Mabuku na Maandĩko Marĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kabuku ka Mũcemanio wa Ũtũũro na Ũtungata Witũ
FEBRUARĨ 4-10
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AROMA 1–3
“Menyagĩria Thamiri Yaku”
(Aroma 2:14, 15) Nĩ gũkorũo hĩndĩ ĩrĩa andũ a ndũrĩrĩ, arĩa matarĩ na watho, meka maũndũ marĩa watho uugĩte meĩrĩte o ene, andũ acio, o na gũtuĩka matirĩ na watho, nĩ monanagia atĩ watho ũrĩ thĩinĩ wao. 15 O ene nĩo monanagia atĩ kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa watho nĩ kĩandĩke ngoro-inĩ ciao, nacio thamiri ciao ikamarutagĩra ũira, na meciria-inĩ mao ene magaciirithagio kana magateterũo.
Thamiri Njega Maitho-inĩ ma Ngai
6 O na andũ matoĩ Jehova kaingĩ nĩ mamenyaga atĩ maũndũ mamwe nĩ mega na mangĩ nĩ moru. Bibilia yugaga ũũ: “Meciria-inĩ mao ene magaciirithagio kana magateterũo.” (Aroma 2:14, 15) Kwa ngerekano, andũ aingĩ nĩ mamenyaga atĩ nĩ ũũru kũũragana kana kũiya. O na gũtuĩka no mage gũkorũo makĩmenya, makoragwo magĩthikĩrĩria thamiri yao, ũhoti ũrĩa Jehova eekĩrire thĩinĩ wao wa gũkũũrana wega na ũũru. Ningĩ makoragwo makĩrũmĩrĩra motaaro ma Bibilia, ma cia mũthingi iria Jehova aheanĩte nĩguo atũteithie gũtuaga matua mega ũtũũro-inĩ.
(Aroma 2:15) O ene nĩo monanagia atĩ kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa watho nĩ kĩandĩke ngoro-inĩ ciao, nacio thamiri ciao ikamarutagĩra ũira, na meciria-inĩ mao ene magaciirithagio kana magateterũo.
Thamiri Njega Maitho-inĩ ma Ngai
8 Andũ amwe meciragia atĩ gũthikĩrĩria thamiri yao no kũrũmĩrĩra merirĩria mao. Meciragia atĩ no meke ũrĩa wothe mekwenda angĩkorũo marona ũndũ ũcio ũrĩ mwega. No merirĩria maitũ ti makinyanĩru, na no matũhĩtithie. Merirĩria maitũ no matũgucĩrĩrie mũno nginya mahutie thamiri itũ. Bibilia yugaga ũũ: “Ngoro nĩ ĩheenanagia gũkĩra kĩndũ kĩngĩ o gĩothe na nĩ ũgwati. Nũũ ũngĩhota kũmĩmenya?” (Jeremia 17:9) Kwoguo no twambĩrĩrie gwĩciria atĩ ũndũ mũna nĩ mwega o na gũtuĩka nĩ mũũru. Kwa ngerekano, Paulo atanatuĩka Mũkristiano, aanyariraga andũ a Ngai atarĩ na tha na eetĩkĩtie atĩ ũndũ ũcio eekaga warĩ mwega. We oonaga arĩ na thamiri njega. No thutha-inĩ ooigire ũũ: “Ũrĩa ũũthuthuragia nĩ Jehova.” (1 Akorintho 4:4; Atũmwo 23:1; 2 Timotheo 1:3) Rĩrĩa Paulo eerutire ũrĩa Jehova oonaga ũndũ ũcio eekaga, nĩ aamenyire atĩ nĩ aabataraga kũgarũrĩra. Hatarĩ nganja, tũtaneka ũndũ mũna, nĩ tũbatiĩ kwĩyũria atĩrĩ, ‘Hihi Jehova arenda njĩke atĩa?’
9 Angĩkorũo nĩ wendete mũndũ, ndũngĩenda kũmũrakaria. Tondũ nĩ twendete Jehova, tũtingĩenda gwĩka ũndũ o wothe ũngĩmũrakaria. Nĩ twagĩrĩirũo gwĩtigĩra mũno kũrakaria Jehova. No twĩrute ũndũ ũcio kuumana na kĩonereria kĩa Nehemia. Nĩ aaregire kũhũthĩra gaturũa gake arĩ ngavana gwĩtongia. Nĩkĩ? Aataarĩirie atĩ eekire ũguo “nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra Ngai.” (Nehemia 5:15) Nehemia ndeendaga gwĩka ũndũ o wothe ũngĩarakaririe Jehova. O ta Nehemia, o na ithuĩ nĩ twĩtigagĩra kũrakaria Jehova na njĩra ya gwĩka ũndũ mũũru. Twathoma Bibilia, no twĩrute maũndũ marĩa makenagia Jehova.—Rora Kohoro ga 6 Mũico-inĩ wa Ibuku.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Aroma 3:4) Aca o na hanini! Ĩndĩ Ngai nĩ oneke atĩ nĩ wa ma, o na angĩkorũo andũ othe mekuoneka atĩ nĩ a maheeni, o ta ũrĩa kwandĩkĩtwo atĩrĩ: “Nĩguo wonekage atĩ wĩ mũthingu kũgerera ciugo ciaku na ũkahootanaga rĩrĩa ũratuĩrũo.”
w08 6/15 30 kĩb. 5
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Aroma
3:4. Rĩrĩa ciugo cia andũ ciaregana na ũrĩa Ngai oigĩte thĩinĩ wa Kiugo gĩake, tũrekaga ‘Ngai oneke atĩ nĩ wa ma’ na njĩra ya gwĩtĩkia ndũmĩrĩri ĩrĩa ĩrĩ Bibilia-inĩ na gwĩka kũringana na wendi wa Ngai. Tũngĩkorũo na kĩyo wĩra-inĩ wa kũhunjia na gũtua andũ arutwo, no tũteithie andũ arĩa angĩ mone atĩ Ngai nĩ wa ma.
(Aroma 3:24, 25) na nĩ kĩheo maheagwo o ũguo tũhũ gũkorũo atĩ nĩ matuagwo athingu nĩ ũndũ wa ũtugi wake mũnene na njĩra ya kũrekererio kũgerera ũkũũri ũrĩa warĩhirũo nĩ Kristo Jesu. 25 Ngai aamũneanire arĩ igongona rĩa ũiguano kũgerera wĩtĩkio harĩ thakame yake. Eekire ũguo nĩguo onanie ũthingu wake mwene, nĩ gũkorũo Ngai nĩ ũndũ wa ũkirĩrĩria wake, nĩ kuohera oohagĩra mehia marĩa meekirũo tene.
w08 6/15 29 kĩb. 6
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Aroma
3:24, 25—Nĩ na njĩra ĩrĩkũ “ũkũũri ũrĩa warĩhirũo nĩ Kristo Jesu” ũngĩahumbĩrire “mehia marĩa meekirũo tene” mbere ya ũrutĩtwo? Ũrathi wa mbere wa Kĩĩmesia, ũrĩa wandĩkĩtwo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15, wahingire mwaka-inĩ wa 33 M.M. rĩrĩa Jesu ooragĩirũo mũtĩ-inĩ wa kũnyarirĩrũo. (Gal. 3:13, 16) Rĩrĩa Jehova aarutire ũrathi ũcio, maitho-inĩ make igongona rĩa ũkũũri nĩ ta rĩarĩhĩtwo tondũ gũtirĩ kĩndũ kĩngĩgirĩrĩria Ngai kũhingia mĩoroto yake. Kwoguo nĩ ũndũ wa mũthingi wa igongona rĩu rĩa Jesu Kristo, Jehova nĩ angĩoheire njiarũa cia Adamu iria ingĩonanirie wĩtĩkio harĩ kĩĩranĩro kĩu. Ningĩ ũkũũri nĩ ũkaahotithia kũriũkio kwa andũ arĩa maatũũraga mbere ya Ũkristiano kwambĩrĩria.—Atũm. 24:15.
Ũthomi wa Bibilia
(Aroma 1:1-17) Nĩ niĩ Paulo, ngombo ya Kristo Jesu, o niĩ ndetirũo nduĩke mũtũmwo na ngĩamũrũo hunjagie ũhoro ũrĩa mwega wa Ngai, 2 ũhoro ũrĩa eeranĩire o mbere kũgerera anabii ake thĩinĩ wa Maandĩko marĩa matheru, 3 wĩgiĩ Mũrũ wake, ũrĩa woimanire na mbeũ ya Daudi na njĩra ya kĩĩmwĩrĩ, 4 no kũgerera hinya akĩmenyithanio atĩ nĩ Mũrũ wa Ngai kũringana na roho wa ũtheru rĩrĩa aariũkirio kuuma kũrĩ arĩa akuũ. Ũcio nĩwe Jesu Kristo, Mwathani witũ. 5 Kũgerera harĩ we nĩ twaamũkĩrire ũtugi mũnene na tũgĩtuwo atũmwo nĩguo andũ a ndũrĩrĩ ciothe mamwathĩkĩre na monanie wĩtĩkio nĩgetha matĩage rĩĩtwa rĩake, 6 ndũrĩrĩ-inĩ iria o na inyuĩ mwĩtĩtwo mũtuĩke a Jesu Kristo— 7 kũrĩ inyuothe mũrĩ Roma mwendetwo nĩ Ngai, inyuĩ mwĩtĩtwo mũtuĩke aamũre: Mũrogĩa na ũtugi mũnene na thayũ kuuma kũrĩ Ngai Ithe witũ, na Mwathani Jesu Kristo. 8 Wa mbere, ngwenda gũcokeria Ngai wakwa ngatho kũgerera harĩ Jesu Kristo nĩ ũndũ wanyu inyuothe, tondũ wĩtĩkio wanyu nĩ ũrario ũhoro waguo thĩinĩ wa thĩ yothe. 9 Nĩ gũkorũo Ngai ũrĩa ndutagĩra ũtungata mũtheru na roho wakwa na njĩra ya kũhunjia ũhoro ũrĩa mwega wa Mũrũ wake, nĩ mũira wakwa atĩ ndiagaga kũmũgweta mahoya-inĩ makwa hingo ciothe, 10 ngĩthaithanaga atĩ angĩkorũo no kũhoteke, njũke kũrĩ inyuĩ rĩu nĩ ũndũ wa wendi wa Ngai. 11 Nĩ gũkorũo nĩ ndĩrerirĩria kũmuona, nĩguo ndĩmũgaĩre kĩheo gĩa kĩĩroho nĩgetha mũgĩe na hinya; 12 ũguo nĩ kuuga, twĩkĩrane ngoro kũgerera wĩtĩkio wa o mũndũ, wanyu na wakwa. 13 No rĩrĩ, ariũ a Ithe witũ, ndikwenda mwage kũmenya atĩ, nĩ mahinda maingĩ ndanenda gũka kũrĩ inyuĩ—no ngoretwo ngĩgirĩrĩrio nginyagia rĩu—nĩgetha ngĩe na maciaro nginya gatagatĩ-inĩ kanyu o ta ũrĩa ngĩĩte namo gatagatĩ-inĩ ka ndũrĩrĩ iria ingĩ. 14 Ndĩ na thiirĩ kũrĩ Angiriki na andũ a kũngĩ, kũrĩ arĩa ogĩ na arĩa matarĩ athomu; 15 nĩ ũndũ ũcio nĩ ndĩrerirĩria mũno kũmũhunjĩria ũhoro ũrĩa mwega o na inyuĩ mũrĩ kũu Roma. 16 Tondũ ndiconokagĩra ũhoro ũrĩa mwega; ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, ũcio nĩguo hinya wa Ngai wa kũhonokania harĩ mũndũ o wothe ũrĩ na wĩtĩkio, mbere kũrĩ Mũyahudi na ningĩ kũrĩ Mũngiriki. 17 Nĩ gũkorũo thĩinĩ waguo ũthingu wa Ngai nĩ ũguũragio kũgerera wĩtĩkio na nĩ ũndũ wa wĩtĩkio, o ta ũrĩa kwandĩkĩtwo atĩrĩ: “Ĩndĩ mũndũ ũrĩa mũthingu agaatũũra nĩ ũndũ wa wĩtĩkio.”
FEBRUARĨ 11-17
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AROMA 4–6
“Ngai nĩ Onanĩtie Wendo Wake Harĩ Ithuĩ”
(Aroma 5:8) No Ngai onanagia wendo wake harĩ ithuĩ na njĩra ya atĩ hĩndĩ ĩrĩa twarĩ ehia, Kristo nĩ aakuire nĩ ũndũ witũ.
(Aroma 5:12) Nĩkĩo o ta ũrĩa kũgerera harĩ mũndũ ũmwe mehia maatonyire thĩinĩ wa thĩ na gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia, na kwoguo gĩkuũ gĩgĩtherema kũrĩ andũ othe tondũ nĩ meehĩtie othe—.
Ngai nĩ Onanĩtie Wendo Wake Harĩ Ithuĩ
5 Paulo agĩtaarĩria maũndũ macio, ambĩrĩirie na ũndũ ũyũ: “Kwĩhia kwa mũndũ ũmwe-rĩ, nĩkuo gwatũmire mehia matonye gũkũ thĩ, nakĩo gĩkuũ gĩgĩtonya nĩ ũndũ wa mehia; tondũ ũcio gĩkuũ gĩgĩkĩhunja kũrĩ andũ othe, nĩ gũkorũo nĩmaakĩĩhirie othe.” (Rom. 5:12) No tũhote gũtaũkĩrũo nĩ ũndũ ũcio tondũ Ngai nĩ aandĩkithirie ũrĩa ũtũũro wa andũ waambĩrĩirie. Jehova ombire andũ erĩ, Adamu na Hawa. Mũũmbi nĩ mũkinyanĩru, na noguo aciari acio aitũ a mbere maatariĩ. Ngai aamaheire watho o ũmwe na akĩmera atĩ kwaga kũwathĩkĩra nĩ kũngĩamareheire gĩkuũ. (Kĩam. 2:17) O na kũrĩ ũguo-rĩ, maathurire gwĩka ũũru, makiuna watho ũcio mwagĩrĩru wa Ngai, kwoguo makĩmũrega arĩ Mũheani Watho na Mũnene wao.—Gũcok. 32:4, 5.
(Aroma 5:13, 14) Nĩ gũkorũo mehia maarĩ thĩinĩ wa thĩ mbere ya Watho, no gũtirĩ mũndũ ũtuagwo mwĩhia gũtarĩ na watho. 14 O na kũrĩ ũguo, gĩkuũ gĩaathanaga ta mũthamaki kuuma harĩ Adamu nginya Musa, nginya harĩ arĩa mataahĩtĩtie ta ũrĩa Adamu aahĩtirie, o ũcio ũrĩ na mũhianĩre ta wa ũrĩa warĩ oke.
Ngai nĩ Onanĩtie Wendo Wake Harĩ Ithuĩ
6 Adamu aagĩire ciana thutha wa kwĩhia, kwoguo agĩcigaĩra ciothe mehia na moimĩrĩro mamo. Ma nĩ atĩ, njiarũa ciake itioinĩte watho ũcio wa Ngai ta Adamu, kwoguo itiatuĩrĩirũo take, ningĩ cio itiahetwo watho o na ũmwe. (Kĩam. 2:17) Ĩndĩ, njiarũa cia Adamu no ciagaire mehia. Nĩ ũndũ ũcio, mehia na gĩkuũ igĩathana nginya rĩrĩa Ngai aaheire Aisiraeli watho, ũrĩa woonanagia biũ atĩ nĩ ehia. (Thoma Aroma 5:13, 14.) Moimĩrĩro ma mehia no magerekanio na mũrimũ kana wathe wa gũtiganĩrũo, ta mũrimũ wa hemophilia (wa thakame kwaga kũmata). No gũkorũo wanathoma atĩ Alexis, mũrũ wa Mũthamaki Nicholas wa kerĩ wa Russia na Alexandra nĩ aagaĩte mũrimũ wa hemophilia. Ma nĩ atĩ, o na thĩinĩ wa mũciĩ ta ũcio, ciana imwe itithĩnagio nĩ mũrimũ ũcio, ĩndĩ no ikorũo naguo thakame-inĩ. No mehia matihaana ũguo. Mehia ma Adamu matingĩĩthemeka. Andũ othe nĩ maahutirio nĩmo. Hĩndĩ ciothe marehaga gĩkuũ. Na makinyagĩrio njiarũa ciake ciothe. Hihi nĩ kũrĩ hĩndĩ ũndũ ũcio ũngĩgacenjia?
(Aroma 5:18) Kwoguo-rĩ, o ta ũrĩa rĩhia rĩmwe rĩatũmire andũ a mĩthemba yothe matuwo ehia, no taguo gĩĩko kĩmwe kĩa ũthingu gĩatũmire andũ a mĩthemba yothe matuwo athingu nĩguo makaaheo muoyo.
(Aroma 5:21) Nĩkĩ? Nĩguo o ta ũrĩa mehia maathanire ta mũthamaki hamwe na gĩkuũ, o naguo ũtugi mũnene wathane ta mũthamaki kũgerera ũthingu, nĩguo andũ makaagĩa muoyo wa tene na tene kũgerera Jesu Kristo Mwathani witũ.
Ngai nĩ Onanĩtie Wendo Wake Harĩ Ithuĩ
9 Nĩ kĩĩ kĩronanio nĩ ciugo ici cia Kĩgiriki ‘gũtuwo athingu’? Mũtaũri ũmwe wa Bibilia aandĩkire ũũ: “Ici nĩ ciugo cia ngerekano cia kĩĩwatho iria ironania ũndũ ũhaana watho. Ciugo icio itaaragĩria kũgarũrũka kwa ũkuruhanu wa mũndũ na Ngai, ti kũgarũrũka kwa ũrĩa mũndũ atariĩ . . . Ngerekano ĩyo yonanagia Ngai ahaana ta mũtuanĩri agĩtuĩra na njĩra ya tha mũndũ ũthitangĩtwo nĩ ũndũ wa kwaga ũthingu igoti-inĩ rĩa Ngai. No Ngai akamuohora.”
10 “Mũtuanĩri wa thĩ yothe” mũthingu ohorire andũ mataarĩ athingu na mũthingi ũrĩkũ? (Kĩam. 18:25) Ngai aambĩrĩirie na gũtũma Mũrũ wake wa mũmwe gũkũ thĩ. Jesu eekire wendi wa Ithe na njĩra nginyanĩru, o na kũrĩ na magerio, kĩnyũrũri kĩnene na irumi. Aatũũririe wĩkindĩru wake o nginya rĩrĩa aakuire mũtĩ-inĩ. (Ahib. 2:10) Kwoguo, Jesu aarutire muoyo wake mũkinyanĩru, ũrĩ igongona rĩngĩahotire kuohora kana gũkũũra njiarũa cia Adamu kuuma mehia-inĩ na gĩkuũ.—Mat. 20:28; Rom. 5:6-8.
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Aroma 6:3-5) Kana hihi mũtiũĩ atĩ ithuothe arĩa twabatithirio thĩinĩ wa Kristo Jesu twabatithirio thĩinĩ wa gĩkuũ gĩake? 4 Kwoguo twathikirũo hamwe nake gĩkuũ-inĩ gĩake kũgerera kũbatithio gwitũ, nĩguo o ta ũrĩa Kristo aariũkirio kuuma kũrĩ arĩa akuũ kũgerera riri wa Ithe, o na ithuĩ tũthiage kũringana na muoyo mwerũ. 5 Angĩkorũo nĩ tũgĩĩte na ũrũmwe hamwe nake nĩ ũndũ wa gĩkuũ ta gĩake, hatarĩ nganja nĩ tũkaagĩa na ũrũmwe hamwe nake nĩ ũndũ wa kũriũka ta gwake.
w08 6/15 29 kĩb. 7
Matemo Kuuma Ibuku-inĩ rĩa Aroma
6:3-5—Kũbatithio thĩinĩ wa Kristo Jesu na kũbatithio thĩinĩ wa gĩkuũ gĩake nĩ kuuga atĩa? Rĩrĩa Jehova aitĩrĩria arũmĩrĩri a Kristo maguta kũgerera roho mũtheru, manyitanagĩra na Jesu na magatuĩka ciĩga cia mwĩrĩ wa Kristo, arĩ guo kĩũngano, nake Kristo agakorũo arĩ we mũtwe. (1 Kor. 12:12, 13, 27; Kol. 1:18) Ũguo nĩguo mabatithagio thĩinĩ wa Kristo Jesu. Ningĩ Akristiano aitĩrĩrie maguta nĩ ‘mabatithagio thĩinĩ wa gĩkuũ’ gĩa Kristo tondũ matũũraga ũtũũro wa kwĩima na magakaana kĩĩrĩgĩrĩro o gĩothe kĩa muoyo wa tene na tene gũkũ thĩ. Kwoguo gĩkuũ kĩao o nakĩo nĩ kĩa igongona o ta gĩkuũ gĩa Kristo, no kĩao gĩtikoragwo na hinya wa ũkũũri. Kũbatithio thĩinĩ wa gĩkuũ gĩa Kristo kũrĩkaga rĩrĩa makua na makariũkio magathiĩ igũrũ.
(Aroma 6:7) Tondũ mũndũ ũrĩa ũkuĩte nĩ ehereirio mehia make.
Kũrĩ na Kĩĩrĩgĩrĩro Kĩrĩkũ Harĩ Arĩa Maakuire Tene?
Rĩrĩa arĩa matarĩ athingu makaariũkio-rĩ, hihi magaatuĩrũo kũringana na ciĩko iria meekĩte matanakua? Aca. Rĩandĩko rĩa Aroma 6:7 rĩcoketie ũũ: “Mũndũ ũrĩkĩtie gũkua . . . nĩatuĩtwo mũthingu agatigithanio na wĩhia.” Arĩa matarĩ athingu maakua, magakorũo marĩhĩire mehia mao. Nĩ ũndũ ũcio, magaatuĩrũo kũringana na maũndũ marĩa mageeka thutha wa kũriũkio, no ti marĩa meekĩte matanakua. Makaagunĩka atĩa nĩ mũbango ũcio?
Ũthomi wa Bibilia
(Aroma 4:1-15) Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, hihi tũngiuga Iburahimu ithe witũ wa tene kũringana na mwĩrĩ aagunĩkire atĩa? 2 Ta rĩu-rĩ, korũo Iburahimu aatuirũo mũthingu nĩ ũndũ wa ciĩko, nĩ angĩarĩ na gĩtũmi gĩa kwĩraha, no ti mbere ya Ngai. 3 Kaĩ rĩandĩko riugĩte atĩa? “Iburahimu aagĩire na wĩtĩkio harĩ Jehova, na ũndũ ũcio ũgĩtarũo atĩ nĩ ũthingu harĩ we.” 4 Mũndũ ũraruta wĩra-rĩ, mũcara wake nduonagwo ta arĩ ũtugi mũnene no nĩ thiirĩ akoragwo akĩrĩhwo. 5 No rĩrĩ, mũndũ ũrĩa ũtarutaga wĩra no akagĩa na wĩtĩkio harĩ Ũrĩa ũtuaga mũndũ ũrĩa ũtetigĩrĩte Ngai atĩ nĩ mũthingu, wĩtĩkio wa mũndũ ũcio ũtuagwo atĩ nĩ ũthingu. 6 O ta ũrĩa Daudi o nake aragia ũhoro wa gĩkeno kĩa mũndũ ũrĩa Ngai atuaga mũthingu hatarĩ ciĩko: 7 “Gũkena nĩ arĩa moheirũo ciĩko ciao cia uuni-watho na arĩa mehia mao mahumbĩrĩtwo; 8 gũkena nĩ mũndũ ũrĩa Jehova atakaaririkana mehia make o rĩ o rĩ.” 9 Hakĩrĩ ũguo-rĩ, hihi no andũ arĩa aruu makoragwo na gĩkeno kĩu kana nĩ nginya arĩa matarĩ aruu? Tondũ tuugaga ũũ: “Wĩtĩkio wa Iburahimu nĩ watarirũo atĩ nĩ ũthingu harĩ we.” 10 Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, watarirũo atĩ nĩ ũthingu rĩ? Hihi nĩ rĩrĩa aaruĩte kana nĩ atanarua? Ti rĩrĩa aaruĩte no nĩ rĩrĩa ataaruĩte. 11 Na akĩheo kĩmenyithia—nĩkĩo kũrua—kĩrĩ mũhũũri wa ũthingu kũgerera wĩtĩkio ũrĩa aarĩ naguo rĩrĩa ataaruĩte, nĩgetha atuĩke ithe wa arĩa othe marĩ na wĩtĩkio o na matarĩ aruu, nĩguo matuwo athingu; 12 na nĩgetha atuĩke ithe wa rũciaro rũrĩa rũruĩte, to wa arĩa marũmagĩrĩra ũhoro wa kũrua no nĩ nginya wa arĩa mathiaga na mĩthiĩre ĩrĩa yagĩrĩire makinya-inĩ ma wĩtĩkio ũrĩa ithe witũ Iburahimu aarĩ naguo rĩrĩa ataaruĩte. 13 Nĩ gũkorũo Iburahimu o na kana mbeũ yake matiaheirũo kĩĩranĩro kũgerera watho atĩ atuĩke mũgai wa thĩ, no nĩ kũgerera ũthingu nĩ ũndũ wa wĩtĩkio. 14 Tondũ angĩkorũo arĩa marũmagĩrĩra watho nĩ agai, wĩtĩkio ũtuĩkaga wa tũhũ, nakĩo kĩĩranĩro nĩ kĩniine. 15 Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ, Watho ũrehaga mangʼũrĩ, no harĩa hatarĩ watho, hatikoragwo mehia.
FEBRUARĨ 18-24
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AROMA 7–8
“Hihi Wee nĩ ‘Ũkoragwo Wetereire Mũno’?”
(Aroma 8:19) Tondũ ũũmbi nĩ ũkoragwo wetereire mũno kũguũrio kwa ariũ a Ngai.
Ĩtĩkĩria Jehova Agũtongorie Harĩ Wĩyathi wa Ma
17 Akĩarĩrĩria wĩyathi ũrĩa Jehova akahe ndungata ciake cia gũkũ thĩ-rĩ, Paulo aandĩkire ũũ: “Indo ciothe iria ciombirũo itũire o cietereire kũguũranĩrio gwa ciana cia Ngai.” Agĩcoka akĩongerera ũũ: “Ciũmbe icio, cio nyene, no ikohorũo ciume ũkombo-inĩ wa ũhoro wa kũbutha ikinye ũhoro-inĩ ũrĩa ũtarĩ wa ũkombo o na hanini, o ũrĩa ũkonainie na riri ũrĩa ũkaheo ciana cia Ngai.” (Rom. 8:19-21) “Ciũmbe icio” nĩ andũ arĩa marĩ na kĩĩrĩgĩrĩro gĩa gũgaatũũra gũkũ thĩ, arĩa makaagunĩka kuumana na “kũguũranĩrio” gwa ciana cia Ngai njitĩrĩrie maguta nĩ roho. Kũguũranĩrio kũu gũkaambĩrĩria rĩrĩa “ciana” icio, iria iriũkĩtio na igathiĩ igũrũ, ikaanyitanĩra na Kristo kũniina waganu thĩinĩ wa thĩ na kũhonokia “kĩrĩndĩ kĩingĩ,” kĩingĩre mũtabarĩre-inĩ mwerũ.—Kũg. 7:9, 14.
(Aroma 8:20) Nĩ gũkorũo ũũmbi nĩ waagithirio kĩene, ti ũndũ wa kwenda kwaguo, no nĩ kũgerera ũrĩa wawagithirie kĩene, kũrĩ na kĩĩrĩgĩrĩro
Gũkena Nĩ Ũndũ wa Kĩĩrĩgĩrĩro Giitũ
11 Jehova aaheire andũ ‘kĩĩrĩgĩrĩro’ rĩrĩa eeranĩire kũmahonokia kuuma kũrĩ Shaitani Mũcukani, kũgerera “mbeũ” ĩrĩa yeranĩirũo. (Kũg. 12:9; Kĩam. 3:15) “Mbeũ” ĩyo nĩ Jesu Kristo. (Gal. 3:16) Kũgerera gĩkuũ na kũriũka gwake, Jesu nĩ aarutire ũira mũrũmu wa kĩĩrĩgĩrĩro atĩ andũ nĩ magaakũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa mehia na gĩkuũ. Gũkinyanĩra gwa kĩĩrĩgĩrĩro kĩu nĩ gũkonainie na “kũguũranĩrio gwa ciana cia Ngai.” Akristiano aitĩrĩrie maguta matũũgĩrĩtio nĩo gĩcunjĩ gĩa kerĩ kĩa “mbeũ” ĩyo. ‘Makaaguũranĩrio’ makĩnyitanĩra na Kristo kũniina mũtabarĩre ũyũ mũũru wa Shaitani. (Kũg. 2:26, 27) Ũndũ ũcio ũkaarehera arĩa a ngʼondu ingĩ ũhonokio, arĩa magaakorũo moimĩte mĩnyamaro-inĩ ĩrĩa mĩnene.—Kũg. 7:9, 10, 14.
(Aroma 8:21) atĩ ũũmbi guo mwene o naguo nĩ ũgaakũũrũo kuuma ũkombo-inĩ wa kũbutha na ũheo wĩyathi ũrĩ na riri wa ciana cia Ngai.
Gũkena Nĩ Ũndũ wa Kĩĩrĩgĩrĩro Giitũ
12 Andũ nĩ magaakorũo na ũhurũko mũnene hĩndĩ ya Wathani wa Mĩaka Ngiri wa Kristo. Hĩndĩ ĩyo ‘ariũ a Ngai’ marĩ igũrũ ‘nĩ makaguũranĩrio’ makĩria rĩrĩa magaakorũo marĩ athĩnjĩri Ngai hamwe na Kristo, marehere andũ irathimo cia igongona rĩa ũkũũri rĩa Jesu. Marĩ raia a Ũthamaki wa igũrũ, andũ thĩinĩ wa thĩ nĩ makambĩrĩria kuona moimĩrĩro ma gũkũũrũo kuuma mehia-inĩ na gĩkuũ-inĩ. Kahora kahora andũ athĩki nĩ magaakũũrũo moime ‘ũkombo-inĩ wa kũbutha, makinye ũrĩa ũtarĩ wa ũkombo.’ Mangĩgatũũra marĩ ehokeku harĩ Jehova ihinda rĩothe rĩa Mĩaka Ngiri na hĩndĩ ya igerio rĩrĩa rĩgooka mũico-inĩ wa mĩaka ĩyo, marĩtwa mao makaandĩkwo thĩinĩ wa “ibuku rĩa muoyo” mĩndĩ na mĩndĩ. Magaatonya ‘riri-inĩ ũrĩa wa ciana cia Ngai.’ (Kũg. 20:7, 8, 11, 12) Kaĩ kĩu nĩ kĩĩrĩgĩrĩro kĩrĩ na riri mũnene-ĩ!
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Aroma 8:6) Tondũ kũiga meciria maũndũ-inĩ ma mwĩrĩ kũrehaga gĩkuũ, no kũiga meciria maũndũ-inĩ ma roho kũrehaga muoyo na thayũ;
Hihi nĩ Ũraririkana?
Ngũrani ya “gwĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ” na “gwĩciragia maũndũ ma roho” nĩ ĩrĩkũ? (Rom. 8:6)
Ũrĩa wĩciragia maũndũ ma mwĩrĩ aigaga meciria make harĩ merirĩria ma mwĩrĩ, agaikaraga akĩaragia o ũhoro wa maũndũ ma kĩĩmwĩrĩ na akamekĩrĩra. Ũrĩa wĩciragia maũndũ ma roho ekagĩrĩra maũndũ megiĩ Ngai na wendi wa Ngai ũtũũro-inĩ, na Mũkristiano ta ũcio atongoragio nĩ roho mũtheru. Gwĩciria maũndũ ma mwĩrĩ kũrehaga gĩkuũ na gwĩciria maũndũ ma roho kũrehaga muoyo na thayũ.—w16.12, kar. 15-17.
(Aroma 8:26, 27) Na njĩra o ta ĩyo, roho o naguo nĩ ũtũteithagĩrĩria kũrĩa tũtarĩ na hinya; tondũ thĩna nĩ atĩ tũtimenyaga maũndũ marĩa twagĩrĩirũo kũhoya ta ũrĩa tũbataire gwĩka, no roho guo mwene nĩ ũtũthaithanagĩrĩra na mũcayo ũtangĩgweteka. 27 No ũrĩa ũthuthuragia ngoro nĩ amenyaga ũrĩa roho ũrenda kuuga, tondũ roho ũthaithanagĩrĩra arĩa aamũre kũringana na wendi wa Ngai.
w09 11/15 7 kĩb. 20
Mahoya Maku Monanagia Atĩa?
20 Rĩmwe no tũrigwo ũrĩa tũkuuga mahoya-inĩ maitũ rĩrĩa tũrĩ ithuiki. Paulo ooigire ũũ: “Thĩna nĩ atĩ tũtimenyaga maũndũ marĩa twagĩrĩirũo kũhoya ta ũrĩa tũbataire gwĩka, no roho [mũtheru] guo mwene nĩ ũtũthaithanagĩrĩra na mũcayo ũtangĩgweteka. No [Ngai] ũrĩa ũthuthuragia ngoro nĩ amenyaga ũrĩa roho ũrenda kuuga.” (Rom. 8:26, 27) Jehova nĩ aandĩkithirie mahoya ma andũ aingĩ thĩinĩ wa Bibilia. Nĩ etĩkagĩra mahoya macio akamona matariĩ ta marĩa ithuĩ tũngĩhoya na akamacokia. Ngai nĩ atũũĩ na nĩ oĩ ũrĩa maũndũ marĩa aatũmire roho wake warie kũgerera andĩki a Bibilia moigĩte. Jehova nĩ acokagia mathaithana maitũ rĩrĩa roho ‘watũthaithanĩrĩra,’ kana waingĩrĩra, nĩ ũndũ witũ. No o ũrĩa tũramenya Kiugo kĩa Ngai makĩria, noguo ũkoragwo ũrĩ ũndũ mũhũthũ kũmenya maũndũ marĩa tũkũhoya.
Ũthomi wa Bibilia
(Aroma 7:13-25) Hakĩrĩ ũguo-rĩ, hihi ũndũ ũrĩa mwega nĩguo wandeheire gĩkuũ? Aca o na hanini! No mehia nĩmo maandeheire gĩkuũ nĩguo kuoneke atĩ mehia nĩmo maarehaga gĩkuũ thĩinĩ wakwa kũgerera ũndũ ũrĩa mwega, nĩguo kũgerera rĩathani mehia matuĩke mehia kũna. 14 Tondũ nĩ tũĩ atĩ Watho nĩ wa kĩĩroho, ĩndĩ niĩ ndĩ wa kĩĩmwĩrĩ, ngendio rungu rwa mehia. 15 Nĩ gũkorũo nditaũkagĩrũo nĩ maũndũ marĩa njĩkaga. Tondũ ndiĩkaga maũndũ marĩa nyendaga, no njĩkaga marĩa thũire. 16 No rĩrĩ, angĩkorũo njĩkaga maũndũ marĩa itarenda, nĩ ndĩretĩkĩra atĩ Watho nĩ mwega. 17 No rĩu ti niĩ ndĩmekaga, ĩndĩ nĩ mehia marĩa maikaraga thĩinĩ wakwa. 18 Tondũ nĩ njũĩ atĩ thĩinĩ wakwa, ũguo nĩ kuuga thĩinĩ wa mwĩrĩ wakwa, gũtirĩ ũndũ o na ũmwe mwega ũikaraga kuo; nĩ gũkorũo nĩ ndĩriragĩria gwĩka ũndũ ũrĩa mwega no ndikoragwo na ũhoti wa kũwĩka. 19 Tondũ ndiĩkaga ũndũ ũrĩa mwega nyendaga gwĩka, no njĩkaga ũndũ ũrĩa mũũru itendaga gwĩka. 20 Nĩ ũndũ ũcio, angĩkorũo njĩkaga ũndũ ũrĩa itendaga gwĩka-rĩ, ti niĩ ngoragwo ngĩwĩka, ĩndĩ nĩ mehia marĩa maikaraga thĩinĩ wakwa. 21 Nĩ ũndũ ũcio, nyonaga watho ũyũ ũhoro-inĩ wakwa: Rĩrĩa ndĩrenda gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire, ũndũ ũrĩa mũũru ũkoragwo hamwe na niĩ. 22 Nĩ ngenagĩra mũno watho wa Ngai kũringana na mũndũ wakwa wa na thĩinĩ, 23 no nĩ nyonaga watho ũngĩ thĩinĩ wa mwĩrĩ wakwa ũkĩrũa na watho wa meciria makwa na ũkandongoria ta mũndũ mũnyite mĩgwate harĩ watho wa mehia ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa mwĩrĩ wakwa. 24 Kaĩ ndĩ na thĩna-ĩ! Nũũ ũkũũhonokia kuuma harĩ mwĩrĩ ũrĩa ũrehaga gĩkuũ gĩkĩ? 25 Ndĩracokeria Ngai ngatho kũgerera harĩ Jesu Kristo Mwathani witũ! Nĩ ũndũ ũcio-rĩ, meciria-inĩ makwa niĩ mwene ndĩ ngombo ya watho wa Ngai, ĩndĩ mwĩrĩ-inĩ wakwa ndĩ ngombo ya watho wa mehia.
FEBRUARĨ 25–MACHI 3
MŨTHITHŨ KUUMA KIUGO-INĨ KĨA NGAI | AROMA 9–11
“Ngerekano ya Mũtamaiyũ”
(Aroma 11:16) Ningĩ-rĩ, angĩkorũo gĩcunjĩ gĩa kĩmere kĩrĩa kĩrutĩtwo kĩrĩ maciaro ma mbere nĩ gĩtheru, kĩmere gĩothe o nakĩo nĩ gĩtheru; na angĩkorũo mũri nĩ mũtheru, honge o nacio nĩ theru.
‘Ĩ Ũũgĩ wa Ngai Ndũkĩrĩ Mũriku!’
13 Mũtũmwo Paulo aracoka akaringithania arĩa matuĩkaga gĩcunjĩ kĩa mbeũ ya Iburahimu na honge cia mũtĩ wa mũtamaiyũ wa mũhaano. (Rom. 11:21) Mũtamaiyũ ũcio wa mũgũnda ũrũgamagĩrĩra kũhinga kwa muoroto wa Ngai wĩgiĩ kĩrĩkanĩro kĩrĩa kĩa Iburahimu. Mũri wa mũtĩ ũcio nĩ mũtheru na ũrũgamĩrĩire Jehova ũrĩa ũheaga Aisiraeli a kĩĩroho muoyo. (Isa. 10:20; Rom. 11:16) Gĩtina kĩa mũtĩ kĩrũgamĩrĩire Jesu gĩcunjĩ kĩa mbere kĩa mbeũ ya Iburahimu. Nacio honge cirũgamĩrĩire “mũigana” wa arĩa marĩ thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩa kerĩ kĩa mbeũ ya Iburahimu.
(Aroma 11:17) No rĩrĩ, angĩkorũo honge imwe nĩ ciatemirũo, nawe o na ũrĩ mũtamaiyũ wa gĩthaka ũgĩciarithanio gatagatĩ-inĩ ga cio na ũgĩtuĩka wa kũgunĩka nĩ ũtonga wa mũri waguo-rĩ,
(Aroma 11:20, 21) Ũcio nĩ ũhoro wa ma! Ciatemirũo nĩ ũndũ wa kwaga wĩtĩkio, no wee ũrũgamĩte nĩ ũndũ wa wĩtĩkio. Ndũgetĩe, no wĩtigagĩre. 21 Tondũ angĩkorũo Ngai ndaacaĩire honge icio cia ndũire, o nawe ndegũgũcaĩra.
‘Ĩ Ũũgĩ wa Ngai Ndũkĩrĩ Mũriku!’
15 Gũkĩrĩ ũguo-rĩ, Jehova eekire atĩa nĩguo ahingie muoroto wake? Paulo aataarĩirie atĩ honge cia mũtamaiyũ wa kĩrĩti (wa gĩthaka) nĩ ciaciarithanirio na mũtamaiyũ wa mũgũnda nĩguo icoke ithenya rĩa icio ciakahũrĩtwo. (Thoma Aroma 11:17, 18.) Kwoguo, Akristiano arĩa aitĩrĩrie maguta a ndũrĩrĩ, ta amwe a kĩũngano kĩrĩa kĩarĩ Roma, nĩ maaciarithanirio na mũtamaiyũ ũcio na njĩra ya ngerekano. Na njĩra ĩyo magĩtuĩka a gĩcunjĩ kĩa mbeũ ya Iburahimu. Mbere-inĩ, maarĩ ta honge cia mũtamaiyũ wa kĩrĩti, matarĩ na mweke o na ũrĩkũ wa gũkorũo marĩ a kĩrĩkanĩro kĩu kĩa mwanya. No Jehova nĩ aamaheire mweke wa gũtuĩka Ayahudi a kĩĩroho.—Rom. 2:28, 29.
(Aroma 11:25, 26) Ariũ a Ithe witũ, ndirenda mwage kũmenya ũhoro wa hitho ĩno theru, nĩguo mũtigatuĩke ogĩ maitho-inĩ manyu ene: Andũ amwe thĩinĩ wa Isiraeli nĩ momĩtie ngoro, nginya mũigana mũkinyanĩru wa andũ a ndũrĩrĩ ũkorũo ũingĩrĩte, 26 na njĩra ĩyo, Isiraeli othe nĩ makaahonokio. O ta ũrĩa kwandĩkĩtwo atĩrĩ: “Mũkũũri nĩ akooima Zayuni na eherie maũndũ matarĩ na ũngai kuuma harĩ Jakubu.
‘Ĩ Ũũgĩ wa Ngai Ndũkĩrĩ Mũriku!’
19 Hatarĩ nganja, muoroto wa Jehova ũkoniĩ “Aisiraeli arĩa a Ngai” nĩ ũrahingio na njĩra ya magegania mũno. (Gal. 6:16) O ta ũrĩa Paulo oigire, ‘Aisiraeli othe nĩ makahonoka.’ (Rom. 11:26) Ihinda rĩa Jehova rĩakinya, ‘Aisiraeli othe’—ũguo nĩ kuuga Aisiraeli othe a kĩĩroho, nĩ magatungatĩra marĩ athamaki na athĩnjĩri Ngai kũrĩa igũrũ. Gũtirĩ kĩndũ kĩngĩgiria muoroto wa Jehova ũhinge!
Kũmaatha Maũndũ ma Bata Maandĩko-inĩ
(Aroma 9:21-23) Atĩrĩrĩ, githĩ mũũmbi ndarĩ na kĩhooto gĩa kũhũthĩra rĩũmba kũũmba kĩndũ kĩmwe gĩa kũheo gĩtĩo na kĩngĩ gĩtarĩ gĩa kũheo gĩtĩo kuuma o gĩkũmba-inĩ kĩmwe? 22 Ĩ angĩkorũo Ngai aarĩ na wendi wa kuonania mangʼũrĩ make na wa kũmenyithania hinya wake, na agĩkirĩrĩria arĩ na wetereri mũnene indo cia kũrakarĩrũo iria ciagĩrĩire kwanangwo? 23 Ningĩ-rĩ, ĩ angĩkorũo eekire ũguo nĩguo amenyithanie ũtonga wa riri wake kwerekera indo cia kũiguĩrũo tha, iria aahaarĩirie o mbere nĩ ũndũ wa riri,
Ĩtĩkagĩra Gũtongorio Nĩ Jehova
5 Ĩ andũ mangĩũmia ngoro marege gũtongorio nĩ Mũũmbi Ũrĩa Mũnene? Kũngĩkinya hau-rĩ, hihi ahũthagĩra kĩhooto gĩake atĩa arĩ we Mũũmbi? Wĩcirie ũrĩa mũmbi wa indo cia rĩũmba ekaga rĩrĩa ndoro yaga gũkũmbĩka ũrĩa ekwendaga. No agerie kũmĩhũthĩra gũthondeka kĩndũ kĩngĩ kana amĩte! Kaingĩ nĩ gũthiaga ũguo nĩ ũndũ wa mũmbi kwaga gũkũmbania ndoro na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire. Jehova Mũũmbi witũ ndangĩka ũguo. (Gũcok. 32:4) Rĩrĩa mũndũ arega gwĩtĩkĩra ũtongoria wa Jehova, hingo ciothe mahĩtia makoragwo marĩ ma mũndũ ũcio. Jehova ahũthagĩra andũ kũringana na ũrĩa maretĩkĩra gũtongorio nĩwe. Rĩrĩa maramwathĩkĩra makoragwo marĩ a bata mũno maitho-inĩ make. Kwa ngerekano, Akristiano arĩa aitĩrĩrie maguta matariĩ ta indo “njiguĩre tha” iria ithondeketwo irĩ ‘cia gũtĩo.’ Nao arĩa momagia ngoro makarega gũtongorio nĩ Jehova nĩo indo “cia kũrakarĩrũo, iria ciagĩrĩire o kũũragwo.”—Rom. 9:19-23.
(Aroma 10:2) Tondũ niĩ ndĩ mũira atĩ nĩ makoragwo na kĩyo ũhoro-inĩ wĩgiĩ Ngai, no ti kũringana na ũmenyo wa ma.
it-1 1260 kĩb. 2
Kĩyo
Kĩyo Gĩtagĩrĩire. Mũndũ no akorũo na kĩyo kuuma ngoro-inĩ kwerekera ũndũ mũna, ĩndĩ akorũo akĩhĩtia na ategũkenia Ngai. Ũguo nĩguo Ayahudi a karine ya mbere maakoragwo matariĩ. Maacaragia ũthingu kuumana na ciĩko ciao makĩrũmĩrĩra Watho wa Musa. No Paulo oonanirie atĩ meerekagĩria kĩyo kĩao kũrĩa gũtagĩrĩire nĩ ũndũ wa kwaga ũmenyo wa ma. Kwoguo matiamũkagĩra ũthingu wa ma ũrĩa uumaga kũrĩ Ngai. Maabataraga kuona mahĩtia mao na magarũrũkĩre Ngai kũgerera Kristo nĩguo mamũkĩre ũthingu na wĩyathi nĩ ũndũ wa gũtuwo ehia nĩ Watho. (Ro 10:1-10) Saulu wa kuuma Tariso nĩ ũmwe wa arĩa maatariĩ ũguo, nĩ gũkorũo aarĩ na kĩyo kĩnene kwerekera ndini ya Kĩyahudi nginya agakĩria njano, tondũ ‘aanyariraga kĩũngano kĩa Ngai mũno o na agakĩananga.’ Aarũmagĩrĩra Watho na kĩyo kĩnene nginya ‘akeyonania atĩ ndaarĩ na ũcuke.’ (Ga 1:13, 14; Afi 3:6) No kĩyo kĩu aarĩ nakĩo kwerekera ndini ya Kĩyahudi kĩerekeirio kũrĩa gũtaagĩrĩire. Eekaga ũguo atekũmenya, na nĩkĩo Jehova aamuonirie ũtugi kũgerera Kristo, akĩmũrehe njĩra-inĩ ya ũthathaiya wa ma.—1Ti 1:12, 13.
Ũthomi wa Bibilia
(Aroma 10:1-15) Atĩrĩrĩ ariũ a Ithe witũ, ha ũhoro wao-rĩ, wendi wakwa wa kuuma ngoro na mathaithana makwa kũrĩ Ngai nĩ atĩ makaahonokio. 2 Tondũ niĩ ndĩ mũira atĩ nĩ makoragwo na kĩyo ũhoro-inĩ wĩgiĩ Ngai, no ti kũringana na ũmenyo wa ma. 3 Tondũ wa kwaga kũmenya ũthingu wa Ngai na makerutanĩria kwĩhandĩra ũthingu wao ene, matienyihĩirie ũthingu wa Ngai. 4 Nĩ gũkorũo Kristo nĩwe mũthia wa Watho, nĩguo mũndũ o wothe wonanagia wĩtĩkio akorũo na ũthingu. 5 Tondũ Musa aandĩkire ũũ igũrũ rĩgiĩ ũthingu ũrĩa uumanaga na Watho: “Mũndũ ũrĩa wĩkaga maũndũ macio nĩ agaatũũra nĩ ũndũ wamo.” 6 No ũthingu ũrĩa uumanaga na wĩtĩkio uugaga ũũ: “Ndũkoige na ngoro atĩrĩ, ‘Nũũ ũkwambata igũrũ?’ ũguo nĩ kuuga, agaikũrũkie Kristo, 7 kana, ‘Nũũ ũgũikũrũka thĩinĩ wa irima rĩrĩa rĩtarĩ gĩturi?’ ũguo nĩ kuuga, agacokie Kristo kuuma kũrĩ arĩa akuũ.” 8 No rĩandĩko riugaga atĩa? “Kiugo kĩrĩ hakuhĩ nawe, o kanua-inĩ gaku na ngoro-inĩ yaku”; ũguo nĩ kuuga “kiugo” kĩa wĩtĩkio, kĩrĩa ithuĩ tũrahunjia. 9 Nĩ gũkorũo ũngiumbũra na kanua gaku mbere ya andũ atĩ Jesu nĩ Mwathani, na wonanagie wĩtĩkio ngoro-inĩ yaku atĩ Ngai nĩ aamũriũkirie kuuma kũrĩ arĩa akuũ-rĩ, nĩ ũkaahonokio. 10 Tondũ mũndũ onanagia wĩtĩkio ngoro-inĩ nĩguo atuĩke mũthingu, no mũndũ oimbũraga na kanua mbere ya andũ nĩguo ahonokio. 11 Nĩ gũkorũo rĩandĩko riugaga atĩrĩ: “Gũtirĩ mũndũ ũigaga wĩtĩkio wake harĩ we ũgaaconorithio.” 12 Tondũ gũtirĩ ngũrani ya Mũyahudi na Mũngiriki. Mwathani wa andũ othe no ũmwe, na nĩ arathimaga mũno arĩa othe mamũkayagĩra. 13 Nĩ gũkorũo “mũndũ o wothe ũkayagĩra rĩĩtwa rĩa Jehova nĩ akaahonokio.” 14 O na kũrĩ ũguo-rĩ, mangĩmũkaĩra atĩa matagĩĩte na wĩtĩkio harĩ we? Na rĩrĩ, mangĩgĩa atĩa na wĩtĩkio harĩ we mataiguĩte ũhoro wake? Ningĩ-rĩ, mangĩigua atĩa hatarĩ na mũndũ wa kũmahunjĩria? 15 Na mangĩhunjia atĩa matatũmĩtwo? O ta ũrĩa kwandĩkĩtwo atĩrĩ: “Kaĩ magũrũ ma arĩa mahunjagia ũhoro mwega wa maũndũ mega nĩ mathaka-ĩ!”