Ndungata Njĩhokeku cia Tene Ciatongoragio nĩ Roho wa Ngai
‘Jehova Ngai nĩ kũrekia andeketie, we mwene o na roho wake.’—ISA. 48:16.
1, 2. Nĩ kĩĩ kĩrabatarania nĩguo tũgĩe na wĩtĩkio, na kwarĩrĩria ũhoro wa andũ ehokeku a tene gũgũtwĩkĩra ngoro atĩa?
ONA gũtuĩka kũrĩ andũ makoretwo na wĩtĩkio kuuma o hĩndĩ ya Habili-rĩ, “ti andũ othe metĩkĩtie.” (2 Thes. 3:2) Nĩ kĩĩ gĩteithagia mũndũ kũgĩa na wĩtĩkio na gũikara arĩ mwĩhokeku? Ma nĩ atĩ, wĩtĩkio uumanaga na maũndũ marĩa maiguĩtwo kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai. (Rom. 10:17) Wĩtĩkio nĩ gĩcunjĩ kĩa maciaro ma roho mũtheru wa Ngai. (Gal. 5:22, 23) Kwoguo, nĩguo tũkorũo na wĩtĩkio, nĩ tũbataraga roho mũtheru.
2 Gũtirĩ mũndũ ũciaragwo arĩ na wĩtĩkio. Andũ ehokeku a Ngai arĩa tũthomaga ũhoro wao thĩinĩ wa Bibilia maarĩ na “mũũmbĩre ũmwe na ithuĩ.” (Jak. 5:17) Kũrĩ hĩndĩ maagĩaga na nganja, makeigua matarĩ na ũgitĩri, makaaga hinya, ĩndĩ roho wa Ngai ‘nĩ wamekĩraga hinya’ wa kũhiũrania na mathĩna. (Ahib. 11:34) Kwĩruta ũrĩa roho wa Jehova wamateithagia, kũrĩtwĩkĩraga ngoro gũthiĩ na mbere na kũmũtungatĩra tũrĩ na wĩhokeku, makĩria mahinda-inĩ maya wĩtĩkio witũ ũragerio.
Roho wa Ngai nĩ Wateithirie Musa
3-5. (a) Tũmenyaga atĩa atĩ Musa aarutaga mawĩra make kũgerera ũteithio wa roho mũtheru? (b) Kĩonereria kĩa Musa kĩratũruta atĩa ũhoro wĩgiĩ ũrĩa Jehova aheanaga roho wake?
3 Harĩ andũ arĩa othe maarĩ gũkũ thĩ mwaka-inĩ wa 1513 Mbere ya Mahinda Maitũ (M.M.M.), Musa nĩwe ‘warĩ mũhoreri mũno.’ (Ndar. 12:3) Ĩndĩ, Jehova nĩ eehokeire ndugata ĩyo yake yarĩ na wĩnyihia wĩra mũnene wa gũtongoria rũrĩrĩ rwa Isiraeli. Roho wa Ngai wateithirie Musa kũratha, gũtuithania ciira, kwandĩka, gũtongoria, na kũringa ciama. (Thoma Isaia 63:11-14.) O na kũrĩ ũguo, kũrĩ hĩndĩ aakaĩire Ngai, akĩmwĩra atĩ wĩra ũcio nĩ wamũritũhĩire mũno. (Ndar. 11:14, 15) Nĩ ũndũ ũcio Jehova ‘akĩgaya roho ũmwe’ ũrĩa warĩ na Musa akĩũhe athuri 70 nĩguo mamũteithagie wĩra. (Ndar. 11:16, 17) Ona gũtuĩka wĩra ũcio nĩ woonekaga ũrĩ mũritũ-rĩ, Musa ndaaũrutaga na ũhoti wake mwene, o nao athuri acio 70 maathurirũo mamũteithagie matingĩaũrutire na ũhoti wao.
4 Musa nĩ aahetwo roho mũtheru wa kũigana kũhingia wĩra ũcio. O na thutha wa athuri acio kũgaĩrũo roho ũmwe ũrĩa arĩ naguo, Musa aatigirũo arĩ na roho wa kũigana. Musa ndaanyihĩirũo nĩ roho, nao athuri acio matiagĩire na roho mũingĩ makĩria. Jehova atũheaga mũigana wa roho wake kũringana na mabataro maitũ. ‘Ndaheanaga roho akĩũgeraga’ ĩndĩ aũheanaga kũringana na ũrĩa ‘aiyũrĩtwo’ nĩguo.—Joh. 1:16; 3:34.
5 Hihi nĩ harĩ magerio ũrahiũrania namo? Hihi mawĩra maku marathiĩ na mbere na kuongerereka makoya mahinda maku maingĩ? Hihi nĩ ũndũ mũhũthũ harĩ wee kũhingĩria famĩlĩ yaku mabataro ma kĩĩmwĩrĩ na ma kĩĩroho o ũkĩhiũranagia na kuongerereka kwa ngarama ya mũtũũrĩre kana mathĩna ma mwĩrĩ? Hihi harĩ maũndũ maritũ wĩhokeirũo kĩũngano-inĩ? Korũo na ma atĩ kũgerera roho wake, Ngai no akũhe hinya ũrĩa ũrabatara nĩguo ũhiũranie na ũndũ o wothe.—Rom. 15:13.
Roho Mũtheru nĩ Wateithirie Bezaleli Kũgĩa na Ũũgĩ
6-8. (a) Roho wa Ngai wateithirie Bezaleli na Oholiabu gwĩka atĩa? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ wonanagia atĩ Bezaleli na Oholiabu maatongoragio nĩ roho wa Ngai? (c) Kĩonereria kĩa Bezaleli nĩ gĩa gũtũĩkĩra ngoro nĩkĩ?
6 Ũhoro wa Bezaleli ũrĩa watũũraga ihinda-inĩ rĩmwe na Musa, nĩ ũguũragia makĩria ũrĩa roho wa Ngai ũrutaga wĩra. (Thoma Thama 35:30-35.) Bezaleli nĩ aamũrirũo atongorie wĩra wa gwaka indo iria ciabataranagia thĩinĩ wa hema ya gũtũnganwo. Hihi aarĩ na ũũgĩ wa gũthondeka indo mbere ya kũheo wĩra ũcio mũingĩ? No kũhoteke, ĩndĩ wĩra ũrĩa angĩkorũo eerĩgĩte kũruta warĩ wa gũthondeka maturubarĩ bũrũri-inĩ wa Misiri. (Tham. 1:13, 14) Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, Bezaleli angĩahotire atĩa kũhingia wĩra ũcio mũritũ? Jehova ‘aamũiyũririe na roho wake, akĩgĩa na ũũgĩ, o na ũmenyo, na agĩtuĩka mũũhĩgĩrĩru mawĩra ma mĩthemba yothe.’ O na angĩkorũo Bezaleli aarĩ na ũũgĩ wa mũciarĩre wĩgiĩ gũthondeka indo-rĩ, roho mũtheru nĩ watũmire ũũgĩ wake wongerereke. Ũguo noguo gwekĩkire harĩ Oholiabu. No mũhaka akorũo Bezaleli na Oholiabu nĩ maagĩire na ũũgĩ mũingĩ, tondũ makĩria ma kũhingia mawĩra mao, nĩ maarutire andũ angĩ wĩra ũcio. Ĩĩni, Ngai nĩwe watũmire magĩe na ngoro ya kũrutana.
7 Ũndũ ũngĩ wa kũgegania ũrĩa wonanagia atĩ Bezaleli na Oholiabu maatongoragio nĩ roho wa Ngai, nĩ ũrĩa indo iria maathondekire ciatũũrire matukũ maingĩ. Indo iria maathondekire nĩ ciahũthagĩrũo o na mĩaka ta 500 thutha ũcio. (2 Maũ. 1:2-6) Ngũrani na athondeki a indo a mahinda maya, Bezaleli na Oholiabu matiigana kwandĩka marĩĩtwa mao kana gwĩkĩra rũũri rwao indo-inĩ iria maathondekire. Jehova nĩwe wacokereirũo nĩ ngumo ciothe nĩ ũndũ wa wĩra ũrĩa maarutire.—Tham. 36:1, 2.
8 Mahinda-inĩ maya, no tũkorũo na wĩra mũritũ ũrĩa ũngĩbatara ũũgĩ wa mwanya, ta wa gwaka, gũcaba mabuku, kũbanga irũrũngano, gũteithĩrĩria hĩndĩ ya icanjama, na kwaranĩria na mandagĩtarĩ ũhoro wa mũrũgamo witũ wa Kĩĩmaandĩko wĩgiĩ thakame. Rĩmwe na rĩmwe mawĩra macio marutagwo nĩ andũ marĩ na ũũgĩ wamo, ĩndĩ kaingĩ marutagwo nĩ erutĩri matarĩ na ũũgĩ mũingĩ wa mawĩra macio. Roho wa Ngai nĩguo ũmateithagia. Hihi ũrĩ warega wĩra mũna ũtungata-inĩ wa Jehova, ũkeyona atĩ ndũrĩ na ũhoti wa kũũruta ta andũ arĩa angĩ? Ririkana atĩ, roho wa Jehova no ũtũme ũũgĩ na ũhoti waku wongerereke nĩguo ũhingie wĩra o wothe ũrĩa angĩkũhe.
Joshua Aatooririe nĩ Ũndũ wa Ũteithio wa Roho wa Ngai
9. Gwekĩkire atĩa harĩ Aisiraeli thutha wao kuuma Misiri, na nĩ kĩũria kĩrĩkũ kĩeyumĩririe?
9 Ningĩ roho wa Ngai nĩ watongoririe mũthuri ũngĩ watũũraga ihinda rĩmwe na Musa na Bezaleli. Kahinda kanini thutha wa Aisiraeli kuuma Misiri, Amaleki nĩ maabangire njama ya gũtharĩkĩra andũ a Ngai. Rĩarĩ ihinda rĩa Aisiraeli rĩa kwĩgitĩra. O na gũtuĩka matiakoretwo marũĩte mbaara ĩngĩ, no mũhaka Aisiraeli mangĩarũire mbaara yao ya mbere kuuma moima ũkombo-inĩ. (Tham. 13:17; 17:8) Nĩ haabataranagia mũndũ wa kũmatongoria mbaara-inĩ. Mũndũ ũcio nũũ?
10. Nĩ kĩĩ gĩateithirie Aisiraeli kũhootana matongoretio nĩ Joshua?
10 Joshua nĩwe wathuurirũo. Korũo Joshua nĩ oririo ũmenyeru ũrĩa aarĩ naguo wĩra-inĩ ũcio-rĩ, angĩoigire atĩa? Hihi angĩaririe ũhoro wa gwaka maturubarĩ wĩra ũrĩa aarutĩte arĩ ũkombo-inĩ? Kana hihi angĩagwetire ũhoro wa kũngania maana? Ma nĩ atĩ, gukawe Elishama aarĩ mũtongoria wa mũhĩrĩga wa Efiraimu na aatongoragia arũme 108,100. (Ndar. 2:18, 24; 1 Maũ. 7:26, 27) O na kũrĩ ũguo, Jehova eerire Musa atĩ Joshua nĩwe ũngĩgaatongoria mbũtũ ĩrĩa ĩngĩgaatooria thũ, no ti Elishama kana mũriũ wake Nuni. Mbaara ĩyo yarũirũo nginya riũa rĩgĩthũa. Nĩ ũndũ wa wathĩki wa Joshua na gwĩtĩkĩra biũ gũtongorio nĩ roho mũtheru wa Ngai, Aisiraeli nĩ maahootanire.—Tham. 17:9-13.
11. Tũngĩgaacĩra atĩa ũtungata-inĩ wa Ngai ta Joshua?
11 Thutha ũcio, Joshua ‘aiyũrĩtwo nĩ roho wa ũũgĩ’ nĩ aacokire ithenya rĩa Musa. (Gũcok. 34:9) O na gũtuĩka roho mũtheru ndwamũheire ũhoti ta ũrĩa warĩ na Musa, wa kũratha kana wa kũringa ciama, nĩ wamũhotithirie gũtongoria Isiraeli mbaara-inĩ nginya makĩĩgwatĩra bũrũri wa Kanaani. Mahinda-inĩ maya, no twĩigue tũtarĩ na ũmenyeru kana ũhoti wa kũruta wĩra mũna ũtungata-inĩ witũ. Ĩndĩ hatarĩ nganja, o ta Joshua, nĩ tũrĩgaacĩraga twetĩkĩra gũtongorio biũ nĩ Ngai.—Josh. 1:7-9.
‘Roho wa Jehova Ũgĩkora Gideoni’
12-14. (a) Ũhootani wa thigari 300 harĩ mbũtũ nene ya Amidiani wonanagia atĩa? (b) Jehova omĩrĩirie Gideoni atĩa? (c) Tũũmagĩrĩrio atĩa nĩ Jehova ũmũthĩ?
12 Thutha wa gĩkuũ kĩa Joshua, Jehova nĩ aathire na mbere kuonania ũrĩa hinya wake ũngĩtũma andũ arĩa ehokeku magaacĩre. Ibuku rĩa Atiirĩrĩri Bũrũri nĩ rĩkoragwo na ũhoro mũingĩ wa andũ ‘meekĩrirũo hinya rĩrĩa maahinyĩrĩrĩkĩte.’ (Ahib. 11:34) Kũgerera roho mũtheru, Ngai nĩ aateithirie Gideoni kũrũĩrĩra andũ Ake. (Atiir. 6:34) Ĩndĩ thigari cia Amidiani ciarĩ nyingĩ mũno gũkĩra iria Gideoni aarĩ nacio. Ciarĩ thigari 4 cia Amidiani harĩ mũthigari 1 wa Isiraeli. Maitho-inĩ ma Jehova thigari icio nyinyi cia Isiraeli ciarĩ nyingĩ mũno. Eerire Gideoni maita merĩ anyihie thigari icio nginya igĩkorũo irĩ thigari 450 cia Amidiani harĩ mũthigari 1 wa Isiraeli. (Atiir. 7:2-8; 8:10) O na thigari icio irĩ nyinyi ũguo Jehova nĩ aarĩ hamwe nacio. Mangĩagĩire na ũhootani-rĩ, hihi nĩ kũrĩ mũndũ ũngĩerahire atĩ ũhootani ũcio woimana na kĩyo kana ũũgĩ wa andũ?
13 Gideoni na thigari ciake nĩ meeharĩirie gũthiĩ mbaara-inĩ. Korũo warĩ thĩinĩ wa gakundi kau kanini-rĩ, hihi nĩ ũngĩeiguire ũrĩ na ũgitĩri ũkĩmenyaga wega atĩ iguoya na arĩa maaikaraga matehũgĩte nĩ meerũo macooke mũciĩ? Kana hihi ũngĩaiguaga ũiyũrĩtwo nĩ maĩ nda weciria ũrĩa maũndũ mangĩrigĩrĩria? Tũtirabatara kwĩgereria ũrĩa Gideoni aiguaga. Tũrĩ na ma atĩ eekire o ũrĩa eerĩtwo eke! (Thoma Atiirĩrĩri Bũrũri 7:9-14.) Jehova ndaigana kũrũithia Gideoni nĩ ũndũ wa kũũria onio ũira wa atĩ Jehova nĩ angĩakorirũo hamwe nake. (Atiir. 6:36-40) Handũ ha ũguo, eekĩrire wĩtĩkio wake hinya.
14 Ũhoti wa Jehova wa kũhonokania ndũrĩ gĩthimi. No ahote kũhonokia andũ ake kuuma mathĩna-inĩ ma mĩthemba yothe, na no eeke ũguo akĩhũthĩra andũ arĩa maroneka ta matarĩ na hinya kana ũhoti. Rĩmwe na rĩmwe no twĩigue tũtarĩ na hinya kana tuone atĩ tũtirĩ na ũndũ wa gwĩka rĩrĩa tũrĩ thĩna-inĩ. Tũtingĩrĩgĩrĩra kĩama ta Gideoni, ĩndĩ tũrĩ na ũtongoria mũingĩ na ũira mũiganu kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai na kũgerera ithondeka rĩake rĩrĩa rĩtongoragio na roho. (Rom. 8:31, 32) Ciĩranĩro cia Jehova cia wendo ciĩkagĩra wĩtĩkio witũ hinya na igatũma tũkorũo na ma atĩ kũna nĩwe Mũteithia witũ.
‘Roho wa Jehova Ũgĩkora Jefitha’
15, 16. Mũirĩtu wa Jefitha aarĩ mwerekera mwega nĩkĩ, na ũndũ ũcio ũrekĩra aciari ngoro atĩa?
15 Ta wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩngĩ. Rĩrĩa Aisiraeli meeharagĩria kũrũa na Aamoni, roho wa Jehova ‘ũgĩkora Jefitha.’ Nĩ ũndũ wa kwĩrirĩria ũhootani nĩguo Jehova agoocithio-rĩ, Jefitha eehĩtire atĩ Ngai angĩamũteithirie gũtooria Aamoni, angĩamũrutĩire mũndũ wa mbere ũrĩa ũngĩamũthaaganire akiuma mbaara-inĩ. Rĩrĩa aacokire, thutha wa kũhoota Aamoni, mũirĩtu wake nĩwe wamũthaaganire atengʼerete. (Atiir. 11:29-31, 34) Hihi ũcio nĩ ũndũ wakorire Jefitha atawĩrĩgĩrĩire? Aca, tondũ aarĩ na mwana o ũmwe tu. Aahingirie mwĩhĩtwa wake na njĩra ya kũrutĩra Jehova mũirĩtu wake amũtungatagĩre nyũmba-inĩ ya Ngai kũu Shilo. Tondũ mwarĩ wa Jefitha aarĩ mũthathaiya mwĩhokeku wa Jehova-rĩ, aarĩ na ma atĩ mwĩhĩtwa wa ithe nĩ waagĩrĩirũo nĩ kũhingio. (Thoma Atiirĩrĩri Bũrũri 11:36.) Roho wa Jehova nĩ wamaheire o erĩ hinya ũrĩa maabataraga.
16 Mwarĩ wa Jefitha aahotete atĩa gũkũria roho ta ũcio wa kwĩima? Hatarĩ nganja kuona kĩyo na wĩyamũrĩri wa ithe harĩ Ngai, nĩkuo kwamũteithĩtie gũkũria wĩtĩkio. Inyuĩ aciari-rĩ, kĩonereria kĩanyu nĩ kĩonagwo nĩ ciana cianyu. Matua manyu nĩ monanagia kana ciugo cianyu nĩ itwaranaga na wĩtĩkio wanyu. Ciana cianyu nĩ cionaga kĩyo kĩanyu mahoya-inĩ na ũrutani wanyu mwega o hamwe na kĩonereria kĩanyu gĩa gũtungatĩra Jehova na ngoro yothe. Ũndũ ũcio, kwahoteka ũteithie ciana cianyu ciĩrirĩrie mũno gũtungatĩra Jehova. Ũndũ ũcio nĩ ũrĩmũrehagĩra gĩkeno.
‘Roho wa Jehova Ũgĩkora’ Samusoni
17. Roho wa Ngai wahotithirie Samusoni gwĩka atĩa?
17 Ta wĩcirie ũhoro wa ngerekano ĩngĩ. Hĩndĩ ĩrĩa Aisiraeli maatahirũo nĩ Afilisiti, ‘roho wa Jehova ũgĩitĩka kũhĩka’ Samusoni nĩguo akamakũũre. (Atiir. 13:24, 25) Samusoni akĩheo ũhoti wa gwĩka ciĩko cia hinya na cia magegania. Rĩrĩa Afilisiti maagucĩrĩirie Aisiraeli makĩnyita Samusoni, “Roho wa Jehova ũkĩmũkora na hinya mũnene, nayo mĩhĩndo ĩo ohetwo nayo moko ĩgĩtuĩka o ta ũguta ũcinĩtwo na mwaki, nayo mĩnyamũ ĩo aakĩohetwo nayo ĩkĩgũa thĩ, ĩkĩmuuma njara.” (Atiir. 15:14) O na thutha wa Samusoni kũnyihĩrũo nĩ hinya wa mwĩrĩ nĩ ũndũ itua rĩake rĩũru, nĩ eekĩrirũo hinya nĩ ũndũ wa ‘wa wĩtĩkio.’ (Ahib. 11:32-34; Atiir. 16:18-21, 28-30) Roho wa Jehova nĩ warutire wĩra thĩinĩ wa Samusoni na njĩra ya mwanya maũndũ-inĩ maritũ. Maũndũ macio maandĩkirũo tene nĩ matwĩkagĩra ngoro mũno. Atĩa?
18, 19. (a) Maũndũ marĩa Samusoni eeyoneire matũheaga ũmĩrĩru ũrĩkũ? (b) Wagunĩka atĩa nĩ ũndũ wa kwĩruta ũhoro wa cionereria cia andũ ehokeku gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?
18 Hinya wa roho mũtheru ũrĩa twĩhokaga noguo ũrĩa Samusoni eehokaga. Twĩhokaga hinya ũcio rĩrĩa rĩothe tũraruta wĩra ũrĩa Jesu aaheire arũmĩrĩri ake wa ‘kũhunjagia, na kũrutagĩra andũ ũira mũkinyanĩru.’ (Atũm. 10:42, New World Translation of the Holy Scriptures) Ũhoti wa kũruta wĩra ũcio ndwĩrehaga guo mwene. Tũrĩ na gĩkeno kĩnene kuona atĩ Jehova nĩ ahũthagĩra roho wake gũtũteithia tũhingie mawĩra ma mĩthemba mĩingĩ marĩa atwĩhokeire! Kwoguo, tũkĩruta wĩra ũcio, no tuuge ta mũnabii Isaia atĩ: ‘Jehova Ngai nĩ kũrekia andeketie, we mwene o na roho wake.’ (Isa. 48:16) Ĩĩni, roho wa Ngai nĩguo ũtũtũmĩte! Tũrutaga wĩra ũcio na ngoro iitũ yothe tũrĩ na ma atĩ Jehova nĩ arĩagĩragia ũhoti witũ wa gwĩka maũndũ o ta ũrĩa eekire harĩ Musa, Bezaleli, na Joshua. Tũrĩhũthagĩra ‘rũhiũ rwa roho, nĩruo ũhoro wa Ngai,’ tũrĩ na ũmĩrĩru atĩ nĩ arĩtũheaga ũhoti o ta ũrĩa aaheire Gideoni, Jefitha, na Samusoni. (Ef. 6:17, 18) Twehoka Jehova atũteithie kũhiũrania na moritũ, tũrĩkoragwo na hinya mũingĩ kĩĩroho o ta ũrĩa Samusoni aarĩ na hinya mũingĩ kĩĩmwĩrĩ.
19 Hatarĩ nganja, Jehova nĩ arathimaga arĩa marũmagia biũ ũthathaiya wa ma. O ũrĩa tũretĩkĩra gũtongorio nĩ roho mũtheru wa Ngai, noguo wĩtĩkio witũ ũrĩgaacĩraga. Nĩ tũgaakenera kwĩruta ũhoro wa maũndũ mamwe ma gũcanjamũra ngoro thĩinĩ wa Maandĩko ma Kĩgiriki ma Gĩkristiano. Maũndũ macio nĩ makaaguũria ũrĩa roho wa Jehova warutaga wĩra harĩ ndungata ciake njĩhokeku mbere na thutha wa Bendegothito ya 33 Mahinda Maitũ (M.M.), hĩndĩ ya karine ya mbere. Tũkaarĩrĩria maũndũ macio thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩrĩa kĩrũmĩrĩire.
Ũrekĩrũo ngoro atĩa nĩ kũmenya ũrĩa roho wa Ngai warutire wĩra harĩ . . .
• Musa?
• Bezaleli?
• Joshua?
• Gideoni?
• Jefitha?
• Samusoni?
[Mbica karatathi-inĩ ka 24]
Roho wa Ngai no ũtwĩkĩre hinya mũingĩ kĩĩroho ta ũrĩa wekĩrire Samusoni hinya kĩĩmwĩrĩ
[Mbica karatathi-inĩ ka 23]
Aciari, kĩyo kĩanyu nĩ kĩhutagia ciana cianyu