Hihi Gũkorũo Ũrĩ Mũndũ Mwega no Gũgũteithie Gũgaakorũo na Ũtũũro Mwega?

Kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ mũndũ gũkorũo arĩ mwega no kũmũteithie kũgĩa na ũtũũro mwega mahinda marĩa maroka. Kwa ngerekano, andũ kuuma gĩcigo kĩa Asia nĩ maheete gĩtĩo ciugo ciaarĩtio nĩ mũthomi wetagwo Confucius (551-479 Mbere ya Mahinda Maitũ) ũrĩa waugire: “Ũrĩa ũtangĩenda gwĩkwo nĩ andũ angĩ, o nawe ndũkameke ũguo.”a

ŨNDŨ WĨKAGWO NĨ ANDŨ AINGĨ

Andũ aingĩ metĩkĩtie atĩ mũndũ gũkorũo na mĩtugo mĩega no kũmũteithie gũkorũo na ũtũũro mwega mahinda marĩa maroka. Nĩ mageragia gũkorũo marĩ andũ marĩ na gĩtĩo, magakũria mĩtugo mĩega, makahingia itemi rĩao ũtũũro-inĩ, na magatũũria thamiri theru. Mũtumia ũmwe wĩtagwo Linh kuuma Vietnam aaugire ũũ: “Ndatũũrĩte njĩtĩkĩtie atĩ ingĩatũũrire ndĩ mwĩhokeku na itarĩ ũcuke, nĩ ingĩarathimirũo.”

Mũtumia ũcio akĩihũrĩra andũ athĩni irio.

Andũ amwe nĩ matindĩkagwo nĩ wĩtĩkio wao gwĩka maũndũ mega. Mũthuri ũmwe wĩtagwo Hsu-Yun ũikaraga Taiwan aaugire ũũ: “Ndarutĩtwo atĩ ciĩko iria mũndũ ekaga arĩ muoyo nĩcio ciamũraga kana agaatũũra ũtũũro mwega arĩkia gũkua, kana agaatũũra anyamarĩkaga.”

MAUMĨRĨRA MAKORETWO MARĨ MARĨKŨ?

Mũtumia o ũcio anyitĩte kaana gake hwaĩ-inĩ, anogete na arĩ na kĩeha.

Ũhoro wa ma nĩ atĩ, rĩrĩa tweka andũ arĩa angĩ maũndũ mega nĩ tũgunĩkaga mũno. O na kũrĩ ũguo, andũ aingĩ arĩa merutanagĩria gwĩka andũ arĩa angĩ maũndũ mega nĩ monaga atĩ ti hingo ciothe maumĩrĩra makoragwo marĩ mega. Mũtumia ũmwe wĩtagwo Shiu Ping, ũikaraga Hong Kong aaugire ũũ: “Maũndũ marĩa ngereire ũtũũro-inĩ, nĩ mandeithĩtie kuona atĩ andũ arĩa mekaga maũndũ mega ti hingo ciothe marathimagwo. Nĩ ndageragia ũrĩa wothe ingĩahotire kũrũmbũiya famĩlĩ yakwa na gũkorũo ndĩ mũndũ mwega. No kĩhiko gĩakwa nĩ kĩaharaganire, na mũthuri wakwa agĩtũtiganĩria tũrĩ na mũrũ wakwa.”

Andũ aingĩ nĩ monete atĩ ti hingo ciothe ndini iteithagia andũ gũkorũo marĩ ega. Mũtumia ũmwe wĩtagwo Etsuko ũikaraga Japan aaugire ũũ: “Nĩ ndanyitanĩire na ndini ĩmwe na ngĩheo wĩra wa gũtongoragia andũ ethĩ. Nĩ ndamakire kuona ũrĩa andũ ndini-inĩ ĩyo maarĩ na mĩthiĩre mĩũru, ũrĩa maarũagĩrĩra ũnene, na makaga wĩhokeku ũhoro-inĩ wĩgiĩ kũhũthĩra mbeca iria ciahothagwo.”

“Nĩ ndageragia ũrĩa wothe ingĩahotire kũrũmbũiya famĩlĩ yakwa na gũkorũo ndĩ mũndũ mwega. No kĩhiko gĩakwa nĩ kĩaharaganire, na mũthuri wakwa agĩtũtiganĩria tũrĩ na mũrũ wakwa.”—SHIU PING, HONG KONG

Andũ amwe arĩa makoragwo merutĩire mũno maũndũ-inĩ ma ndini nĩ makuaga ngoro rĩrĩa macemania na maũndũ moru. Ũguo nĩguo Van, mũtumia ũmwe kuuma Vietnam aaiguaga. Aaugire ũũ: “O mũthenya ndagũraga matunda, mahũa, na irio na ngaciruta irĩ magongona nĩ ũndũ wa maguka maitũ ma tene, ndĩna mwĩhoko atĩ nĩ ngona irathimo thutha-inĩ. O na thutha wa gwĩka ciĩko icio ciothe njega na kũruta magongona kwa ihinda rĩa mĩaka mĩingĩ, mũthuri wakwa nĩ aarwarire mũrimũ mũũru mũno. Thutha ũcio, mũirĩtu wakwa wathiĩte gũthomera bũrũri-inĩ ũngĩ nĩ aakuire arĩ o mũnyinyi.”

NĨKĨ MŨNDŨ GŨKORŨO ARĨ MWEGA TI KŨIGANU?

Mũndũ gũkorũo arĩ mwega nĩ ũndũ wa bata, no ũndũ ũcio wiki ndũngĩtũma agaakorũo na ũtũũro mwega mahinda marĩa maroka. Nĩkĩ hihi? Ta rora ũrĩa Maandĩko Matheru moigĩte.

TI ANDŨ OTHE MEKAGA MAŨNDŨ MEGA

“Mũndũ ũmwe tu mwĩhia no athũkie maũndũ maingĩ mega.”—KOHELETHU 9:18.

O na gũtuĩka no ũkorũo ũkĩĩrutanĩria mũno gũkorũo ũrĩ mũndũ mwega, ihinda rĩaku rĩũkĩte no rĩigwo ũgwati-inĩ nĩ ciĩko cia andũ amwe eyendi. Kwa ngerekano, rĩrĩa kuoimĩra mũrimũ mũũru wa kũgwatanio, no wĩrutanĩrie mũno kũrũmĩrĩra mawatho marĩa maigĩtwo nĩ thirikari, o ũgĩĩthemaga gũkuhanĩrĩria mũno na andũ arĩa angĩ. No kũngĩthiĩ atĩa andũ amwe mangĩrega gwathĩkĩra mawatho macio? Ciĩko ciao no ikorũo ikĩiga ũgwati-inĩ ũgima wa mwĩrĩ wa andũ arĩa marageria gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire.

ANDŨ NO MAKORŨO MATOĨ WEGA ŨNDŨ ŨRĨA MWEGA NA MŨŨRU NĨ ŨRĨKŨ

“Kũrĩ njĩra yonekaga ĩrĩ njagĩrĩru harĩ mũndũ, no marigĩrĩrio-inĩ ĩtongoragia gĩkuũ-inĩ.”—THIMO 14:12.

Andũ aingĩ maneka maũndũ metĩkĩtie biũ atĩ maarĩ mega, no thutha-inĩ makamenya atĩ matiarĩ mega. Gũkorũo mũndũ arĩ na mĩoroto mĩega, gũtimũgiragĩrĩria ndagacemanie na maumĩrĩra ma matua matarĩ mega.

GŨTIRĨ MŨNDŨ ŨĨ WA RŨCIŨ

“Mũtiũĩ ũrĩa ũtũũro wanyu ũgaakorũo ũhaana rũciũ.”—JAKUBU 4:14.

O na mũndũ ũrĩa mwega atĩa no akue gũterĩgĩrĩirũo. Kwa ngerekano, ihinda-inĩ rĩa mũrimũ wa Korona, andũ aingĩ nĩ maakuire makĩgeria kũhonokia mĩoyo ya andũ arĩa angĩ. Ningĩ ta wĩcirie ũhoro wa mũtumia ũmwe wĩtagwo Liting kuuma bũrũri-inĩ wa China, ũrĩa ithe aakuire thutha wa aksidenti ya ngaari. Aaugire ũũ: “Ndiataũkagĩrũo kĩrĩa kĩngĩatũmire mũndũ mwega ta ũcio akue. Baba aarĩ mũndũ wĩ kĩyo, mwĩnyihia, na mwĩhokeku. Nowe tu wakuire hĩndĩ ya aksidenti ĩyo.”

Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia mũndũ gũgaakorũo na ũtũũro mwega mahinda marĩa maroka, angĩkorũo mũndũ gũkorũo arĩ mwega ti kũiganu? Nĩguo tuone macokio ma kĩũria kĩu, nĩ tũrabatara ũtaaro kuuma kĩhumo kĩngĩĩhokeka, ũrĩa ũngĩtũteithia gũcokia ciũria citũ na kũmenya kĩrĩa kĩngĩtũteithia gũkorũo na ũtũũro mwega mahinda marĩa maroka. Tũngĩruta kũ ũtaaro ta ũcio?

a Nĩguo wone ũhoro makĩria wĩgiĩ maũndũ marĩa Confucius aarutanire, rora gĩcunjĩ kĩa 7 kĩa ibuku rĩa Jitihada ya Ainabinadamu ya Kutafuta Mungu, kĩbungo kĩa 31-35, rĩrĩa rĩcabĩtwo nĩ Aira a Jehova na no ũrĩrute Intaneti-inĩ thĩinĩ wa www.jw.org/sw.