Mbica ĩronania njukwaa na kĩbandĩko kĩrĩ igũrũ rĩayo
1922 MĨAKA IGANA RĨMWE MĨTHIRU
“NGAI . . . nĩ atũheaga ũhootani kũgerera . . . Jesu Kristo!” (1 Kor. 15:57) Ciugo icio iria ciathuurĩtwo irĩ rĩandĩko rĩa mwaka wa 1922, nĩ ciaheaga Arutwo a Bibilia ũũma wa atĩ nĩ mangĩarathimirũo nĩ ũndũ wa wĩhokeku wao. Na hatarĩ nganja mwaka-inĩ ũcio Jehova nĩ aarathimire ahunjia acio maarĩ kĩyo. Nĩ aamarathimire tondũ nĩ maambĩrĩirie gwĩcabĩra na kwĩnyitithanĩria mabuku mao, na makĩambĩrĩria gũkinyĩria andũ ndũmĩrĩri makĩhũthĩra redio. Thutha-inĩ mwaka o ũcio wa 1922, Jehova nĩ aarathimire andũ ake o rĩngĩ. Arutwo a Bibilia nĩ maathiire kĩgomano-inĩ kĩmwe kĩririkanagwo mũno Cedar Point, Ohio, Amerika (US). Maũndũ marĩa maarĩrĩirio kĩgomano-inĩ kĩu, nĩ mahutĩtie wĩra wa ithondeka rĩa Jehova nginya ũmũthĩ.
“RĨCIRIA RĨA GŨCANJAMŨRA”
O ũrĩa wĩra wa kũhunjia wakũraga, noguo mabuku maingĩ maabataranagia. Ariũ a Ithe witũ a Betheli ya Brooklyn nĩ maacabaga ngathĩti, no maarĩhaga kambuni cia gũcaba imacabĩre mabuku. Thutha wa ihinda kambuni ĩrĩa yamacabagĩra mabuku nĩ yaremirũo nĩ gũcaba mabuku ma kũigana ma kũhũthĩra ũtungata-inĩ kwa ihinda rĩa mĩeri mĩingĩ. Nĩ ũndũ ũcio, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford nĩ ooririe Mũrũ wa Ithe Witũ Robert Martin ũrĩa warũgamagĩrĩra wĩra wa gũcaba kana no mambĩrĩrie gwĩcabĩra mabuku.
Kĩganda kĩrĩa kĩarĩ Concord Street taũni-inĩ ya Brooklyn, New York
Mũrũ wa Ithe Witũ Martin aaugire: “Rĩu rĩarĩ rĩciria rĩa gũcanjamũra tondũ nĩ kuuga nĩ tũngĩambĩrĩirie kĩganda gĩa gũcaba mabuku.” Ariũ a Ithe witũ nĩ maakomborire nyũmba yarĩ 18 Concord Street taũni-inĩ ya Brooklyn, na makĩgũra indo iria ciabataranagia.
Ti andũ othe maakenirio nĩ ariũ a Ithe witũ kwambĩrĩria gwĩcabĩra mabuku. Mũrũgamĩrĩri wa kambuni ĩrĩa yamacabagĩra mabuku nĩ aaceerire kĩganda-inĩ kĩrĩa ariũ a Ithe witũ maambĩrĩirie. Aaugire: “Mũrĩ na macini njega mũno ya gũcaba mabuku, no gũtirĩ o na ũmwe wanyu ũĩ kũmĩhũthĩra. Mĩeri ĩtandatũ ĩgĩthira mũgũkorũo mũmĩthũkangĩtie yothe.”
Mũrũ wa Ithe Witũ Martin aaugire: “Ciugo icio ciaiguĩkaga ta irĩ cia ma, no nĩ tuoĩ atĩ Mwathani nĩ angĩatũteithirie tondũ hingo ciothe akoragwo hamwe na ithuĩ.” Mũrũ wa Ithe Witũ Martin aaragia ma, tondũ kahinda kanini thutha ũcio, twacabaga mabuku 2,000 o mũthenya.
Ariũ a Ithe witũ marũgamĩte hakuhĩ na macini cia gũcaba kĩganda-inĩ kĩu
KŨHUNJĨRIA ANDŨ AINGĨ KŨGERERA REDIO
Makĩria ma gũcaba mabuku, andũ a Jehova nĩ maambĩrĩirie kũhũthĩra njĩra njerũ gũkinyĩria andũ ũhoro mwega, ya kũmemerekia kũgerera redio. Mũthenya wa Kiumia thutha wa mĩaraho Februarĩ 26, 1922, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford nĩ aarutire mĩario yake ya mbere redio-inĩ. Mĩario ĩyo yarĩ na kĩongo “Andũ Milioni Nyingĩ Arĩa Marĩ Muoyo Rĩu Matigaakua,” na aamĩrutĩire ceceni-inĩ ya redio ya KOG thĩinĩ wa Los Angeles, California, Amerika (US).
Andũ ta 25,000 nĩ maathikĩrĩirie mĩario ĩyo. Amwe ao nĩ maatũmire marũa ma gũcokia ngatho nĩ mũbango ũcio. Marũa mamwe maaumĩte kũrĩ Willard Ashford, ũrĩa waikaraga Santa Ana, California. Nĩ aacokeirie Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford ngatho nĩ ũndũ wa mĩario yake ya gũcanjamũra. Aacokire akiuga ũũ: “Gwitũ mũciĩ kwarĩ na andũ atatũ arwaru matangĩahotire kuuma nyũmba, kwoguo tũtingĩahotire gũka gũthikĩrĩria mĩario yaku o na angĩkorũo wamĩrutagĩra kũndũ gũkuhĩ na mũciĩ.”
Ciumia iria ciarũmĩrĩire, nĩ kwamemerekirio mĩario ĩngĩ mĩingĩ. Mũthia-inĩ wa mwaka ũcio, ngathĩti ya Mũrangĩri yaugĩte atĩ “andũ ta 300,000 nĩ maamũkĩrĩte ũhoro mwega kũgerera redio.”
Nĩ ũndũ wa maumĩrĩra macio mega, Arutwo a Bibilia nĩ maatuire itua rĩa gwaka ceceni ya redio mũgũnda-inĩ ũmwe warĩ gĩcigĩrĩra-inĩ gĩa Staten, kĩrĩa gĩtaarĩ kũraihu na Betheli ya Brooklyn. Mĩaka ĩrĩa yarũmĩrĩire, Arutwo a Bibilia nĩ maahũthĩrire ceceni ĩyo ya WBBR kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki na gĩkĩro kĩnene.
“ADV”
Ngathĩti ya Mũrangĩri ya Juni 15, 1922, nĩ yamenyithanirie atĩ nĩ gũgaakorũo na kĩgomano Cedar Point, Ohio, kuuma Septemba 5 nginya 13, 1922. Arutwo a Bibilia magĩkinya kĩgomano-inĩ kĩu nĩ maahĩahĩaga mũno gũthikĩrĩria.
Mĩario-inĩ yake ya mbere, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford eerire athikĩrĩria ũũ: “Ndĩ na ma biũ atĩ Mwathani nĩ . . . ekũrathima kĩgomano gĩkĩ, na atigĩrĩre atĩ ũira mũnene nĩ waheanwo gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe mbere ĩyo.” Arĩa maarutire mĩario kĩgomano-inĩ kĩu nĩ maaikaraga magĩkĩraga ngoro aarĩ na ariũ a Ithe witũ kũnyitanĩra wĩra-inĩ wa kũhunjia.
Andũ marĩ kĩgomano-inĩ gĩa Cedar Point, Ohio, mwaka-inĩ wa 1922
Mũthenya wa Njumaa Septemba 8, andũ ta 8,000 maaiyũrĩte nyũmba ĩyo ya mũcemanio metereire na mĩĩto mĩnene mĩario ya Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford. Nĩ meerĩgagĩrĩra atĩ nĩ angĩamataarĩirie ũrĩa ndemwa “ADV” ciaugĩte, iria ciaandĩkĩtwo karatathi-inĩ ga kũnyita andũ ũgeni. Rĩrĩa andũ maaikaraga thĩ, hatarĩ nganja amwe nĩ moonire gĩtambaya kĩnene gĩakũnjĩtwo gĩgacuurio njukwaa-inĩ. Arthur Claus, ũrĩa wokĩte kĩgomano-inĩ kĩu kuuma Tulsa, Oklahoma, Amerika (US), nĩ oonire handũ ha gũikara angĩahotire kũigua wega. Ndwarĩ ũndũ mũhũthũ kuona handũ ta hau tondũ kĩgomano-inĩ kĩu gũtiarĩ na indo cia kuongerera mũgambo.
“Twathikagĩrĩria na kinyi kiugo o gĩothe”
Nĩguo gũtikagĩe ũndũ ũkwagagia andũ meciria, mũikarĩri gĩtĩ aamenyithanirie atĩ andũ arĩa maacereirũo matingĩetĩkĩririo kũingĩra nyũmba-inĩ ĩyo ya mũcemanio hĩndĩ ya mĩario ya Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford. Thaa 3:30 rũcinĩ, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford aambĩrĩirie mĩario yake na kũgweta ciugo ici cia Jesu irĩ thĩinĩ wa Mathayo 4:17: “Ũthamaki wa igũrũ nĩ ũkuhĩrĩirie.” Rĩrĩa aataaragĩria ũrĩa andũ maangĩaiguire ũhoro wa Ũthamaki, aaugire ũũ: “Jesu we mwene aaugire atĩ ihinda-inĩ rĩa gũkorũo kuo gwake, nĩ angĩkaaruta wĩra wa kũgetha andũ ake, na nĩ angĩkeyũnganĩria andũ arĩa ehokeku na a ma.”
Mũrũ wa Ithe Witũ Claus ũrĩa waikarĩte nyũmba-inĩ ĩyo ya mũcemanio aaugire ũũ: “Twathikagĩrĩria na kinyi kiugo o gĩothe.” No o rĩmwe nĩ aaiguire ũũru mwĩrĩ na akĩbatara kuuma nja. Eekire ũguo o na gũtuĩka ndeendaga kuuma tondũ nĩ aamenyaga atĩ ndegwĩtĩkĩrio gũcoka mĩario ya Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford ĩgĩthiaga na mbere.
Thutha wa ndagĩka cigana ũna nĩ aambĩrĩirie kũigua wega. Aaugire atĩ rĩrĩa aacokaga nyũmba-inĩ ĩyo ya mũcemanio, nĩ aaiguire andũ makĩhũũra hĩ na hinya kũu thĩinĩ. Ũndũ ũcio nĩ watũmire ahĩahĩe na akĩenda kũmenya nĩ kĩĩ kĩrathiĩ na mbere. Aatuire itua atĩ no mũhaka angĩathikĩrĩirie gĩcunjĩ kĩrĩa gĩatigarĩte kĩa mĩario ĩyo o na akorũo angĩabatarire kũhamba nyũmba igũrũ nĩguo eke ũguo. Mũrũ wa Ithe Witũ Claus, ũrĩa warĩ na mĩaka 23 hĩndĩ ĩyo, nĩ oonire ũrĩa angĩahambire igũrũ. Mĩanya ya kũingĩria ũtheri yarĩ mĩhingũre, na rĩrĩa aamĩkuhĩrĩirie aaugire atĩ nĩ aahotire kũigua mĩario wega biũ.
No Arthur ndaarĩ wiki. Kwarĩ na ariũ a Ithe witũ angĩ kũu nyũmba igũrũ. Ũmwe wao, Frank Johnson, agĩthiĩ kũrĩ we akĩmũũria, “Hihi no ũkorũo na kahiũ kogĩ ka mũhuko?”
Arthur akĩmwĩra, “Ĩĩ ndĩ nako.”
Nake Frank akĩmwĩra, “Jehova nĩ akũhũthĩra gũcokia mahoya maitũ. Nĩ wona gĩtambaya gĩkĩ kĩnene gĩkũnje? Nĩ kĩbandĩko kĩohereirũo mĩcumarĩ-inĩ ĩno. Thikĩrĩria Njanji na kinyi.a Rĩrĩa ariuga, ‘na no mũhaka mwanĩrĩre, mwanĩrĩre,’ ũtinie mĩkanda ĩno ĩna.”
Kwoguo Arthur akĩnyita kahiũ, na marĩ hamwe na ariũ a Ithe witũ acio angĩ magĩeterera kũigua ciugo iria ingĩamamenyithirie ihinda rĩa kũrenga mĩkanda ĩyo. Thutha wa ihinda inini, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford nĩ aakinyĩrĩire gĩcunjĩ kĩrĩa kĩarĩ kĩa bata makĩria mĩario-inĩ yake. Arĩ na ũcanjamũku mũnene na erutĩire biũ, Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford aanĩrĩire akiuga: “Tuĩkai aira ehokeku na a ma a Mwathani. Thiĩi na mbere kũrũa nginya rĩrĩa matigari mothe ma Babuloni magaakorũo mathirĩte. Heanai ndũmĩrĩri kũndũ guothe. Thĩ yothe no mũhaka ĩmenye atĩ Jehova nĩ Ngai na atĩ Jesu Kristo nĩ Mũthamaki wa athamaki na Mwathani wa athani. Ũyũ nĩguo mũthenya wa mĩthenya. Onei, rĩu Mũthamaki nĩ arathana! Inyuĩ nĩ inyuĩ a kũmũmenyithania harĩ kĩrĩndĩ. Nĩ ũndũ ũcio anĩrĩrai, anĩrĩrai, anĩrĩrai, Mũthamaki na Ũthamaki wake!”
Arthur aaugire atĩ we na ariũ a Ithe witũ acio angĩ nĩ maatinirie mĩkanda ĩyo na kĩbandĩko kĩu gĩgĩkũnjũka wega. Kĩbandĩko kĩu kĩarĩ na ciugo “Anĩrĩrai Mũthamaki na Ũthamaki (Advertise the King and Kingdom),” iria ciatwaranaga na ndemwa “ADV.”
WĨRA WA BATA
Kĩgomano kĩu gĩa Cedar Point nĩ gĩateithirie ariũ a Ithe witũ kũiga meciria mao harĩ wĩra wa bata wa kũhunjia Ũthamaki, na andũ arĩa maarĩ na ngoro ya kwĩrutĩra nĩ maakenire kũnyitanĩra wĩra-inĩ ũcio. Kolpota (ũrĩa rĩu wĩtagwo painia) ũmwe kuuma Oklahoma, Amerika (US), aandĩkire ũũ: “Andũ a gĩcigo kĩrĩa twahunjagia maarutaga wĩra kware na maarĩ athĩni mũno.” Aaugire atĩ kaingĩ andũ mathoma ndũmĩrĩri ĩrĩa yakoragwo ngathĩti-inĩ ya Golden Age, no kũrĩra maarĩraga. Aaugire ũũ: “Nĩ twakenaga mũno tondũ nĩ twahotaga kũmoomĩrĩria.”
Arutwo acio a Bibilia nĩ moonanirie atĩ nĩ mooyaga na ũritũ ciugo ici cia Jesu thĩinĩ wa Luka 10:2: “Magetha nĩ maingĩ, no aruti wĩra nĩ anini.” Mwaka ũcio ũgĩthira, nĩ meehotorete o na makĩria gũkĩra hĩndĩ ĩngĩ o yothe kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki na gĩkĩro kĩnene.
a Rĩmwe na rĩmwe Mũrũ wa Ithe Witũ Rutherford nĩ eetagwo “Njanji” tondũ kũrĩ hĩndĩ aarutĩte wĩra wa njanji gĩcigo-inĩ kĩa Missouri, Amerika (US).