Tengʼera Kĩhĩtahĩtano-inĩ Ũrĩ na Ũkirĩrĩria

“[Nĩ] tũgĩtengʼere kĩhĩtahĩtano-inĩ kĩrĩa tũigĩirũo mbere iitũ tũkirĩrĩirie.”—AHIB. 12:1.

1, 2. Mũtũmwo Paulo aagerekanirie mũtũũrĩre wa Gĩkristiano na ũndũ ũrĩkũ?

KŨNDŨ kũingĩ mahenya ma marathoni nĩ matengʼeragwo o mwaka. Atengʼeri njorua maingĩraga kĩhĩtahĩtano-inĩ marĩ na muoroto o ũmwe—kũhootana. Angĩ aingĩ arĩa makoragwo mahenya-inĩ macio matikoragwo magĩtanya maũndũ manene. Harĩ o, kũrĩkia ihenya gwiki nĩ ũndũ mũnene wa kwĩrahĩra.

2 Thĩinĩ wa Bibilia-rĩ, ũtũũro wa Gĩkristiano ũringithanĩtio na kĩhĩtahĩtano. Mũtũmwo Paulo nĩ aaririkanirie Akristiano arĩa angĩ thĩinĩ wa Korintho ya tene ũhoro ũcio marũa-inĩ ma mbere marĩa aamandĩkĩire. Aandĩkire ũũ: “Kaĩ mũtekũmenya atĩ andũ arĩa mahĩtahĩtanaga kĩhaaro-inĩ matengʼeraga othe, na no ũmwe ũheagwo kĩheo kĩrĩa gĩkũhĩtahĩtanĩrũo? Inyuĩ-rĩ, gĩtengʼereni na mũtengʼerere o ũrĩa ũngĩtũma mũgwate kĩndũ kĩu.”—1 Kor. 9:24.

3. Nĩ kĩĩ gĩatũmire Paulo oige atĩ mũtengʼeri ũmwe nowe ũheagwo kĩheo?

3 Hihi Paulo eendaga kuuga atĩ no Mũkristiano ũmwe ũngĩaheirũo kĩheo kĩa muoyo nao arĩa angĩ othe matengʼere tũhũ? Aca! Atengʼeri thĩinĩ wa ihĩtahĩtano meemenyeragia na makerutanĩria mũno marĩ na muoroto wa gũtuĩka ahootani. Paulo eendaga Akristiano arĩa angĩ merutanĩrie o ta ũguo magĩkinyĩra muoyo wa tene na tene. Mangĩekire ũguo, nĩ mangĩagĩire na kĩrĩgĩrĩro gĩa kwĩgwatĩra kĩheo kĩa muoyo. Ĩĩni, kĩhĩtahĩtano-inĩ gĩa Gĩkristiano arĩa othe marĩkagia nĩ makaaheo kĩheo.

4. Nĩ maũndũ marĩkũ tũkũbatara gwĩciria ũhoro wamo megiĩ kĩhĩtahĩtano kĩrĩa kĩrĩ mbere iitũ?

4 Icio nĩ ciugo cia gũtwĩkĩra ngoro, na ningĩ cia gũteithia arĩa othe marĩ kĩhĩtahĩtano-inĩ kĩa muoyo ũmũthĩ moe maũndũ na ũritũ. Nĩkĩ? Tondũ kĩheo kĩrĩa tũkaaheo—kĩrĩ kĩa muoyo kũrĩa igũrũ kana thĩinĩ wa Paradiso gũkũ thĩ, gĩtingĩringithanio na kĩndũ o na kĩrĩkũ. Ma nĩ atĩ, kĩhĩtahĩtano kĩu nĩ kĩraya na nĩ kĩritũ; kũrĩ na mathĩna, maũndũ ma gũtũhĩngĩca na mogwati maingĩ njĩra-inĩ. (Mat. 7:13, 14) Ũndũ ũrĩa wa kĩeha nĩ atĩ, kĩyo kĩa andũ amwe nĩ kĩnyihĩte, magakua ngoro, kana makaremererũo. Nĩ mĩtego na mogwati marĩkũ makoragwo thĩinĩ wa kĩhĩtahĩtano kĩa muoyo? Ũngĩhota kũmetheema atĩa? Ũngĩka atĩa nĩguo ũrĩkie na ũhootane kĩhĩtahĩtano-inĩ kĩu?

Ũkirĩrĩria nĩ Ũrabatarania Nĩguo Tũhootane

5. Kũringana na Ahibirania 12:1, Paulo aaririe maũndũ marĩkũ megiĩ kĩhĩtahĩtano?

5 Marũa-inĩ make kũrĩ Akristiano Ahibirania thĩinĩ wa Jerusalemu na Judea, o rĩngĩ Paulo nĩ aagwetire maũndũ megiĩ mathako kana ihĩtahĩtano. (Thoma Ahibirania 12:1.) Nĩ aatarĩirie nĩkĩ Akristiano nĩ marabatara gũthiĩ na mbere kĩhĩtahĩtano-inĩ kĩu na akĩonania ũrĩa mũndũ arĩ o mũhaka eke nĩguo ahootane. Tũtanathuthuria nĩguo tuone maũndũ marĩa tũngĩĩruta kuumana na ũtaaro ũrĩa Paulo aaheire Akristiano Ahibirania-rĩ, rekei twambe twarĩrĩrie kĩrĩa gĩatũmire Paulo aandĩke marũa macio na maũndũ marĩa eekagĩra ngoro andũ acio meke.

6. Akristiano maarĩ hatĩka-inĩ irĩkũ nĩ ũndũ wa atongoria a ndini?

6 Akristiano a karine ya mbere, na makĩria arĩa maatũũraga Jerusalemu na Judea, nĩ maacemanagia na magerio na moritũ maingĩ. Nĩ maaingagĩrĩrũo mũno nĩ atongoria a ndini ya Kĩyahudi, arĩa gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo maarĩ na ũhoti mũnene igũrũ rĩa kĩrĩndĩ. Mbere ĩyo atongoria acio nĩ maahotete gũtũma Jesu Kristo atuĩrũo arĩ ta mũrehi ngũĩ na akĩũragũo ta mwĩki-naĩ. Na nĩ meehotorete gũthiĩ na mbere na ũkararia ũcio. Thĩinĩ wa ibuku rĩa Atũmwo, nĩ tũthomaga maũndũ maingĩ megiĩ ũrĩa atongoria acio meehĩtagĩra na magatharĩkĩra Akristiano, kuuma o hakuhĩ hĩndĩ ya ciama iria ciaringirũo hĩndĩ ya Bendegothito ya 33 Mahinda Maitũ (M.M.) Hatarĩ nganja maũndũ macio nĩ maatũmire ũtũũro wa arĩa maarĩ ehokeku ũritũhe.—Atũm. 4:1-3; 5:17, 18; 6:8-12; 7:59; 8:1, 3.

7. Akristiano arĩa Paulo aandĩkĩire maatũũraga mahinda-inĩ marĩkũ maritũ?

7 Ningĩ Akristiano acio maatũũraga kahinda kanini mbere ya kũniinwo kwa mũtabarĩre wa Kĩyahudi. Jesu nĩ aamerĩte ũhoro wa kũniinwo kwa rũrĩrĩ rũu rwa Ayahudi rũtaarĩ rwĩhokeku. Ningĩ nĩ eerĩte arũmĩrĩri ake maũndũ marĩa mangĩekĩkire kahinda kanini mbere ya mũico gũkinya, na akĩmera ũrĩa maagĩrĩirũo nĩ gwĩka nĩguo mahonoke. (Thoma Luka 21:20-22.) Hihi mangĩekire atĩa? Jesu aamerire ũũ: “Wĩmenyagĩrĩrei arĩ inyuĩ, nĩ getha ngoro cianyu itikanakorũo ititikithĩtio ũrĩi, na ũrĩu, na mĩhangʼo ya muoyo ũyũ, naguo mũthenya ũcio ũmũhobanĩrie narua ta arĩ mũtego.”—Luk. 21:34.

8. Nĩ maũndũ marĩkũ maatũmaga kĩyo kĩa Akristiano kĩnyihe kana makue ngoro?

8 Paulo akĩandĩkĩra Ahibirania marũa macio-rĩ, mĩaka hakuhĩ 30 nĩ yathirĩte kuuma Jesu aheana mũkaana ũcio. Hihi gũkinyĩria hĩndĩ ĩyo Akristiano acio maathiaga na mbere atĩa? Amwe nĩ maatoretio nĩ hatĩka na mĩhangʼo ya o mũthenya na makaremwo nĩ gũkũra kĩĩroho, na ũndũ ũcio nĩguo ũngĩamekĩrĩte hinya. (Ahib. 5:11-14) Arĩa angĩ nao no kũhoteke moonaga ta ũtũũro ũngĩarĩ mũhũthahũthũ korũo nĩ meekire maũndũ marĩa meekagwo nĩ Ayahudi arĩa angĩ. Ona gũkĩrĩ ũguo-rĩ, Ayahudi acio matiatigĩte Ngai biũ; no maarũmagĩrĩra maũndũ mamwe ma Watho wake. Akristiano angĩ nao nĩ maagucagĩrĩrio kana magekĩrũo guoya nĩ andũ amwe thĩinĩ wa kĩũngano arĩa mooigaga atĩ Watho wa Musa na irĩra cia Ayahudi nĩ ciaagĩrĩire kũrũmĩrĩrũo. Hihi Paulo angĩerire Akristiano acio atĩa nĩguo maikare meiguĩte kĩĩroho na makirĩrĩrie kĩhĩtahĩtano-inĩ?

9, 10. (a) Nĩ ciugo irĩkũ cia Paulo cia gwĩkĩra ngoro irĩ mũico-inĩ wa mũrango wa 10 wa ibuku rĩa Ahibirania? (b) Paulo aandĩkire ũhoro wa ciĩko cia wĩhokeku cia aira a tene nĩkĩ?

9 Nĩ ũndũ mwega kuona ũrĩa Paulo, atongoretio nĩ roho, omĩrĩirie Akristiano Ahibirania. Thĩinĩ wa mũrango wa 10 wa marũa make, Paulo onanirie atĩ Watho warĩ o “kĩĩruru kĩa maũndũ marĩa mega magoka” na akĩonania wega bata wa igongona rĩa ũkũũri rĩa Kristo. Mũico-inĩ wa mũrango ũcio, Paulo aamahatĩrĩirie ũũ: ‘Nĩ mũbatairio nĩ gũkirĩrĩria nĩ getha atĩ, mwarĩkia gwĩka o ũrĩa Ngai endaga, mũkona ũndũ ũrĩa weranĩirũo. Nĩ ũndũ kahinda o kanini gathira-rĩ, Ũrĩa wa gũũka nĩ egũka na ndetithia.’—Ahib. 10:1, 36, 37.

10 Thĩinĩ wa Ahibirania mũrango wa 11, Paulo nĩ aatarĩirie na njĩra njega ũrĩa wĩtĩkio wa ma harĩ Ngai ũtariĩ. Aahũthĩrire cionereria cia athuri na atumia a tene arĩa maarĩ na wĩtĩkio. Hihi kwaria ũhoro ũcio kwarĩ gwa tũhũ? Aca. Mũtũmwo ũcio nĩ aamenyaga atĩ Akristiano nĩ maagĩrĩirũo kũmenya atĩ wĩtĩkio nĩ ũbataraga ciĩko cia ũcamba na ũkirĩrĩria. Kĩonereria kĩu kĩega kĩa ndungata cia Jehova cia tene, nĩ kĩngĩekĩrire Ahibirania acio hinya wa kũhiũrania na magerio na moritũ marĩa maacemanagia namo. Nĩ ũndũ ũcio, thutha wa Paulo gũtaarĩria ciĩko cia wĩtĩkio cia andũ acio maarĩ ehokeku a tene, oigire ũũ: “Kuona atĩ nĩtũthiũrũrũkĩirio nĩ aira aingĩ ũũ, mahaana ta itu rĩnene, o na ithuĩ nĩtwĩaũre kĩrĩa gĩothe gĩtũritũhĩire, o na wĩhia ũrĩa ũtũrigicaga mũno, tũgĩtengʼere kĩhĩtahĩtano-inĩ kĩrĩa tũigĩirũo mbere iitũ tũkirĩrĩirie.”—Ahib. 12:1.

‘Aira Aingĩ Mahaana ta Itu’

11. Gwĩcũrania igũrũ rĩa ‘aira aingĩ mahaana ta itu’ kũngĩtũteithia atĩa?

11 ‘Aira acio aingĩ mahaana ta itu,’ matiarĩ eroreri maathiĩte o kwĩrorera kana kuona mũtengʼeri kana timũ mendete ĩkĩhootana. Ithenya rĩa ũguo, maarĩ atengʼeri, kĩhĩtahĩtano-inĩ. Nĩ maahotete gũtengʼera wega na makarĩkia. O na gũtuĩka nĩ maakuire-rĩ, maarĩ njorua cia gũtengʼera iria ingĩekĩrire atengʼeri erũ ngoro marĩ kĩhĩtahĩtano-inĩ. Ta wĩcirie ũrĩa mũtengʼeri angĩigua, angĩmenya atĩ arĩa mamwĩroreire nĩ amwe a arĩa maarĩ njorua cia gũtengʼera. Na githĩ to erutanĩrie o ũrĩa wothe angĩhota? Aira acio a tene moonanirie atĩ thĩinĩ wa kĩhĩtahĩtano ta kĩu kĩa mũhaano, mũndũ no ahootane, o na kĩngĩkorũo kĩrĩ na moritũ maingĩ atĩa. Kwoguo, kũiga kĩonereria kĩa ‘aira acio mahaana ta itu’ meciria-inĩ mao, nĩ kũngĩateithirie Akristiano acio Ahibirania a karine ya mbere magĩe na ũmĩrĩru na ‘matengʼere kĩhĩtahĩtano-inĩ kĩu marĩ na ũkirĩrĩria’—o ta ũrĩa ithuĩ tũngĩhota gwĩka ũmũthĩ.

12. Cionereria iria Paulo aaririe ũhoro wacio nĩ cia bata harĩ ithuĩ nĩkĩ?

12 Aingĩ a andũ ehokeku acio Paulo aagwetire maarĩ na maũndũ o ta marĩa tũkoragwo namo. Kwa ngerekano, Nuhu aatũũraga matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria ma thĩ ĩrĩa yarĩ ho mbere ya Kĩguũ. Na ithuĩ tũratũũra matukũ-inĩ ma kũrigĩrĩria ma mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ. Iburahimu na Sara meerirũo moime bũrũri wao magathingate ũthathaiya wa ma metereire Jehova ahingie ciĩranĩro ciake. O na ithuĩ nĩ twĩkagĩrũo ngoro twĩrege nĩguo twĩtĩkĩrĩke nĩ Jehova na tũgĩe na irathimo iria atũigĩire. Agĩthiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro Musa aagereire werũ-inĩ warĩ wa kũmakania. O na ithuĩ tũragerera thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ ũrĩa ũrĩ hakuhĩ gũthira, twerekeire thĩ njerũ ĩrĩa yeranĩirũo. Hatarĩ nganja maũndũ marĩa andũ acio maagereire, kũgacĩra na mahĩtia mao, ũhoti na mawathe mao, nĩ twagĩrĩirũo nĩ gwĩciria ũhoro wamo.—Rom. 15:4; 1 Kor. 10:11.

Nĩ Maatooririe—Na Njĩra Ĩrĩkũ?

13. Nuhu aacemanirie na moritũ marĩkũ, na nĩ kĩĩ kĩamũhotithirie kũmatooria?

13 Nĩ kĩĩ kĩahotithirie ndungata icio cia Jehova ikirĩrĩrie na igacĩre kĩhĩtahĩtano-inĩ? Ta rora wone ũrĩa Paulo aandĩkire igũrũ rĩgiĩ Nuhu. (Thoma Ahibirania 11:7.) ‘Mũiyũro wa maĩ gũkũ thĩ, [ũrĩa ũngĩaniinire] mwĩrĩ o wothe wa nyama ũrĩa wĩ na mĩhũmũ ya muoyo thĩinĩ waguo,’ harĩ Nuhu warĩ ‘ũndũ ũtarĩ woneka.’ (Kĩam. 6:17) Ũndũ ũcio ndwekĩkĩte mbere ĩyo, na gũtiarĩ ũngĩ taguo wonetwo. O na kũrĩ ũguo, Nuhu ndaigana gũthangania kana agĩciria atĩ ũndũ ũcio ndũngĩahotekire. Nĩkĩ? Tondũ aarĩ na wĩtĩkio atĩ ũndũ o wothe Jehova oigĩte, Jehova nĩ angĩahotire kũũhingia. Nuhu ndonire ũndũ ũrĩa eerĩtwo eke ũrĩ mũritũ mũno. Ĩndĩ, ‘noguo eekire.’ (Kĩam. 6:22) Ũngĩrora maũndũ marĩa mothe Nuhu eerĩtwo eke—gwaka thabina, gũcokanĩrĩria nyamũ, kũiga mũthithũ wa irio cia andũ na cia nyamũ, kũhunjia, na kũrũmbũiya famĩlĩ yake kĩĩroho—ndwarĩ ũndũ mũhũthũ ‘gwĩka o ũrĩa eerĩtwo.’ Ĩndĩ, wĩtĩkio na ũkirĩrĩria wa Nuhu nĩ watũmire mahonoke na makĩrathimwo hamwe na famĩlĩ yake.

14. Iburahimu na Sara maakirĩrĩirie magerio marĩkũ, na tũreruta atĩa?

14 Akĩaria ũhoro wa ‘aira acio aingĩ mahaana ta itu’ Paulo aacokire akĩgweta Iburahimu na Sara. Maarutĩtwo ũtũũro-inĩ ũrĩa maamenyerete thĩinĩ wa bũrũri wa Uru, na matiamenyaga ũrĩa mũtũũrĩre wao ũngĩahaanire thutha-inĩ. Maatuĩkire kĩonereria kĩa wĩtĩkio mũrũmu na wathĩki hĩndĩ ya mathĩna. Nĩ ũndũ wa maũndũ marĩa mothe Iburahimu eeimire nĩ ũndũ wa ũthathaiya wa ma, etagwo “ithe wa andũ arĩa othe metĩkĩtie.” (Rom. 4:11) Paulo aaheanire ũhoro ũcio na matemo, tondũ andũ arĩa aandĩkagĩra nĩ maamenyete wega ũhoro wa ũtũũro wa Iburahimu. O na kũrĩ ũguo, ũndũ ũrĩa Paulo aarutanire nĩ wa bata mũno: “Andũ acio othe-rĩ [nginya Iburahimu na famĩlĩ yake], maakuire marũmĩtie ũhoro ũcio wa gwĩtĩkia, na matarĩ maahingĩrio ciĩranĩro; ĩndĩ nĩmaacionaga irĩ kũraya magacikũngũĩra, makiumbũraga atĩ no ageni na agendi gũkũ thĩ.” (Ahib. 11:13) Hatarĩ nganja, wĩtĩkio wao harĩ Ngai na ũkuruhanu wao hamwe nake nĩguo wamateithirie gũtengʼera kĩhĩtahĩtano-inĩ marĩ na ũkirĩrĩria.

15. Nĩ kĩĩ gĩatindĩkaga Musa gũtũũra ũrĩa aatũũraga?

15 Musa ndungata ya Jehova nĩ kĩonereria kĩngĩ kĩega thĩinĩ wa ‘aira acio aingĩ mahaana ta itu.’ Musa aatigire mũikarĩre mwega wa ũtonga, ‘agĩthuura kũnyariranĩrio na andũ a Ngai.’ Nĩ kĩĩ kĩamũtindĩkaga gwĩka ũguo? Paulo ataarĩirie ũũ: “Nĩ ũndũ nĩaatanyĩte kuona kĩheo kĩa ngatho kĩrĩa gĩkaheanwo. . . . Nĩ gũkorũo nĩaakirĩrĩirie, ta monanĩte na Ũrĩa ũtangĩoneka.” (Thoma Ahibirania 11:24-27.) Musa ndeetĩkĩrire “gwĩkenia ihinda na mĩago ya wĩhia.” Musa onaga Ngai arĩ wa ma biũ o hamwe na ciĩranĩro ciake nginya akĩonania ũmĩrĩru na ũkirĩrĩria ũkĩrĩte wa ndũire. Eerutanĩirie atekũnoga agĩtongoria Aisiraeli kuuma Misiri gũthiĩ Bũrũri wa Kĩĩranĩro.

16. Musa aagire gũkua ngoro nĩkĩ agirio kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro?

16 O ta Iburahimu, Musa o nake ndaigana kuona ciĩranĩro cia Ngai ikĩhinga. Aisiraeli matigĩtie hanini kũingĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro, Musa eerirũo ũũ: “Kuona nĩũkona bũrũri ũcio wĩ mbere yaku; no rĩrĩ, gũtonya ndũgatonya bũrũri ũcio ngũhe ciana cia Isiraeli.” Gĩtũmi nĩ tondũ hau kabere, marakario nĩ ũremi wa kĩrĩndĩ kĩu, Musa na Haruni, ‘nĩ maagararire watho wa [Ngai] marĩ thĩinĩ wa ciana cia Isiraeli, kũu maĩ-inĩ ma Meriba.’ (Gũcok. 32:51, 52) Hihi Musa nĩ aakuire ngoro kana akĩrakara? Aca. Akĩrathima kĩrĩndĩ kĩu aatirihire na ciugo ici: “Hĩ! Gũkena-rĩ, nĩwe Isiraeli; Nĩ andũ arĩkũ matariĩ tawe, wee rũrĩrĩ rũhonokie nĩ Jehova, O we ũcio ũtuĩkĩte ngo ya ũteithio waku, O na agatuĩka rũhiũ rũa njora rũa ũnene waku?”—Gũcok. 33:29.

Maũndũ Marĩa Tũngĩĩruta

17, 18. (a) Kĩhĩtahĩtano-inĩ giitũ kĩa muoyo-rĩ, tũngĩĩruta atĩa kuuma kũrĩ ‘aira acio mahaana ta itu’? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ tũkaarĩrĩria gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire?

17 Thutha wa kwarĩrĩria maũndũ megiĩ ũtũũro wa amwe a ‘aira acio aingĩ mahaana ta itu,’ hatarĩ nganja nĩ tweruta atĩ nĩguo tũtengʼere kĩhĩtahĩtano gĩkĩ nginya mũico, no mũhaka tũkorũo na wĩtĩkio mũrũmu harĩ Ngai na ciĩranĩro ciake. (Ahib. 11:6) Wĩtĩkio wagĩrĩirũo nĩ gũkorũo ũhutĩtie ũtũũro witũ wothe. Mũgarũ na arĩa matetĩkĩtie-rĩ, ndungata cia Jehova nĩ cikoragwo na mwĩhoko wa mahinda marĩa mokĩte. Nĩ tũhotaga kuona “Ũrĩa ũtangĩoneka” na kwoguo tũgatengʼera kĩhĩtahĩtano-inĩ tũrĩ na ũkirĩrĩria.—2 Kor. 5:7.

18 Kĩhĩtahĩtano gĩa Gĩkristiano ti kĩhũthũ. O na kũrĩ ũguo, no tũhote kũrĩkia kĩhĩtahĩtano kĩrĩa tũrĩ nakĩo. Gĩcunjĩ-inĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire, nĩ tũkaarĩrĩria maũndũ mangĩ mangĩtũteithia.

No Ũhote Gũtaarĩria?

• Paulo aandĩkire ũhoro mũingĩ wĩgiĩ aira ehokeku a tene nĩkĩ?

• Kũhũra mbica ‘tũthiũrũrũkĩirio nĩ aira aingĩ mahaana ta itu’ kũngĩtwĩkĩra ngoro atĩa tũtengʼere tũrĩ na ũkirĩrĩria?

• Weruta atĩa nĩ ũndũ wa gũthoma ũhoro wa aira ehokeku ta Nuhu, Iburahimu, Sara, na Musa?

[Mbica Karatathi-inĩ ka 22]

Iburahimu na Sara nĩ meetĩkĩrire gũtiga mũikarĩre mwega bũrũri-inĩ wa Uru