СӘРҺАТИ
Йаһоԝа Әз ӧса Кʹәрәм кьрьм, кӧ Мьн нә жи Дькарьбу Бьда Бәр Чʹәʹве Хԝә
ЩАҺЬЛТИЙЕДА мьн хԝәрʹа дьгот: «Бәле, әз гәрәке бьбьмә пешәнг, ле дьбәкә мьнрʹа һʹәԝас нибә?». Әз Алманйайеда дьхәбьтим у мьн хәбата хԝә һʹьз дькьр. Мьн хԝарьн дьшандә гәләк щийед Африкайе, мәсәлә Дар ес Саламе, Елизабетвиле, у Асмарайе. Әз нә жи дьфькьрим, ԝәки гәләк сал шунда, әзе ԝедәре у диса гәләк щийед дьн Африкайеда, ча хьзмәткʹаре һәртʹьм Йаһоԝарʹа хьзмәт кьм!
Чахе ахьрийеда мьн дӧдьлибуна хԝә алт кьр у пешәнгти дәстпекьр, әʹмьре мьн ӧса һатә гӧһастьне, кӧ мьн нә жи дьда бәр чʹәʹве хԝә (Әфәс. 3:20). Ле дьбәкә һун дьфькьрьн ча әԝ йәк ԛәԝьми. Әзе ньһа жь дәстпеке ԝәрʹа гьли кьм.
Әз сала 1939 Берлинеда (Алманйа), һатьмә буйине, чәнд мәһ паши дәстпека Шәрʹе Һʹәмдьнйайе йе II. Сала 1945-да хьлазийа ви шәрʹи, пе тәйара бомб дьавитьнә сәр Берлине. Щарәке чахе бомб дьавитьнә сәр кʹуча мә, малбәта мә рʹәви чу сьтʹаре. Мәрьв дьрʹәвийан дьчунә ԝедәре, сәва хԝә жь бомба хԝәй кьн. Әм сәва әʹмьре хԝә хьлаз кьн, рʹәвинә Әрфӧрте, кʹидәре кӧ дийа мьн һатьбу буйине.
Менфред Тонак тʹәви де-баве хԝә Алманйайеда, ԝәкә 1950
Дийа мьн гәләк дьхԝәст рʹасти пебьһʹәсийа. Әԝе гәләк кʹьтебед философа хԝәндьбу у щурʹә-щурʹә религийа жи леколин кьрьбу, йәкә ԛә йәк жи дьле ԝе нәһатьбу. Незики сала 1948, дӧ Шәʹдед Йаһоԝа һатьнә мала мә. Дийа мьн ԝана тʹәглифи мале кьр у гәләк пьрс пәй һәв да ԝан. Сьһʹәтәк жи дәрбаз нәбу, әԝе мьн у хушка мьнә бьчʹукрʹа гот: «Мьн рʹасти дит!». Паши ве йәке, мьн, дийа мьн у хушка мьн, дәстпекьр Әрфӧртеда һәрʹьнә щьвате.
Сала 1950-да, әм вәгәрʹийанә Берлине. Ԝедәре әм дьчунә щьвата Берлин-Кроитсбарке. Паше әм Берлинеда дәрбази щики дьн бун, у ида дьчунә щьвата Берлин-Темпелһофе. Һьнә ԝәʹдә шунда дийа мьн һатә ньхӧмандьне, ле мьн хԝә паш дьхьст, чьмки әз дьфькьрим ԝәки һазьр ниньм. Чьрʹа?
ЧА МЬН ДӦДЬЛИБУН БАЛ ХԜӘ ДА ҺЬЛДАНЕ
Әз рʹӧһʹанида пешда нәдьчум, чьмки гәләк шәрмокә бум. Рʹаст ә әз дьчумә хьзмәтийе, ле дӧ сала мьн ԝәʹде хьзмәтийе тʹәви мәрьва хәбәр нәдьда. Ле ньһерʹандьна мьн һатә гӧһастьне, чахе мьн гәләк хушк-бьред мерхас нас кьр, йед кӧ амьнийа хԝә Йаһоԝарʹа избат кьрьбун. Һьнәк жь ԝана кʹәтьбунә гьртигәһа Натсиста, һьнәк жи Алманйа Рʹоһьлатеда кʹәтьбунә кәла. Һьнәка азайа хԝә дькьрьнә бьн хофе, чьмки әʹдәбйәтед мә дьзикава дьбьрьнә Алманйа Рʹоһьлате. Әԝ мәсәла ԝан гәләк ԛайим сәр мьн һʹӧкӧм бу. Әз хԝәрʹа дьфькьрим, кӧ һәрге ԝана бона Йаһоԝа у хушк-бьред хԝә, әʹмьре хԝә у азайа хԝә дькьрьнә бьн ԛәзийе, ле әз ча гәрәке сәр хԝә нәхәбьтьм, сәва шәрмокә нибьм у рʹӧһʹанида пешда һәрʹьм.
Чахе мьн сала 1955-да ԝәʹде кампанийа хьзмәтийейә мәхсус хьзмәт дькьр, мьн дәстпекьр сәр хԝә бьхәбьтьм, ԝәки мерхас бьм. «Информатеда»a нәʹма Нейтан Нор нәшьркьри бу, кʹидәре әԝи әʹлам кьрьбу, ԝәки нава тʹәшкиләта мәда, әв кампанийа ԝе йа лапә мәзьн бә. Әԝи гот кӧ һәрге һʹәму мьзгинван хьзмәт кьн, «әԝ мәһ хьзмәтийеда ԝе мәһәкә һәрә мәхсус бә». Рʹасти жи ӧса бу! Паши ве йәке, һьнә ԝәʹдә шунда, мьн хԝә тʹәсмили Йаһоԝа кьр. Сала 1956 әз, баве мьн у хушка мьн һатьнә ньхӧмандьне. Ле зутьрәке мьн ида гәрәке сафикьрьнәкә дьн бькьра, кӧ гәләк фәрз бу.
Мьн заньбу, ԝәки ахьрийеда нета рʹаст ԝе әԝ бә, кӧ әз бьбьмә пешәнг, ле мьн дәрәнги дьхьст. Мьн сафи кьр, ԝәки пешийе Берлинеда арш-вершийе һин бьм, сәва тʹәви ԝәлатед дьн кʹьрʹин-фьротане бькьм. Паши ве йәке, мьн хԝәст ԝәʹдәлу хәбатәкә ӧса хԝәрʹа бьвиньм, ԝәки ви пʹешәйида һе щерʹьбанди бьм. Ләма жи сала 1961, мьн дәстпекьр Һамбургеда бьхәбьтьм, кʹижан кӧ Алманйайеда шәһәрәки портийә лапә мәзьн ә. Чьԛас әз дькʹәтьмә пәй хәбата хԝә, һаԛас мьн һе дәрәнги дьхьст, ԝәки бьбьмә пешәнг. Ле мьн чь кьр?
Әз гәләк жь Йаһоԝа рʹази мә, ԝәки бь сайа бьред дәлал, әԝи али мьн кьр фәʹм кьм, кӧ хьзмәти йа лапә фәрз ә. Чәнд һәвалед мьн бунә пешәнг у мьнрʹа мәсәла баш һиштьн. Хенщи ве йәке, Ерик Манд бьра, кʹижан кӧ кʹәтьбу гьртигәһе, дьл да мьн, ԝәки итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньм. Әԝи гот, ԝәки гьртигәһеда бьред кӧ хԝәда итʹбар бун, ахьрийеда сьст бун, ле әԝед кӧ бь тʹәмами итʹбарийа хԝә Йаһоԝа дьанин, амьн ман у гәләк аликʹари данә тʹәшкиләта Йаһоԝа.
Чахе мьн пешәнгти дәстпекьр, сала 1963
Ӧса жи Мартин Потсингер, йе кӧ паше бу әндәме Кʹома Рʹебәрийе, һәр гав дьл дьда бьра, чахе дьгот: «Мерхаси әԝ һәйә һʹӧнәрәки гәләк лазьм!». Әз сәр ԝан гьлийед ԝи дьфькьрим, у ахьрийеда мьн хәбата хԝә һишт у мәһа Һʹәзиране, сала 1963-да дәстпекьр ча пешәнг хьзмәт кьм. Әʹмьре мьнда, әԝ сафикьрьнәкә лапә баш бу! Паши дӧ мәһа, мьн һе хәбата тʹәзә хԝәрʹа нәдитьбу, әз һатьмә кʹьфшкьрьне ча пешәнге мәхсус. Чәнд сал шунда, Йаһоԝа әз ӧса кʹәрәм кьрьм, кӧ мьн нә жи дькарьбу бьда бәр чʹәʹве хԝә. Әз һатьмә тʹәглифкьрьне кӧ мәкʹтәба Гиләдда һин бьм.
ГИЛӘДЕДА ДӘРСӘКӘ ԚИМӘТ ҺИН ДЬБЬМ
Дәрсәкә лапә фәрз, кӧ әз илаһи жь Нейтан Нор у Лиман Сԝингл бьра һин бум, әԝ бу ԝәки «кʹьфшкьрьна хԝә нәһельн». Ԝана дьл дьда мә, ԝәки кʹьфшкьрьна хԝәда бьминьн, һәрге жи мәрʹа чәтьн бә. Нор бьра дьгот: «Һуне һʹьш-аԛьле хԝә бьдьнә сәр чь? Сәр һʹәрʹийе, кʹезька у кʹәсиббуне? Йан сәр баха, кӧлирька у бәшәра мәрьвайә хԝәш? Һин бьн мәрьва һʹьз бькьн!». Рʹожеке, чахе Сԝингл бьра шьровәкьр, кӧ чьрʹа һьнә хушк-бьра кʹьфшкьрьна хԝә һиштьн, чʹәʹве ԝи тʹьжә һесьр бун. Әԝи готара хԝә да сәкьнандьне, һеса бу у диса бәрдәԝам кьр. Әԝе йәке ӧса дьле мьн гьрт, кӧ мьн хԝәрʹа сафи кьр, ԝәки тʹӧ щар нә дьле Мәсиһ нә жи дьле бьред ԝийи амьн, нәешиньм (Мәт. 25:40).
Әз, Клод, у Һенрих кʹьфшкьрьна хԝәйә мисйонертида Лубумбашида, (Конго), сала 1967
Чахе әм кʹьфшкьрьна хԝә пеһʹәсийан, һьнә әндәмед Бәйтʹәле жь мә һьнәка дьпьрсин, кӧ әм кʹидәре һатьнә кʹьфшкьрьне. Чахе йед майин дәрһәԛа кʹьфшкьрьна хԝә дьготьн, ԝанрʹа гьлийед һʹәԝас дьготьн. Ле чахе мьн гот: «Әз һатьмә кʹьфшкьрьне Конгода (Киншаса)», әԝана сәкьнин у тʹәне ӧса готьн: «Пәй, Конго! Бьра Йаһоԝа тʹәви тә бә!». Ԝан чаха, дәрһәԛа Конго (Киншаса), гәләк әʹламәти һәбун, ԝәки ԝедәре мәрьв шәрʹ дькьн у һәвдӧ дькӧжьн. Ле әз сәр ве дәрсе дьфькьрим, кʹижан кӧ әз Гиләдеда һин бум. Һьнә ԝәʹдә шунда чахе мьн мәкʹтәба Гиләд хьлаз кьр, мәһа Илоне сала 1967, әз, Һенрих Дәнбостал у Клод Линдсей чунә пайтʹәхта Конгойе, Киншасайе.
ДӘРСЕД КӦ ӘЗ ХЬЗМӘТИЙА МИСЙОНЕРТИДА ҺИН БУМ
Чахе әм һатьнә Киншасайе, әм се мәһа зьмане Франси һин дьбун. Паше әм пе тәйаре чунә Лубумбашийе, Елизабетвиле йа бәре, кʹижан кӧ незики синоре Замбйайе йә. Әм дәрбази мала бона мисйонера бун, сентра шәһәрда.
Гәләк територийед Лубумбашида тʹӧ кәси мьзгини бәла нәкьрьбу, у әм йед пешьн бун, кӧ ԝан мәрьварʹа мьзгини гьли кьрьн. Тʹӧ щар һаԛас һинбунед мәйә Кʹьтеба Пироз тʹӧнә бун. Мә ӧса жи хьзмәткʹаред дәԝләтерʹа у полисарʹа шәʹдәти дьда. Гәләк жь ԝана ԛәдьре Хәбәра Хԝәде у шьхӧле мәйә бәлакьрьна мьзгинийе, дьгьртьн. Әԝ мәрьв һʹәчʹи зәʹф сәр зьмане Сԝаһили хәбәр дьдан, ләма әз у Клод Линдсей әԝи зьмани жи һин бун. Һьнә ԝәʹдә шунда, әм һатьнә кʹьфшкьрьне щьвата сәр зьмане Сԝаһилида.
Рʹаст ә бал мә гәләк ԛәԝьмандьнед һʹәԝас һәбун у мә шабун дьстанд, ле әм ӧса жи рʹасти чәтьнайа дьһатьн. Гәләк щар әскәред вәхԝари у полисед һерс, бӧхдан дьавитьнә мә. Щарәке жи, кʹомәкә полиса пе чʹәкʹа кʹәтьнә щьвата мә, кӧ мала бона мисйонерада дәрбаз дьбу, у әм гьртьн бьрьнә полиса сәрәкә. Ԝедәре ԝана әм әʹрде данә рʹуньштандьне һʹәта еваре сьһʹәта дәһа, паше әм бәрдан.
Сала 1969 әз һатьмә кʹьфшкьрьне ча бәрпьрсийаре мьһале. Щара әз рʹийа дуррʹа нав шинкайед бьльнд у һʹәрʹирʹа дьчум. Щарәке, гӧндәкида мьришк тʹәви щущькед хԝә бьн щийе рʹазана мьнда рʹаза бун. Әз тʹӧ щар бир накьм, бәрбанге һе тәʹри бу, әԝе пе ԛиринәкә ԛайим әз һʹьшйар кьрьм. Әз ԛимәт дькьм ԝан биранина, чахе мә евара, тʹәви бьра кӧчʹьк дадьда, доре рʹудьньштьн у дәрһәԛа рʹастийед Кʹьтеба Пироз хәбәр дьда.
Ле чәтьнайикә лапә мәзьн әԝ бу, кӧ нава мәда мәрьвед ԛәлп һәбун, йед кӧ йанчь Шәʹдед Йаһоԝа бун, ле бь рʹасти әԝана жь партийа Китаԝала бун.b Һьнәк жь ԝан һатьнә ньхӧмандьне у һәла һе жи щьватеда бунә рʹуспи. Жь ԝан гәләка, йед кӧ мина «кәвьред вәшарти» бун, нькарьбун хушк-бьред амьн бьхапандана (Щьһуд. 12). Ахьрийеда Йаһоԝа щьват тʹәмьз кьрьн у һе зедә мәрьв һатьнә нава рʹастийе.
Сала 1971-да, әз филиала Киншасайеда һатьмә кʹьфшкьрьне, кʹидәре әз бона щурʹәщурʹә тьшта щабдар бум, мәсәлә, бона шандьн у стандьна нәʹма, сьфарәшкьрьна әʹдәбйәта, у шьхӧлед хьзмәтийева гьредайи. Бәйтʹәледа әз һин бум кӧ ча ԝәлате мәзьнда шьхӧле мә организә кьм, кʹидәре кӧ инфраструктура һаԛас пешдачуйи нибу. Щара нәʹмед мә бь мәһа анщах дьгьһиштьнә щьвата. Нәʹмә жь тәйаре дәрбази ԛәйька дькьрьн, ле жь бо кӧлиркед аве кӧ рʹе ԛәйька дьгьртьн, ԛәйьк бь һʹәфтийа сәр аве дьман. Ле йәкә нава ԝан щурʹә-щурʹә чәтьнайада, шьхӧл дьһатә кьрьне у пешда дьчу.
Әз әʹщебмайи дьмам, кӧ ча бьра пе пʹәре һьндьк, щьватед мәзьнә серʹожи саз дькьрьн. Ԝана хԝәха платформа чедькьр, пе гиһайед бьльнд ча бежи диԝар чедькьрьн, у ӧса жи гиһа һәв дьаландьн, дькьрьнә мина бәʹлгийа, сәва сәр рʹунен. Ԝана бамбу дьданә хәбате ча стун бона авайа, у жь ԛамиша бан у тʹәхтә чедькьрьн. Ԝана дәԝса мьха, ԛалчʹькед дара дьданә хәбате. Әз тʹьме әʹщебмайи дьмам кӧ бьра ча һәр тьшт дькьрьн, сәва чәтьнайа сафи кьн. Мьн әԝ хушк-бьред дәлал гәләк һʹьз кьр. Чахе мьн кʹьфшкьрьна тʹәзә станд, мьн гәләк бира ԝан дькьр.
ХЬЗМӘТИ КӘНЙАЙЕДА
Сала 1974, мьн дәрбази филиала Наироби (Кәнйа) кьрьн. Ԝедәре гәләк шьхӧле мә һәбу, чьмки филиала Кәнйайе аликʹари дьда дәһә ԝәлатед незик, жь ԝан ԝәлата һьнәкада шьхӧле мә ԛәдәхәкьри бу. Гәләк щар әз дьшандьмә ԝан ԝәлата, илаһи Әтйопйайе, кʹидәре кӧ хушк-бьред мә дьһатьнә зерандьне у гәләк тәнгасийед гьран дьдитьн. Гәләк жь ԝана рʹасти зорбәтийе һатьн, кʹәтьнә кәле, һәла һе жи һьнәк һатьнә кӧштьне. Ле әԝана амьн ман, чьмки һәләԛәтийа ԝан тʹәви Йаһоԝа у тʹәви һәвдӧ ԛәԝи бу.
Сала 1980, әʹмьре мьн һатә гӧһастьне, әз зәԝьщим, мьн Гал Матесон станд йа кӧ жь Канадайе йә. Әм тʹәвайи мәкʹтәба Гиләдда һин дьбун, у паши ве йәке мә һәврʹа дьньвиси. Гале ча мисйонер Боливйайеда хьзмәт дькьр. Паши 12 сала, әм Нийу Йоркеда рʹасти һәв һатьн. Һьнә ԝәʹдә шунда Кәнйайеда мә һәв станд. Әз гәләк рʹази мә жь Гале, бона ньһерʹандьна ԝейә рʹӧһʹани. Әԝ тʹьме рʹази бу бона ве йәке, чь кӧ бал ԝе һәбу. Әԝ һʹәта иро аликʹарчийа мьнә ԛимәт ә у һәвала мьнә һʹьзкьри йә.
Сала 1986, әз у Гал һатьнә кʹьфшкьрьне шьхӧле бәрпьрсийартийеда, у һьн жи мьн хьзмәт дькьр Комитейа Филиаледа. Мьн гәләк шьхӧле бәрпьрсийартийе ԝан ԝәлатада дькьр, кʹижан кӧ филиала Кәнйа щабдар бу.
Сәр щьвата мәзьнә серʹожи Асмарайеда, сала 1992
Рʹьнд те бира мьн, чахе сала 1992 Асмарайеда, (Әритрейайеда), мә кʹаре щьвата мәзьнә серʹожи дькьр. Һьнге шьхӧле мә ве регионеда ԛәдәхәкьри бу. Йазьх щики пʹак тʹӧнә бу, у мә тʹәне мәрәкәкә нәрʹьнд дит, кʹижан кӧ һьндӧрва һе һʹаләки хьрабда бу, нә кӧ рʹува. Рʹожа щьвата мәзьн, әз әʹщебмайи мам, кӧ хушк-бьра ча әԝ щи бәдәԝ кьрьбун у сәва һʹәбандьна Йаһоԝарʹа, кьрьбунә щики лайиԛ. Гәләк малбәта тʹәви хԝә пʹәрчʹед бәдәԝ анибун у һәр тьштед нәбәдәԝ пе ԝан пʹәрчʹа дадабун. Мә сәр ве щьвата мәзьн, кʹидәре кӧ 1 279 мәрьв бун, шабунәкә мәзьн станд.
Ԝәʹде шьхӧле бәрпьрсийартийе, һәр һʹәфти щийе кӧ әм дьман, щурʹә-щурʹә бу. Мәсәлә, һʹәфтеке әм ханики мәзьнда дьман, кʹижан кӧ бәр окйанусе бу, ле һʹәфтийа дьн әм дьман авайики пе жешт чекьрида, кʹидәре хәбатчи дьжитьн. Ԝедәре дәстав ԝәкә 100 метьр дур бу. Фьрԛи тʹӧнә мә кʹидәре хьзмәт дькьр, йәкә әм гәләк дьшекьриньн ԝан биранина, чахе мә тʹәви пешәнга у мьзгинванед хирәт гәләк хьзмәт дькьр. Чахе мә кʹьфшкьрьна тʹәзә станд, мәрʹа нәһеса бу жь ԝан һәвалед дәлал бьԛәтьн, чьмки мә гәләк бира ԝан дькьр.
ӘТЙОПЙАЙЕДА КʹӘРӘМА ДЬСТИНЬН
Хьлазийа салед 1980 у дәстпека салед 1990, чәнд ԝәлатада, йед кӧ бьн рʹебәрийа филиала Кәнйайе бун, шьхӧле мәйи бәлакьрьна мьзгинийе һатә ԛанункьрьне. Бь сайа ве йәке, филиал у офис һатьнә сазкьрьне. Сала 1993, әм һатьнә кʹьфшкьрьне офиса Аддис Абабайеда, (Әтйопйа), кʹидәре кӧ һьнге мә дьзикава шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе дькьр, ле ньһа әԝ бь ԛануни йә.
Шьхӧле бәрпьрсийартийе шәһәрәки жь Әтйопйайе дәр, сала 1996
Йаһоԝа шьхӧле бәлакьрьна мьзгинийе Әтйопйайеда гәләк кʹәрәм кьр. Гәләк хушк-бьра дәстпекьрьн хьзмәтийа пешәнгти. Жь сала 2012, һәр сал жь мьзгинвана 20 сәләфи зедәтьр ча пешәнг хьзмәт дькьн. Хенщи ве йәке, мәкʹтәбед тʹәшкиләте һе пешда чун һинкьрьнеда, у 120 зедәтьр Одед Щьвата һатьнә авакьрьне. Сала 2004, әндәмед Бәйтʹәле дәрбази авайе тʹәзә бун, у ӧса жи кʹәрәм әԝ бу, кӧ һәма ԝи щийи ӧса жи ода бона щьватед мәзьн һатә авакьрьне.
Гәләк сала Әтйопйайеда мьн у Гале һәвалтийа незик тʹәви хушк-бьред ԛимәт ԛазанщ кьр. Мә әԝана гәләк һʹьз кьрьн, чьмки әԝана гәләк һʹәйф у бь һʹьзкьрьн бун. Ԝан пашԝәхтийада сьһʹәт-ԛәԝата мә хьраб бу, у ләма әм һатьнә кʹьфшкьрьне филиала Әԝропайа Навәндда. Ԝедәре бь дьл у щан мьԛати мә дьбьн, ле әз гәләк бира ԝан һәвалед дәлал дькьм, йед кӧ мә Әтйопйайеда нас кьрьн.
ЙАҺОԜА ГИҺАНД
Мә дит кӧ Йаһоԝа ча шьхӧле хԝә пешда бьр у гиһанд (1 Корн. 3:6, 9). Мәсәлә, чахе мьн дәстпекьр мәрьвед Рԝандайерʹа шәʹдәтийе бьдьм, йед кӧ дьһатьнә Конгойе сәва сьфьр ԛазанщ кьн, һьнге ль гора һʹәсаба, Рԝандайеда мьзгинван тʹӧнә бун. Ле ньһа ԝи ԝәлатида 30 000 мьзгинвана зедәтьр һәнә. Сала 1967-да, Конгода (Киншаса), ԝәкә 6 000 мьзгинван һәбун. Ле иро ԝедәре ԝәкә 230 000 мьзгинван һәнә, у сала 2018-да милйон мәрьва зедәтьр, һатьнә сәр Евара Биранине. Ԝан һʹәму ԝәлатада, кʹижан кӧ бәре бьн рʹебәрийа филиала Кәнйайеда бун, 100 000 зедәтьр мьзгинван зедә бунә.
Йаһоԝа пенщи сала зедәтьр пешда, бь сайа щурʹә-щурʹә бьра али мьн кьр хьзмәтийа һәртʹьм дәстпекьм. Рʹаст ә һʹәта иро әз сәр хԝә дьхәбьтьм, ԝәки шәрмокә нибьм, ле әз һин бумә ԝәки бь тʹәмами итʹбарийа хԝә Йаһоԝа биньм. Африкайеда әз һин бум, ԝәки бь сәбьр бьм у рʹази бьм. Әз у Гал әʹщебмайи дьминьн сәр ԝан хушк-бьра, йед кӧ меванһʹьзийа мәзьн дьдьнә кʹьфше, бәр проблема тәйах дькьн у итʹбарийа хԝә Йаһоԝа тиньн. Әз гәләк дьшекьриньм ԛәнщийа Йаһоԝайә мәзьн. Йаһоԝа рʹасти жи әз ӧса кʹәрәм кьрьм, кӧ мьн нә жи дькарьбу бьда бәр чʹәʹве хԝә (Зәб. 37:4).
a Паше әԝ һатә навкьрьне «Ԛӧльхкьрьна Мәйә Пʹадшатийе», ле ньһа һатә гӧһастьне у те навкьрьне «Бәрнама Щьвине Мина Иса Мәсиһ Бьжин у Хьзмәт кьн».
b «Китаԝала» хәбәра Сԝаһили йә, кʹижан кӧ те һʹәсабе «сәрԝерти, һʹӧкӧмәти». Нета ве партийайе, политики бу. Ԝана дьхԝәст жь һʹӧкӧме Белжике аза бьн. Кʹомед Китаԝала әʹдәбйәтед Шәʹдед Йаһоԝа ԛазанщ дькьрьн, дьхԝәндьн у бәла дькьрьн, у паше пе һинкьрьнед Кʹьтеба Пироз ньһерʹандьнед хԝәйә политики, әʹдәтед ԛәлп, у щурʹе жийина бенамуси, һәԛ дәрдьхьстьн.