MBANDU YAKUDILONGA 48
MWIMBU 129 Twa-nda Kolokota
Kyoso ki Udibhana ni Ibhidi, o Divulu Dya Jobe Ditena ku Kukolokotesa
“Mukidi, Nzambi k’ene mubhanga ima yayibha.”—JOBE 34:12.
ITWANDADILONGA
Mukonda dyahi Nzambi wehela o hadi? Kyebhi kitutena kukolokota mu ibhidi? Ya ene o maka utwanda dilonga mu milongi yiyi ni bhukaxi ka divulu dya Jobe.
1-2. Mukonda dyahi o divulu dya Jobe dyala ni valolo yavulu?
O KWILA mu izuwa kudima, eye watange o divulu dya Jobe? O divulu didi adisoneka mu 3.500 ja mivu kudima. Né kiki athu avulu abanza kwila o divulu didi dyala mwaxaxi ka madivulu abeta-kota. O athu aximana o musoneki wa divulu didi, mukonda wadisoneka ni izwelu ki ibhonzo ku itendela, izwelu yafwama, yala ni kutena kwavulu. Sumbala Mozé mwéne wasoneka o divulu didi, maji dyene dyatokala kwa Jihova Nzambi.—2 Ti. 3:16.
2 O divulu dya Jobe dyala ni valolo yavulu. Mukonda dyahi? Kima kimoxi, o divulu didi ditukwatekesa kutendela kwila o ji-anju ni athu atokala kusola kuzelesa o dijina dya Jihova. Ditulonga we yalungu ni idifwa ya Jihova kala o henda, o unjimu, o kuyuka, ni kutena. Mu kifika, o divulu didi ditumbula Jihova kala “o Muteni wa yoso” mu 31 a jiveji, o madivulu a mukwa a Bibidya, ndenge. O divulu dya Jobe ditambwijila we kibhwidisu kyala ni valolo yavulu: Mukonda dyahi Nzambi wehela o hadi?
3. Ihi itutena kutetuluka kyoso kitutanga o divulu dya Jobe? Ihi i twanda dilonga mu milongi yiyi?
3 Kyoso o muthu kyakala ku tala dya mulundu, mwene utena kumona kyambote o ima yoso yamukondoloka. Kyene we kimoxi, kyoso kitutanga o divulu dya Jobe, tutena kutetuluka se kyebhi Jihova kyamona o hadi yetu. Mu milongi yiyi twanda dilonga kyebhi o divulu dya Jobe ditena kutukwatekesa kyoso kitwamutala hadi. Twanda dilonga we kyebhi o musoso wa Jobe wakwatekesa o akwa Izalayele, kyebhi ki utena kutukwatekesa ni kyebhi kitutena kukwatekesa nawu akwetu.
NZAMBI WEHELA JOBE KUTALA HADI
4. Mukonda dyahi twamba kwila Jobe kadifwile ni akwa Izalayele?
4 Jobe watungile mu ixi ya Uze, mu kithangana kyoso o akwa Izalayele kyexile abhika mu ixi ya Ijitu. Nange o ixi ya Uze yazukamene ku ixi ya Alábya. Kyoso o akwa Izalayele kyakexile mu Ijitu, sayi yá exile mubheza iteka, maji Jobe kexile mubhanga kiki. Mwene wexile musidivila Jihova ni ufiyele woso. (Josu. 24:14; Ize. 20:8) Jihova wambe kiki yalungu ni Jobe: “Mu ngongo seku muthu wasokela-nê.”a (Jobe 1:8) Jobe wexile mvwama, wexile o muthu wa beta dingi kota mu kumuxila mu kibatu mwatungile. (Jobe 1:3) Satanaji wexile ni njinda yavulu mu kumona Jobe kusidivila Nzambi ni ufiyele woso!
5. Mukonda dyahi Jihova wehela Satanaji kutalesa hadi kwa Jobe? (Jobe 1:20-22; 2:9, 10)
5 Satanaji wambe kwila Jobe weji kweha kusidivila Jihova se watale hadi. (Jobe 1:7-11; 2:2-5) Jihova wazolele Jobe, maji wehela Satanaji ku mutalesa hadi phala kulondekesa kwila se o ima yexile muzwela yalungu ni Jobe, kidi mba kana. (Jobe 1:12-19; 2:6-8) Satanaji wabhangesa kwila o ibhaku ya Jobe a ijibha, o yamukwa a inyana. Mwene wajibha o dikwinyi dya twana twa Jobe, yu wabhangesa Jobe kukala ni mabhumbu mu mukutu woso. Sumbala ni ima yoso yiyi yabhange Satanaji, Jobe wasuluka fiyele kwa Jihova. (Tanga Jobe 1:20-22; 2:9, 10.) Ku pholo dya kwenda, Jihova wabhangesa Jobe kudisanza, kukala dingi mvwama, o athu avutuka mu kumuxila, Jihova wamubhana dingi dikwinyi dya twana. Ni dibesá dya Jihova, Jobe wakolo dingi mwenyu mu 140 a mivu. Mukonda dya kiki, mwene wamono o twana twê ni alawul’ê, miji iwana. (Jobe 42:10-13, 16) Kyebhi o musoso yu wakwatekesa o athu m’ukulu ni kyebhi ki utena kutukwatekesa lelu?
6. Kyebhi o musoso wa Jobe wakwatekesa o akwa Izalayele? (Tala we o foto.)
6 Ihi yadilongo o akwa Izalayele ni musoso wa Jobe? O akwa Izalayele exile mutala hadi yavulu mu ixi ya Ijitu. Mu kifika Jozuwé ni Kalebe exile abhika mu mivu yavulu. Mu kusuluka ene atungu mu kikangalakata mu 40 a mivu mukonda dya akwâ kubhukumukina Jihova. Se o akwa Izalayele evu o musoso walungu ni hadi yatalele Jobe ni mabesá atambwile, kiki kyakwatekesa ene ni akwa Izalayele amukwa kumona se nanyi wene mututalesa hadi. Kiki kya akwatekesa we kumona se mukonda dyahi Jihova wehela o hadi, ni kwila Jihova ubhana valolo yavulu mu ufiyele wetu kwa mwene.
O akwa Izalayele exile mutala hadi mu ixi ya Ijitu mu mivu yavulu, nange evu o musoso wa Jobe. O phangu ya Jobe ya akwatekesa kyavulu (Tala o kaxi 6)
7-8. Kyebhi o musoso wa Jobe utena kukwatekesa yo amutala hadi? Bhana phangu.
7 Ihi i tutena kudilonga ku musoso wa Jobe? Tuluwala kyavulu mu kumona kwila athu avulu lelu kala ni kixikanu kwa Nzambi mukonda ene kejiya se mukonda dyahi o athu ambote ene mutala hadi. Tala o phangu ya mana Nzebeleb watungu mu ixi ya Ruanda. Kyoso kyexile monandenge waxikinine kwa Nzambi. Ku pholo dya kwenda ima yavulu yayibha yabhiti ku mwenyu wê. O jitata jé abatula o ukaza wâ, mu kusuluka o manya wakazala ni diyala dyengi, o diyala didi wexile mutalatala kyayibha mana Nzebele. Kyoso kyexile munzangala, sayi diyala wamunzangata. Mana Nzebele wexile muya mu ngeleja maji kexile mutambula kiswinisu. Mu kusuluka, mwene wasoneka mukanda kwa Nzambi, mu mukanda yu mwene wambe: “Nzambi, eme ngexile musamba kokwe, ngexile mubhanga mbote maji o mbote ingexile mubhanga eye wangifutu ni kuyibha. Kindala kinganda kubheza dingi, nganda bhanga yoso ingamesena phala kusanguluka.” Tuluwala mu kumona athu avulu kala mana Nzebele, a axikinisa kwila Nzambi mwéne wene mututalesa hadi!
8 Maji ku musoso wa Jobe, twadilongo kwila Nzambi ki mwene wene mututalesa hadi, maji Satanaji! Twadilongo we kwila kyoso kitumona muthu wamu tala hadi, kitwatokala kubanza kwila mwene wamutala hadi mukonda dya ima yayibha yabhange. O Bibidya yamba kwila “o ibatu ni jithembu” jiza ku muthu woso- woso, mu kithangana kyoso-kyoso. (Ndo. 9:11; Jobe 4:1, 8) Twadilongo we kwila se tukolokota fiyele kwa Jihova ne mwene ni ibhidi, twanda londekesa kwila Satanaji mukwa makutu. (Jobe 2:3; Jisa. 27:11) Bhu kaxi ka Bibidya twejiya se mukonda dyahi twene mutala hadi, o kwijiya o maka enya kutubatamesa o mixima. Kupholo dya kwenda mana Nzebele wamateka kudilonga o Bibidya ni jimbangi ja Jihova yu wadilongo kwila Jihova kimwene wexile mumutalesa hadi. Mwene wambe: “Ni muxima wami woso ngasambe dingi kwa Nzambi. Kyoso kingamutangele kwila kingeji mubheza dingi kikyene o kima kingamesenene kuzwela. Eme ngazwelele o ima yoyo mukonda kingamwijidile, kindala ngejiya kwila Jihova wangizolo, ngasanguluka ku mwenyu.” Kima kyambote kwijiya se mukonda dyahi Nzambi wehela o hadi! Kindala twanda mona se kyebhi o musoso wa Jobe utena kutukwatekesa kyoso kitwamutala hadi.
KYEBHI O MUSOSO WA JOBE UTUKWATEKESA KUKOLOKOTA?
9. Jimbulula o hadi yatale Jobe. (Tiyaku 5:11)
9 Xinganeka mu hadi yexile mutala Jobe. Mwene wexile muxikama mu uthôkwa, o mukutu wê wezalele ni mabhumbu, mwene wexile mukwivwa jindolo javulu. O kikonda kyê kyayibhile, mwene wabhelele kyavulu. Jobe kexile dingi ni nguzu mu mukutu, wexile mu kwaza o jifidila jê ni kitetu. Mu ithangana yavulu mwene wexile mudikalanganza mukonda dya jindolo jexile mu kwivwa. Jobe kexile ngo mudibhana ni ibhidi maji wexile we mukolokota fiyele kwa Nzambi. (Tanga Tiyaku 5:11.) Ihi yakwatekesa Jobe kukolokota?
10. Ihi yambe Jobe kwa Jihova?
10 Jobe wambe kwa Jihova kyebhi kyexile mudivwa. (Jobe 10:1, 2; 16:20) Mu kifika mu kibatulu 3, Jobe wadikalanganza mukonda dya ima yayibha yexile mubhita ni mwene, mwene wakexile mubanza kwila Jihova wexile mumutalesa hadi. Mu kusuluka makamba atatu a Jobe a mutangela mu veji javulu kwila Nzambi wexile mumutalesa hadi mukonda dya ituxi yatele mwene. Maji Jobe wasuluka mu kuzwela kwila mwene wexile fiyele kwa Jihova. O izwelu ya Jobe yalondekesa kwila sayi ithangana mwene wafikile kwila wayukile dingi, Jihova ndenge. (Jobe 10:1-3; 32:1, 2; 35:1, 2) Maji Jobe wambe we kwila mu kulondekesa o ufiyele wê kwa Jihova, mu ithangana yavulu mwene wazwela “sé kuxinganeka.” (Jobe 6:3, 26) Mu kibatulu 31, Jobe wamesenene kwila Nzambi umutangela, se mukonda dyahi mwene wexile mumutalesa hadi. (Jobe 31:35) Maji Jobe katokalele kujijidika Jihova kubhanga kiki.
11. Ihi yabhange Jihova kyoso kyazubha kwivwa Jobe?
11 Lelu twejiya kwila Jobe wazwela ni Jihova mu ukexilu yu, mukonda mwene wexile ni ukamba wambote ni Jihova, mwene wadyelele we kwila Jihova weji mufundisa ni kuyuka kwoso. Mukonda dya kiki, kyoso kyazubha kwivwa Jobe, Jihova wazwela-nê bhukaxi ka kitembwe. Kyoso Mwene kyabhange kiki, kazwela se mukonda dyahi Jobe wexile mutala hadi. Mwene we kafundisa Jobe mu kuzwela kyebhi kyexile mudivwa. Maji Jihova watendelesa Jobe mu ukexilu wambote, kala kibhanga o tata ya henda ni mon’ê wakazola. Mukonda dya kiki, Jobe wamono kwila kejidile ima yavulu ni kwila wadyela mu kuzwela sé kubanza. (Jobe 31:6; 40:4, 5; 42:1-6) Kyebhi o musoso yu wakwatekesa o athu mu ukulu ni kyebhi ki utena kutukwatekesa lelu?
12. Kyebhi o musoso wa Jobe wakwatekesa o akwa Izalayele?
12 Ihi yadilongo o akwa Izalayele ni musoso wa Jobe? O akwa Izalayele adilongo ima yavulu ku musoso wa Jobe. Xinganeka mu phangu ya Mozé. Kwabhonzele kyavulu phala Mozé kukala o mutwameni wa kifuxi kya Izalayele. Mu ithangana yavulu ene kabelesela Jihova, ya exile muluwalesa Mozé. O akwa Izalayele exile mudikalanganza ni Jihova, maji Mozé wexile muzwela kwa Jihova o ima yexile mu mutandanganyesa. (Mak. 16:6-8; Dya. 11:10-14; 14:1-4, 11; 16:41, 49; 17:5) O phangu ya Jobe nange yakwatekesa we Mozé, kyoso Jihova kyamubazela. Mu kifika, kyoso o akwa Izalayele kyexile mu mbanza ya Kadexi, kyoso kyakambele ngo bhofele phala kubokona mu ixi ya akanena, Mozé ‘wazwela ni lusolo sé kubanza.’ Mu kubhanga kiki, mwene kaximanesa Jihova. (Jisá. 106:32, 33) Mukonda dya kiki Jihova kamwehela kubokona mu ixi yokanene. (Mate. 32:50-52) Nange kwabhonzele phala Mozé kuxikina o kibazelu kiki, maji ni kulenduka kwoso mwene waxikina o kima kyamutangela Jihova. O musoso wa Jobe wakwatekesa we akwa Izalayele atungile mivu ku pholo kyoso Mozé kyafu. Kuxinganeka ku musoso wa Jobe, kwakwatekesa kumona kwila, ene atenene kuzwela kwa Jihova kyebhi kyexile mudivwa. Kwakwatekesa we kulembalala kwila ene kayukile dingi, Jihova ndenge, ni kukamba kudituna o kibazelu kya Jihova.
13. Kyebhi o musoso wa Jobe utena kutukwatekesa kukolokota? (Jihebelewu 10:36)
13 Ihi i tutena kudilonga ku musoso wa Jobe? Etu tu jikidistá, twatokala kuswina. (Tanga Jihebelewu 10:36.) Nange twamukata kyavulu, twala ni kikote ku muxima, twala ni uhaxi wa kutandanganya kyavulu, mba twala ni maka ku mwiji. Kyoso kitwamudibhana ni ibhidi, nange kukala muthu uzwela mba ubhanga kima kyanda tuluwalesa dingi. (Jisa. 12:18) O divulu dya Jobe ditulonga kwila tutena kuzwela kwa Jihova yoso yatukala ku muxima, ni kudyelela kwila mwene wanda twivwa. (1 Nz. 5:14) Kyoso ki tuya ni kumutangela yatukala ku muxima, mwene kanda tufundisa se tuzwela kima “sé kuxinganeka” kala kyazwelele Jobe. Nzambi wanda tubhana o nguzu ni unjimu utwabhindamena phala kukolokota. (2 Mal. 16:9; Tiy. 1:5) Mwene utena we kutubazela kala kyabhangele ni Jobe. O divulu dya Jobe ditukwatekesa we kukolokota kyoso kyatubazela bhukaxi ka Mak’â Nzambi, bhukaxi ka kilunga Kyê, mba bhukaxi ka makamba metu akulu nzumbi. (Jih. 12:5-7) Jobe wakatula mbote kyoso kyaxikina o kibazelu, etu we twanda katula mbote kyoso kituxikina o kibazelu kya akwetu. (2 Ko. 13:11) O divulu dya Jobe ditulonga ima yavulu! Kindala tumone se kyebhi kitutena kukwatekesa akwetu ni musoso wa Jobe.
KWATEKESA AKWENU BHUKAXI KA DIVULU DYA JOBE
14. Kyebhi ki utena kujimbulula ku athu se mukonda dyahi twene mutala hadi?
14 O kwila mu kuboka sayi muthu wakwibhwidisa kya se mukonda dyahi o athu ene mutala hadi? Se kyene, kyebhi ki wamutambwijila? Nange bhukaxi ka Bibidya, wamutangela o ima yabhiti mu njaludi ya Edene. Nange ku dimatekenu eye wazwela kwila Satanaji, o anju yayibha, watange makutu kwa Adá ni Eva, o dikaza dya dyanga, mu kiki ene abhukumukina Nzambi. (Dim. 3:1-6) Mu kusuluka, wazwela kwila mukonda dya Adá ni Eva kubhukumukina Nzambi, o athu amutala hadi ni kufwa. (Lom. 5:12) Mu kusuka-ku, eye wazwela kwila Nzambi wabhana kithangana phala kulondekesa ku athu oso kwila Satanaji mukwa makutu. Wabhana we kithangana phala tuboke o njimbu yambote ya kwila ku hadya o athu kanda kala dingi ni kituxi. (Dij. 21:3, 4) O ukexilu yu wakwatekesa kya athu avulu kutetuluka se mukonda dyahi o athu ene mutala hadi.
15. Bhukaxi ka divulu dya Jobe, kyebhi kitutena kukwatekesa o athu kutetuluka se mukonda dyahi twene mutala hadi? (Tala we o jifoto.)
15 Ukexilu wengi ututena kukwatekesa o athu kutetuluka se mukonda dyahi twene mutala hadi, o kwatangela o musoso wa Jobe. Kya dyanga tutena kusakidila o muthu mu kubhanga o kibhwidisu kiki. Mu kusuluka, tutena kumutangela kwila Jobe, diyala wexile musidivila Nzambi ni ufiyele woso, wabhangele we o kibhwidisu kiki. Mwene wafikile kwila Nzambi mwéne wexile mu mutalesa hadi. (Jobe 7:17-21) O muthu utena kudiwana mu kwijiya kwila, mu ukulu mwexile we athu amesenene kwijiya se mukonda dyahi twene mutala hadi. Anga tutena kuzwela kwila o divulu dilondekesa kwila, Dyabhu mwéne wexile mutalesa hadi kwa Jobe, ki Nzambi kana. O Dyabhu wambe kwila o athu asidivila ngo Nzambi mukonda mwene wene mwabhana jimbote, maji se o athu atala hadi anda bhana dikunda kwa Nzambi. Tutena we kuzwela kwila sumbala ki mwéne watalesa hadi kwa Jobe, maji mu kwehela Jobe kutala hadi, Nzambi walondekesa kwila mwene wadyelela kuma o athu atena kulondekesa kwila Satanaji mukwa makutu. Mu kusuka-ku, tutena kuzwela kwila Nzambi wabesowala Jobe mukonda dya ufiyele wê. Mu kiki, tutena kukonda o malamba a athu mu kwatangela kwila ki Nzambi wene mututalesa hadi.
Kyebhi ki utena kukwatekesa o athu bhukaxi ka divulu dya Jobe kuxikina kwila Nzambi k’ene mubhanga ima yayibha? (Tala o kaxi 15)
16. Zwela yalungu ni musoso ulondekesa kwila o divulu dya Jobe ditena kukwatekesa yo amutala hadi.
16 Tala kyebhi o divulu dya Jobe dyakwatekesa diyala amwixana Máryu. Sayi kizuwa ku muvu wa 2021, phange yamuhatu wexile mubhana umbangi bhukaxi ka mutelembe. Mu veji yadyanga kyaxindi ku muthu, watange ni manu Máryu o divulu dya Jelemiya 29:11, 12. Mwene wambe kwila Nzambi utukanena kuma ku hádya o ima yanda wabha ni kwila mwene wivwa o misambu yetu. Kyoso o phangyetu kyebhwidisa manu Máryu o kibanzelu kyê kyalungu ni jivelusu jiji, manu Máryu wambe kwa phangyetu kwila, mwene wexile musoneka mukanda ku jindandu jê phala kwatangela kwila wa azolo ni kwila weji dijibha. Manu Máryu wambe kwa phangyetu: “Ngixikina mwene kwa Nzambi, maji lelu ngexile mudibhwidisa se mukonda dyahi Nzambi wangibwazeka.” Kyoso kyamuxindi mu veji ya kayadi, ene azwela yalungu ni hadi yatale Jobe. Manu Máryu wasolo kutanga o divulu dyoso dya Jobe. Kyenyiki o phangyetu wamutumikisa link ya Bibidya Ikôla ya Mundu wa Ubhe. Ihi yabhiti? Kindala manu Máryu wamudilonga o Bibidya, wamesena we kwijiya dingi o Nzambi wamuzolo kyavulu.
17. Kyebhi o divulu dya Jobe ditukwatekesa? (Jobe 34:12)
17 Sé phata, o Bibidya yala ni kutena phala kukwatekesa athu oso, katé mwene yo amutala hadi. (Jih. 4:12) Tusanguluka mu kwijiya kwila Jihova wate o musoso wa Jobe mu Bibidya. (Jobe 19:23, 24) O divulu dya Jobe dituxikinisa kwila “mukidi, Nzambi k’ene mubhanga ima yayibha.” (Tanga Jobe 34:12.) Dyene ditulonga we se mukonda dyahi Nzambi wehela o hadi ni kyebhi kitutena kukolokota. Ditukwatekesa kukonda o malamba a yo amutala hadi. Mu milongi yakayela, twanda dilonga se kyebhi o divulu dya Jobe ditukwatekesa kubhana itendelesu yambote.
MWIMBU 156 Ngaxikana
a Jobe wexile ku mwenyu kyoso Zuze kyafu, ande dya Mozé kukituka o mutwameni wa kifuxi kya Izalayele. Mu kiki Jihova wazwela ni Satanaji bhukaxi ka muvu wa 1657 A.K.K. ni muvu wa 1514 A.K.K., Jobe amutalesa we hadi mu mivu yiyi.
b Sayi majina a alungulula.