«Щьвата Мәзьнә Майин wе Кʹәнге Дәрбаз бә?»

МӘҺА Мьждаре сала 1932 шәһәре Мәксикода, сәр рʹийа рʹонайед трафике щара пешьн һатьбунә данине. Әw шәһәрәки мәзьн ә, ль wьр милйонәки зедәтьр мәрьв дьжин. Ве мәһеда диса тьштәки мәхсус qәwьми. Сәр сәкьнандьна трене рʹожнамәньвис пе камера һивийа меванәки мәхсус бун. Әв меван Щозеф Ф. Рутерфорд бу, йе кö һьнге президенте Щьвака Бьрща Qәрәwьлийе бу. Хушк-бьра жи wи шәһәрида һивийа wи бун, сәва бь дьл у щан Бьре Рутерфорд сьлав кьн, кʹижан кö һатьбу сәр щьвата серʹожи.

Журнала «Qьрʹна Зерʹинда» һатьбу готьне: «Бешьк, әв щьвата мәзьн wе нава тʹәрихийеда бьбә qәwьмандьна мәхсус, кʹижан кö аликʹарийе бьдә сәва Мәксикайеда мьзгини һе зәʹф бәла бә». Сәр ве щьвата мәзьн тʹәне 150 мәрьв һатьбун, ле гәло чьрʹа әв öса мәхсус бу?

Пешийа ве щьвата мәзьн, Мәксикайеда мьзгини нә öса бь хирәт дьһатә бәлакьрьне. Жь сала 1919, чәнд щьватед мәзьн дәрбаз бун, ле паше нава чәнд салада һәжмара щьвата һе кем бун. Чахе сала 1929-да Мәксикода филиал һатә вәкьрьне, öса дьһатә кʹьфше кö дәрәщә алийе башда те гöһастьне, ле йәкә диса жи чәтьнайи һәбун. Тʹәшкиләте рʹебәри да хушк-бьра йед кö бәлакьред кʹьтеба бун, демәк пешәнга, wәки wәʹде хьзмәтийе арш-верше нәкьн. Ле әw йәк бьраки пешәнг хwәш нәһат. Әw öса һерс кʹәт, кö жь рʹастийе чу у хwәрʹа кʹомәк саз кьр кö башqә Кʹьтеба Пироз леколин бькьн. Һьн жи wи wәʹдәйи бәрпьрсийаре филиале гöнә кьр, у гәрәке дәwса wи кәсәки дьн кʹьфш кьрана. Һьнге Шәʹдед Йаһоwайи амьн Мәксикайеда рʹöһʹанида һʹәwще аликʹарийе бун.

Гава Рутерфорд бьра тʹәсәлийа wан хушк-бьред амьн кьр, әwи wана qәwи кьр пе дö готаред хwә сәр щьвата мәзьн у öса жи пе пенщ готара кʹижан пе радиойе һатьнә готьне. Әв щара пешьн бу чахе пе радиойед Мәксикайе нав тʹәмамийа wәлатда мьзгини һатә готьне. Паши ве щьвата мәзьн, бәрпьрсийаре филиалейи тʹәзә һатә кʹьфшкьрьне, кʹижани кö шьхöле бәлакьрьна мьзгинийе организә кьр. Әве йәке хирәта хушк-бьред Мәксикайеда зедә кьр, у әwана пе qәwата тʹәзә у пе кʹәрәма Йаһоwа пешда чун.

Саләк шунда, wәлатда ида дö щьватед мәзьн дәрбаз бун, йәк шәһәре Веракрузеда, йа дьн шәһәре Мәксикода. Хушк-бьред жь wан щийа хьзмәтийеда гәләк дьхәбьтин у бәред баш стандьн. Мәсәлә, сала 1931-да ль wедәре тʹәне 82 мьзгинван һәбун, ле дәһ сал шунда ида 10 щара зедә бун! Сала 1941 wәкә 1 000 мәрьв һатьнә сәр щьвата мәзьн Мәксикода.

«КʹУЧӘ ЗӘФТ КЬРЬН»

Сала 1943 Шәʹдед Йаһоwа дь 12 шәһәред Мәксикайеда пе плаката дәрдькʹәтьнә дәрва у әʹлам дькьрьн дәрһәqа щьвата мәзьн. Сәр wан плаката ньвиси бу наве wе щьвате «Щьмәʹта Аза».a Әв плакат һьн сәр пьшта wан бу, һьн жи сәр пʹесира wан. Шәʹдед Йаһоwа әв метод жь сала 1936-да дәстпекьрьн бьдьнә хәбате.

Әʹламкьрьна дәрһәqа щьвата мәзьн пе ван плаката гәләк кʹәтә чʹәʹва. Һәла һе журналәкеда жи йа бь наве «Ла Насион» һатьбу готьне: «Рʹожа пешьн wанрʹа һатә готьне, wәки чьqас дькарьн гәләк мәрьва тʹәглиф кьн. Рʹожа дьн, ида одеда щи тʹöнә бу». Ле әв йәк Дера Католики хwәш нәһат, у ләма әwана мьqабьли wан Шәʹда дәркʹәтьн. Ле әве йәке рʹе wан хушк-бьред мерхас нәгьрт у әwана диса жи пе плаката ль кʹуча дьсәкьнин. Журнала «Ла Насионда» öса жи һатә готьне: «Тʹәмамийа шәһәр әwана дитьн . . . һьн жьн у һьн жи меред кö әв плакат хwәва кьрьбун». Готара ве журналеда öса жи шькле бьра һәбу, йед кö сәр кʹучед Мәксикойе сәкьнибун, у бьн шькьлда öса ньвисар бу: «Кʹучә зәфт кьрьн».

НЬВИНЕД КÖ «ЖЬ ӘʹРДЕ СЕМЕНТЕ НӘРМ У ГӘРМТЬР ЬН»

Wан салада, һʹәчʹи зәʹф Шәʹдед Йаһоwа гәрәке гәләк тьшт жь хwә кем кьрана сәва бенә сәр щьватед мәзьн кʹижан кö Мәксикайеда дәрбаз дьбун. Гәләк хушк-бьра жь гöндед гәләк дур дьһатьн, у һьн жи щийед трене у рʹе гәләк дури wан гöнда бун. Щьватәке ньвисибу: «Qә трен тʹöнәнә кʹижан кö дькарьн бьгьһижьнә wи щийи». Ләма жи хушк-бьред wан щийада гәрәке пе qантʹьрʹа бьчуна бьгьһиштана щийе трене йан жи чәнд рʹожа ньга бьчуна, сәва һәрʹьн wи шәһәри кʹидәре щьвата мәзьн дәрбаз дьбу.

Гәләк хушк-бьра кʹәсиб бун, у пʹәре wан тʹәне бона чуйине дькарьбу тʹера wан бькьра. Гәләк жь wана малед хушк-бьред wедәреда дьман, йед кö бь дьл у әшq әwана qәбул кьрьн. Йед майин, Одед Щьватада рʹадьзан. Щарәке, wәкә 90 хушк-бьра кö һатьбун сәр щьвата мәзьн, филиаледа ман. Әwана ль әʹрде, сәр qöтʹийед картон рʹадьзан. Кʹьтеба «Һәрсалида» һатә готьне wәки әв хушк-бьра öса рʹази бун, кö готьн wәки әв ньвин «жь әʹрде сементе нәрм у гәрмтьр ьн».

Бона wан хушк-бьра, тʹәвайи тʹоп бьн сәр ве щьвата мәзьн, жь һʹәму qöрбана qимәттьр бу. Мәксикайеда мьзгинван һәр гав зедә дьбьн, у иро әwана wәкә милйонәки нә.b Сала 1949, һʹәсабе филиала Мәксикайеда дәрһәqа wан хушк-бьра дьһатә готьне: «Әw wәʹде чәтьн хирәта wан һьндава рʹастийе нәтәмьранд, чьмки паши һәр щьвата мәзьн хәбәрдана wан һʹәчʹи зәʹф дәрһәqа щьвата мәзьн ә у тʹьме пьрсәкә öса дьдьн: ‹Щьвата мәзьнә майин wе кʹәнге дәрбаз бә?›». У иро жи әв пьрс гәләк хушк-бьра дьдьн, чахе щьватед мәзьн дәрбаз дьбьн («Жь Архивед мә Америкайа Навәндда»).