Natu kaleni tu na eenghedi diwa tu li ovakalele vaKalunga

‘Ningeni hano ovahopaeleli vaKalunga.’ — EF. 5:1.

1, 2. (a) Omolwashike sha fimana okukala neenghedi diwa? (b) Oshike tashi ka kundafanwa moshitukulwa eshi?

OMUSHANGI woishangomwa umwe Sue Fox okwa popya shi na sha neenghedi diwa a ti: “Otu na okukala alushe tu na eenghedi diwa. Otu na okuulika eenghedi diwa keshe pamwe nosho yo efimbo keshe.” Ngeenge ovanhu ohava ulike alushe eenghedi diwa, itava ka kala unene ve na omaupyakadi navamwe, nohave a kandula po filufilu. Ndele ngeenge ovanhu kave na eenghedi diwa, ohava kala luhapu ve na omaupyakadi navamwe noihaa kanduka po. Okuungaunga navamwe monghedi ii otaku dulu okweetifa omalipumomumwe, outondwe noluhodi.

² Ovakriste vashili aveshe meongalo ove na eenghedi diwa. Ashike otu na okulungama tuha tambule ko eenghedi dii odo di li apeshe kunena mounyuni. Natu tale nghee okutula moilonga omafinamhango Ombibeli e na sha neenghedi taku dulu oku tu amena tuha kale tu na eenghedi dii nokunanena ovanhu kelongelokalunga lashili. Opo tu ude ko kutya okukala neenghedi diwa osha kwatela mo shike, natu ka kundafaneni kombinga yoshihopaenenwa shaJehova Kalunga nosho yo shOmona waye.

Jehova nOmona waye ova tula po oshihopaenenwa shokukala neenghedi diwa

3. Jehova Kalunga okwa tula po oshihopaenenwa shilipi shokukala neenghedi diwa?

³ Jehova Kalunga okwa tula po oshihopaenenwa sha wanenena shokukala neenghedi diwa. Nonande Jehova oku na ondodo yopombada e li Omupangeli weshito alishe, oha ungaunga novanhu monghedi iwa nosho yo nefimaneko. Melaka lopehovelo, eshi Jehova a li ta popi naAbraham nosho yo naMoses okwa li a longifa outumbulilo wOshiheberi oo tau yandje ediladilo lokulombwela umwe a ninge sha, to popi nefimaneko. (Gen. 13:14; Ex. 4:6) Jehova oha ulike kutya oku li “omunalukeno nomunanghenda, omunanheni, omunene mouwanghenda nomoshili” ngeenge ovapiya vaye va nyona. (Eps. 86:15) Jehova ina fa ovanhu ovo hava keshuka kehandu ngeenge vamwe inava wanifa po osho va li va hala.

4. Ongahelipi hatu dulu okuhopaenena Jehova ngeenge vamwe tava popi nafye?

⁴ Onghedi omo Kalunga ha pwilikine kovanhu otai ulike kutya oku na eenghedi diwa. Eshi Abraham a li ta pula omapulo shi na sha novanhu vomuSodom, Jehova okwa li a nyamukula epulo keshe nelididimiko. (Gen. 18:23-32) Jehova ka li e wete Abraham ta mane po efimbo laYe. Jehova oha pwilikine komailikano ovapiya vaye nosho yo kokukema kwovanyoni ovo ve livela ombedi. (Lesha Epsalme 51:13, 19.) Mbela nafye katu na okuhopaenena Jehova mokukala hatu pwilikine kuvamwe ngeenge tava popi nafye?

5. Ongahelipi okuhopaenena eenghedi diwa daJesus taku dulu okuxwepopaleka ekwatafano letu navamwe?

⁵ Shimwe shomoinima ihapu oyo Jesus Kristus e lihonga kuXe osho okukala neenghedi diwa. Nonande oukalele waJesus owa li we mu pula efimbo lihapu nosho yo eenghono, okwa li alushe he lididimike nokwa li e na eenghedi diwa. Jesus okwa li ha kala alushe e lilongekida noku na ehalo okukwafela ovanashilundu, ovapofi ovo va li ovaeheli nosho yo ovanhu vamwe vali ovo va li va pumbwa ekwafo. Jesus ka li ha henuka ovanhu va tya ngaho, nonande okwa li have uya kuye inava ninga oshilaye. Luhapu okwa li ha efa po osho a hangwa ta longo opo a kwafele ovanhu ovo va pumbwa ekwafo neenghono. Jesus okwa li ha yavelele neenghono ovanhu ovo ve mu itavela. (Mark. 5:30-34; Luk. 18:35-41) Tu li Ovakriste, otu na okushikula oshihopaenenwa shaJesus mokukala tu na eenghedi diwa nohatu kwafele vamwe. Elihumbato la tya ngaho otali ka didilikwa mo kovapambele vetu, kovashiinda shetu nosho yo kuvamwe. Kakele kaasho, elihumbato la tya ngaho ohali fimanekifa Jehova nohali tu etele ehafo.

6. Jesus okwa tula po oshihopaenenwa shilipi shokukala nohamu nosho yo oukaume?

⁶ Jesus okwa li yo a ulika kutya okwa fimaneka ovanhu mokulongifa omadina avo. Mbela ovawiliki vomalongelokalunga Oshijuda navo osho va li hava ningi ngaho? Hasho nandenande! Ova li va tala ko ovanhu ovo va li vehe shii Omhango kutya ova “fingwa” nova li hava ungaunga navo onga ovanhu va fingwa. (Joh. 7:49) Ndele Omona waKalunga ka li ha ungaunga novanhu monghedi ya tya ngaho. Pashihopaenenwa, Jesus okwa li a ifana Marta, Maria, Sakeus nosho yo vakwao vahapu komadina. (Luk. 10:41, 42; 19:5) Nonande eputuko nosho yo eenghalo otai dulu okunwefa mo onghedi omo hatu popi novanhu kunena, ovapiya vaJehova ohava ningi eenghendabala opo va kale ve na oukaume novanhu vakwao.a Ihava efa eendodo dovanhu moulikumwe di va imbe okufimaneka ovaitaveli vakwao nosho yo vamwe ovo va pumbwa okufimanekwa. — Lesha Jakob 2:1-4.

7. Omafinamhango Ombibeli ohae tu kwafele ngahelipi tu ungaunge nefimaneko novanhu vakwetu keshe pamwe?

⁷ Kalunga nosho yo Omona waye ohava ungaunga novanhu vomoiwana aishe nosho yo vomomaludi aeshe monghedi iwa, naasho otashi ulike kutya ova fimaneka ovanhu va tya ngaho pauhandimwe nohashi nanene ovanamitima diwa koshili. Oshoshili kutya oinima oyo hai ulike kutya omunhu oku na eenghedi diwa oya yoolokafana she likolelela keenhele neenhele. Ndele nande ongaho, katu na okulandula eemhango tadi dengele di na sha neenghedi. Ponhele yaasho, otu na okweefa omafinamhango Ombibeli e tu kwafele tu kale hatu tifuka opo tu fimaneke ovanhu vakwetu keshe pamwe. Natu ka konakoneni nghee okuungaunga novanhu nefimaneko taku dulu oku tu kwafela tu kale hatu pondola shihapu moukalele wetu wopaKriste.

Natu kale hatu popifa ovanhu nokukundafana navo

8, 9. (a) Onghedindjikilile ilipi taku dulu okutiwa kutya oi li onghedi ii? (b) Omolwashike tu na okweefa eendjovo daJesus odo di li muMateus 5:47 di nwefe mo onghedi omo hatu ungaunga novanhu?

⁸ Omolwonghedi yokukalamwenyo ei ya endelela moilongo ihapu kunena, luhapu ovanhu vavali otava dulu okulipingafana ndele inava popifafana. Oshoshili kutya kape na oo a teelelwa a popife keshe omunhu oo ta ende mondjila omo hamu ende ovanhu vahapu. Ndele peemhito dihapu, osha yuka nosha wapala okupopifa vamwe. Mbela ou na ngoo onghedindjikilile yokupopifa ovanhu? Ile oho ende ashike povanhu nopehe na okulimemesha ile u tye sha shiwa? Omunhu ota dulu okukulika onghedindjikilile yonhumba oyo muyo vene i li onghedi ii nonande ite shi ningi nelalakano lii.

⁹ Jesus okwe tu dimbulukifa a ti: “Ngenge hamu popifa vakweni aveke, mu shii hamu ningi oshinima [shinene]? Novapaani ihave shi ningi yo?” (Mat. 5:47) Omuyandjimayele umwe wedina Donald Weiss okwa shanga a ti: “Ovanhu ohava handuka ngeenge vamwe kave na ko nasha navo ile tava piti puvo inave va popifa. Ashike kape na lela elipopilo lokuhenuka vamwe. Ekandulepo loupyakadi oli li paunafangwa: Popifa ovanhu nokukundafana navo.” Ngeenge otwa henuka oikala yokukala tu lishii ile yokuhenakonasha navamwe oyo tai dulu okunyona po ekwatafano letu navamwe, ohatu ka mona oidjemo iwa.

10. Okukala neenghedi diwa otaku dulu ngahelipi oku tu kwafela tu pondole moukalele? (Tala oshimhungu: “Hovela okulimemesha nohamu.”)

¹⁰ Natu tale koshihopaenenwa shovalihomboli Ovakriste, Tom naCarol, ovo hava kala moshilando sha kula shomuAmerika lokOlundume. Ova li va ninga eenghundafana dihafifa odo va li hava ningi novashiinda shavo oshitukulwa shoukalele wavo. Mbela osho ohave shi ende ngahelipi? Tom okwa popya eendjovo da kanghamena kuJakob 3:18, a ti: “Ohatu kendabala okukala tu na oukaume nosho yo ombili novanhu. Ohatu popi novanhu ovo hatu hange pondje yomaumbo avo nosho yo ovo tava longo momudingonoko. Ohatu limemesha noku va popifa. Ohatu kundafana navo kombinga yoinima oyo ve na ohokwe muyo, ngaashi ounona vavo, eembwa davo, omaumbo avo nosho yo oilonga yavo. Mokweendelako kwefimbo, ovanhu ovo ova li ve tu tala ko tu li ookaume kavo.” Carol okwa twikila ko vali a ti: “Shimha twe va talele po vali, ohatu va lombwele omadina etu nohatu va pula omadina avo. Ohatu va lombwele kutya ohatu popi novanhu kombinga yashike poushiinda ndele ohatu kaleke eenghundafana odo pauxupi. Hauxuuninwa, ohatu va pe oundombwedi.” Tom naCarol ova kala ve lineekelwa kovanhu vahapu poushiinda shavo. Ovanhu vahapu vomwaavo ova li va tambula ko oifo ya kanghamena kOmbibeli, navamwe vomuvo ova ulika ohokwe inene yokulihonga oshili.

Kala u na eenghedi diwa nonande ou li meenghalo didjuu

11, 12. Omolwashike tu na okukala twa teelela okuungaungwa nafye nai ngeenge hatu udifa onghundana iwa, notu na okulinyenga ngahelipi?

¹¹ Omafimbo amwe ohatu shakeneke ovanhu vehe na eenghedi diwa ngeenge hatu udifa onghundana iwa. Osho osho twa teelela shi ningwe, molwaashi Jesus Kristus okwa londwela ovahongwa vaye komesho yefimbo a ti: “Ngenge va taata nge, otave mu taata yo.” (Joh. 15:20) Ashike okwaalulila ovanhu omalaka mai ihaku eta oidjemo iwa. Mbela otu na okulinyenga ngahelipi kwaasho? Omuyapostoli Petrus okwa ti: “Yapuleni Omwene Kristus momitima deni, nye mu hangike alushe mu shii kunyamukula keshe tuu ou te mu pula ekanghameno leteelelo eli li li munye, ndelenee shi ningeni nengungumano netilo.” (1 Pet. 3:15) Okukala tu na eenghedi diwa, hatu nyamukula ovanhu nombili nonefimaneko, otaku dulu okulundulula oikala yovanhu ovo have tu ula omalaka mai. — Tit. 2:7, 8.

¹² Mbela ohatu dulu ngoo okulilongekida tu ungaunge novanhu ovo tave tu ula omalaka mai, hatu shi ningi monghedi oyo ya hokiwa kuKalunga? Heeno, ohatu dulu. Paulus okwe tu kumaida a ti: ‘Eendjovo deni nadi kale alushe donghenda, da fingala omongwa, nye mu kale mu shi shii nhumbi mu nokunyamukula keshe umwe.’ (Kol. 4:6) Tu li Ovakriste, ngeenge otwa kala tu na onghedindjikilile yokuungaunga nefimaneko noilyo yomaukwaneumbo etu, novanafikola vakwetu, novanailonga vakwetu, noilyo yeongalo nosho yo ovashiinda shetu, ohatu ka kala twe lilongekida okuungaunga novanhu ovo tave tu sheke ile tave tu tuku. — Lesha Ovaroma 12:17-21.

13. Yandja oshihopaenenwa osho tashi ulike kutya okukala neenghedi diwa otaku dulu okulundulula oikala yovapataneki.

¹³ Ohashi eta oidjemo iwa okuungaunga novanhu monghedi iwa ngeenge tu li meenghalo didjuu. Pashihopaenenwa, Ondombwedi imwe muJapan oya li tai shekwa komuneumbo wonhumba nosho yo komweenda waye. Omumwatate oo okwa li a fiya po eumbo olo nombili. Ndele omumwatate fimbo a li ta twikile okuudifa moshitukulwa osho, okwa li a didilika kutya omweenda womuneumbo winya okwa li te mu tale e li kokule kanini. Eshi omumwatate a fika puye, omulumenhu oo okwa ti: “Ombili kwaasho sha ningwa po. Nonande otwe ku ula omalaka mai, onda didilika kutya owa twikila ashike okulimemesha. Mbela ondi na okuninga shike opo ndi kale ngaashi ove?” Omulumenhu oo ka li e na eteelelo lasha, molwaashi okwa li a kanifa oilonga yaye nokwa hangwa ashike opo a filwa ina. Ondombwedi oyo oya li ya pula omulumenhu oo a konakone Ombibeli naye, nomulumenhu okwa li a tambula ko ekonakono. Diva, omulumenhu oo okwa li a hovela okukonakona Ombibeli luvali moshivike.

Onghedi ya denga mbada omo hatu dulu okulihonga eenghedi diwa

14, 15. Ovapiya vaJehova vopefimbo lOmbibeli ova li hava tekula ngahelipi ounona vavo?

¹⁴ Ovadali ovatilikalunga vopefimbo lOmbibeli ova li hava fi oshisho okuhonga ounona vavo oinima ya fimana i na sha neenghedi diwa peumbo. Tala kunghee Abraham nomona waye Isak va li hava kundafana monghedi yefimaneko muGenesis 22:7. Josef naye okwa ulika kutya okwa li a tekulwa nawa kovadali vaye. Eshi a li modolongo, okwa li ha ungaunga novanadolongo vakwao monghedi yefimaneko. (Gen. 40:8, 14) Onghedi omo Josef a li ha popi naFarao otai ulike kutya okwe lihonga shi na sha nonghedi ya yuka omo e na okupopya novanhu ovo ve na eenghonopangelo. — Gen. 41:16, 33, 34.

¹⁵ Oipango Omulongo oyo ya li ya pewa Ovaisrael oya kwatela mo oshipango eshi tashi ti: “Fimaneka xo nanyoko, omafiku oye okukala moshilongo, Omwene te shi ku pe a ninge mahapu.” (Ex. 20:12) Onghedi imwe omo ounona va li hava fimaneke ovadali vavo omokukala ve na eenghedi diwa meumbo. Pashihopaenenwa, okamonakadona kaJefta oka li ka ulika kutya oke na efimaneko linene eshi ka li ka katuka metwokumwe neano laxe olo a li a ninga eshi a li monghalo idjuu neenghono. — Ovatok. 11:35-40.

16-18. (a) Oshike tashi dulu okuningwa po opo ounona va hongwe eenghedi diwa? (b) Okuhonga ounona eenghedi diwa otaku dulu okweeta omauwa amwe elipi?

¹⁶ Osha fimanenena okutekula ounona vetu va kale ve na eenghedi diwa. Opo ounona va ka ninge ovakulunhu ve na eenghedi diwa, ova pumbwa okulihonga onghedi ya yuka yokupopifa ovaenda, okunyamukula ongodi nosho yo okulya navakwao. Ove na okukwafelwa va ude ko kutya omolwashike sha fimana okukwatela vamwe omuvelo va pite po, okuudila ovanamido naavo tava vele olukeno nosho yo okuyakula mo ovo va humbata oinima idjuu. Ova pumbwa okuuda ko kutya omolwashike sha fimana okupopya tashi di komutima to ti: “Kwafele nge,” “onda pandula,” “eewa, oshi li nawa,” “handi ku kwafele” nosho yo “ombili.”

¹⁷ Okutekula ounona va kale ve na eenghedi diwa kashi fi lela oshinima shidjuu. Onghedi ya denga mbada omo ovadali tava dulu oku va kwafela omoku va tulila po oshihopaenenwa shiwa. Kurt womido 25 okwa popya shi na sha nanghee ye novamwainamati vatatu ve lihonga eenghedi diwa a ti: “Otwa li hatu tale nokupwilikina kutate nameme ngeenge tava kundafana nombili nosho yo ngeenge tava ungaunga novanhu vakwao nelididimiko noneyavelelo. Ngeenge twa ya kOlupale lOuhamba, okwa li hatu popifa ovamwatate novamwameme ovanamido fye natate komesho nokonima yokwoongala. Onda li handi pwilikine nghee he va popifa nonghee he va fimaneke.” Kurt okwa twikila ko a ti: “Mokweendela ko kwefimbo, ame naame onda li nda hovela oku mu hopaenena. Okuungaunga novanhu nefimaneko ohaku uya ashike paushitwe. Kaku fi onghedi omo u na okukatuka, ndele onghedi omo wa hala okukatuka.”

¹⁸ Mbela oshike tashi dulika shi ningwe po ngeenge ovadali ova hongo ounona vavo eenghedi diwa? Ounona otava ka dula okupanga oukaume notava ka kala ve na ombili navamwe. Otava ka kala va longekidwa nawa opo va dule okulonga pamwe novayandji voilonga nosho yo ovanailonga vakwao. Kakele kaasho, ounona ovo ve na eenghedi diwa nove li ovayuki otava ka hafifa nokumbilipaleka ovadali vavo. — Lesha Omayeletumbulo 23:24, 25.

Eenghedi diwa ohadi tu yoolola ko kounyuni

19, 20. Omolwashike tu na okukala twa tokola toko okuhopaenena eenghedi diwa daKalunga nosho yo dOmona waye?

¹⁹ Paulus okwa ti: “Ningeni hano [ovahopaeneni] vaKalunga ngaashi ovana ovaholike.” (Ef. 5:1) Okuhopaenena Jehova Kalunga nosho yo Omona waye okwa kwatela mo okutula moilonga omafinamhango Ombibeli, ngaashi oo a kundafanwa moshitukulwa eshi. Mokuninga ngaho, ohatu ka henuka okukala hatu liningifa twa fa tu na efimaneko molwaashi ashike twa hala okupandika kwaavo ve na eenghonopangelo ile molwaashi twa hala okupewa oiniwe yopamaliko. — Jud. 16.

²⁰ Momafiku aa axuuninwa onghalelo youkolokoshi, Satana okwa tokola toko okuxulifa po omifikamhango di na sha neenghedi diwa odo da tulwa po kuJehova. Ashike Satana ita ka pondola okuxulifa po eenghedi diwa dOvakriste vashili. Keshe umwe womufye na kale a tokola toko okulandula oshihopaenenwa shaKalunga nosho yo shOmona waye shi na sha neenghedi. Opo nee, okupopya kwetu nelihumbato letu otali ka kala alushe la yooloka ko keenghatu daavo va hoolola okukala ve na eenghedi dii. Ohatu ka fimanekifa edina laKalunga ketu Jehova, oo a tula po oshihopaenenwa sha wanenena shi na sha neenghedi, nohatu ka nanena ovanamitimadiwa kelongelokalunga laye lashili.

[Eshangelo lopedu]

Oto dimbuluka?

• Oshike twe lihonga kuJehova nosho yo kOmona waye shi na sha nokukala neenghedi diwa?

• Omolwashike okupopifa ovanhu nohamu taku tu pefa edina liwa tu li Ovakriste?

• Eenghedi diwa ohadi etifa ngahelipi oidjemo iwa moukalele?

• Ovadali ohava dana onghandangala ilipi mokuhonga ounona vavo eenghedi diwa?

[Oshimhungu pepandja 30]

Hovela okulimemesha nohamu

Ovanhu vahapu ohava ongaonga okuhovela eenghundafana nomunhu oo vehe shii. Ndele Eendombwedi daJehova ohadi ningi eenghendabala da mana mo di lihonge okukala hadi kundafana opo di kale tadi udifile ovanhu kombinga yoshili yOmbibeli omolwohole yado yokuhola Kalunga nosho yo ovanhu vakwao. Mbela oshike tashi dulu oku ku kwafela u xwepopale moshinima osho?

Ope na efinamhango la fimana olo li li mOvafilippi 2:4, olo tali ti: “Mu ha tale keshe tuu osho shaye ashike, ndelenee shomukwao yo.” Diladila kombinga yeendjovo odo monghedi ei: Ngeenge owa shakeneke omunhu wonhumba oo ino shakeneka nande onale, ohe ku tale ko u li omweendanandjila. Ndele mbela ongahelipi to dulu oku mu ningifa a kale e udite a manguluka? Okulimemesha nohamu noku mu popifa nombili otaku dulu okukwafela. Ndele ope na shihapu natango osho u na okuninga.

Ngeenge to kendabala okuhovela eenghundafana naumwe, otashi dulika u piyaaneke omadiladilo aye. Ngeenge owa kendabala okukundafana naye osho shi li momadiladilo oye nopehe na okuyavelela osho a li ta diladila, otashi dulika ehe linyenge monghedi iwa. Onghee hano, ngeenge owa nongele osho omunhu tashi dulika ta diladila, omolwashike ito longifa osho wa nongela u hovele eenghundafana naye? Jesus osho a li a ninga ngaho eshi a li a shakena nomukainhu umwe pondungu muSamaria. (Joh. 4:7-26) Omukainhu oo okwa li te lipula shi na sha noku ka teka omeva. Onghee hano, Jesus okwa li a hovela eenghundafana nomukainhu oo she likolelela kwaasho a li ta diladila, nodiva eenghundafana odo oda li da lundulukila meenghundafana doinima yopamhepo.

[Omafano pepandja 29]

Okukala noukaume novanhu otaku dulu okukwafela omunhu a yandje oundombwedi muwa

[Efano pepandja 31]

Oshiwa alushe okukala tu na eenghedi diwa