Etongolo pokati kovayuki novadinikalunga
“Nye tamu ka mona . . . etongolo pokati kovayuki novadinikalunga.” — MAL. 3:18.
1, 2. Oshiwana shaKalunga kunena ohashi kala sha taalela omashongo elipi? (Tala efano pehovelo loshitukulwa.)
OVASHIIVINAWA vouhaku vahapu ohava longo mokati kovanhu ovo ve na omikifi hadi tandavele noupu. Ohava hakula ovanaudu vavo molwaashi ova hala oku va kwafela. Ashike nande ongaho, ova pumbwa okuliamena opo vaha kwatwe komikifi odo tava hakula. Sha faafana, vahapu vomufye ohatu di nohatu longo pamwe novanhu ovo ve na oikala ii neenghedi odo di li omhinge nomaukwatya opakalunga. Oinima ya tya ngaho oi li eshongo kufye.
2 Omafiku aa axuuninwa omafimbo edundakano. Onhumwafo onhivali yomuyapostoli Paulus oyo a li a shangela Timoteus oya yelifa oikala yovanhu ovo va amuka ko kuKalunga nosho yo kutya otai ka hapupala momafiku axuuninwa. (Lesha 2 Timoteus 3:1-5, 13.) Nonande otashi dulika tu kale twa kuminwa omaukwatya a tya ngaho, ohatu dulu okunwefwa mo kelihumbato nosho yo koikala yaavo tave i ulike. (Omayel. 13:20) Moshitukulwa eshi, ohatu ka konakona omaukwatya oo haa yoolola mo ovanhu ovo ve na oikala yomomafiku aa axuuninwa, okuyelekanifa nomaukwatya oshiwana shaKalunga. Ohatu ka mona yo nghee hatu dulu okuliamena opo tuha nwefwe mo koikala ii eshi hatu kwafele vamwe pamhepo.
3. Omaukwatya oo e li mu 2 Timoteus 3:2-5 okwa yukifwa koolyelye?
3 Omuyapostoli Paulus okwa popya kutya “momafiku axuuninwa otape ke uya omafimbo madjuu.” Opo nee, okwa popya kombinga yoikala ii ile yomaukwatya mai 19, oo taa didilikifa mo ovanhu pefimbo eli. Omusholondodo oo owa faafana naao tau hangwa mOvaroma 1:29-31, nonande omusholondodo oo u li monhumwafo oyo Paulus a li a shangela Timoteus owa kwatela mo oinima imwe oyo inai tumbulwa mo vali mOmishangwa dopaKriste dOshigreka. Paulus okwa hovela omusholondodo waye oo u na omaukwatya ehe fi opakalunga neendjovo, “osheshi ovanhu tava kala . . . ” Outumbulilo “ovanhu” otau ulike kovalumenhu novakainhu molwaashi aveshe ohava ulike omaukwatya oo. Ashike nande ongaho, omaukwatya oo ihaa ulikwa kovanhu aveshe koonono. Ovakriste ova yooloka ko. — Lesha Malakia 3:18.
NGHEE HATU LITALE KO FYE VENE
4. Ovo ve na ounhwa ovanhu va tya ngahelipi?
4 Konima eshi Paulus a shanga kutya ovanhu vahapu otava kala nokulihola voovene novanalwisho voimaliwa, okwa weda ko vali kutya otava ka kala ovalitangi, ovalinenepeki, novafulalali. Omaukwatya oo luhapu ohae va ningifa va kale ve udite ve dule vamwe omolwounongo, eholokepo, oukolele ile ondodo yavo. Ovanhu ovo ve na omaukwatya a tya ngaho ohava kala va hala okufimanekwa nosho yo okukala ve holike. Omuhongwanhu umwe okwa shanga kombinga yomunhu oo e na ounhwa a ti: “Momutima waye ohe litale ko e li oshikalunga noku na oaltari oko he linyongamene ye mwene.” Vamwe ova ti kutya ounhwa wa pitilila oukwatya utondifa; ohau ningifa nokuli naao e u na a kale e u yele ngeenge u niwe kuvamwe.
5. Ongahelipi nokuli naavo va li ovadiinini va li va kwatwa kounhwa?
5 Jehova oku tonde ounhwa. Oku tonde “omesho elinenepeko.” (Omayel. 6:16, 17) Ounhwa ohau imbi ovanhu va konge Kalunga. (Eps. 10:4) Ou li oukwatya wOndiaboli. (1 Tim. 3:6) Shinyikifa oluhodi, nokuli novapiya vamwe ovadiinini vaJehova ova li va kwatwa kounhwa. Ussia, ohamba yaJuda, oya kala i diinini oule womido. Ombiibeli oya ti: “Ndelenee ye eshi a ninga omunaenghono, omutima waye e u nenepeka, onghee a ninga osho inashi yuka nande, ndele a nyona kOmwene Kalunga kaye. Osheshi a ya mo motembeli yOmwene ndele ta twiminine oitwiminifo koaltari yokutwimina.” Lwanima, ohamba Hiskia nayo oya li ya kwatwa kounhwa oule wokafimbo. — 2 Omaf. 26:16; 32:25, 26.
6. Oshike sha li tashi dulu okuningifa David a kale e na ounhwa, nomolwashike a li ehe u na?
6 Ovanhu vamwe ohava kala ve na ounhwa molwaashi ohava monika nawa, ve shiivike apeshe, ovaimbi dingi, ovanaenghono, ile ve na eendodo dopombada. David okwa li e na oinima aishe oyo, ashike okwa kala omulininipiki monghalamwenyo yaye aishe. Konima eshi a dipaa Goliat naashi ohamba Saul ya li ya hala oku mu pa okamonakadona kayo ka ninge omukulukadi waye, okwa ti: “Aame omushike, eumbo lange nepata latate muIsrael olo eshike, ame ndi ninge oshitenya shohamba?” (1 Sam. 18:18) Oshike sha li sha kwafela David a kale omulininipiki? David okwa li ashike e na omaukwatya oo, ounghulungu nosho yo omaufembanghenda molwaashi Kalunga okwa li a ‘tala mokule mwi,’ ile e lininipika, opo a yandje elitulemo kuye. (Eps. 113:5-8) David okwa li e shii kutya oinima aishe iwa oyo a li e na oya dja kuJehova. — Yelekanifa 1 Ovakorinto 4:7.
7. Oshike tashi ke tu kwafela tu kale hatu ulike elininipiko?
7 Ngaashi David, oshiwana shaJehova kunena ohashi kendabala okuulika elininipiko. Otu na oushili oo kutya Jehova, Omunhu munenenene meshito alishe, oha ulike oukwatya oo wa denga mbada welininipiko. (Eps. 18:35) Ohatu tula moilonga omayele a nwefwa mo oo taa ti: “Djaleni efilonghenda lomomutima, ombili, elininipiko, engungumano noutalanheni.” (Kol. 3:12) Otu shi shii yo kutya ohole “ihai litange, ihai fulalala.” (1 Kor. 13:4) Ngeenge otwa kala hatu ulike elininipiko, otashi dulika ovanhu va nanenwe kuJehova. Ngaashi ashike ovashamane hava dulu okufindwa keenghedi dovakulukadi vavo nopehe na ondjovo, ovanhu vamwe navo otava dulu okunanenwa kuKalunga okupitila melininipiko olo hali ulikwa koshiwana shaye. — 1 Pet. 3:1.
ONGHEDI OMO HATU UNGAUNGA NAVAMWE
8. (a) Ovanhu vamwe kunena ova tala ko ngahelipi okuhadulika kovadali? (b) Omishangwa otadi ladipike ounona va ninge shike?
8 Paulus okwa popya shi na sha nanghee ovanhu momafiku axuuninwa tava ka ungaunga navakwao. Okwa shanga kutya momafiku axuuninwa, ounona otava ka kala ihava dulika kovadali vavo. Molwaashi kunena elihumbato la tya ngaho omafimbo amwe ohali kala la tambulwa ko nohali tuwa omufindo momambo, meemuvi, nosho yo keeprograma doko-tv, okuhadulika ohaku nghundipaleke oukumwe moukwaneumbo. Oshinima sha tya ngaho osha kala nale sha tambulwa ko. Shihokwifa, muGreece shonale, ngeenge omunhu okwa denge ovadali vaye, okwa li e na okutewatewa; pamhango yaRoma, okudenga omudali osha li sha talika ko shi li enyono la kwata moiti ngaashi ashike okudipaa. Omishangwa dOshiheberi nosho yo Omishangwa dopaKriste dOshigreka otadi ladipike ounona va fimaneke ovadali vavo. — Ex. 20:12; Ef. 6:1-3.
9. Oshike tashi ka kwafela ovanyasha va kale hava dulika kovadali vavo?
9 Ounona otava dulu okuliamena vaha nwefwe mo komhepo yokuhadulika mokutala kwaasho ovadali vavo ve va ningila. Okukala u shii kutya okudulika oku li oshiteelelwa shaKalunga, Xe yaaveshe, otaku ke ku kwafela u kale wa fimaneka ovadali voye. Ovanyasha otava dulu okukwafela ovanyasha vakwao va kale ve na etaleko liwa li na sha novadali vavo, ngeenge ova kala hava popile ovadali vavo mouwa. Ngeenge ovadali kave na ohole novana vavo, otashi dulika shi kale shidjuu kuvo va dulike tashi di komutima. Shimwe vali, ngeenge okaana oka ulikilwa ohole yashili kovadali vako, otashi ke ke linyengifa ke va hafife nokuli nongeenge taka yelekwa kaha dulike. Austin okwa ti: “Nonande luhapu kanda li handi kala nda hala okuvelwa ombedi kovadali vange, ova li va tulila nge po eemhango di li pandjele, ova yelifila nge omatomheno kutya omolwashike pe na eemhango nova kala hava kundafana naame oikando ihapu. Osho osha kwafela nge ndi kale handi dulika. Onda mona kutya ove na ko nasha naame, naasho osha ningifa nge ndi kale nda hala oku va hafifa.”
10, 11. (a) Omaukwatya mai elipi haa ulike kutya ovanhu kave na ohole navakwao? (b) Ovakriste vashili ohava ulikile ovanhu vakwao ohole fiyo opo shitwa shilipi?
10 Paulus okwa tumbula vali omaukwatya amwe mai, oo taa ulike kutya ovanhu kave na ohole navakwao. Okuhe na olupandu okwa pambafana ‘nokuhadulika kovadali’ molwaashi ohaku ulike oikala yaavo vehe na olupandu omolwouwa oo va ningilwa kuvamwe. Natango ovanhu otava ka kala vehe na eitavelo. Otava ka kala vehe na ombili, tava ulike kutya inava hala okupanga ombili novanhu vakwao. Otava ka kala ovasheki novakengeleledi, tava longifa omatukano, tava popile vamwe nosho yo Kalunga mowii. Otava ka kala ovalundili, ovanhu ovo hava popi oinima ii nelalakano lokunyona po omadina mawa avamwe.a
11 Mepingafano novanhu ovo hava ulike kutya kave na ohole kunena, ovo hava longele Jehova ova kala alushe hava ulikile vakwao ohole yashili. Jesus okwa ti kutya ohole yokuhola vakwetu, oyo i li oludi lohole yo-agape, osho sha li oshipango oshitivali sha fimanenena mOmhango yaMoses, sha shikula osho shokuhola Kalunga. (Mat. 22:38, 39) Jesus okwa ti yo kutya ohole yokuhola vakwetu oi li oukwatya oo tau tu didilikifa mo tu li Ovakriste vashili. (Lesha Johannes 13:34, 35.) Ohole yopaKriste ya tya ngaho oi na okuulikilwa nokuli novatondi vetu. — Mat. 5:43, 44.
12. Jesus okwa ulikila ngahelipi ovanhu ohole?
12 Jesus okwa ulikila ovanhu ohole inenenene. Okwa enda oilando noilando, ta lombwele ovanhu kombinga yOuhamba waKalunga. Okwa velula ovapofi, oingudu, ovanashilundu nosho yo ovafitamatwi. Okwa nyumuna ovafi. (Luk. 7:22) Jesus okwa yandjela nokuli ovanhu omwenyo waye, nonande vahapu ova li ve mu tonde. Ohole yaJesus oya fa naanaa filufilu ohole oyo Xe a ulika. Eendombwedi daJehova ohadi ulikile ovanhu ohole yopakalunga mounyuni aushe.
13. Ongahelipi ohole oyo hatu ulikile vamwe hai va kwafele va ehene popepi elela naJehova?
13 Ohole oyo hatu ulikile vamwe ohai nanene ovanhu kuTate yetu womeulu. Pashihopaenenwa, omulumenhu wokoThailand okwa li a kumwa kohole oyo a li a mona mokati kovamwatate koshoongalele shoshitukulwa. Konima eshi a alukila keumbo, okwa li a pula a kale ha konakona Ombiibeli luvali moshivike. Okwa li a udifila ovapambele vaye aveshe, nokonima ashike yeemwedi hamano konima yoshoongalele, okwa li a yandja oshipopiwa shaye shotete shelesho lOmbiibeli mOlupale lOuhamba. Opo tu mone nghee hatu ulikile vamwe ohole, otwa pumbwa okulipula kutya, ‘Ohandi kwafele ngoo vamwe moukwaneumbo wetu, meongalo nosho yo moukalele? Ohandi kendabala ngoo okutala ko vamwe ngaashi Jehova he va tale ko?’
OMAMBUNGU NEEDI
14, 15. Ovanhu vahapu ohava ulike omaukwatya mai a fa oinamwenyo elipi, nongahelipi vamwe va ninga omalunduluko mawa?
14 Omaukwatya amwe oo ha ulikwa kovanhu momafiku aa axuuninwa otaa yandje vali omatomheno kOvakriste va kale kokule novanhu va tya ngaho. Ovahenakalunga otava ka kala ovatondi vouwa, ile ngaashi omatoloko amwe haa ti kutya “ove li omhinge noinima aishe iwa.” Otava ka kala ovahenalidiliko novakwanyanya. Vamwe otava ka kala ovahayavala ile ve na omitwe dikukutu nokave na ko nasha.
15 Vamwe ovo va li ve na omaukwatya mai a fa oinamwenyo ova ninga omalunduluko mawa. Okuninga omalunduluko a tya ngaho okwa kala nale kwa xunganekwa mOmbiibeli. (Lesha Jesaja 11:6, 7.) Eevelishe odo oda popya kutya oifitukuti, ngaashi omambungu neenghoshi, otai ka kala pamwe nombili noinamwenyo yopeumbo, ngaashi eedi noutana. Didilika kutya otaku ka kala ombili molwaashi “edu alishe otali ka kala li yadi eshiivo lokushiiva Omwene.” (Jes. 11:9) Molwaashi oinamwenyo ihai dulu okulihonga kombinga yaJehova, ewanifo lopamhepo li na sha nexunganeko olo otali wanifilwa ovanhu.
Okutula moilonga omafinamhango Ombiibeli ohaku lundulula onghalamwenyo. (Tala okatendo 16)
16. Ongahelipi Ombiibeli ya kwafela ovanhu va lundulule omaukwatya avo?
16 Ope na ovanhu vahapu ovo va li ovakwanyanya ngaashi omambungu, ashike paife ove na ombili navakwao. Oto dulu okulesha oimoniwa yavamwe ko-jw.org oyo hai kala moitukulwa “Ombiibeli ohai lundulula onghalamwenyo yovanhu.” Ovo ve shii Jehova nohave mu longele inava fa ovo ve nemoniko longaho letilokalunga, ndelenee tava shilike eenghono dalo nohava monika va fa tava longele Kalunga, ndele elihumbato lavo itali shi ulike. Ashike, ovo va li nale ovakwanyanya ova djala “omunhu mupe a shitwa a fa Kalunga omouyuki nomouyapuki woshili.” (Ef. 4:23, 24) Eshi ovanhu tave lihongo kombinga yaKalunga, ohava mono kutya ova pumbwa okukala metwokumwe nomifikamhango daye. Ohave linyengifwa va ninge omalunduluko e na sha neitavelo, eenghedi nosho yo elihumbato lavo. Okuninga omalunduluko a tya ngaho kashipu, ashike otaa dulu okuningwa molwaashi omhepo yaKalunga otai dulu okukwafela ovo va halelela okulonga ehalo laye.
“NAAVA VE LI NGAHA, VA KUKUMA”
17. Ongahelipi hatu okuhenuka okunwefwa mo kovanhu ovo vehe na omaukwatya opakalunga?
17 Eyooloko pokati kaavo hava longele Kalunga naavo ihave mu longele oli li wetikile filufilu. Fye ava hatu longele Kalunga otwa pumbwa okukala twa lungama opo tuha nwefwe mo koikala yokuhenouyuki yavamwe. Ohatu tula moilonga omayele a nwefwa mo oo kutya natu kukume ovanhu ovo va popiwa mu 2 Timoteus 3:2-5. Oshoshili kutya itatu dulu okuhenuka filufilu ovanhu ovo vehe na omaukwatya opakalunga. Otashi dulika hatu longo navo, hatu i kofikola pamwe navo ile hatu di navo. Ashike ohatu dulu okuhenuka tuha nwefwe mo komadiladilo nosho yo komaukwatya avo. Ohatu dulu oku shi ninga mokupameka oupamhepo wetu okupitila mekonakonombiibeli nokweendafana naavo va tokola okulongela Jehova.
18. Ongahelipi eendjovo nelihumbato letu tali dulu okukwafela vamwe pamhepo?
18 Otu na yo okukendabala okukwafela vamwe pamhepo. Konga eemhito opo u dule okuyandja oundombwedi, to pula Jehova e ku kwafele u popye osho sha yuka pefimbo la wapala. Otu na okulombwela vamwe kutya fye otu li Eendombwedi daJehova. Kungaho, elihumbato letu liwa otali ka fimanekifa Kalunga. Otwa deulwa “tu efe okudina Kalunga nouhalu wopaunyuni, fye tu kale tu neendunge nouyuki nokuhola Kalunga fimbo tu li mounyuni ou wopaife.” (Tit. 2:11-14) Ngeenge otwe lihumbata monghedi yopakalunga, vamwe otave ke shi mona notashi dulika vamwe va tye: “Ofye twa hala okweenda pamwe nanye, osheshi ofye twa uda, nokutya Kalunga e li pamwe nanye.” — Sak. 8:23.
a Oshitya “omulundili” mOshigreka ohashi ifanwa di·aʹbo·los, osha longifwa mOmbiibeli shi li edina limwe laSatana, oo e li omulundili waKalunga.