Owe shi shiiva tuu?

Ovanhu vopefimbo laJesus ova li hava futu oifendela yoludi lilipi?

OULE womido dihapu, Ovaisrael ova kala ve na onghedindjikilile yokuyandja oimaliwa, opo va yambidide elongelokalunga lashili. Ashike pefimbo laJesus, Ovajuda ova li hava yandje oifendela ihapu, naasho osha li omutengi kuvo.

Ovakulunhu aveshe vaJuda ova li va teelelika va yandje etata loshekeli (eedrakma mbali), opo oimaliwa oyo i longifwe metwali nomotembeli. Mefelemudo lotete, oifendela oyo oya li hai longifwa mokulanda oinamwenyo yokuninga omaxwikiloyambo nokufila oshisho otembeli, oyo ya li ya tungwa kuHerodes. Ovajuda vamwe ova li va pula Petrus shi na sha netaleko laJesus li na sha naasho, ashike Kristus ka li e li omhinge nokuyandja oifendela. Onghee hano, okwa li a lombwela Petrus a ka tale oshimaliwa, opo a fute oifendela. — Mat. 17:24-27.

Oshiwana shaKalunga shonale osha kala hashi futu oshitimulongo, tashi dulika shomoikunomwa, ile shomoyuuyemo yavo. (Lev. 27:30-32; Num. 18:26-28) Ovawiliki vomalongelokalunga ova li hava komangele ovanhu va fute oshitimulongo shomaludi oikwambidi aishe, ngaashi “shomint, shodill noshokumin.” Jesus ka li ta popile mowii oshitimulongo, ndele okwa li ta nyaneke pomutenya oihelele yovanongo vomishangwa noyOvafarisai i na sha nokuyandja oshitimulongo. — Mat. 23:23.

Pefimbo opo, Ovajuda ova li hava pulwa va fute oifendela ihapu kOvaroma, ovo va li tave va pangele. Ngeenge omunhu oku na onhele, okwa li e na okuyandja oifendela yoimaliwa, ile yoikunomwa. Omunhu okwa li e na okuyandja oifendela eepersenda okudja po 20 fiyo 25 lwaapo. Natango, Omujuda keshe okwa li a teelelika a fute oifendela. Otashi dulika oifendela oyo, oyo Ovafarisai va li tava pula ngeenge Jesus oyo ngoo ha yandje. Jesus okwa ulika nghee tu na okutala ko okufuta oifendela eshi a ti: “Eshi shOmukesari shi peni Omukesari, naasho shaKalunga shi peni Kalunga.” — Mat. 22:15-22.

Natango, osha li oshinakuwanifwa shokufuta oifendela, ngeenge to i noinima moshitukulwa shimwe, ile to di mo nayo. Oifendela oyo oya li hai yandjelwa pomatuliloshikepa, peenhopa, pomashakeneno eendjila nosho yo poivelo yeedolopa, ile yomalandifilo.

Oifendela aishe oyo ya li hai yandjwa kovanhu aveshe ovo va li koshi yepangelo laRoma, oya li ye va djuupalela neenghono. Omunandjokonona umwe wedina Tacitus okwa popya kutya pefimbo laTiberius eshi a li ta pangele, pefimbo opo Jesus a li kombada yedu, “Ovasiria nOvajudea ova li va wililwa po neenghono koifendela. Onghee Tiberius okwa li a pula opo i shunifwe pedu.”

Omutengi wokuyandja oifendela owa li wa djuupalekwa kwaavo hava tambula ko oifendela. Ovanhu ovo va li hava futifa oifendela ova li hava futile eendodo odo noimaliwa ihapu. Ovakulunhu ovo hava tambula ko oifendela ova li hava tambula oifendela ya wana po, onghee ova li va lombwela ovo hava ongele oifendela, ve li kongele oishoshela ya wedwa po. Sakeus naye okwa li e na ovo va li koshi yepashukilo laye, ovo hava tambula ko oifendela. (Luk. 19:1, 2) Onghee hano, oshi shii okuudiwa ko eshi ovanhu va kala ve tonde nova dina ovo hava ongele oifendela.