GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 47
RWĨMBO NA. 103 Arĩithi nĩ Iheo
Mũrũ wa Ithe Witũ—Hihi nĩ Wĩigĩire Muoroto wa Gũtuĩka Mũthuri wa Kĩũngano?
“Mũndũrũme angĩkorũo nĩ arerutanĩria gũtuĩka mũrori, nĩ arerirĩria wĩra mwega.”—1 TIM. 3:1.
ŨNDŨ ŨRĨA WARĨRĨIRIO
Tũkwarĩrĩria ithimi imwe cia Kĩĩmaandĩko iria mũrũ wa Ithe witũ agĩrĩirũo gũkorũo ahingĩtie nĩguo agĩrĩre gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano.
1-2. Athuri a kĩũngano mehokeirũo mawĩra marĩkũ?
ANGĨKORŨO nĩ ũtungatĩte kwa ihinda ũrĩ ndungata ya kĩũngano, no kũhoteke nĩ ũrerutanĩria nĩguo wagĩrĩre gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano. Hihi no wende kũrutaga “wĩra mwega” ũrĩa athuri a kĩũngano mahingagia?—1 Tim. 3:1.
2 Hihi mũthuri wa kĩũngano ehokeirũo mawĩra marĩkũ? Akoragwo arĩ mũhari-inĩ wa mbere wĩra-inĩ wa kũhunjia, akehokerũo wĩra wa kũrutana na kũrĩithia ngʼondu cia Jehova, na gwĩkĩra kĩũngano hinya kũgerera ciugo na kĩonereria gĩake. Nĩkĩo Bibilia ĩtaga athuri a kĩũngano “iheo,” nĩ ũndũ wa kĩyo kĩao.—Ef. 4:8.
3. Mũrũ wa Ithe witũ angĩka atĩa nĩguo agĩrĩre gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano? (1 Timotheo 3:1-7; Tito 1:5-9)
3 Ũngĩka atĩa nĩguo wagĩrĩre gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano? Maũndũ marĩa maroragwo nĩgetha mũndũ agĩrĩre gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano ti ta marĩa maroragwo nĩguo mũndũ andĩkwo wĩra. Kaingĩ kĩrĩa kĩroragwo nĩguo mũndũ andĩkwo wĩra, nĩ kana arĩ na ũũgĩ na ũhoti ũrĩa ũrabatarania wa kũruta wĩra ũcio. Ngũrani na ũguo, rĩrĩa mũndũ arathuthurio kana nĩ aragĩrĩra gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano, to ũhoti wa kũhunjia na kũrutana ũroragwo. No mũhaka akorũo ahingĩtie ithimi cia Kĩĩmaandĩko ciĩgiĩ athuri a kĩũngano iria igwetetwo thĩinĩ wa 1 Timotheo 3:1-7 na Tito 1:5-9. (Thoma.) Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ tũkwarĩrĩria ũrĩa athuri a kĩũngano mabatiĩ gũkorũo maigĩte kĩonereria maũndũ-inĩ maya matatũ: gũkorũo na ngumo njega thĩinĩ na nja wa kĩũngano, gũtongoria famĩlĩ ciao na njĩra njega, na gũkorũo mehaarĩirie gũtungatĩra kĩũngano.
KORŨO NA NGUMO NJEGA
4. ‘Gũkorũo ũtarĩ ũcuke’ nĩ kuuga atĩa?
4 Nĩguo wagĩrĩre gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano, no mũhaka ‘ũkorũo ũtarĩ ũcuke,’ na ũguo nĩ kuuga gũkorũo na ngumo njega, tondũ mĩthiĩre yaku nĩ mĩega. Ningĩ nĩ wagĩrĩirũo gũkorũo na “ũira mwega kuuma harĩ andũ arĩa marĩ nja.” O na gũtuĩka andũ matarĩ etĩkia no mamenererie wĩtĩkio waku, wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ mwĩhokeku ũndũ matangĩkĩrĩra nganja mĩthiĩre yaku. (Dan. 6:4, 5) No wĩyũrie ũũ, ‘Hihi nĩ ngoragwo na ngumo njega thĩinĩ na nja wa kĩũngano?’
5. Ũngĩonania atĩa atĩ nĩ “wendete maũndũ mega”?
5 Ũngĩkorũo “wendete maũndũ mega,” nĩ ũrĩroraga ngumo njega cia andũ arĩa angĩ na ũkamagaathĩrĩria nĩ ũndũ wacio. Ningĩ nĩ ũrĩkoragwo wĩhaarĩirie gwĩkĩra arĩa angĩ maũndũ mega, o na ũgeka makĩria ma ũrĩa mangĩrĩgĩrĩra. (1 Thes. 2:8) Nĩkĩ ngumo ĩyo nĩ ya bata mũno harĩ athuri a kĩũngano? Tondũ nĩ mabataraga kũhũthĩra mahinda mao maingĩ kũrĩithia rũũru rwa Ngai, na kũrũmbũiya mawĩra marĩa mehokeirũo. (1 Pet. 5:1-3) O na kũrĩ ũguo, gĩkeno kĩrĩa magĩaga nakĩo nĩ ũndũ wa gũtungatĩra arĩa angĩ gĩkĩrĩte ũndũ o wothe mangĩkorũo meimĩte.—Atũm. 20:35.
6. Gũkorũo ũrĩ “mũnyitani ũgeni” nĩ kuuga atĩa? (Ahibirania 13:2, 16; ningĩ rora mbica.)
6 No wonanie ũrĩ “mũnyitani ũgeni” na njĩra ya gwĩkagĩra andũ arĩa angĩ maũndũ mega, nginya arĩa matarĩ arata aku a hakuhĩ. (1 Pet. 4:9) Ibuku rĩmwe rĩa gũtaarĩria Bibilia riugaga atĩ mũndũ mũnyitani ũgeni onagia nginya andũ atoĩ ũtugi, na agakorũo ehaarĩirie kũmanyita ũgeni gwake mũciĩ. No wĩyũrie, ‘Hihi nĩ ndĩ ngumo ya kũnyita andũ ũgeni nginya arĩa tũtoyaine?’ (Thoma Ahibirania 13:2, 16.) Mũndũ mũnyitani ũgeni nĩ endete kũgayana kĩrĩa arĩ nakĩo na andũ arĩa angĩ, nginya arĩa matarĩ na ũhoti mũnene wa kĩĩmbeca na ndungata ingĩ cia Jehova, ta arori a mũthiũrũrũko na arĩa mokaga kũruta mĩario kuuma ciũngano ingĩ.—Kĩam. 18:2-8; Thim. 3:27; Luk. 14:13, 14; Atũm. 16:15; Rom. 12:13.
Famĩlĩ ĩmwe ĩkĩnyita ũgeni mũrori wa mũthiũrũrũko na mũtumia wake (Rora kĩbungo gĩa 6)
7. Mũthuri wa kĩũngano onanagia atĩa atĩ ‘ndendete mbeca’?
7 Ningĩ wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ mũndũ “ũtendete mbeca.” Ũguo nĩ kuuga ndwĩkagĩrĩra mũno gũcaria mbeca. Gũtekũmakania kana wĩ mũtongu kana mũthĩni, ũigaga maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ waku. (Mat. 6:33) Ũhũthagĩra mahinda maku, hinya, na indo ciaku gũthathaiya Jehova, kũrũmbũiya famĩlĩ yaku, na gũtungatĩra kĩũngano. (Mat. 6:24; 1 Joh. 2:15-17) Wĩyũrie ũũ, ‘Ngoragwo na mawoni marĩkũ kwerekera mbeca? Hihi nĩ njiganagĩra na indo cia o mũhaka, kana thingataga mũno mbeca na gũcaria indo nyingĩ cia kĩĩmwĩrĩ?’—1 Tim. 6:6, 17-19.
8. Ũngĩonania atĩa atĩ wĩ “mũndũ wĩkaga maũndũ na ũigananĩru” na “wĩgiragĩrĩria”?
8 No mũhaka ũkorũo ũrĩ “mũndũ wĩkaga maũndũ na ũigananĩru” na “wĩgiragĩrĩria” maũndũ-inĩ mothe ma ũtũũro wake. Ũguo nĩ kuuga ndũkĩragia njano maũndũ-inĩ ta kũrĩa, kũnyua, kwĩhumba na muonekanĩre waku, na maũndũ-inĩ ma gwĩkenia. Ndũtengʼeranagia na maũndũ ma kĩĩrĩu marĩa maragathĩrĩrio thĩinĩ wa thĩ. (Luk. 21:34; Jak. 4:4) Ningĩ nĩ wĩgiragĩrĩria na njĩra ya gũikara ũhooreire o na rĩrĩa warakario. Na nĩ wĩthemaga ‘ũrĩĩu,’ o na nginya kũnyua njohi nyingĩ. Wĩyũrie ũũ, ‘Hihi ũtũũro-inĩ wakwa nĩ nyonanagia atĩ ndĩ mũndũ wĩkaga maũndũ na ũigananĩru na wĩgiragĩrĩria?’
9. Gũkorũo na “meciria mega” na “mĩbango mĩega” nĩ kuuga atĩa?
9 Gũkorũo ũrĩ na “meciria mega” nĩ kuuga nĩ ũhũthagĩra motaaro ma Bibilia ũgĩtua matua. Nĩ ũndũ wa gwĩcũranagia motaaro macio ma Bibilia na njĩra ndikĩru, nĩ ũgĩte ũũgĩ na ũtaũku wa kũhiũrania na maũndũ matiganĩte ũtũũro-inĩ. Kwoguo handũ ha kũhiũha gũtua itua, nĩ wambaga gũthuthuria ũhoro wothe nĩguo ũtue itua rĩrĩa rĩagĩrĩire. (Thim. 18:13) Nĩ ũndũ ũcio, nĩ ũhotaga gũtua matua mega mararingana na mwĩcirĩrie wa Jehova. Ningĩ gũkorũo na “mĩbango mĩega” nĩ kuuga nĩ wĩkaga maũndũ na mũtaratara mwega na nĩ ũigaga mahinda. Na andũ nĩ moĩ atĩ ũrĩ mũndũ wa kwĩhokeka na ũrũmagĩrĩra ũtongoria. Ngumo icio twarĩrĩria no igũteithie gũkorũo na rĩĩtwa rĩega. Rekei rĩu twarĩrĩrie ithimi cia Kĩĩmaandĩko iria mũthuri wa kĩũngano abatiĩ gũkorũo ahingĩtie nĩguo akorũo arĩ kĩonereria kĩega harĩ gũtongoria famĩlĩ yake.
IGA KĨONERERIA KĨEGA HARĨ GŨTONGORIA FAMĨLĨ YAKU
10. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ mũthuri arũgamagĩrĩra “nyũmba yake mwene na njĩra njega”?
10 Angĩkorũo nĩ wendaga gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano na nĩ ũhikanĩtie, ririkana atĩ o na famĩlĩ yaku nĩ ĩbatiĩ kũiga kĩonereria kĩega. Kwoguo nĩ wagĩrĩirũo gũkorũo ‘ũkĩrũgamĩrĩra nyũmba yaku mwene na njĩra njega.’ Ũguo nĩ kuuga ũbatiĩ kũrũmbũiya na gũtongoria famĩlĩ yaku na njĩra ya wendo. Ũndũ ũmwe wagĩrĩirũo gwĩka nĩ kũmĩtongoria maũndũ-inĩ mothe makonainie na ũthathaiya witũ. Ũndũ ũcio nĩ wa bata nĩkĩ? Mũtũmwo Paulo aaugire: “Mũndũ angĩkorũo ndoĩ kũrũgamĩrĩra nyũmba yake mwene-rĩ, angĩkĩhota atĩa kũrũmbũiya kĩũngano kĩa Ngai?”—1 Tim. 3:5.
11-12. Mũndũ ũrenda gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano angĩhutio atĩa nĩ mĩthiĩre ya ciana ciake? (Ningĩ rora mbica.)
11 Angĩkorũo ũrĩ mũciari, ciana ciaku ciagĩrĩirũo gũkorũo irĩ “[njathĩki] na cioyaga maũndũ na ũritũ.” Kwoguo nĩ ũrabatara gũciruta na gũcimenyeria na njĩra ya wendo. Ma nĩ atĩ ciana ciaku nĩ ibatiĩ gũthaaka na gũkenera ũtũũro o ta ciana iria ingĩ. No ũngĩcimenyeria wega no ikorũo irĩ njathĩki, irĩ na gĩtĩo, na mĩtugo mĩega. Ningĩ nĩ wagĩrĩirũo kwĩrutanĩria gũteithia ciana ciaku kũgĩa na ũrata mwega na Jehova, kũrũmĩrĩra motaaro ma Bibilia, na gũciteithia ikinyĩrĩre kũbatithio.
12 Ciana ciaku ibatiĩ gũkorũo ‘ciĩtĩkĩtie, na itathitangagĩrũo waganu kana ũremi.’ Mwana ũrĩ o rungu rwa aciari ake angĩka mehia maritũ-rĩ, hihi ithe angĩhutio atĩa nĩ ũndũ ũcio? Angĩkorũo ithe nĩ aaregeririe maũndũ akĩaga kũmenyeria na kũrũnga mwana ũcio, no age kwagĩrĩra gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano.—Rora ngathĩti ya Mnara wa Mlinzi ya Oktomba 15, 1996, kar. 21, kĩb. 6-7.
Ciongo cia famĩlĩ nĩ mamenyeragia ciana ciao gũtungatĩra Jehova na kĩũngano (Rora kĩbungo gĩa 11)
KORŨO WĨHAARĨIRIE GŨTUNGATĨRA KĨŨNGANO
13. Ũngĩonania atĩa atĩ ‘ndũnyitagĩrĩra mawoni maku’ na atĩ ‘ndũrĩ mwĩĩkĩrĩro’?
13 Ariũ a Ithe witũ arĩa monanagia ngumo cia Gĩkristiano makoragwo marĩ ũteithio mũnene harĩ kĩũngano. Mũndũ “ũtanyitagĩrĩra mawoni make” nĩ athingataga thayũ. Ningĩ nĩ athikagĩrĩria arĩa angĩ na akageria gũtaũkĩrũo nĩo. Kwa ngerekano-rĩ, hihi no ũkorũo wĩhaarĩirie kũnyita mbaru itua rĩrĩa rĩretĩkanĩrio nĩ athuri arĩa angĩ angĩkorũo rĩtiragarara motaaro ma Bibilia, o na akorũo uuma na mawoni ngũrani? Nakuo gũkorũo ‘ũtarĩ na mwĩĩkĩrĩro’ nĩ kuuga ndũtindĩkagĩrĩria andũ meke maũndũ ũrĩa wee ũrenda, ĩndĩ nĩ ũthikagĩrĩria mawoni mao. (Kĩam. 13:8, 9; Thim. 15:22) Ningĩ ũbatiĩ gũkorũo ũrĩ mũndũ “ũtarĩ wa ngũĩ” na “ũtarakaraga na ihenya.” Ũguo nĩ kuuga waragĩria andũ na njĩra ya ũtugi na ũhooreri, handũ ha gũkararania nao na kũmaarĩria na njĩra ĩtarĩ ya gĩtĩo. Ũngĩkorũo wendete “thayũ” nĩ ũrĩĩrutanagĩria kũũthingata o na rĩrĩa ũtarĩ ũndũ mũhũthũ gwĩka ũguo. (Jak. 3:17, 18) Ciugo ciaku cia ũtugi no ciororoiye ngoro cia andũ, nginya arĩa mangĩkorũo magĩgũũkĩrĩra.—Atiir. 8:1-3; Thim. 20:3; 25:15; Mat. 5:23, 24.
14. Nĩkĩ mũndũ “ũratuĩkire Mũkristiano ica ikuhĩ” ndangĩagĩrĩra gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano? Mũndũ angĩonania atĩa atĩ nĩ “mwĩhokeku”?
14 Mũthuri wa kĩũngano ndagĩrĩire gũkorũo arĩ mũndũ “ũratuĩkire Mũkristiano ica ikuhĩ.” O na gũtuĩka to nginya ũkorũo ũikarĩte mĩaka mĩingĩ kuuma wabatithio, nĩ ũrabatara ihinda rĩiganu nĩguo ũgimare kĩĩroho. Ũtanatuĩka mũthuri wa kĩũngano, no nginya ũkorũo wonanĩtie atĩ o ta Jesu, ũrĩ mwĩnyihia na nĩ wĩhaarĩirie gweterera nginya rĩrĩa Jehova arĩkwĩhokera mĩeke ya ũtungata. (Mat. 20:23; Afil. 2:5-8) Na no wonanie atĩ ũrĩ “mwĩhokeku” harĩ Jehova na njĩra ya kũrũmia ithimi ciake cia ũthingu, na kũrũmĩrĩra ũtongoria wa ithondeka rĩake.—1 Tim. 4:15.
15. Hihi no nginya mũthuri wa kĩũngano akorũo arĩ na kĩheo gĩa kũruta mĩario? Taarĩria.
15 Maandĩko monanagia wega atĩ arori nĩ mabatiĩ gũkorũo na “ũhoti wa kũrutana.” Hihi ũguo nĩ kuuga no nginya ũkorũo na kĩheo gĩa kũruta mĩario? Aca. Kũrĩ athuri aingĩ a kĩũngano matakoragwo na kĩheo gĩa kũruta mĩario, no nĩ marutanaga wega mũno ũtungata-inĩ na magakinyĩra ngoro cia andũ hĩndĩ ya maceera ma ũrĩithi. (Ringithania 1 Akorintho 12:28, 29 na Aefeso 4:11.) O na kũrĩ ũguo, nĩ ũrabatara gũthiĩ na mbere kwagagĩria ũhoti waku wa kũrutana. Ũngĩka ũguo atĩa?
16. Ũngĩagagĩria atĩa ũhoti waku wa kũrutana? (Ningĩ rora mbica.)
16 Ciugo “ũrũmagia kiugo kĩrĩa kĩa wĩhokeku” ironania atĩ nĩguo ũtuĩke mũrutani mwega, nĩ ũbatiĩ gũtigĩrĩra atĩ morutani maku na ũtaaro o wothe ũraheana uumĩte Kiugo-inĩ kĩa Ngai. Ũguo nĩ kuuga nĩ ũbatiĩ gũkoragwo na kĩyo gĩa gũthomaga Bibilia na mabuku maitũ. (Thim. 15:28; 16:23) Ũgĩthoma, roraga ũrĩa Maandĩko mataarĩirio mabuku-inĩ maitũ, nĩgetha ũkamataaragĩria na njĩra o ta ĩyo. Na rĩrĩa ũrarutana, geragia gũkinyĩra ngoro cia athikĩrĩria aku. Ningĩ no wagagĩrie ũhoti waku wa kũrutana ũngĩhoyaga athuri arĩa marĩ na ũmenyeru ũtaaro na ũkaũrũmĩrĩra. (1 Tim. 5:17) Athuri a kĩũngano nĩ magĩrĩirũo gũkorũo marĩ na ũhoti wa “gwĩkĩrana ngoro;” no ningĩ rĩmwe nĩ mabataraga “gũkaania” kana kũrũnga aarĩ na ariũ a Ithe witũ. Ĩndĩ hingo ciothe mabatiĩ gwĩka ũguo na njĩra ya ũtugi. Ũngĩkorũo na ngumo ya ũhooreri na wendo na ũgatigĩrĩra ũrutani waku wĩhocetie Kiugo-inĩ kĩa Ngai, nĩ ũrĩkoragwo ũrĩ mũrutani mwega tondũ ũregerekania na Mũrutani ũrĩa Mũnene, Jesu Kristo.—Mat. 11:28-30; 2 Tim. 2:24.
Ndungata ya kĩũngano ĩgĩkenera mweke wa kwĩruta njĩra cia kũrutana kuumana na mũthuri wa kĩũngano ũrĩ na ũmenyeru. Ndungata ĩyo ya kĩũngano ĩrũgamĩte mbere ya gĩcicio ĩkĩĩmenyeria kũruta mĩario (Rora kĩbungo gĩa 16)
WĨRUTANĨRIE GŨKINYĨRA MWEKE ŨCIO
17. (a) Nĩ kĩĩ kĩngĩteithia ndungata ya kĩũngano gũkinyĩra mweke wa gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ athuri a kĩũngano mabatiĩ kũririkana rĩrĩa marathuthuria kana mũrũ wa Ithe witũ nĩ aragĩrĩra kwamũrũo? (Rora gathandũkũ “Koragwoi na Ũigananĩru Mũgĩthuthuria Arĩa Mangĩamũrũo.”)
17 Thutha wa gũthuthuria ithimi iria mũndũ abatiĩ kũhingia nĩguo atuĩke mũthuri wa kĩũngano, ndungata imwe cia kĩũngano no cione ta itangĩkinyĩra mweke ũcio. No ririkana atĩ Jehova o hamwe na ithondeka rĩake matiĩrĩgagĩrĩra ũhingie ithimi icio na njĩra nginyanĩru. (1 Pet. 2:21) Ningĩ roho wa Jehova nĩguo ũteithagia mũndũ gũkũria ngumo cia kwagĩrĩra. (Afil. 2:13) Hihi harĩ na ngumo ũrabatara kũrutĩra wĩra? Hoya Jehova igũrũ rĩgiĩ ũndũ ũcio. Thuthuria ũhoro wĩgiĩ ngumo ĩyo, na ũrie mũthuri ũmwe wa kĩũngano agũteithie kuona ũrĩa ũngĩmĩrutĩra wĩra.
18. Ndungata cia kĩũngano irekĩrũo ngoro gwĩka atĩa?
18 Reke ithuothe ariũ a Ithe witũ, nginya arĩa makoretwo marĩ athuri a kĩũngano, tũthiĩ na mbere gũkũria ngumo iria ciarĩrĩrio gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ. (Afil. 3:16) Angĩkorũo ũrĩ ndungata ya kĩũngano, wĩrutanĩrie gũkinyĩra muoroto wa gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano. Hoya Jehova ũmwĩre akũmenyerie nĩguo akũhũthĩre o na makĩria ũtungata-inĩ wake na kĩũngano-inĩ. (Isa. 64:8) Jehova arokũrathima ũkĩĩrutanĩria gũkinyĩra mweke ũcio wa gũtuĩka mũthuri wa kĩũngano.
RWĨMBO NA. 101 Kũrutithania Wĩra twĩ na Ũrũmwe