Milongi Phala o Yônge, Ukexilu wa Ukidistá ni Ukunji Wetu

6-12 YA KAKWINYI

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | LUKA 17-18

“Londekesa Kisakidilu”

(Luka 17:11-14) Mu njila ya kuya ku Jeluzaleme, Jezú u bhita mu’axaxi ka Samádya ni Ngalileya. ¹² O kya bokona mu sanzala ya mukwá, u takana ni kwinyi dya muthu a kate kikunzu, ene-phe emana dikanga. ¹³ Anga a zangula mázwi, exi: Jezú, Mesene! Tu kwatele henda! ¹⁴ Mwène kya a mono, wixi: Ndenu kà d’idikisyenu ku akunji, phala ene a mi kengelele kyambote. Akwa kikunzu kya katuka mù kuya, o ku tula mu njila, eluka.

milongi phala kutokwesa Lu 17:12, 14

kwinyi dya athu a kate kikunzu mba dibhute: M’ukulu o athu akexile ni uhaxi wa dibhute akexile mu tunga kididi kimoxi, kiki kya kexile mu bhangesa kwila ene a di kwatekesa mudyâ. (2Ji 7:3-5) O kitumu kya Nzambi kya tendelesele kwila, o akwa dibhute a tokalele ku dikexidila. O mukwa dibhute wa tokalele kudimuna akwa mu ku dikola: “Nga xidi! Nga xidi!” (Ij 13:45, 46) Kuma ejidile o kitumu kiki, o akwa dibhute emanene dikanga dya Jezú.—Tala o milongi phala kutokwesa Mat 8:2 ni Glossário mu Bibidya ya phutu, “Leproso; Lepra.”

Ndenu kà d’idikisyenu ku akunji: Jezú Kidistu, kyoso kya kexile mu ixi wa kexile mu belesela o kitumu, mu kiki mwene wa tendelesa yó wa a sake o dibhute n’aye mu di londekesa kwa akunji. (Mat 8:4; Mar 1:44) Kala kilondekesa o Kitumu Kya Mozé, o mukunji wa tokalele ku mu tonginina kyambote, se o dibhute dyeluka mwene. O muthu a mu sake o dibhute, wa tokalele kubhanga njíla katé mu tembulu ni kwambata njila jiyadi ku jinjila ja kudya, kalumezí mba jingoji ja kusuka, muxi wa musédulu, ni isasa a ixana hisopo phala ku i bhana kala sata mba ujitu.—Ij 14:2-32.

(Luka 17:15, 16) Muthu umoxi, mukwa Samádya, kya di mono kwila weluka, u vutuka kwa tundu, hé u kala mù ximana Nzambi ni dízwi dya zangumuka. ¹⁶ Anga wiza u fukama ni pholo bhoxi, bhu inama ya Jezú, hé u mu sakidila.

(Luka 17:17, 18) Jezú anga u kumbulula, wixi: Abha, o dikwinyi dyoso ki dyeluka? O dívwa-phe, dya xala kwebhi? ¹⁸ Kifwa kana-bhu muthu u vutuka mù ximana Nzambi, kikale mwenyú ngó mukwa’xi yengi?

Sentinela 01/08/08 pág. 14-15 parág. 8-9

Mukoda Dyahi Twa Tokala Kusakidila?

O kwila Jezú ka divu kyayibha mukonda dya athu yó a kambe kulondekesa o kisakidilu? O musoso u suluka: “Jezú anga u kumbulula, wixi: Abha, o dikwinyi dyoso ki dyeluka? O dívwa-phe, dya xala kwebhi? Kifwa kana-bhu muthu u vutuka mù ximana Nzambi, kikale mwenyú ngó mukwa’xi yengi?”—Luka 17:17, 18.

O divwa dya mayala exile ni dibhute kexile athu ayibha. Ande dya kwa saka ene a londekesele kixikanu kwa Jezú, ya a belesela o kitendelesu kya kuya mu Jeluzaleme ni ku di londekesa ku akunji. Né mwene a bhana valolo mu ima ya a bhangele Jezú, maji ka londekesa o kisakidilu kyâ. Jezú wa luwalele ni ukexilu wâ. Abha etu? Kyoso muthu kya tu bhanga o mbote, o kwila tu mu sakidila mu kithangana kyenyókyo, mba se ki bhana, tu mu sonekena mukanda wa kisakidilu?

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Luka 17:7-10) Nanyi-phe mudyenu, se wala ni ngàmba yê wala mù dima, mba wala mu kwinga ibhaku, o kya-nda kutunda mu mukáwu, u mu ambela wixi: Bhixila kyá, u xikame ku meza? ⁸ Ki ki xikina, lémbwa! Kikale u mwila: Ngi bhangele hanji kùdya, ngi seyale, eye u di kute, u ngi xibhidile, katé ki ngi zubha kùdya ni kúnwa; eye we kyene kiwa ki udya anga unwa. ⁹ Manyi ngàmbo’yo u i sakidila mukonda wa bhange kyoso eye ki wa mu tumu? ¹⁰ Kyene we enu se mwa bhange kya ima yoso ya mi tumu, mu ila kuma: Tu akalakadi a iximba! Mukonda twa bhange ngó o ima ya tu tokala o ku i bhanga.

milongi phala kutokwesa Lu 17:10

tu akalakadi a iximba: Mba, “sé valolo.” O kifika kya Jezú ki kya kexile mu lombolola kwila o akalakadi, o maxibulu mê, a tokalele ku di xinganeka kwila kexile ni valolo. Kala kilondekesa o ima ya mukwa ya zwela Jezú, o kizwelu “tu akalakadi a iximba,” kilombolola kwila o maxibulu a tokalele kulenduka, maji-phe ka tokalele ku di zangeleka mba kumesena fuma. Sayi akwa kutokwesa o Bibidya, amba kwila o kizwelu kya tumbula bhabha, tu tena ku ki tendela kiki: “Etu tu akalakadi ngó, ka tokala ku tu bhana fuma.”

(Luka 18:8) Ngi mi ambela-phe kuma u a fundisa lusolo, ni kubatula kyambote o milonga ku mbandu yâ. Hinu-phe k’iza Mon’a Muthu, o kwila u sanga kuxikana mu ngongo?

milongi phala kutokwesa Lu 18:8

kuxikana [kuku]: Mba “o kixikanu kala kiki.” Mu Ngeleku, “o kixikanu.” O Kuma mu Ngeleku a tumbula o kizwelu “o” ande dya kizwelu “kuxikana,” kilondekesa kwila, Jezú ka kexile mu zwela ya lungu ni kixikanu kyoso-kyoso, maji wa kexile mu zwela ya lungu ni kixikanu kya londekesa o mutudi mu kifika kya te mwene. (Lu 18:1-8) Kiki kya lungu ni kukala ni kixikanu mu kutena kwala na-ku o misambu, ni kixikanu kya kwila Nzambi wa-nda bheka o kufundisa kwa kidi kwa yó a a solo kwala mwene, mba o jiselevende jê ja fiyele. Nange Jezú ka tambwijila o kibhwidisu kya lungu ni kixikanu, phala ku kwatekesa o maxibulu mê kuxinganeka se o kixikanu kyâ, kya kexile kyambote mba kana. O kifika kya lungu ni kusamba ni kixikanu kya tokalele mwene, mukonda Jezú wa kexile mu jimbulula o ibhidi yeji dibhana na-yu o maxibulu mê, ku pholo dya kwenda.—Lu 17:22-37.

Kitangelu Kya Bibidya

(Luka 18:24-43) Jezú kya mono wa susula, wixi: Kubhonza kwahi, ala ni itadi kubokona mu Utuminu wa Nzambi? ²⁵ Inda o kamelu kubhita mu dizungu dya nguya, ki ki bhonzo, kala o mukwa kitadi ku bokona mu Utuminu wa Nzambi. ²⁶ Ene oso a kivu, exi: Se kyene, nanyi u tena kubhuluka? ²⁷ Mwène-phe, wixi: Ima athu a i tokoka, kwa Nzambi-phe i xikina. ²⁸ Kwala Phetele, wixi: Tala, etu twa xi o ima yetu, etu twa ku kayela. ²⁹ Jezú anga wa ambela, wixi: Kidi mwéne ngi mi ambela: Kana-ku muthu waxi inzo, mba muhatu, mba jiphange, mba jitata, mba ana, mukonda dya Utuminu wa Nzambi; ³⁰ ni a kambe ku tambula yala kot’èlele mu mivu yiyi, o mu mivu yà keza-ku mwenyu ki wàbhwa. ³¹ Jezú anga u bhongolwela o kwinyi dya xibulu ni kiyadi bhu mbandu yê u ambela, wixi: Mwa mono, twala kuya mu Jeluzaleme, ima yoso-phe yòsoneke mu jipolofeta, ya tokala Mon’a Muthu, yanda ku mu bhita koko. ³² Kuma a-nda ku mu bhana bhu maku ma matumbu, ene a-nda ku mu sebulula, a mu bhanga ufusa, a mu ta mathe; ³³ A-nda ku mu bhana mixinga, a-nda ku mu jibha. Maji mu kizuwa kya katatu-phe, u fukunuka. ³⁴ O maxibulu-phe ima yoso yiyi ka ivu; mukonda mak’ama medi kala mòsweke, ki ma a jimbulukila. ³⁵ Mu ku zukama ku Jedikó, a sanga kifofo wa xikama bhu mbandu ya njila mu ku bhinga jimola. ³⁶ O ki evu athu avulu a mu bhita, wibhudisa mba kima kyahi kiná. ³⁷ Anga a mu ambela kuma Jezú dya Nazalé wala kubhita. ³⁸ Mwène anga u di kola, wixi: Jezú, Mon’a Davidi, ngi kwatele henda! ³⁹ Akexile mu-ya ku pholo anga a mu temena, exi: Di xibhe! Mwène-phe u dikola dingi kyavulu, wixi: Mon’a Davidi ngi kwatele henda! ⁴⁰ Jezú anga wimana, u tuma ku mu bhekela-nê. O kya zukama u mu ibhudisa, wixi: Wandala ngi ku bhanga kyebhi? ⁴¹ Mwène wixi: Ngana, ngandala dingi o kumona! ⁴² Jezú u mu ambela, wixi: Tambula-ku o kumona. O kuxikana kwê kwa ku bhana ku di sanza. ⁴³ Kithangan’okyo o kumona kwê, kweza, anga u mu kayela ni kuximana Nzambi. Athu oso we, kya ki mono, a kala mu ximana Nzambi.

13-19 YA KAKWINYI

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | LUKA 19-20

“Dilonge ku Kifika Kya Kwinyi Dya Saku ya Kitadi”

(Luka 19:12, 13) Jezú wixi: Sayi mwadyakime, mon’a ngana, ukala mu kuya oxi ya dikanga mu ku tambula usobha, phala kwiza dingi. ¹³ Anga wixana o kwinyi dya abhika a mu tokala, u a bhana kwinyi dya saku ya kitadi, wixi: Endenu ni kufuna [kubhanga wenji] ni kitad’iki katé ki ngiza.

Jesus — o Caminho, pág. 232 parág. 2-4

O Kifika Kya Kwinyi Dya Saku ya Kitadi

Mwene wambe: “Sayi mwadyakime, mon’a ngana, ukala mu kuya oxi ya dikanga mu ku tambula usobha, phala kwiza dingi.” (Luka 19:12) Phala kubhanga njila kala yiyi, kwa bhingile thembu yavulu. Sé phata Jezú mwene o “mon’a ngana” u kala kuya “ku ixi ya dikanga,” o ixi yiyi ilombolola o dyulu, kwene kwa-nda mu bhana o kutena kala sobha kwa tat’ê.

Kala kilondekesa o kifika, ande dya “mon’â ngana” kubhanga o njila, mwene wexana o abhika anga wa bhana ene oso saku imoxi ya kitadi, u a tangela: “Endenu ni kufuna [kubhanga wenji] ni kitad’iki katé ki ngiza.” (Luka 19:13) Kala saku ya kitadi ya sokelele ni saku yofele ya iphaka ya phalata. O kidimakaji wa tokalele kukalakala mbeji jitatu ndenge, phala kutambula o kitadi kiki.

O maxibulu nange a tendela kwila, éne mwene exile o abhika a a tange mu kifika kiki, mukonda Jezú wa a sokesele kya ni akalakadi a mabhya mu kifika kya mukwa. (Matesu 9:35-38) Mu kidi, Jezú ka a bhingi phala kubhongolola o idima mu mabhya, kana. Mu veji dya kiki, mwene wa kexile mu zwela ya lungu ni kubhongolola o maxibulu, eji bhanga mbandu ya Utuminu wa Nzambi. O maxibulu a kalakala ni mawuhete mâ ni jimbongo jâ, phala n’a tene kusanga dingi athu a-nda lundula o Utuminu.

(Luka 19:16-19) Wa dyanga anga u tula bhu pholo yê, wixi: Ngana, saku yé ya bhange kwinyi dya saku dya mukwá. ¹⁷ Mwéne u mu ambela wixi: Tana-ku! Eye u mubhika wambote! Mukonda nga ku mono ni ufiyele mu kima kyòfele, ngi ku bhana kutumina kwinyi dya sanzala. ¹⁸ Kayadi we weza, wixi: Ngana saku yé i wa ngi bhele, ya bhange saku jitanu ja mukwá. ¹⁹ Ngana yê u mu ambela we mwène, wixi: Nga ku bhana we kutumina sanzala jitanu.

Jesus — o Caminho, pág. 232 parág. 7

O Kifika Kya Kwinyi Dya Saku ya Kitadi

Se o maxibulu a tendela kwila, ene ala kala o abhika a kalakala ni mawuhete mâ ni jimbongo jâ phala kubhanga maxibulu, ene a tena kudyelela kwila, Jezú wa-nda sanguluka, ni kwa besowala mu nguzu yoso ya bhanga. Mu kidi, o maxibulu a Jezú ala ni kithangana ni mawuhete ka difu. Maji né kiki, Jezú o muthu wa tambula “o kutena kala sobha,” wa-nda kwa besowala mukonda dya ufiyele wâ ni nguzu ya bhanga mu kubhanga maxibulu.—Matesu 28:19, 20.

(Luka 19:20-24) Mukwa anga wiza, wixi: Ngana, saku yé yiyi, nga i lundile yòfute bhu dilesu. ²¹ Mbata nga ku kwatela wôma, mukonda eye u muthu watema. U katula ku akwenu o kima ki kya ku tokala, u kanza bhuma kwa kunine-bhu idima. ²² Ngana yê wixi: U mubhika wa bhukumuka! Ngi ku belesela mu kanu dyé mwene. Eye wa ng’ijiya ngi muthu wa tèma, ngi katula ku akwenu o kima ki kya ngi tokala, ngi kanza idima bhuma ki nga kunine-bhu. ²³ Ihi-phe kya ku fudisa o kuta kitadi kyami mu bangu, o ki ngez’iki, hé ngi ki tambula kya di vwala? ²⁴ Anga wambela yá emana bhu mbandu yê, wixi: Saku mu tambudyenu-yu mu i bhane yó wala ni dikwinyi.

Jesus — o Caminho, pág. 233 parág. 1

O Kifika Kya Kwinyi Dya Saku ya Kitadi

Kuma o mubhika yú wexile kimonya, ka kalakala phala kubandekesa o kitadi kya ngana yê, yoso ya kexile na-yu a mu tambula-yu. O jipoxolo a mu kingila ni hanji yoso, o kithangana kyoso Jezú kya-nda tumina kala sobha ya Utuminu wa Nzambi. Mukonda dya ima ya zwela Jezú ku mubhika wexile kimonya, nange ene a tendela kwila, se a kala ni ukexilu yú, ka-nda lundula o Utuminu.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Luka 19:43) Kuma izuwa ya-ndu kwiza, jinguma ji ku kandela jimbonge mu jimbandu, ji ku kanda ji ku xita matundilu moso.

milongi phala kutokwesa Lu 19:43

ji ku kandela jimbonge mu jimbandu: Mba “mixi a i xikika bhoxi, imbaka.” O kizwelu khaʹrax mu dimi dya Ngeleku, ki moneka ngó mu velusu yiyi mu mikanda yoso ya Ngeleku. A ki tumbula kala “muxi mba taka ya akexile mu tunga na-yu o ilumbu, phala kuxita o ithádi.” A ki tumbula we phala kuzwela ya lungu ni “jimbonge ja masoladi ja kexile mu tunga ni mixi.” O izwelu ya Jezú ya di kumbidila ku muvu wa 70 K.K. kyoso o masoladi akwa Loma akexile kwa tumina kwala Tito, a kondolokele o mbanza ya Jeluzaleme ni imbaka. Tito wa mesenene kubhanga ima itatu—kufidisa o jijudé kulenga, kwa swinisa ku di bhakula, ni kwa bhangesa ku di bhakula mukonda dya nzala. Phala ku kondoloka o mbanza ya Jeluzaleme ni ilumbu ya mixi, o masoladi akwa Loma a batula o mixi yoso ya kexile mu mixitu ya akwa Izalayele.

(Luka 20:38) O Mozé mu kuzwela kiki, wambe kwila o Nzambi-phe ki Nzambi ya afu, maji Nzambi ya athu a mwenyu. Mukonda ene oso mwene, ku mesu ma Nzambi, yá-wâ ni mwenyu.

milongi phala kutokwesa Lu 20:38

ku mesu ma Nzambi, yá-wâ ni mwenyu: Mba “phala Nzambi ene oso ala hanji ku mwenyu.” O Bibidya i zwela kwila, yó ala hanji ku mwenyu, maji ka mu bhanga o vondadi ya Nzambi, phala Jihova ene a fu kyá. (Ef 2:1; 1Ti 5:6) Kyene kimoxi we, o jiselevende ja Jihova ja fu kyá, phala mwene, ene ala hanji ku mwenyu, kuma o kikanenu kyê kya kwa fukununa, kya-nda di kumbidila ni kidi kyoso.—Lo 4:16, 17.

Kitangelu Kya Bibidya

(Luka 19:11-27) Ene kya kala mu kwivwa ima yiyi, Jezú mwene, u ta-ku o ku a tela kifika, mukonda mwène wa zukama kyá mu Jeluzaleme, mukonda we ene a fika kuma o Utuminu wa Nzambi, wa-nda ku kutukuluka kyà. ¹² Jezú wixi: Sayi mwadyakime, mon’a ngana, ukala mu kuya oxi ya dikanga mu ku tambula usobha, phala kwiza dingi. ¹³ Anga wixana o kwinyi dya abhika a mu tokala, u a bhana kwinyi dya saku ya kitadi, wixi: Endenu ni kufuna ni kitad’iki katé ki ngiza. ¹⁴ Maji o akwa‘xi yê-phe a mu zembe, anga a tumikisa jiphunga ku dima dyê mu kwamba: Etu muthu yú ngwetu-nê kukala sobha mu ku tu tumina etu. ¹⁵ Mwène-phe kya zubha kwiza, kwila o usobha wa u tambula kyá, u tuma kwixana abhika yó wa a bhele o kitadi, phala kwijiya se ate na-kyu wenji wahi. ¹⁶ Wa dyanga anga u tula bhu pholo yê, wixi: Ngana, saku yé ya bhange kwinyi dya saku dya mukwá. ¹⁷ Mwéne u mu ambela wixi: Tana-ku! Eye u mubhika wambote! Mukonda nga ku mono ni ufiyele mu kima kyòfele, ngi ku bhana kutumina kwinyi dya sanzala. ¹⁸ Kayadi we weza, wixi: Ngana saku yé i wa ngi bhele, ya bhange saku jitanu ja mukwá. ¹⁹ Ngana yê u mu ambela we mwène, wixi: Nga ku bhana we kutumina sanzala jitanu. ²⁰ Mukwa anga wiza, wixi: Ngana, saku yé yiyi, nga i lundile yòfute bhu dilesu. ²¹ Mbata nga ku kwatela wôma, mukonda eye u muthu watema. U katula ku akwenu o kima ki kya ku tokala, u kanza bhuma kwa kunine-bhu idima. ²² Ngana yê wixi: U mubhika wa bhukumuka! Ngi ku belesela mu kanu dyé mwene. Eye wa ng’ijiya ngi muthu wa tèma, ngi katula ku akwenu o kima ki kya ngi tokala, ngi kanza idima bhuma ki nga kunine-bhu. ²³ Ihi-phe kya ku fudisa o kuta kitadi kyami mu bangu, o ki ngez’iki, hé ngi ki tambula kya di vwala? ²⁴ Anga wambela yá emana bhu mbandu yê, wixi: Saku mu tambudyenu-yu mu i bhane yó wala ni dikwinyi. ²⁵ Ene a mu ambela, exi: Ngana yó wala kya ni dikwinyi dya saku! ²⁶ Mwène-phe, wixi: Ngi mi ambela kuma woso wala ni kyavulu, mwène a mu bhana dingi kya nzungule. Woso-phe kala, katé ni kyòfele kya mu xala-bhu, a mu tambula-kyu. ²⁷ Jinguma jami’ojo-phe, k’andalele eme ni ng’a tumine, ngi bhekedyenu-nâ bhabha, mu a jibhile bhu pholo yami!

20-26 YA KAKWINYI

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | LUKA 21-22

‘O Kubhuluka Kwenu Kwa Zukama’

(Luka 21:25) Mwéne hé u zwela dingi, wixi: Kwa-ndu kala isuma ku dikumbi, ni ku mbeji ni ku jithéthembwa. O mu ngongo ifuxi ya kà di kwata mukôndo, i kala mu jiphata mukonda dya kavanza ni kuzuma kwa kalunga ni mabhuku mê.

O Utuminu wa Nzambi wa mu Tumina Kyá difwe 226 kaxi 9

O Utuminu wa Nzambi Wa-nda Bwikisa o Jinguma Jê

⁹ Isunji ku dyulu. Jezú wa tange: “Dikumbi di vunda, o mbeji i kamba mwene kumwika o jithethémbwa ji lawúka ku dyulu.” O kwila kwa-nda moneka isunji ku dyulu? Nange kyene. (Iza. 13:9-11; Jowe. 2:1, 30, 31) Kyebhi kya-nda kala o athu a-nda mona o isunji yiyi? Ene a “kà di kwata mukôndo” mukonda dya ku “kala mu jiphata.” (Luka 21:25; Sof. 1:17) O jinguma ja Utuminu wa Nzambi, ki kale o ‘jisobha mba abhika’—a-nda “kwambuka ni wôma, mu kubanza o ima ya-ndu bhita” a-nda sota kididi kya ku lengela. Maji ene ka-nda sanga kididi kya kondama, ka-nda tena kulenga o njinda ya Sobha yetu.—Luka 21:26; 23:30; Dij. 6:15-17.

(Luka 21:26) Mu ngongo yoso o mala ma-nda kwambuka ni wôma, mu ku banza o ima ya-ndu bhita. Mukonda katé ni jinguzu ja mawúlu ja-ndu tunguta!

(Luka 21:27, 28) Kumbi diná a-ndu mona Mon’a Muthu yú wijila mu dituta, ni kuswina ni ungana wònene! ²⁸ Im’yiyi ki ya-ndu mateka kubhita, talenu bhulu, mu bhetuke mítwe, kuma o kubhindumuka kwenu kwa bhixila.

Mulangidi 01/16 difwe 7-8 kaxi 17

Sulukenu ni “Kudizola ni Jiphange” Jenu!

¹⁷ ‘Kolokotenu.’ (Tanga Jihebelewu 13:6.) O kidyelelu kyetu kwa Jihova, ki tu swinisa kukolokota kyoso ki tu dibhana ni ibhidi. O kuswina kuku, ku tu kwatekesa kubhanga ima yambote, kála o kulondekesa o henda yetu ku jiphange, mu ku a swinisa ni ku a konda o malamba. (1 Tesalonika 5:14, 15) Né mwene mu kithangana kya hadi ya dikota, tu tena kulondekesa o kuswina mu kwijiya kwila, o kubhanduluka kwetu kwa zukama.—Luka 21:25-28.

Mulangidi 15/07/15 difwe 13 kaxi 13

‘O Kubhuluka Kwenu Kwa Zukama’

¹³ Ihi ya-nda bhanga o jihombo, kyoso kya-nda mona kwila, a-nda ku a bwika? Ene a-nda “dila.” (Matesu 24:30) Maji ihi ya-nda bhanga o Jikidistá a a undu, ni yó ene mu a kwatekesa? Ene a-nda bhanga o kima kya zwelele Jezú: ‘Im’yiyi ki ya-ndu mateka kubhita, talenu bhulu, mu bhetuke mítwe, kuma o kubhuluka kwenu kwa zukama.’—Luka 21:28.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Luka 21:33) O dyulu ni oxi di bhwe-ku, o maka mami-phe ki ma ká bhwa.

milongi phala kutokwesa Lu 21:33

O dyulu ni oxi di bhweku: O madivulu amukwa a londekesa kwila o dyulu ni ixi a-nda nangenena katé ku hádya ni hádya. (Di 9:16; Jis 104:5; Nd 1:4) O izwelu ya Jezú bhabha yedi kala kifika kilondekesa kwila, né mwene se kima nuka twa ki fikile ki bhita, ni kwila o dyulu ni ixi i bhita, né kiki o izwelu yê yeji dikumbidila. (Sokesa ni Mat 5:18.) Maji-phe, o dyulu ni ixi mu velusu yiyi, yene imoxi ya tange mu divulu dya Dij 21:1, “o dyulu dya dyangèle-ku, ni oxi ya dyangèle-ku.”

maka mami-phe ki ma ká bhwa: Mba “ni kidi kyoso o kizwelu kyami nuka kya-nda bhita.” O ukexilu wa tumbula o izwelu iyadi yiyi mu Ngeleku, ilombolola ku dituna o kibanzelu kiki. Kiki kilondekesa kwila, o izwelu ya Jezú ya-nda nangenena.

(Luka 22:28-30) Enu-phe, en’wenu mwa xala ni eme mu kuxikamena o jiphaxi jami. ²⁹ Mu kyenyiki, nga mi bhana o ungana wa kutumina, kala eme we kya ngi bhana-wu Tata yami. ³⁰ Phala enu wenu mu-dye, mu-nwe, ku meza mami mu Utuminu wami, hé mwa kà xikama we yandu, phala mu fundise o kwinyi dya miji ni iyadi ya Izalayele.

Mulangidi 15/10/14 difwe 14-15 kaxa 15-16

Mwa ka Kala ‘Utuminu wa Akunji’

¹⁵ Kyoso kya bhangele o Fesa ya Lembalasa, Jezú wa bhange kikutu ni maxibulu mê a fiyele, a ki ixana kikutu kya Utuminu. (Tanga Luka 22:28-30.) O ikutu i twa tange ku dima, Jihova wa i bhangele, maji o kikutu kya Utuminu, ki mwéne wa ki bhange. O kikutu kiki, Jezú wa ki bhange ni Jikidistá a a undu. Kyoso Jezú kya zwela: “Nga mi bhana o ungana wa kutumina, kala eme we kya ngi bhana-wu Tata yami,” nange mwéne wa kexile mu zwela ya lungu ni kikutu kya bhangele Jihova ni mwéne, phala kukala ‘mukunji u nangenena, kála o mukunji Melekizedeke.’—Jihebelewu 5:5, 6.

¹⁶ Jezú wa di bhana ni jitendasá javulu, maji mu ithangana yoso, o 11 kya jipoxolo a kolokotele mu kulondekesa o ufiyele wâ kwa Jezú. O kikutu kya Utuminu, kya bhana ku jipoxolo, o kidyelelu kya kuxikama bhu yandu, ni kusidivila kala jisobha ni akunji kumoxi ni Jezú ku dyulu. O ujitu yú, ki u tokalele ngó ku 11 kya jipoxolo. Jezú wa tukuluka kwa poxolo Nzwá mu kisuma, anga u mu zwelela: “Woso u tolola, ngi mu bhana o kuxikama n’eme bhu kyandu kyami, wila eme ki nga tolola, eme nga xikama ni Tata yami bhu kyandu kyê.” (Dijingunwinu 3:21) Mu kiki, o kikutu kya Utuminu, kya tokala ku 144.000 a Jikidistá a a undu. (Dijingunwinu 5:9, 10; 7:4) O kikutu kiki, ki bhana ujitu ku Jikidistá a a undu wa kutumina kumoxi ni Jezú ku dyulu. Kiki kya difwangana ni kilumba a mu solo phala ku kazala ni sobha. Kyoso kyá kazala, ene a tena kutumina kumoxi. O Bibidya ixana o Jikidistá a a undu kala “Dibhanga” dya Kidistu, mba ‘muzeletete wa mon’a kilumba,’ wa-nda kazala ni Kidistu.—Dijingunwinu 19:7, 8; 21:9; 2 Kolindo 11:2.

Kitangelu Kya Bibidya

(Luka 22:35-53) Kyenyókyo Jezú wixi dingi: Eme ki nga mi katwile sé hutu, sé mbwenga, sé jisabhatu, mwa tatele kima? Exi; Kana. ³⁶ Mwène-phe wa ambela, wixi: Kiki-phe woso wala ni hutu ni mbwenge we, a i ambate. O woso we wa kambe o mukwale, a sumbise o dibeka dyê ni a u sumbe. ³⁷ Mukonda ngi mi ambela, kima kyósoneke’okyo mu Mikanda Ikôla, kya bhingi ki bhita mwene, kuma exi: Mwène a mu bundu kumoxi ni ingumba. Eme-phe, ngi mi ambela kuma, ima yoso yiyi ya bhingi ngi bhita na-yu, mbata yene yoso ya ngi tokala, yòsoneke, ya-nda ku di kumbidila. ³⁸ Maxibulu mê exi: Ngana jixibhata jiyadi jiji. Wixi: Kwabhu! ³⁹ Jezú anga u tunda, uya ku mulundu wa Midiva, kala kyene ku bhanga. O jixibulu we ja mu kayela. ⁴⁰ Kya zubha ku bhixila bhu kididi kya solo, wa ambela, wixi: Sambenu, phala ki mu di bhale mu tendasá. ⁴¹ Anga u axa kadikanga ngó kwila ditadi a di takula-bhu. U fukama, anga u kala mù samba, wixi: ⁴² Tata, eye se wa ki andala, dikáwu dya phaxi dyenyidi, ngi katule-dyu. Maji-phe ki ngindi kwamba o vondadi yami yene i bhita, ki kale ngó o vondadi yé. ⁴³ Anga bhu tulukila anju ya tundu mu dyulu, hé i mu swinisa. ⁴⁴ Malamba mê anga u kumbama na-wu, anga u samba dingi ni nguzu. O suwalu yê anga i bhiluka kala matoxi ma dikota ma manyinga, ma-la kwenda ni kumbomba bhoxi. ⁴⁵ O kya balumuka mu kusamba, wiza bhwala o jixibulu, u a sanga ayi ku kilu ni mukôndo wònene, anga wa ambela, wixi: ⁴⁶ Enu mwa zekela-hi? Balumukenu, mu sambe, phala ki mu dibhale mu tendasá. ⁴⁷ Jezú mwène kya kexi hanji mu zwela bhenyabha bhu tukuluka kifuxi kya athu ni xibulu yê imoxi a mu ixana Juda, wa a twamena. Juda mwenyú, umoxi ku kwinyi ni kiyadi kya, anga u zukama kwa Jezú phala ku mu bejala. ⁴⁸ Jezú-phe u mu ambela, wixi: Juda, kífwa Mon’a Muthu u mu bhakula ni beju? ⁴⁹ Maxibulu ala kumoxi ni Jezú, kya mono kya-nda ku mu bhanga, exi: Ngana, o yó tu a kaya ni jixibhata jetu? ⁵⁰ Xibulu imoxi anga u kwama mubhika wa dikota dya akunji, u mu batula o dítwi dya kadilu. ⁵¹ Maji Jezú wa a vutwila, wixi: Ambulenu, kwabhu! Anga u babata o dítwi dya diyal’odyo, hé u mu ilula. ⁵² Jezú anga u a mbela o makota ma akunji, ni ji kabhitangu ja pudíxya ya Tembulu, ni adikime a Jijudé, eza ku mu kwata, wixi: Kifwa enu mwa tundu ni jixibhata ni jihunya phala ku ngi kwata kala ngi kifumbe? ⁵³ Izuwa yoso, eme i nga kexile kumoxi ni enu mu Tembulu, enu ki mu ngi tula maku. Maji o didi, kumbi dyenu kyá, ni dya kuswina kwa kitombe.

27 YA KAKWINYI–2 YA KATUTU

O VALOLO YA MAK’Â NZAMBI | LUKA 23-24

“Kala Polondo Phala Kuloloka Akwenu”

(Luka 23:34) Jezú-phe wixi: Tata, athu yá a loloke. Mukonda kejiya kyoso kyala kubhanga! Ene anga a wana izwatu yê ni ku i tela jisorte.

Achegue-se pág. 297 parág. 16

‘Phala Mwijiye o Henda ya Kidistu’

¹⁶ Jezú wa londekesa o henda ya Tat’ê mu ukexilu wa mukwá; mwene wexile polondo mu “kuloloka.” (Jisálamu 86:5) O ukexilu yú wa u londekesa, katé mwene kya mu phaphele ku taka. Mu ufwilu wê, kyoso kya mu phaphela ni jipheleku ku maku ni ku inama, ihi ya zwela Jezú? O kwila mwene wa bhingi kwa Jihova phala ku kaxtikala o athu a mu phaphele? Kana. Ku disukilu mwene wambe: “Tata, athu yá a loloke. Mukonda kejiya kyoso kyala kubhanga!”—Luka 23:34.

(Luka 23:43) Jezú anga u mu ambela wixi: Kidi ngi kwambela: lelu mwene wa kà kala ni eme ku kididi kyambote mu Palayizu ya Nzambi.

Despertai! 08/02 pág. 11 parág. 5-6

O Kwila Nzambi u Loloka o Ituxi ya Makota?

Jihova ka mono ngó o kituxi, maji u mona we o ukexilu wa muthu wa te o kituxi. (Izaya 1:16-19) Xinganeka bhofele o ifumbe iyadi a a phaphele bhu mbandu ya Jezú. Tu mona kwila, ene a tele ituxi ya makota, mukonda mukwa wambe: “Etu mu kidi, o hadi yetu ya tu tokala mwene mukonda a tu bhange kya fwama mu ikuma yetu, muthu yú-phe, [Jezú] ka bhange kima kyayibha!” O izwelu yê ilondekesa kwila, mwene wejidile kima kya lungu ni Jezú. Nange o kima kyejidile, kya mu bhangesa kulungulula o ukexilu wê. Wa ki londekesa mu kima kya bhingile kwa Jezú, kyoso kyambe: “Ngi lembalale, hádya ki wiza ku Usobha mu Utuminu wé.” Kyebhi kya tambwijila Jezú? Mwene wa mwambela: ‘Kidi ngi ku kwambela lelu, wa kà kala ni eme bhu kididi kyambote mu Palayizu ya Nzambi.’—Luka 23:41-43.

Xinganeka: Mu izwelu yê ya sukina, Jezú wa londekesa o henda ku muthu wa xikinine kwila, wa tokalele kufwa. Kiki ki tu swinisa kyavulu! Tu tena kudyelela ni kidi kyoso kwila, Jezú Kidistu ni Pay’â, a-nda londekesa o henda ku athu oso a dyela mu kidi, né mwene ni ima yayibha ya bhangele m’ukulu.—Loma 4:7.

(Luka 24:34) Ala mù zwela, exi: Kidi kyene, Ngana wa fukunuka! Wa tukulukila Ximá!

Achegue-se pág. 297-298 parág. 17-18

‘Phala Mwijiye o Henda ya Kidistu’

¹⁷ Phangu ya mukwa ya kuloloka ya Jezú, wa i londekesa mu ukexilu wa dibhana ni poxolo Phetele. Sé phata, Phetele wa zolele kyavulu Jezú. Mu kizuwa kya 14 kya mbeji ya Nizá, o usuku wa sukina wa mwenyu wa Jezú, Phetele wa mwambela: ‘Ngana, eme ngala polondo phala kuya ni eye, ni mu kaleya, ni ku’alunga.’ Maji mu ku bhita ithangana, Phetele wa di tunu Jezú mu veji jitatu, kwila ka mwijidile! O Bidibya i tu tangela ihi ya bhiti, kyoso Phetele kya ditunu mu veji ya katatu: “Ngana anga u bhiluka, hé u ta mesu kwa Phetele.” Mukonda dya kituxi kya tele, Phetele wa divu kyayibha, anga “u tunda bhu kanga, hé u xikujuka ni kudila.” Kyoso Jezú kya fu mu kizuwa kyenyokyo, nange Phetele wa dibhudisa: ‘O kwila Ngana yami wa ngi loloka?’—Luka 22:33, 61, 62.

¹⁸ Phetele ka kingila kyavulu phala kwijiya o kitambwijilu. Mu kizuwa kya 16 kya Nizá mu kamene, Jezú a mu fukununa. Mu kizuwa kyenyokyo, mwene wa tukulukila Phetele. (Luka 24:34; 1 Kolindo 15:4-8) Mukonda dyahi Jezú wa thandanganyele kyavulu ni poxolo Phetele, wa mu ditunine ni kidi kyoso? Nange Jezú wa mesenene kulondekesa kwa Phetele kwila, Ngana yê wa mu zolele hanji. Jezú wa bhange dingi ima yengi, phala kusangulukisa Phetele.

Tokwesa o Milongi ya Nzambi

(Luka 23:31) Mbata se a bhanga kiki ku muxi wa wisu, a kà bhanga kyebhi ku muxi wa kukuta?

milongi phala kutokwesa Lu 23:31

ku muxi wa wisu . . . ku muxi wa kukuta: Nange Jezú wa kexile mu zwela ya lungu ni kifuxi kya Jijudé. Ene edile kala muxi wa mu kukuta, maji wa kexile hanji wa wisu. Jezú wa kexile hanji ku mwenyu mu kithangana kyenyókyo, ni kwila Jijudé javulu a mu xikinine. Maji kwa kambele ngó, Jezú eji mu jibha, o Jijudé ja fiyele eji kwa a unda ni nzumbi ikola, anga eji bhanga mbandu ku Izalayele mu nzumbi. (Lo 2:28, 29; Nga 6:16) Mu kithangana kyenyókyo, o kifuxi kya Izalayele mu xitu, kyeji fwa mu ukexilu wa nzumbi, kala muxi wa kukuta.—Mat 21:43.

(Luka 23:33) Kya bhixila bhu kididi a xikana kibholongonyo, bhene bhwa mu phaphela ku taka ni mwène ni imbokoto, kimoxi ku madilu mê, o kyamukwá ku kyasu.

jividyu ni jifikula

Pheleku ku Kifuba Kya Kasende

Yiyi foto ya kifuba kya kasende ka muthu a mu phaphele ni pheleku ya kexile ni 11,5 cm. O kifuba kiki a ki sange ku muvu wa 1968, kyoso kya kexile mu kanda mu mbandu ya thunda ya Jeluzaleme. Athu amba kwila, kya thembu ya Utuminu wa akwa Loma. O kifuba kiki, kilondekesa kwila, o kibanzelu kya akwa kutokwesa kya kwila, athu a kexile mu a phaphela ku taka, kidi. O pheleku yiyi nange ya difu ni jipheleku ja phaphele na-ju Jezú Kidistu ku taka, ku masoladi akwa Loma. O kifuba kiki a ki sange mu kitutu kya matadi, a kixana ossuário; kyoso o kimbi kya kexile mu bola, o ifuba akexile mu i ta mu kitutu kiki. Kiki kilondekesa kwila, o muthu a mu jibhile ku taka, a tokalele ku mu funda.

Kitangelu Kya Bibidya

(Luka 23:1-16) Mundu wâ woso anga a balumuka, hé aya ku mu bheka kwa Pilatu. ² O kwenyoko anga a kwata ku mu tatela, exi: Muthu yú twa mu kwata ni kufunyisa o kifuxi kya mundu wetu. Wala ku fudisa athu kubhana lubhaku lwa Sézalu, wixi eme-mwène ngi Kidistu, ngi mwenexi. ³ Pilatu anga u mwibhula, wixi: Eye mwène u mwenexi’a Jijudé? Mwène u mu vutwila wixi: E’mwène wa ki ambe. ⁴ Pilatu anga wambela o makota ma jinganga, ni kifuxi kya athu ala-bhu, wixi: Muthu yú ki nga mu mono ni kituxi ki tokala ku mu êlesa. ⁵ Ene-phe a jiza dingi kyavulu, exi: Mwène wala ku balukisa mundu mu Judeya yoso. Wandekela tunde ku Ngalileya, o kiki yú kunu. ⁶ Pilatu ki evu kiki, wibhula, wixi: O diyal’idi, mbe mukwa Ngalileya? ⁷ O ki evu kuma Jezú wa tokala ku sengu ya sobha Helode, u tuma ku mu bheka kwa Helode, kuma mwène wa kexile mu Jeluzaleme mu izuwa yenyoyo. ⁸ Helode-phe kya mono Jezú, u sanguluka kyavulu, mukonda wandeka okulu ni kwinda ku mu mona, kuma wévwa jinga o fuma yê. Anga u fika kuma wanda kumona kipha kyoso-kyoso, Jezú kya bhanga. ⁹ Anga u kala ku mu ibhudisa maka mavulu. Mwène-phe ka mu vutwila kima. ¹⁰ Makota ma jinganga ni jimesene ja Kitumu emana bhenyobho, a swina ni ku mu tatela ima yavulu ya nguzu. ¹¹ Helode-phe ni masoladi mê, hé a tobhesa, a mu bhanga kasekelu, a mu zwika izwatu ya kukemba, hé a mu vutula dingi kwa Pilatu. ¹² Kizuwa kyenyókyo Helode ni Pilatu a kwata dingi ukamba, kuma bhwa kexile hanji unguma mudyâ. ¹³ Pilatu anga u bhongolola dingi makota ma jinganga, ni afundixi, ni akwa-dyembu, wixi: ¹⁴ Enu mwa ngi bhekela diyala didi mwexi mukwa ku funyisa o mundu. Eme-phe nga mu tokwesa bhu pholo yenu, maji ki ngi mu mono ni kikuma mu ima yoso i mwa mu tatela. ¹⁵ Katé ni Helode kuma ka mu sange ni kikuma, wa mu vutula dingi ko-kwami. Mukonda dya kiki kya lombolola kwila muthu yú, kituxi-phe kya tokala ku mu jibha, ki ki moneka. ¹⁶ Nganda ku mu betesa-phe hanji, anga ngi mweha n’aye.