Roho Mũtheru nĩ Kĩĩ?
Macokio ma Bibilia
Roho mũtheru nĩ hinya wa Ngai wa gwĩka maũndũ. (Mika 3:8; Luka 1:35) Ngai atũmaga roho wake na njĩra ya kwerekeria hinya wake handũ o hothe angĩenda nĩguo ahingie wendi wake.—Thaburi 104:30; 139:7.
Thĩinĩ wa Bibilia, kiugo “roho” gĩtaũrĩtwo kuumana na kiugo gĩa Kĩhibirania ruʹach na kiugo gĩa Kĩngiriki pneuʹma. Maita maingĩ, ciugo icio ihũthagĩrũo kwaria ũhoro wĩgiĩ hinya wa Ngai wa gwĩka maũndũ, kana roho wake. (Kĩambĩrĩria 1:2) O na kũrĩ ũguo, Bibilia nĩ ĩhũthĩrĩte ciugo icio kwaria ũhoro wĩgiĩ maũndũ mangĩ ta:
Mĩhũmũ.—Habakuku 2:19; Kũguũrĩrio 13:15.
Rũhuho.—Kĩambĩrĩria 8:1; Johana 3:8.
Hinya ũrĩa ũhotithagia ciũmbe iria Ngai ombĩte ikorũo muoyo.—Ayubu 34:14, 15.
Mwerekera wa mũndũ.—Ndari 14:24.
Ngai na ciũmbe ingĩ cia roho ta araika.—1 Athamaki 22:21; Johana 4:24.
Maũndũ macio mothe marũgamĩrĩirũo nĩ ciugo icio, maronania kĩndũ andũ matangĩhota kuona no moimĩrĩro makĩo nĩ monekaga. Na njĩra o ta ĩyo, roho wa Ngai, “o ta rũhuho, nduonekaga, ndũngĩnyitĩka na nĩ ũrĩ hinya.”—An Expository Dictionary of New Testament Words, by W. E. Vine.
Ningĩ Bibilia nĩ ĩtaga roho mũtheru wa Ngai “moko” make kana “ciara” ciake. (Thaburi 8:3; 19:1; Luka 11:20; ringithania na Mathayo 12:28.) O ta ũrĩa bundi ahũthagĩra moko make na ciara ciake kũruta wĩra wake, no taguo Ngai ahũthĩrĩte roho wake mũtheru gũtũma kũgĩe na:
Thĩ na igũrũ.—Thaburi 33:6; Isaia 66:1, 2.
Bibilia.—2 Petero 1:20, 21.
Ciama iria ciaringagwo nĩ ndungata ciake cia mahinda ma tene na kũmahotithia kũhunjia na kĩyo.—Luka 4:18; Atũmwo 1:8; 1 Akorintho 12:4-11.
Ngumo njega iria andũ arĩa mamwathĩkagĩra monanagia.—Agalatia 5:22, 23.
Roho mũtheru ti Ngai
Gũkorũo Bibilia yarĩtie ũhoro wa roho mũtheru ta arĩ “moko” ma Ngai, “ciara” cia Ngai, kana “mĩhũmũ” yake, nĩ kuonanagia wega atĩ roho mũtheru ti Ngai. (Thama 15:8, 10) Moko ma bundi matingĩruta wĩra mategũtongorio nĩ meciria make na mwĩrĩ wake; ũguo no taguo roho wa Ngai ũrutaga wĩra kũringana na ũrĩa araũtongoria. (Luka 11:13) Ningĩ Bibilia nĩ ĩringithanagia roho wa Ngai na maĩ na ĩkonania atĩ roho ũcio nĩ ũhutanĩtie na maũndũ ta wĩtĩkio na ũmenyo. Maũndũ macio mothe monanagia atĩ roho mũtheru ti Ngai.—Isaia 44:3; Atũmwo 6:5; 2 Akorintho 6:6.
Bibilia nĩ ĩheanĩte rĩĩtwa rĩa Jehova Ngai na rĩa Mũrũwe, Jesu Kristo, no gũtirĩ handũ ĩheanĩte rĩĩtwa rĩa roho mũtheru. (Isaia 42:8; Luka 1:31) Rĩrĩa Stefano, ũrĩa woragirũo nĩ ũndũ wa wĩtĩkio wake oonirio kĩoneki kĩa igũrũ na njĩra ya kĩama, oonire o Jehova na Jesu, no ndoonire roho mũtheru. Bibilia yugaga ũũ: “We [Stefano] aiyũrĩtwo nĩ roho mũtheru, akĩrora igũrũ akĩona riri wa Ngai na wa Jesu arũgamĩte guoko-inĩ kwa ũrĩo kwa Ngai.” (Atũmwo 7:55) Roho mũtheru, o guo hinya wa Ngai, nĩguo warutaga wĩra thĩinĩ wa Stefano, ũkĩmũhotithia kuona kĩoneki kĩu.
Mawoni mahĩtanu megiĩ roho mũtheru
Mawoni mahĩtanu: Roho mũtheru nĩ Ngai na nĩ gĩcunjĩ kĩa Ũtatũ, ta ũrĩa honanĩtio thĩinĩ wa 1 Johana 5:7, 8 Bibilia-inĩ ya The Bible in Gikũyũ.
Ũrĩa kũrĩ: Thĩinĩ wa 1 Johana 5:7, 8, Bibilia ya The Bible in Gikũyũ nĩ yongereire ciugo ici: “Igũrũ, . . . Ithe witũ, na Ũhoro, na Roho Mũtheru; nao atatũ nĩ ũmwe. Gũkũ thĩ nakuo aira nĩ atatũ.” O na kũrĩ ũguo, athuthuria nĩ monete atĩ ciugo icio itiandĩkirũo nĩ mũtũmwo Johana na kwoguo itiagĩrĩire gũkorũo Bibilia-inĩ. Profesa ũmwe wĩtagwo Bruce M. Metzger aandĩkire ũũ: “Hatirĩ nganja atĩ ciugo icio nĩ cia maheeni na itirĩ na kĩhooto gĩa gũkorũo thĩinĩ wa Kĩrĩkanĩro Kĩrĩa Kĩerũ.”—A Textual Commentary on the Greek New Testament.
Mawoni mahĩtanu: Bibilia nĩ yaragia ũhoro wĩgiĩ roho mũtheru ta arĩ mũndũ, na ũndũ ũcio ũkonania atĩ roho mũtheru nĩ Ngai.
Ũrĩa kũrĩ: Rĩmwe na rĩmwe Maandĩko nĩ maragia ũhoro wĩgiĩ roho mũtheru ta arĩ mũndũ. Kwa ngerekano, Jesu nĩ aaririe ũhoro wa roho mũtheru ta arĩ mũndũ akĩwĩta “mũteithia” (paraclete) ũrĩa ũngĩkaruta ũira, atongorie, aarie, aigue, amenyithanie maũndũ, agoocithie Jesu, na aamũkĩre indo. (Johana 16:7-15)
No ũndũ ũcio ndũronania atĩ roho mũtheru nĩ Ngai. O na Bibilia nĩ yaragia ũhoro wĩgiĩ ũũgĩ, mehia, na gĩkuũ, ta arĩ mũndũ. (Thimo 1:20; Aroma 5:17, 21) Kwa ngerekano, yonanagia atĩ ũũgĩ nĩ ũrĩ “ciĩko” na “ciana,” na ĩkonania atĩ mehia nĩ maheenagĩrĩria na makoragana.—Mathayo 11:19; Luka 7:35; Aroma 7:11.
Mawoni mahĩtanu: Kũbatithio thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa roho mũtheru kuonanagia atĩ roho mũtheru nĩ Ngai.
Ũrĩa kũrĩ: Rĩmwe na rĩmwe Bibilia nĩ ĩhũthagĩra kiugo “rĩĩtwa” kũrũgamĩrĩra ũnene kana wathani. (Gũcokerithia Maathani 18:5, 19-22; Esiteri 8:10) Mũndũ ũbatithĩtio “thĩinĩ wa rĩĩtwa rĩa” roho mũtheru, nĩ ataũkagĩrũo nĩ hinya wa roho mũtheru na itemi rĩa roho ũcio harĩ kũhingia wendi wa Ngai.—Mathayo 28:19.
Mawoni mahĩtanu: Atũmwo a Jesu na arutwo angĩ a karine ya mbere meetĩkĩtie atĩ roho mũtheru nĩ Ngai.
Ũrĩa kũrĩ: Bibilia ndiugĩte ũguo, na historĩ o nayo ndĩonanĩtie ũguo. Ibuku rĩa Encyclopædia Britannica riugaga atĩ ũrutani wa atĩ roho mũtheru nĩ ta Ngai, waambĩrĩirie Mũcemanio-inĩ wa Constantinople mwaka-inĩ wa 381 Mahinda Maitũ. Hĩndĩ ĩyo kwarĩ mĩaka makĩria ma 250 thutha wa atũmwo othe gũkua.