Иса Мәсиһ Кʹи йә?

1, 2. (а) Чьрʹа әм дькарьн бежьн кӧ, бьзаньби наве кәсәки әв найе һʹәсабе, wәки тӧ wи рʹасти жи нас дьки? (б) Чь тьштед щурʹә-щурʹә дәрһәqа Иса, мәри дьшьрмиш дьбьн?

ЛЬ ДЬНЙАЙЕ мәрийед навдар гәләк һәнә. Һьнәк жь wан дь шәһәред wанда, йан дь тʹәмамийа wәлатда тенә наскьрьне. Һәнә йед ӧса жи, йед кӧ нав тʹәмамийа дьнйайе наве wан әʹйан ә. Ле бь рʹастийе тʹәне наве кәсәки бьзаньби әв һе найе һʹәсабе, wәки тӧ wи рʹасти жи нас дьки, ӧса нинә? Чьмки дьбәк тӧ ньзани һәла әw чь мәри йә, жь кʹидәре йә у чь һʹӧнӧред wи һәнә.

² Мәсәлә, рʹаст ә Иса Мәсиһ wәкә 2 000 сал пешда дьжит, ле дәрһәqа wи һʹәта рʹожа иройин жи мәрьв заньн. Һәр кәс дәрһәqа Иса щурʹәки дьшьрмиш дьбә. Йәк дьбежә, wәки Иса хwәрʹа мәрики qәнщ бу, зедә тьштәк на. Йед дьн жи дьбежьн, wәки әw пʹехәмбәр бу. Ле һәнә йед ӧса жи, йед кӧ дьбежьн wәки Иса Мәсиһ Хwәде йә, у әм гәрәке сәре хwә бәр wи дайньн. Ле гәло әв йәк рʹаст ә?

3. Чьрʹа сәва тә гәләк фәрз ә, wәки тӧ бьзаньби рʹастийе дәрһәqа Йаһоwа Хwәде у Иса Мәсиһ?

³ Һәр кәс гәрәке бьзаньбә рʹастийе дәрһәqа Иса, у тәрʹа жи әв йәк фәрз ә. Ле зани чьрʹа? Чьмки Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Әв ә жийина һʹәта-һʹәтайе, wәки әw тә нас кьн, чаwа Хwәдейе рʹасти бешьрики-беһәвал у ӧса жи Иса Мәсиһе кӧ тә шандийә» (Йуһʹәнна 17:3). Бәле, һәрге әм пебьһʹәсьн рʹастийе дәрһәqа Йаһоwа Хwәде у Иса Мәсиһ, әв йәк жийина һʹәта-һʹәтайе дь щьнәтеда, дькарә мәрʹа бинә (Йуһʹәнна 14:6). Хенщи wе йәке, Иса мәсәләкә баш мәрʹа һишт, wәки әм ча гәрәке бьжин у ча һәләqәтийа баш ортʹа һәвда хwәй кьн (Йуһʹәнна 13:34, 35). Дь сәре пешьнда әм рʹастийе дәрһәqа Хwәде Йаһоwа пеһʹәсийан. Ле ньһа wәрьн әм пебьһʹәсьн, чь һин дькә Кʹьтеба Пироз дәрһәqа Иса.

МӘСИҺЕ СОЗДАЙИ

4. Чь те һʹәсабе хәбәра «Мәсиһ»?

⁴ Һе гәләк сал пешийа буйина Иса, дь Кʹьтеба Пирозда һатьбу готьне wәки Хwәде Йаһоwа, Мәсиһ wе бьшинә сәр әʹрде. Ле чь те һʹәсабе Мәсиһ? «Мәсиһ», әв һәйә кәсәк жь алийе Хwәдеда кʹьфшкьри. Әв хәбәрәкә Ибрани йә, у те һʹәсабе «Рʹункьри». Мәсәлә бәре, гава Хwәде йәк кʹьфш дькьр ча пʹадша, рʹун сәр сәре wида дькьрьн. Әв дьбу нишан, кӧ фьланкәс бу пʹадша. Ләма гава Иса һат, әw бь наве «Мәсиһ» һатә готьне, wәки бьһата кʹьфше кӧ әw жь Хwәдеда бьжарти у кʹьфшкьри йә, сәва шьхӧләки фәрз. Демәк Иса һат ль сәр әʹрде, wәки qьрара Хwәде бьqәдинә. Дь ве кʹьтебеда сәред майинда әме һе зедә пебьһʹәсьн, дәрһәqа шьхӧлед Иса Мәсиһ. Ӧса жи әме пебьһʹәсьн, һәла әм рʹожа иройин жь ве йәке чь кʹаре дькарьн бьстиньн. Пешийа wе йәке ча Иса Мәсиһ һатә буйине, һәр кәс дьшьрмиш дьбу дәрһәqа wе йәке, ‹Һәла Иса Мәсиһ wе кʹи бә?›

5. Шагьртед Иса дәрһәqа wи чьда дӧдьли нибун?

⁵ Дь qьрʹна йәкеда дәwрана мәда, шагьртед Иса баwәр дькьрьн у дӧдьли нибун кӧ Мәсиһе создайи, әв һәма Иса йә (Йуһʹәнна 1:41). Йәк жь шагьртед Иса бь наве Шьмһʹун-Пәтрус готә Иса: «Тӧ Мәсиһ и, Кӧрʹе Хwәдейе сах» (Мәтта 16:16). Ле чьрʹа әwана дь ве йәкеда ӧса гӧман бун у ча әм дькарьн гӧман бьн кӧ бь рʹастийе Иса, Мәсиһе создайи йә?

6. Ча Йаһоwа бь пʹехәмбәра, дәрһәqа Иса Мәсиһ, әʹламәтийед һур бь һур да лекьрьне? Бинә мәсәлә.

⁶ Пʹехәмбәред Йаһоwа Хwәде, һе пешийа буйина Иса Мәсиһ, әʹламәтийед һур бь һур дәрһәqа wи ньвисин. Һәма әван әʹламәтийа али мәрьва кьрьн, wәки әwана тедәрхьн һәла кʹи йә Мәсиһ. Сәва кӧ әв йәк һе фәʹмдари бә, бьдә һʹәсабе хwә, wәки тәрʹа готьнә һәрʹи нав шәһәр кӧ рʹасти мәрьвәки бейи, йе кӧ тәрʹа qәт нас нинә у тә әw нә жи дитйә. Тӧйе нава гәләк мәрьва чаwа wи бькарьби нас ки? Ле һәрге тәрʹа пешда бежьн wәки әв мәрьвәки ча нә, бьльндайа бәжна wи чьqас ә, у чь кʹьнщ ле йә, wи чахи сәва тә wе һе һеса бә wи нас бьки. Ӧса нинә? Ӧса жи дәрһәqа Иса Мәсиһ у жийина wи, Йаһоwа бь пʹехәмбәра әʹламәтийед һур бь һур да лекьрьне. Бь сайа ван пʹехәмбәртийа, йед кӧ дьһатьнә сери, мәрьвед амьн дькарьбун тедәрхьстана, һәла бь рʹастийе кʹи бу Мәсиһе создайи.

7. Кʹижан дӧ пʹехәмбәрти ль сәр Иса Мәсиһ һатьн сери?

⁷ Ньһа әм дәрһәqа дӧ пʹехәмбәртийа хәбәрдьн, йед кӧ ль сәр Иса Мәсиһ һатьн сери. Мәсәлә, wәкә 700 сал пешда, Михайе пʹехәмбәр дьгот кӧ йе создайи дь Щьһустанеда дь шәһәрәки бьчʹукда, ль Бәйтләһʹме wе бе буйине (Миха 5:2). Ле бь рʹастийе Иса кʹидәре һатә буйине? Һәма дь ви шәһәреда, Бәйтләһʹмеда (Мәтта 2:1, 3-9). Пʹехәмбәртийа дьн дьгот, wәки Мәсиһ дь дәwра мәда сала 29-да wе бе әʹйанкьрьне.a Әв һәрд пʹехәмбәрти у диса гәләк пʹехәмбәртийед дьн, избат дькьн кӧ бь рʹастийе Иса һәйә Мәсиһе создайи.

8, 9. Ча wәʹде ньхӧмандьна Иса, һатә кʹьфше кӧ әw ә Мәсиһ?

⁸ Дь хьлазийа сала 29-да әшкәрә һатә кʹьфше кӧ Иса йә Мәсиһ. Дь wе саледа Иса һатә бал Йуһʹәннайе Ньхӧмдар, wәки дь чʹәме Урдӧнеда бе ньхӧмандьне. Ле гәло ньхӧмандьн әв чь йә? Wәʹде ньхӧмандьне, мәри педа дькʹәвә бьн аве, у бь ве йәке әв нишан дькә кӧ хwә тʹәсмили Йаһоwа Хwәде дькә. Йаһоwа соз да Йуһʹәннайе ньхӧмдар кӧ wирʹа нишане wе бьдә кʹьфше, бь сайа ве йәке әwи дькарьбу Мәсиһ нас кьра. У wәʹде ньхӧмандьна Иса, Йуһʹәнна әв нишан дит. Дь Кʹьтеба Пирозда ньвисар ә, кӧ wәʹде ньхӧмандьне тьште ӧса qәwьмин: «Һәма чаwа Иса һатә ньхӧмандьне у жь аве дәркʹәт, әʹзман вәбун у әwи дит кӧ Рʹӧһʹе Хwәде мина кәвоткәке һатә хwаре у сәр wи дани. У дәнгәки жь әʹзмана гот: ‹Әв ә Кӧрʹе мьни дәлал, кӧ әз жь wи рʹази мә›» (Мәтта 3:16, 17). Паши wе йәке ча Йуһʹәнна дит у бьһист чь кӧ qәwьмин, әw ида дӧдьли нибу, кӧ Иса жь Хwәде Йаһоwа һатийә шандьне (Йуһʹәнна 1:32-34). Чахе рʹӧһʹе Хwәде, демәк qәwата Хwәде ль сәр Иса һатә хwаре әw бу Мәсиһ, демәк әw һатә бьжартьне, сәва кӧ бьбә сәркʹар йан пʹадша (Ишайа 55:4).

⁹ Әw пʹехәмбәртийе жь Кʹьтеба Пироз, йед кӧ ль сәр Иса һатьнә сери, у ӧса жи әw гьли, чь кӧ Йаһоwа хwәха гот, әшкәрә әʹйан кьрьн кӧ Иса Мәсиһе создайи йә. Ле Иса Мәсиһ йәки ча бу, у жь кʹидәре әw һат? Дәрһәqа ван пьрса жи, Кʹьтеба Пироз щабед рʹаст дьдә.

ИСА ЖЬ КʹИДӘРЕ ҺАТ?

10. Кʹьтеба Пироз чь һин дькә дәрһәqа жийина Иса, пешийа һатьна wи ль сәр әʹрде?

¹⁰ Дь Кʹьтеба Пирозда ньвисар ә, wәки Иса пешийа һатьна хwә сәр әʹрде, дь әʹзманада дьжит. Михайе пʹехәмбәр дьгот кӧ, Мәсиһ гәрәке дь Бәйтләһʹмеда бе буйине у һьн жи әwи гот кӧ, әw «жь дәмед кәвьн ә» (Миха 5:2). Гәлә щар Иса хwәха жи дьгот кӧ пешийа буйина wи сәр әʹрде, әwи ль әʹзмана дьжит (Бьхунә Йуһʹәнна 3:13; 6:38, 62; 17:4, 5). Әwи гәләк wәʹдә тʹәви Йаһоwа дәрбаз кьрийә, ләма жи һәләqәтийа wи тʹәви Йаһоwа гәлә незик бу.

11. Ча Кʹьтеба Пироз нишан дькә, кӧ Иса Кӧрʹе Йаһоwайи һʹьзкьри йә?

¹¹ Иса Кӧрʹе Йаһоwайи һʹьзкьри йә. Дәрһәqа wи ӧса жи ньвисар ә, кӧ әw «Ньхӧрийе Хwәде йә, сәр һʹәму әʹфьринарʹа», чьмки пешийа әʹфьрандьна һʹәму тьшти, Йаһоwа әw әʹфьрандьбуb (Колоси 1:15). Иса сәва Йаһоwа гәләк qимәт у дәлал ә, чьмки әw Кӧрʹе wийи «тайе тʹәне» йә (Йуһʹәнна 3:16). Әв те һʹәсабе кӧ Йаһоwа хwәха Иса әʹфьранд. У паше жи тʹәви Иса, Йаһоwа һʹәму тьштед ль сәр әʹрде әʹфьранд (Колоси 1:16). Ӧса жи Иса те навкьрьне ча «Хәбәр» (Йуһʹәнна 1:14). Чьмки әwи хәбәра жь Хwәде дәрбази мьлйакʹәта у мәрийа дькьр.

12. Әм жь кʹӧ заньн wәки Хwәде у нӧхьрийе wи, йәк ниньн?

¹² Һьнәк баwәр дькьн, кӧ Хwәде Йаһоwа у нӧхьрийе wи йәк ьн. Ле гәло Кʹьтеба Пироз чь дьбежә? Ча ида жоре һатьбу готьне, Иса әʹфьрине Хwәде йә. Демәк дәстпебуна Иса һәбу, ле дәстпебун у хьлазийа Хwәде тʹӧнә (Зәбур 90:2). Хwәха Кӧрʹе Хwәде жи тʹӧщар хwә wәкә Хwәде һʹәсаб нәкьрийә. Дь Кʹьтеба Пирозда ньвисар ә, wәки бав жь кӧрʹ мәзьнтьр ә (Бьхунә Йуһʹәнна 14:28; 1 Корьнтʹи 11:3). Тʹәне Йаһоwа йә «Хwәдейе Һәри Зор» (Дәстпебун 17:1; Әʹйанти 16:7). Бәле, wәкә Йаһоwа Хwәде тʹӧ кәс тʹӧнә.c

13. Әв гьлийед жь Кʹьтеба Пироз, кӧ «әw ә сурәте Хwәдейе кӧ хӧйа набә», чь те һʹәсабе?

¹³ Пешийа әʹфьрандьна әʹрд у әʹзман, Йаһоwа у нӧхрийе wи бь милйарда сал тʹәви һәв шьхӧлкʹари дькьрьн. Ньһа бьдьнә һʹәсабе хwә әwана чьqас һәв һʹьз дькьн! (Йуһʹәнна 3:35; 14:31). Кӧрʹе Йаһоwа Хwәде гәләк рʹәнге Баве хwәда нә. Ләма жи дәрһәqа кӧрʹ Кʹьтеба Пироз гьлийед ӧса дьбежә, кӧ «әw ә сурәте Хwәдейе кӧ хӧйа набә» (Колоси 1:15). Бәле, чаwа кӧрʹе кәсәки дькарә дь гәләк тьштада мина баве хwә бә, ӧса жи Иса Мәсиһ дь хәйсәт у һʹӧнӧрада мина Баве хwә йә.

14. Чаwа Кӧрʹе Хwәдейи тайе тʹәне, ча мәрьв һатә буйине?

¹⁴ Кӧрʹе Хwәдейи тайе тʹәне бь рʹазибуне әʹмьре ль әʹзмана һишт у һатә сәр әʹрде ча мәрьв. Ле дьбәк жи тӧ ньһа дьшьрмиш дьби, ‹Чаwа әʹфьрине рʹӧһʹани һатә буйине ча мәрьв?› Сәва ве йәке Йаһоwа Хwәде кʹәрәмәтәк кьр. Әwи әʹмьре Кӧрʹе хwә дәрбази зьке qизәкә Щьһу кьр, бь наве Мәрйәм, йа кӧ һе нә меркьри бу. Демәк әв зарʹок жь баве мәрьвайи нәһатә буйине. Ләма жи әw ча мәрики qәданди һатә буйине, у Мәрйәме наве wи дани Иса (Луqа 1:30-35).

ИСА МӘСИҺ ЙӘКИ ЧА БУ?

15. Чьрʹа әм дькарьн бежьн, кӧ бь сайа Иса әм дькарьн Йаһоwа һе рʹьнд нас бькьн?

¹⁵ Сәва кӧ әм Иса һе рʹьнд нас бькьн, лазьм ә әм пебьһʹәсьн, чахе әw ль сәр әʹрде бу әwи чь дькьр у чь дьгот. Бь сайа ве йәке әме бькарьбьн Йаһоwа жи һе рʹьнд нас бькьн. Ле гәло чь щурʹәйи? Бинә бира хwә чь әм пеһʹәсийан, кӧ Иса сурәте Баве хwә йә. Ләма жи Иса шагьртәки хwәрʹа гот: «Йе кӧ әз дитьмә, Бав дитийә» (Йуһʹәнна 14:9). Чар кʹьтебед жь Мьзгинийе, демәк Мәтта, Марqос, Луqа у Йуһʹәнна гәләк тьшт мәрʹа гьли дькьн дәрһәqа әʹмьр, хәйсәт-һʹӧнӧр у кʹаред Иса Мәсиһ.

16. Иса дәрһәqа чь һин дькьр, у әв мьзгини жь кʹи бу?

¹⁶ Иса ӧса жи әʹйан ә ча «Дәрсдар» (Йуһʹәнна 1:38; 13:13). Зани дәрһәqа чь әwи һин дькьр? Йа пешьн, әw дәрһәqа «мьзгинийа хере дәрһәqа Пʹадшатийе» һин дькьр. Демәк, дәрһәqа Пʹадшатийа Йаһоwа Хwәдейе сәр әʹзмана, йе кӧ wе ль сәр тʹәмамийа әʹрде пʹадшатийе бькә у гәлә кʹәрәма бьдә мәрийед гӧһдаррʹа (Мәтта 4:23). Ле гәло әв мьзгини жь кʹе бу? Иса хwәха гьлийед ӧса гот: «Һинкьрьна мьн нә жь мьн ә, ле жь wи йә, йе кӧ әз шандьмә» (Йуһʹәнна 7:16). Иса заньбу wәки qьрара Хwәде әw бу, кӧ һʹәму мәрьв әwе мьзгинийе дәрһәqа пʹадшатийе бьбьһен. Дь сәре 8-да әме һе зедә һин бьн дәрһәqа Пʹадшатийа Хwәде, у пебьһәʹсьн әw пʹадшати wе чь бькә.

17. Иса ль кʹидәре мәри һин дькьрьн, у чьрʹа әw рʹекә һаqас дьреж дьчу, сәва кӧ мәрийа һин бькә?

¹⁷ Иса ль кʹидәре мәри һин дькьрьн? Һʹәму щийа кʹидәре мәри һәбун: дь бажарада, гӧндада, ль базарада у дь малед wанда. Иса һивийе нибу wәки мәри бенә щәм wи. Әw хwәха дьчу щәм wан (Марqос 6:56; Луqа 19:5, 6). Ле гәло чьрʹа Иса рʹекә һаqас дьреж дьчу, сәва кӧ даннасин бькә у мәрийа һин кә? Чьмки әwи шьхӧле ӧса дькьр чь кӧ дьле Йаһоwа Хwәде хwәш дьһат. Иса тʹьме хwәстьна Хwәде дькьр (Йуһʹәнна 8:28, 29). Хенщи ве йәке диса мәʹник һәбу сәва чь Иса даннасин дькьр. Гӧне wи, мәрьва дьһат. (Бьхунә Мәтта 9:35, 36.) Сәрwеред дине щьһуйа гәрәке дәрһәqа Хwәде у qьрара wи мәри һинкьрьна, ле wана ӧса нәдькьрьн у хwә жь щьмәʹте дур дьгьртьн. Ләма жи Иса фәʹм дькьр, кӧ сәва мәрийа гәлә фәрз ә дәрһәqа Пʹадшатийа Хwәде бьбьһен.

18. Кʹижан һʹӧнӧред Иса, тә хwәш тен?

¹⁸ Иса мәрики рʹәʹм у дьлшәwат бу. Мәри незики wи дьбун, чьмки әwи бона wан хәм дькьр у wанарʹа һʹәйф бу. Һәла һе зарʹ жи дьһатьн щәм wи, чьмки әwана тʹәви Иса хwә сәрбәст йане аза тʹәхмин дькьрьн (Марqос 10:13-16). Ӧса жи Иса йәки рʹаст у һʹәлал бу. Нәһәqи у зӧлми бәр чʹәʹве wи рʹәш бу (Мәтта 21:12, 13). Ль wан wәʹдада, мера qәдьре жьна нәдьгьртьн, ле Иса тʹьме qәдьре wана дьгьрт у бь qәдьр wанарʹа хәбәр дьда (Йуһʹәнна 4:9, 27). Һьн жи Иса мьлук у шкәсти бу. Дәрбәке qәwьми кӧ Иса ньгед шагьртед хwә шушт, рʹаст ә wан чаха әв шьхӧл гәрәке хӧлама бькьра, чьмки әв хәбатәкә лапә ньмьз дьһатә һʹәсабе, ле Иса ӧса дьшьрмиш нәдьбу.

19. Жь кʹижан мәсәле те кʹьфше кӧ Иса һазьр бу али мәрийа бькьра?

¹⁹ Иса тʹьме дьшьрмиш дьбу сәва мәрийа, у һазьр бу али wан бькьра. Дәрһәqа ве йәке гәлә мәсәлә һәнә, йед кӧ нишан дькьн кӧ ча Иса бь сайа qәwата Йаһоwа Хwәде мәри qәнщ дькьрьн (Мәтта 14:14). Мәсәлә, щарәке мәрики кʹоти незики Иса бу у гот: «Һәгәр тӧ бьхwази, дькари мьн паqьж ки». Иса чәтьнайа wи тʹәхмин кьр, у гӧне хwә wи ани, ләма жи әwи «дәсте хwә дьреж кьр ле кʹәт у готе: ‹Әз дьхwазьм. Паqьж бә!›» Пәй ве йәкерʹа кʹотибун жь wи чу у әw мәри qәнщ бу (Марqос 1:40-42). Һәла бьдә һʹәсабе хwә, әwи мәрьви чь ль сәр хwә тʹәхмин дькьр гава Иса әw qәнщ кьр!

АМЬН ҺӘТА МЬРЬНЕ

20, 21. Иса кʹижан мәсәләкә баш мәрʹа һишт, сәва кӧ әм гӧрʹа Йаһоwа Хwәдеда бьн?

²⁰ Иса мәсәләкә гәлә баш мәрʹа һишт, сәва кӧ әм жи гӧрʹа Йаһоwа Хwәдеда бьн у wирʹа һʹәлал бьминьн. Рʹаст ә Иса рʹасти гәлә щерʹьбандьна, пәйкʹәтьна у чәтьнайа дьһат, ле әw тʹьме Хwәдерʹа амьн дьма. Чахе Мире-щьна жи әw дьщерʹьбанд, Иса йәкә хwә ль Хwәде дьгьрт (Мәтта 4:1-11). Дьqәwьми кӧ пьсмамед Иса жи, баwәрийа хwә wи нә дьанин у дьготьн кӧ «әwи һʹьше хwә ӧнда кьрийә!» (Марqос 3:21). Ле жь бо ве йәке Иса дьлтәнг нәдьбу, әwи диса хwә ль шьхӧлед Хwәде дьгьрт. Рʹаст ә Иса гәлә щәфа дькʹьшанд, мәрийа qәрфе хwә wи дькьрьн, ле йәкә әwи бәр һʹәму тьшти тәйах дькьр, у тʹӧ щар дьшьрмиш нәдьбу, кӧ гәрәке щаба дьжмьнед хwә бьдә йан кʹине бькʹьшинә (1 Пәтрус 2:21-23).

²¹ Дьжмьнед Иса бәр мьрьне әw гәлә дьчәрчьрандьн, ле Иса һʹәта мьрьне амьн ма. (Бьхунә 1 Пәтрус 2:24.) Тӧ тʹәне бьдә бәр чʹәʹве хwә, wе рʹожа кӧ Иса гәрәке бькӧштана, чь сәре wи кьрьн! Әскәред рʹомайа әw гьртьн, wи данә бәр qамчийа, qәрфе хwә wи дькьрьн, бь кʹӧлма ль wи дьхьстьн. Гава әw ида дардакьри бәр мьрьне бу, гот: «Тʹәмам qәwьми!» (Йуһʹәнна 19:30). Рʹожа сьсийа Йаһоwа Хwәде wи жь мьрьне рʹакьр, ле ида әw ча кәсе рʹӧһʹани бу (1 Пәтрус 3:18). Паши 40 рʹожи, Иса вәгәрʹийа ль әʹзмана. Ль wьр әw ида «ль мьле Хwәде йе рʹасте рʹуньшт» у һивийе йә, кӧ жь Хwәде һʹӧкӧме пʹадшатийе бьстинә (Ибрани 10:12, 13, ИМ).

22. Әw кӧ Иса һʹәта мьрьне амьн бу, чь мәщал мәрʹа вәбу?

²² Бь сайа wе йәке кӧ Иса һʹәта мьрьне амьн бу, чь мәщал мәрʹа вәбу? Ча жи Йаһоwа пешда qьрар кьр, гӧмана жийина ль щьнәте һʹәта-һʹәтайе щәм мә һәйә. Дәрһәqа wе, кӧ ча бь мьрьна Иса qьрара Йаһоwа Хwәде wе бе сери, дь сәре майинда әме һе зедә пебьһʹәсьн.