kuonanagia atĩ nĩ tũrarũmbũyia mawoni mao na ngoro ciao. Ningĩ no gũtũme mende gũthikĩrĩria na kinyi ũrĩa tũrenda kuga. Nĩkĩo Kiugo kĩa Ngai gĩtũtaaraga ‘tũhiũhage gũthikĩrĩria, tũtikahĩkage kwaria.’—Jak. 1:19.

Teithia Arĩa Angĩ Mathiĩ na Mbere. Kũrũmbũiya andũ kũrĩtũmaga tũririkane arĩa tũhunjĩirie magakenio nĩ ndũmĩrĩri itũ na nĩ tũrĩcokaga kũmaruta ma cia Bibilia iria ihutĩtie mabataro mao. Ũkĩbanga gũcokera mũndũ, wĩcirie maũndũ make marĩa ũmenyete maita marĩa ũkoretwo ũkĩaria nake. Haarĩria ndeto ĩrĩ na maũndũ mangĩmũgucĩrĩria. Muonie ũrĩa ndeto ĩyo ĩrĩ ya bata, na ũmũteithie kuona ũrĩa angĩgunĩka kuumana na maũndũ marĩa areruta.—Isa. 48:17.

Mũthikĩrĩria waku angĩkwĩra ũndũ kana thĩna mũna ũkoretwo ũkĩmũthumbũra, oya mweke ũcio kũmũhunjĩria ũhoro ũrĩa mwega. Rũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu, ũrĩa wakoragwo ehaarĩirie kũũmĩrĩria arĩa maarĩ na mĩtangĩko. (Mar. 6:31-34) Wĩtheme kũhe mũndũ kĩhonia narua narua kana kũheana ũtaaro mũhunyĩrĩre. Ũndũ ũcio no ũtũme mũndũ one ta ũtaramũrũmbũyia kuuma ngoro. Ithenya rĩa ũguo, onia mũndũ nĩ ũramũcaĩra. (1 Pet. 3:8) Ũcoke wĩke ũthuthuria mabuku-inĩ marĩa marĩrĩirie Bibilia, ũmũhe ũhoro ũngĩmũteithia kũhiũrania na ũndũ ũcio. Ma nĩ atĩ, kũrũmbũiya mũthikĩrĩria waku na wendo nĩ gũgũkũgitĩra ndũkaheane ndeto ciake cia thĩinĩ iria akũheete o tiga hakorirũo na gĩtũmi kĩega gĩa gwĩka ũguo.—Thim. 25:9.

Makĩria nĩ twagĩrĩirũo kuonania atĩ tũrĩ na bata na arutwo aitũ a Bibilia marĩ mũndũ kĩũmbe. Wĩcirie na njĩra ya mahoya mabataro ma mũrutwo o mũrutwo, na wĩhaarĩrie ũrĩ na mabataro macio meciria-inĩ. Wĩyũrie, ‘Arabatara kuoya ikinya rĩngĩ rĩrĩkũ nĩguo athiĩ na mbere kĩĩroho?’ Ũrĩ na wendo teithia mũrutwo ũcio one ũrĩa Bibilia na mabuku ma “ngombo ĩrĩa ĩĩhokekete na njũgĩ” moigĩte ũndũ-inĩ ũcio. (Mat. 24:45) Maũndũ-inĩ mamwe, gũtaarĩria gwiki no gũkorũo gũtarĩ kũiganu. No ũbatare kuonia mũrutwo ũrĩa angĩhũthĩra ũtaaro mũna wa Bibilia, nginya gwĩka ũndũ mũrĩ hamwe wa kũmuonia ũrĩa angĩhũthĩra ũtaaro mũna.—Joh. 13:1-15.

Ũigananĩru na ũtaũku nĩ ũrabatarania rĩrĩa tũrateithia andũ meke ũgarũrũku nĩguo matũũre kũringana na ithimi cia Jehova. Andũ moimaga mĩtũũrĩre-inĩ ngũrani na magakorũo na mohoti ngũrani, na matikinyũkagia kĩĩroho ũndũ ũmwe. Gĩa na ũigananĩru harĩ maũndũ marĩa ũratanya kuuma kũrĩ andũ. (Afil. 4:5) Ndũkamatindĩkĩrĩrie gwĩka ũgarũrũku ũtũũro-inĩ wao. Reke Kiugo kĩa Ngai na roho wake imarurumũre. Jehova endaga andũ mamũtungatagĩre na mwĩyendero, no ti gũtindĩkĩrĩrio. (Thab. 110:3) Wĩtheme kũruta mawoni maku ũhoro-inĩ wĩgiĩ matua mao kĩũmbe, o na amwe mangĩkũria wĩke ũguo, wĩmenyerere ndũkamatuĩre matua.—Gal. 6:5.

Heana Ũteithio Ũngĩhũthĩka. O na gũtuĩka muoroto mũnene wa Jesu warĩ gũteithia athikĩrĩria ake kĩĩroho-rĩ, nĩ aarũmbũyagia mabataro mangĩ mao. (Mat. 15:32) O na tũngĩkorũo tũtarĩ na indo nyingĩ cia kĩĩmwĩrĩ, nĩ kũrĩ njĩra nyingĩ njega tũngĩteithia andũ nacio.

Gũkorũo tũrĩ na bata na andũ nĩ kũrĩtũtindĩkaga kũmacaĩra. Kwa ngerekano, angĩkorũo rĩera nĩ rĩrathumbũra mũthikĩrĩria waku, thiĩi handũ hagĩrĩru, kana ũbange mũgaatereta hĩndĩ ĩngĩ. Ũngĩkora mũndũ hĩndĩ ĩtarĩ njega nake, mwĩre nĩ ũrĩcoka hĩndĩ ĩngĩ. Angĩkorũo mũndũ wa itũũra rĩanyu kana mũndũ wakenirio nĩ ndũmĩrĩri itũ nĩ mũrwaru kana arĩ thibitarĩ, mũrũmbũiye na njĩra ya kũmũtũmĩra kadi kana marũa makuhĩ kana gũthiĩ kũmuona. Ningĩ ũngĩona kwagĩrĩire, no ũmũtwarĩre irio kana ũmwĩkĩre gĩĩko kĩngĩ gĩa ũtugi.

Arutwo a Bibilia magĩkũra kĩĩroho, no meigue marĩ na ihooru nĩ ũndũ wa gũtiga kũhũthĩra mahinda maingĩ na arata ao a tene. Matue arata aku. Hũthĩra mahinda kwaria nao thutha wa wĩruti wa Bibilia na mahinda-inĩ mangĩ. Mekĩre ngoro makũrie ũrata na andũ ega. (Thim. 13:20) Mateithie gũthiaga mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano. Ikaranagia nao mĩcemanio-inĩ, na ũkamateithia twana twao nĩguo andũ othe makagunĩka biũ nĩ tabarĩra.

Onania Kuuma Ngoro atĩ Ũrĩ na Bata na Andũ. Kuonania atĩ ũrĩ na bata na andũ ti kothi mũndũ abataraga kwĩmenyeria, ĩndĩ nĩ ngumo ĩkũragio ngoro-inĩ. Tuonanagia ũrĩa tũrĩ na bata na andũ na njĩra nyingĩ. Nĩ kuonekaga na ũrĩa tũmathikagĩrĩria na tũkamaarĩria. Kuonekaga na ũrĩa tũtugaga na tũkarũmbũiya andũ. O na rĩrĩa tũtaroiga kana gwĩka ũndũ, mwerekera na ũthiũ witũ nĩ wonanagia. Angĩkorũo kũna nĩ tũrũmbũyagia arĩa angĩ, hatarĩ nganja nĩ marĩmenyaga.

Gĩtũmi kĩrĩa kĩnene gĩa gũkorũo na bata na andũ kuuma ngoro-inĩ nĩ atĩ rĩrĩa tũreka ũguo, twĩgerekanagia na wendo na tha cia Ithe witũ wa igũrũ. Gwĩka ũguo gũteithagia harĩ kũgucĩrĩria andũ harĩ Jehova na harĩ ndũmĩrĩri ĩrĩa atũheete tũhunjie. Kwoguo, rĩrĩa ũrahunjia ũhoro ũrĩa mwega, ‘ndũkamenyagĩrĩre o maũndũ maku, no makĩria ũmenyagĩrĩre maũndũ ma arĩa angĩ o namo.’—Afil. 2:4.