Tũrĩ “Agendi” Thĩinĩ wa Thĩ Ĩno Njũru
‘Acio othe-rĩ, maarũmĩtie ũhoro wa gwĩtĩkia makiumbũraga atĩ no ageni na agendi gũkũ thĩ.’—AHIB. 11:13.
1. Jesu oigire arũmĩrĩri ake maagĩrĩirũo nĩ gũikara atĩa marĩ thĩinĩ wa thĩ ĩno?
JESU akĩaria ũhoro wa arutwo ake oigire: ‘Marĩikaraga gũkũ thĩ.’ Agĩcoka akiuga ũũ: “Ti a gũkũ thĩ, o ta ũguo niĩ na niĩ itarĩ wa gũkũ thĩ.” (Joh. 17:11, 14) Na njĩra ĩyo, Jesu agĩtaarĩria cararũkũ ũrĩa arũmĩrĩri ake a ma maagĩrĩirũo nĩ gũikara thĩinĩ wa “thĩ” ĩno, ĩrĩa ngai wayo arĩ Shaitani. (2 Kor. 4:4) O na gũtuĩka maatũũraga thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru-rĩ, arũmĩrĩri a Jesu matiarĩ a gũkũ thĩ. Marĩ thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ maarĩ “ageni na agendi.”—1 Pet. 2:11.
Maatũũraga ta “Agendi”
2, 3. Tũngiuga Enoku, Nuhu, na Iburahimu na Sara maatũũraga marĩ “ageni na agendi gũkũ thĩ” na njĩra ĩrĩkũ?
2 Kuuma o hĩndĩ ya tene, ndungata njĩhokeku cia Jehova ikoretwo irĩ ngũrani na andũ arĩa matetigĩrĩte Ngai a thĩ ĩno. Mbere ya Kĩguũ, Enoku na Nuhu maatũũraga marĩ ‘athiritũ a Ngai.’ (Kĩam. 5:22-24; 6:9) Athuri acio erĩ marĩ na ũmĩrĩru, nĩ maahunjirie matuĩro ma Jehova harĩ thĩ njũru ya Shaitani ya mahinda macio. (Thoma 2 Petero 2:5; Judasi 14, 15.) Nĩ ũndũ wa gũtwarana na Ngai marĩ thĩinĩ wa thĩ ĩtaamwĩtigĩrĩte, Enoku ‘nĩ aakenirie Ngai’ nake Nuhu akĩonania atĩ “aarĩ mũkinyanĩru mariika-inĩ ma ihinda rĩu rĩake.”—Ahib. 11:5; Kĩam. 6:9.
3 Rĩrĩa Iburahimu na Sara meerirũo nĩ Ngai moime bũrũri wao wa Uru-gwa-Akalidei, nĩ maatigire mũtũũrĩre mwega magĩthiĩ gũikaraga mahema-inĩ thĩinĩ wa bũrũri mũgeni. (Kĩam. 11:27, 28; 12:1) Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia-rĩ, Iburahimu, rĩrĩa etirũo, agĩĩtĩka, akiuma kwao athiĩ kũndũ kũrĩa akaheo thutha gũtuĩke igai rĩake; agĩkiuma kũu atoĩ kũrĩa egũthiĩ. Nĩ ũndũ wa gwĩtĩkia agĩikara bũrũri ũrĩa weranĩirũo e mũgeni, ta arĩ mũthamĩri kuo, agatũũraga mahema-inĩ me hamwe na Isaaka na Jakubu, o arĩa maarĩ a kũgaĩrũo hamwe nake kĩĩranĩro o ro kĩu.” (Ahib. 11:8, 9) Paulo akĩaria ũhoro wa ndungata icio njĩhokeku cia Jehova oigire ũũ: “Andũ acio othe-rĩ, maakuire marũmĩtie ũhoro ũcio wa gwĩtĩkia, na matarĩ maahingĩrio ciĩranĩro; ĩndĩ nĩmaacionaga irĩ kũraya magacikũngũĩra, makiumbũraga atĩ no ageni na agendi gũkũ thĩ.”—Ahib. 11:13.
Mũkaana Kũrĩ Aisiraeli
4. Aisiraeli maaheirũo mũkaana ũrĩkũ matanaingĩra bũrũri-inĩ wao?
4 Aisiraeli, njiarũa cia Iburahimu, nĩ maacokire makĩingĩha mũno na macũngĩrĩro-inĩ magĩtuĩka rũrĩrĩ rwarĩ na watho na bũrũri waruo. (Kĩam. 48:4; Gũcok. 6:1) Aisiraeli gũtirĩ hĩndĩ maagĩrĩirũo nĩ kũriganĩrũo atĩ Jehova nĩwe warĩ Mwene bũrũri wao. (Alaw. 25:23) Maatariĩ ta andũ maakomborithĩtio bũrũri ũcio na kwoguo nĩ maagĩrĩirũo nĩ gwathĩkĩra wendi wa Mwene. Makĩria ma ũguo nĩ maagĩrĩirũo nĩ kũririkana atĩ “ti irio ciiki itũũragia mũndũ muoyo,” matiaagĩrĩirũo nĩ kũreka ũtonga wa indo cia kĩĩmwĩrĩ ũtũme mariganĩrũo nĩ Jehova. (Gũcok. 8:1-3) Mbere ya Aisiraeli kwĩgwatĩra bũrũri wao-rĩ, maaheirũo mũkaana ũyũ: “Nĩgũgakinya atĩrĩ, atĩ hĩndĩ ĩrĩa Jehova Ngai waku agagũtwara agũtonyie bũrũri ũcio erĩire mathoguo, Iburahimu, na Isaaka, na Jakubu, na mwĩhĩtwa, atĩ nĩagakũhe, na ũgĩe na matũũra manene mega mũno, marĩa ũtaakĩte wee mwene; o na nyũmba ciiyũrĩte indo nyingĩ njega mũno, na tiwe mwene ũiyũrĩtie; o na marima ma maĩ, na tiwe mwene ũmenjete; o na mĩgũnda ya mĩthabibu na mĩtamaiyũ ĩrĩa ũtaahandire wee mwene, nawe ũrĩage ũkahũna-rĩ, nĩũgakĩĩmeyagĩrĩra ndũkariganĩrũo nĩ Jehova.”—Gũcok. 6:10-12.
5. Jehova aaregire Aisiraeli nĩkĩ, na nĩ rũrĩrĩ rũrĩkũ rwerũ aathurire?
5 Jehova aarĩ na gĩtũmi kĩega gĩa kũmahe mũkaana ũcio. Mahinda-inĩ ma Nehemia, harĩ Alawii maaririkanire maũndũ ma gĩconoko marĩa meekĩkire thutha wa Aisiraeli kwĩgwatĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Aisiraeli maarĩkia kwĩgwatĩra nyũmba njega na magĩa na irio nyingĩ na ndibei-rĩ, ‘magĩkĩrĩa irio, makĩhũna, na makĩnora.’ Makĩremera Ngai, na makĩũraga anabii arĩa Ngai aatũmaga makamahe mĩkaana. Nĩ ũndũ ũcio Jehova akĩmarekereria kũrĩ thũ ciao. (Thoma Nehemia 9:25-27; Hos. 13:6-9) Thutha-inĩ, hĩndĩ ya wathani wa Aroma, Ayahudi matarĩ ehokeku nĩ maatororokirie nginya makĩũraga Mesia ũrĩa weranĩirũo! Jehova akĩmarega na agĩthuura rũrĩrĩ rwerũ, Aisiraeli a kĩĩroho.—Mat. 21:43; Atũm. 7:51, 52; Gal. 6:16.
‘Tũtirĩ a Gũkũ Thĩ’
6, 7. (a) Jesu oigire arũmĩrĩri ake maagĩrĩirũo nĩ gũikara atĩa thĩinĩ wa thĩ ĩno? (b) Nĩkĩ Akristiano a ma matiaagĩrĩirũo gũkorũo marĩ a mũtabarĩre wa Shaitani?
6 O ta ũrĩa hekũgwetetwo hau mbere, Jesu Kristo, o we Mũtwe wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano, nĩ onanirie wega atĩ arũmĩrĩri ake nĩ mangĩkeyamũrania na thĩ ĩno—mũtabarĩre mũru wa Shaitani. Kahinda kanini mbere ya gĩkuũ gĩake, Jesu eerire arutwo ake ũũ: “Mũngĩrĩ a gũkũ thĩ, arĩa a gũkũ thĩ nĩ kwenda mangĩenda arĩa ao; no tondũ mũtirĩ a gũkũ thĩ, tondũ nĩ kũmũthura ndamũthurire thĩinĩ wa arĩa a gũkũ thĩ, nĩkĩo kĩrĩndĩ gĩa gũkũ thĩ kĩmũthũire.”—Joh. 15:19.
7 O ũrĩa Ũkristiano waatheremaga-rĩ, hihi Akristiano nĩ mangĩeingĩririe maũndũ-inĩ ma thĩ o hamwe na mĩtugo yayo na kwoguo matuĩke a gũkũ thĩ? Aca. O harĩa hothe mangĩatũũrire, maagĩrĩirũo nĩ kwĩyamũrania na mũtabarĩre ũyũ wa Shaitani. Mĩaka ta 30 thutha wa gĩkuũ gĩa Kristo, mũtũmwo Petero aandĩkĩire Akristiano arĩa maatũũraga kũndũ gũtiganĩte thĩinĩ wa Roma akĩmeera ũũ: “Endwa akwa, nĩndamũthaitha, mũkĩrĩ o ageni na agendi, atĩ mũtigane na merirĩria marĩa moru ma mwĩrĩ, marĩa marũaga na roho, na mũtũũre na mĩtũũrĩre mĩagĩrĩru, mũikaranĩtie na andũ a Ndũrĩrĩ.”—1 Pet. 1:1; 2:11, 12.
8. Mũthomi ũmwe wa historĩ aataarĩirie atĩa ũrĩa Akristiano a tene maaikaraga thĩinĩ wa thĩ ĩno?
8 Agĩkĩra mũkonde atĩ Akristiano a tene maatũũraga ta “ageni na agendi gũkũ thĩ” hĩndĩ ya wathani wa Roma, mũthomi ũmwe wa historĩ, Kenneth Scott Latourette aandĩkire ũũ: “Nĩ ũndũ ũĩkaine wega atĩ thĩinĩ wa karine ithatũ cia mbere Akristiano nĩ maanyaririrũo mũno . . . Maathitangagĩrũo maũndũ maingĩ. Nĩ ũndũ wa kũrega gũkũngũĩra thigũkũ cia ndini ya maheeni Akristiano moonagwo ta mateetĩkĩtie Ngai. Nĩ ũndũ wa kũrega kwĩingĩria maũndũ-inĩ maingĩ ma mũingĩ—thigũkũ cia ndini ya maheeni, mathako ma gwĩkenia marĩa Akristiano moonaga maiyũire mawĩtĩkio ma maheeni, na waganu nĩ maanyũrũragio atĩ o nĩ mathũire andũ.”
Mũtekũhũthĩra Maũndũ ma Gũkũ Thĩ Biũ
9. Tũrĩ Akristiano a ma tuonanagia atĩa atĩ ‘tũtithũire andũ’?
9 Gũtariĩ atĩa mahinda-inĩ maya? Ũhoro-inĩ wĩgiĩ “[mũtabarĩre mũũru wa] mahinda maya tũrĩ,” tũkoragwo na mũrũgamo o ta ũrĩa warĩ na Akristiano a tene. (Gal. 1:4) Nĩ ũndũ ũcio, aingĩ nĩ matũkuaga ũrĩa tũtarĩ o na amwe magatũthũũra. O na kũrĩ ũguo, ithuĩ ‘tũtithũire andũ.’ Nĩ ũndũ wa kwenda andũ, tũhunjagia nyũmba kwa nyũmba, tũgeka o ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo tũkinyĩrie mũndũ wothe “Ũhoro-ũyũ-Mwega wa ũthamaki [wa Ngai].” (Mat. 22:39; 24:14) Twĩkaga ũguo tondũ nĩ twĩtĩkĩtie atĩ ica ikuhĩ thirikari ya Jehova ya Ũthamaki, ĩrĩ rungu rwa Kristo nĩ ĩkweheria wathani ũtarĩ mũkinyanĩru wa andũ, na ithenya-inĩ rĩaguo ĩrehe mũtabarĩre mwerũ ũrĩ na ũthingu.—Dan. 2:44; 2 Pet. 3:13.
10, 11. (a) Nĩ na njĩra ĩrĩkũ tũhũthagĩra thĩ hanini? (b) Akristiano arĩa maikaraga meiguĩte methemaga kũhũthĩra thĩ biũ na njĩra irĩkũ?
10 Tondũ mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ ũrorete gũthira-rĩ, tũrĩ ndungata cia Jehova nĩ tũmenyaga atĩ rĩrĩ ti rĩo ihinda rĩa gũcaria mũikarĩre mwega thĩinĩ wa thĩ ĩno ĩrĩ hakuhĩ gũthira. Ithuĩ twathĩkagĩra ciugo ici cia mũtũmwo Paulo: “Ũrĩa nguuga, ariũ a Ithe witũ, nĩ atĩrĩ, nĩ atĩ hingo nĩĩnyihĩte; kuuma rĩu, andũ . . . arĩa megũragĩra indo maikarage ta matagĩĩte nacio, na arĩa mahũthagĩra maũndũ ma gũkũ thĩ maikarage ta matekũmahũthĩra mũno; nĩ gũkorũo mũtabarĩre wa thĩ ĩno nĩ gũthira ũrathira.” (1 Kor. 7:29-31) No rĩrĩ, Akristiano a mahinda maya mahũthagĩra maũndũ ma thĩ na njĩra ĩrĩkũ? Mekaga ũguo na njĩra ya kũhũthĩra tekinolonjĩ ya kĩĩrĩu na indo cia kwaranĩria nĩguo makinyĩrie andũ ũhoro wa Bibilia thĩinĩ wa thĩ yothe na thiomi nyingĩ. Nĩ mahũthagĩra thĩ hanini magĩcaria mabataro mao ma o mũthenya. Nĩ magũraga indo o iria marabatara iria cingĩoneka thĩinĩ wa thĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩ methemaga kũhũthĩra thĩ biũ tondũ nĩ makoragwo na ũigananĩru wĩgiĩ indo na maũndũ ma gũkũ thĩ.—Thoma 1 Timotheo 6:9, 10.
11 Akristiano arĩa maikaraga meiguĩte nĩ methemaga kũhũthĩra thĩ biũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ gĩthomo kĩa igũrũ. Thĩinĩ wa thĩ ĩno andũ aingĩ monaga gĩthomo kĩa igũrũ kĩrĩ kĩa bata mũno harĩ gũtũma mũndũ agĩe na mũtũũrĩre mwega na wa ũtonga. Ĩndĩ ithuĩ tũrĩ Akristiano tũikaraga ta agendi, na tũthingataga mĩoroto ngũrani. Nĩ twĩthemaga “kũgĩa na meciria ma mwĩtĩo.” (Rom. 12:16; Jer. 45:5) Tondũ tũrĩ arũmĩrĩri a Jesu, nĩ twathĩkagĩra mũkaana ũyũ wake: “Wĩmenyagĩrĩrei nĩguo mũtikanagĩe na riitho rĩraya o na atĩa: nĩ ũndũ muoyo wa mũndũ nduonekaga nĩ ũndũ wa ũrĩa indo ciingĩhĩte iria arĩ nacio.” (Luk. 12:15) Nĩkĩo Akristiano arĩa ethĩ marekĩrũo ngoro mathingate mĩoroto ya kĩĩroho, macarie gĩthomo o kĩrĩa kĩngĩmateithia kuona mabataro ma mũthingi, makĩĩharagĩria gũtungatĩra Jehova na ‘ngoro yao yothe, muoyo wao wothe, o na hinya wao wothe.’ (Luk. 10:27) Gwĩka ũguo gũgũtũma makorũo marĩ, ‘atongu ũhoro-inĩ wa Ngai.’—Luk. 12:21; thoma Mathayo 6:19-21.
Wĩmenyerere Gũtitika Mĩhangʼo ya Muoyo Ũyũ
12, 13. Gwathĩkĩra ciugo cia Jesu iria irĩ thĩinĩ wa Mathayo 6:31-33 gũtũmaga atĩa tũkorũo tũrĩ ngũrani na andũ arĩa angĩ thĩinĩ wa thĩ?
12 Mawoni ma ndungata cia Jehova kwerekera indo cia kĩĩmwĩrĩ nĩ ngũrani na ma andũ a gũkũ thĩ. Ũndũ-inĩ ũcio, Jesu eerire arũmĩrĩri ake ũũ: “Tigagai gwĩtangĩkĩra, mũkiugaga atĩrĩ, Tũkũrĩa kĩ? kana, Tũkũnyua kĩ? o na kana, Tũkwĩhumba kĩ? Nĩ ũndũ indo icio ciothe nĩcio imathagwo nĩ andũ a Ndũrĩrĩ; tondũ Ithe wanyu wĩ Igũrũ nĩoĩ atĩ nĩmũbataragio nĩ indo icio ciothe. No ambai mũcarie ũthamaki wa Ngai o na ũthingu wake, nacio indo icio ciothe nĩmũrĩkĩragĩrĩrio.” (Mat. 6:31-33) Aingĩ a arĩa tũthathayagia nao, nĩ meyoneire atĩ Ithe witũ wa igũrũ nĩ amaheaga mabataro mao.
13 ‘Mũndũ kwĩamũrĩra Ngai hamwe na kũiganwo nĩ kĩrĩa arĩ nakĩo, ũcio nĩguo ũtonga mũnene.’ (1 Tim. 6:6) Ũndũ ũcio nĩ mũgarũ na muonere wa maũndũ wa andũ aingĩ thĩinĩ wa thĩ mahinda-inĩ maya. Kwa ngerekano-rĩ rĩrĩa andũ ethĩ mahikania, mendaga kũgĩa na ‘indo ciothe’ o hĩndĩ ĩyo—nyũmba ĩrĩ na indo ciothe, ngari njega, na indo njerũ cia kĩĩrĩu. Ĩndĩ Akristiano arĩa matũũraga ta agendi matirekaga merirĩria mao mamatongorie kana makenda kũgũra indo iria matangĩhota. Nĩ ũndũ mwega mũno kuona Akristiano aingĩ nĩ meimaga maũndũ mamwe mega ma kĩĩmwĩrĩ nĩguo mahũthĩre biũ mahinda na hinya wao ũtungata-inĩ wa Jehova marĩ ahunjia marĩ na kĩyo a Ũthamaki. Amwe matungatagĩra marĩ mapainia, ũtungata-inĩ wa Betheli, marĩ arori arĩa magendaga, kana marĩ amishonarĩ. Na githĩ ithuothe tũtikenaga mũno nĩ ũndũ wa ũtungata wa kwĩrutĩra na ngoro yothe wa aarĩ na ariũ a Ithe witũ!
14. Tũngĩĩruta atĩa kuumana na ngerekano ya Jesu ya mũhuri wa mbeũ?
14 Thĩinĩ wa ngerekano yake ĩgiĩ mũhuri wa mbeũ, Jesu oigire atĩ “mĩhangʼo ya gũkũ thĩ, na maheni ma ũtonga” no mahatĩke kiugo kĩa Ngai ngoro-inĩ ciitũ na matũme twage kũgĩa na maciaro. (Mat. 13:22) Gũtũũra tũiganĩtwo nĩ kĩrĩa mũndũ arĩ nakĩo tũrĩ ta agendi thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ gũtũteithagia gwĩthema kũgũa mũtego-inĩ ũcio. Ithenya rĩa ũguo, gũgatũma tũgĩe na riitho “igima [irũngĩrĩru]” harĩ gũthingata maũndũ ma Ũthamaki wa Ngai na kũiga maũndũ maguo mbere ũtũũro-inĩ witũ.—Mat. 6:22.
“Thĩ nĩ Gũthira Ĩrathira”
15. Nĩ ciugo irĩkũ cia mũtũmwo Johana citongoragia muonere na mĩthiĩre ya Akristiano a ma thĩinĩ wa thĩ ĩrĩa tũratũũra?
15 Gĩtũmi kĩnene kĩrĩa gĩtũmaga ithuĩ tũrĩ Akristiano a ma twĩyone tũrĩ “ageni na agendi” thĩinĩ wa thĩ ĩno nĩ kũmenya wega atĩ matukũ mayo nĩ matare. (1 Pet. 2:11; 2 Pet. 3:7) Muonere ũcio nĩguo ũtongoragia matua maitũ, merirĩria maitũ, na mĩoroto iitũ. Mũtũmwo Johana aataarire Akristiano matikende thĩ kana indo iria irĩ thĩinĩ wayo tondũ “thĩ nĩ gũthira ĩrathira, o na mwĩrirĩrio wayo; no rĩrĩ, ũrĩa wĩkaga ũrĩa Ngai endaga, ũcio nĩ wa gũtũũra nginya tene o na tene.”—1 Joh. 2:15-17.
16. Tũngĩonania atĩa atĩ nĩ twamũranĩtio na andũ arĩa angĩ?
16 Aisiraeli meerĩtwo atĩ maangĩathĩkĩire Jehova, mangĩatuĩkire “kĩndũ . . . kĩĩ bata mũno kĩamũrĩtwo gũkĩra andũ a ndũrĩrĩ iria ingĩ ciothe.” (Tham. 19:5) Rĩrĩa monania wĩhokeku, Aisiraeli maakoragwo marĩ ngũrani na ndũrĩrĩ iria ingĩ ciothe ũthathaiya-inĩ na mĩikarĩre-inĩ yao. O na mahinda-inĩ maya, Jehova nĩ eyamũrĩire andũ maikaraga marĩ ngũrani na thĩ ĩno ya Shaitani. Twĩragwo atĩ: ‘Tũregane na maũndũ marĩa mataiguaine na ũhoro wa kwĩyamũrĩra Ngai, o na merirĩria mothe moru ma gũkũ thĩ, tũikarage twĩ na ũũgĩ wa ngoro, na tũrĩ athingu, na twĩamũrĩire Ngai mahinda maya tũrĩ, tũgĩtanyaga gũkahingĩrio kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩa kĩĩ na kĩrathimo, hĩndĩ ĩrĩa gũkaguũranĩrio riri wa Ngai witũ mũnene, na wa Jesu Kristo Mũtũhonokia. Nake nĩwe werutire nĩ ũndũ witũ, nĩ getha atũkũũre waganu-inĩ wothe, na atherie andũ a gũtuĩka ake kĩũmbe, arĩa marĩ na kĩyo gĩa gwĩkaga maũndũ mega.’ (Tit. 2:11-14) “Andũ” acio ake nĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta na angĩ milioni nyingĩ a “ngʼondu ingĩ” cia Jesu, arĩa mamateithagĩrĩria na makamanyita mbaru.—Joh. 10:16.
17. Nĩkĩ arĩa aitĩrĩrie maguta o hamwe na arĩa a ngʼondu ingĩ matikerira nĩ ũndũ wa gũtũũra marĩ agendi thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru?
17 ‘Kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩ na irathimo’ kĩa arĩa aitĩrĩrie maguta nĩ gũgaathamaka hamwe na Kristo kũrĩa igũrũ. (Kũg. 5:10) Hĩndĩ ĩrĩa kĩĩrĩgĩrĩro kĩa ngʼondu ingĩ gĩa gũtũũra tene na tene thĩinĩ wa thĩ gĩkaahinga, matigacoka gũtuĩka agendi thĩinĩ wa thĩ njũru. Magaakorũo na mĩciĩ mĩthaka na indo nyingĩ cia kũrĩa na cia kũnyua. (Thab. 37:10, 11; Isa. 25:6; 65:21, 22) Ngũrani na Aisiraeli-rĩ, o matikariganĩrũo atĩ maũndũ macio mothe moimĩte kũrĩ Jehova, “Ngai mwene thĩ yothe.” (Isa. 54:5) Arĩa aitĩrĩrie maguta o hamwe na arĩa a ngʼondu ingĩ matikerira nĩ ũndũ wa gũtũũra marĩ agendi thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru.
• Andũ a Ngai a tene ehokeku maatũũraga marĩ agendi na njĩra ĩrĩkũ?
• Mĩthiĩre ya Akristiano a tene yatariĩ atĩa marĩ thĩinĩ wa thĩ?
• Akristiano a ma makoragwo na ũigananĩru atĩa harĩ kũhũthĩra maũndũ ma thĩ?
• Nĩkĩ gũtirĩ hĩndĩ tũkerira nĩ ũndũ wa gũtũũra tũrĩ agendi thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru?
[Ciũria cia Wĩruti]
[Mbica karatathi-inĩ ka 21]
Akristiano a tene nĩ meethemaga maũndũ ma gwĩkenia ma ũhinya na ma waganu