ТʹЕМА ЖЬ РʹУЙЕ ЖУРНАЛЕ | КʹЬТЕБА ПИРОЗ ЧЬ ДЬБЕЖӘ ДӘРһӘQА ЖИЙИН У МЬРЬНЕ?
Кʹьтеба Пироз Чь Дьбежә Дәрһәqа Жийин у Мьрьне?
Дь кʹьтеба Дәстпебунда те гьликьрьне дәрһәqа әʹфьрандьне у тʹәмийа Хwәде кö әwи дабу Адәм: «Жь һәр даред бахчәда, дьле тә дькʹьшинә кʹижане бьхwә, ле жь дара qәнщи у хьраби наскьрьне нәхwә, чьмки wе рʹожа гава тö жь wе бьхwи, те әʹсә бьмьри» (Дәстпебун 2:16, 17). Зәлал ә, кö һәрге Адәм гöрʹа ве фәрмана Хwәде бькьра, әwе нәмьра, у wе һәр-һәйи дь бахче Еденеда бьжита.
Йазьх, ле дәwса кö гöрʹа Хwәде бькә у һәр-һәйи бьжи, Адәм әв фәрмана Хwәде инкʹар кьр у чахе жьна wи Һеwайе жь дара qәдәхәкьри емиш да wи, әwи хwәр (Дәстпебун 3:1-6). Әве йәке ахьрикә хьраб ани у һʹәта рʹожа иройин ль сәр мә хьраб һʹöкöм дькә. Паwлосе шанди әв йәк зәлал дькә: «Аwа чаwа бь мәрьвәки гöнә кʹәтә дьне у жь гöнә жи мьрьн һат, öса жи мьрьн сәр һʹәму мәрьва бәла бу, чьмки һʹәмуйа жи гöнә кьр» (Рʹомайи 5:12). Әw «мәрьвәки», һәмьки Адәм бу. Ле чь бу гöнә, у чьма жь гöнә мьрьн һат?
Адәм qануна Хwәде бәр тʹö тьшти һʹәсаб нәкьр у инкʹар кьр, у әв һʹатә һʹәсабе гöнә (1 Йуһʹәнна 3:4). У чаwа кö Хwәде пешда готә Адәм, щәзакьрьн сәва гöнә, мьрьн ә. Һәрге Адәм гöрʹа фәрмана Хwәде бькьра у гöнә нәкьра, әw у зöрʹәтед wи wе нәмьрана. Хwәде мәрьв нәәʹфьранд кö бьмьрьн, ле wәки һʹәта-һʹәтайе бьжин.
Бе шьк, чаwа кö Кʹьтеба Пироз дьбежә, мьрьн «сәр һʹәму мәрьва бәла бу». Ле гәло паши мьрьне, пʹарәкә мә бәрдәwам дькә дьжи? Гәләк мәрьв wе бежьн «бәле». Демәк йанчь пʹарәкә жь мә, кö те навкьрьне нәфс, намьрә. Демәк дәрте кö Хwәде Адәм хапанд? Чь щурʹәйи? Чьмки һәрге пʹарәкә мә паши мьрьне бәрдәwам дькә дьжи, демәк мьрьн әв щәзакьрьн сәва гöнә нинә, чаwа кö Хwәде готьбу. Кʹьтеба Пироз дәрһәqа Хwәде дьбежә: «Набә кö әw дәрәw дәре» (Ибрани 6:18). Бь рʹасти, Шәйтʹан дәрәw кьр чахе готә Һеwайе «һун тʹö щар намьрьн» (Дәстпебун 3:4).
Жь бо ве йәке пьрсәкә öса пешда те: «Һәрге һинкьрьн дәрһәqа wе йәке кö нәфса мәрийа намьрә у дьжи, ль сәр һʹиме дәрәwийе йә, wәки öса нә чь бь рʹасти дьqәwьмә паши мьрьне?»
КʹЬТЕБА ПИРОЗ РʹАСТИЙЕ ӘʹЙАН ДЬКӘ
Дь кʹьтеба Дәстпебунда дәрһәqа әʹфьрандьна мәрьв öса те готьне: «Хöдан Хwәде жь аха әʹрде qальбе мер чекьр, бина жийине һöлми поза кьр у мер бу бинбәрәки сах». Хәбәра Ибрани «нәфеш», рʹастә-рʹаст те wәлгәрʹандьне ча «бинбәрәки сах»a (Дәстпебун 2:7).
Бь ве йәке Кʹьтеба Пироз әʹшкәрә дькә, кö щәм мәрьв тʹöнә нәфсәки нәмьри. Ле дәwсе, һәр мәрьвәк хwәхә һәйә «мәрьвәки бинбәр». Ләма жи һәрге һун бьхwазьн Кʹьтеба Пироз леколин бькьн, һуне тʹö щийа хәбәра «нәфса нәмьри» нәвиньн.
Һәрге Кʹьтеба Пироз набежә, кö паши мьрьне нәфса мәрьва дьжи, ле чьма гәләк религийа әве йәке һин накьн? Сәва кö щаба ве пьрсе бьстиньн, wәрен әм дәрбази Мьсьра кәwьн бьн.
ҺИНКЬРЬНА QӘЛП ПЕШДА ДЬЧӘ
Һәродот, дирокзане Йунани йе кö 2 500 сал пешда дьжит, гот кö мәрьвед Мьсьре, «йед пешьн бун кö пешда анин һинкьрьна дәрһәqа wе йәке кö нәфса мәрийа намьрә». Щьмәʹта Бабилонийа кәвьн жи, әв йәк баwәр дькьрьн. Ле чахе дь сала 332-да Б.Д.М., Искәндәре Мәзьн, Рʹöһьлата Навин зәʹфт кьрьбу, философед Йунани әв һинкьрьн пешда бьрьн у дәстур кьрьн. У зутьрәке әв һинкьрьн нав тʹәмамийа Импәраторийа Ибранида бәла бу.
Тöйе тʹö щийа дь Кʹьтеба Пирозда нәвини хәбәра «нәфса нәмьри»
Qьрна йәкеда Д.М., дö сектед Щьһуйа йед лапи qәwи, Ессейи у Фарьс һин дькьрьн, кö паши мьрьне нәфса мәрийа бәрдәwам дькә дьжи. Ль гора Фәрһәнга Щьһуйа, «һинкьрьн дәрһәqа wе йәке кö нәфса мәрийа намьрә, жь фькьр у жь философийе Платоне дәрбази сәр мьләте Щьһу бу». Дирокзане qьрна йәке жи, Усьве Флавиус, готьбу кö әв һинкьрьн нә ль сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз ә, ле әв жь «һинкьрьнед лаwед Йунанийа» бәла бу, йане әв йәк һәкийат у митʹоложийа wанда әʹйан дьбу.
Чахе һʹöкöмкьрьна култура Йунанийа гәләк пешда дьчу, Мәсиһийа жи әв һинкьрьна qәлп жь култура Йунанийа һьлдабун. Ль гора гьлийе тʹәрихзане Йона Лендәринга, «һинкьрьна Платон дәрһәqа wе йәке кö нәфса мәрийа бь щурʹәки дьн бәрдәwам дькә дьжи, һеса кьр шьхöле философийа Платон у Мәсиһти, кö әве һинкьрьне тʹәвай бькьнә йәк». Öса дера «Мәсиһти» һинкьрьна qәлп дәрһәqа нәфса нәмьри qәбул кьрьн у әв бу пʹарәкә фәрз йа баwәрийа wан.
«РʹАСТИЙЕ WӘ АЗА КӘ»
Qьрна йәкеда Паwлосе шанди әʹлам кьр: «Рʹöһʹ ашкәрә дьбежә, кö рʹожед ахьрийеда һьнәк wе жь баwәрийе бькʹәвьн, гöһ бьдьнә рʹöһʹед дәрәwин у һинкьрьнед щьна» (1 Тимотʹейо 4:1). Әв гьли чьqас рʹаст ьн! Һинкьрьн дәрһәqа нәфса нәмьри, әв тʹәне мәсәләк ә йа «һинкьрьнед щьна». Әв һинкьрьн нә ль сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз ә, у кʹока wе жь религийа кәвьн йа пʹутпʹарьста у жь философийе те.
Ле чьqас шабунәкә мәзьн ә сәва мә, кö Иса гот: «Һуне рʹастийе нас кьн у рʹастийе wә аза кә» (Йуһʹәнна 8:32). Һәрге әм занәбуна рʹаст жь Кʹьтеба Пироз qазанч кьн, әме аза бьн жь һинкьрьн у кьред öса, йед кö рельгийед дьнйайе пешда дьбьн у йед кö Хwәде беһöрмәт дькьн. Хенщи wе йәке рʹастийа Хәбәра Хwәде, мә жь тʹәлька wан әʹйд-qәйда у һинкьрьнед qәлп аза дькә, чь кö мьрьнева гьредайи нә. (Бьньһерʹә чаргошә «Мьри ль Кʹöдәре нә?»)
Әʹфьрандаре мә, әм öса нәәʹфьрандьнә кö әм 70 йан 80 сала ль сәр әʹрде бьжин, у паши мьрьне бәрдәwам кьн ль әʹзмен йан щики дьн бьжин. Сәре-серида Хwәде qьрар кьрьбу, кö мәрьв һәр-һәйи ль сәр әʹрде бьжин. Әв qьрара Хwәде һʹьзкьрьна Wи һьндава инсанәтеда дьдә кʹьфше, у тʹö тьшт у тʹö кәс wе нькарьбә дь ве йәкеда рʹийа wи бьгьрә (Малахи 3:6). Зәбурбеж сәрда жи әван гьлийа дәстур дькә: «Рʹасте ль әʹрде wар бьн у һәр-һәйе wе сәр бьжин» (Зәбур 37:29).
a Һьнә wәлгәрʹандьнед Кʹьтеба Пироз, мәсәлә wәлгәрʹандьна «King Jamеs» у Wәлгәрʹандьна Католикийә Дуей, хәбәра «нәфәш» wәлгәрʹандьн ча «бинбәрәки сах. Ле гәләк wәлгәрʹандьнед модерн жи, мәсәлә «Thе Nеw Еnglish Biblе», әв хәбәр wәʹлгәрʹандьн ча «әʹфрине бинбәр». Ле «Nеw Intеrnational Vеrsion» у «Thе Jеrusalеm Biblе» әв тʹәрщьмә кьрьнә ча «бьбьнә сах»; йане ль гора «Today’s Еnglish Vеrsion», «дәстпекьр бьжи».