«Баԝәрийеда Һʹимгьрти бьн»

1. а) Чь ԛәԝьми тʹәви Пәтрус ԝәʹде фьртона ль бәʹра Щәлиле? (Бьньһерʹә шькьле әʹԝльн.) б) Чьрʹа Пәтрус нӧԛи аве дьбу?

ЩАРӘКЕ шәв, Пәтрусе шанди у һьнә шагьрта дь ԛәйькеда дьхԝаст ьн хԝә жь фьртоне хьлаз кьн. Ньшкева ԝана Иса дит, кʹижан кӧ сәр голерʹа пәйа дьчу. Пәтрус ль Иса кьрә гази у һиви кьр кӧ әԝ жи дьхԝазә сәр голерʹа пәйа һәрʹә щәм ԝи. Чахе Иса гот кӧ әԝ бе бал ԝи, Пәтрус жь ԛәйьке пәйа бу у дәстпекьр сәр аверʹа һәрʹә щәм Иса. Ле паше, Пәтрус нӧԛи аве дьбу. Гәло чьрʹа? Чьмки әԝи сәр фьртоне у пʹеле аве ньһерʹи, у тьрс кʹәтә дьле ԝи. Пәтрус ль Иса кьрә гази, кӧ әԝ али ԝи бькә у Иса дәрберʹа дәсте хԝә дьрежи ԝи кьр у гот: «Кембаԝәро! Чьма тӧ дӧдьли буйи?» (Мәтта 14:24-32).

2. Дь ве тʹемайеда әме дәрһәԛа чь шеԝьр кьн?

² Ԝәрә әм шеԝьр кьн се тьшта дәрһәԛа баԝәрийа Пәтрус, у жь мәсәла ԝи хԝәрʹа дәрсе һьлдьн: 1) йа пешийе, ча Пәтрус баԝәр бу кӧ Йаһоԝа дькарә али ԝи бькә, 2) чьрʹа баԝәрийа Пәтрус сьст бу, у 3) чь али Пәтрус кьр кӧ баԝәрийа хԝә диса ԛәԝи кә. Шеԝьркьрьна ԝан се тьшта, дькарә али мә бькә, кӧ әм бьзаньбьн ча әм дькарьн «баԝәрийеда һʹимгьрти бьн» (1 Корьнтʹи 16:13).

БАԜӘР БӘ КӦ ЙАҺОԜА ԜЕ АЛИ ТӘ БЬКӘ

3. Чьрʹа Пәтрус жь ԛәйьке пәйа бу, у мә жи мина ԝи чь кьрийә?

³ Баԝәрийа Пәтрус ԛәԝи бу. Ле чьрʹа әм дькарьн ӧса бежьн? Чахе Иса гази Пәтрус кьр, Пәтрус дәрберʹа жь ԛәйьке пәйа бу у сәр голерʹа пәйа чу. Әԝ баԝәр бу кӧ Хԝәде фәрәсәте ӧса ԝе бьдә ԝи, ча кӧ дабу Иса. Ӧса жи чахе Иса әм тʹәглиф кьрьн кӧ пәй ԝи һәрʹьн, мә хԝә тʹәсмили Йаһоԝа кьр у һатьнә ньхӧмандьне. Чьрʹа мә әԝ йәк кьр? Чьмки баԝәрийа мә һьндава Йаһоԝа у Иса әм һелан кьрьн, у мә итʹбарийа хԝә ԝан дьани, кӧ ԝе али мә бькьн. (Йуһʹәнна 14:1; бьхунә 1 Пәтрус 2:21.)

4, 5. Чьрʹа баԝәри тьштәки ԛимәт ә?

⁴ Баԝәри тьштәки ԛимәт ә. Һәма жь баԝәрийе бу кӧ Пәтрус карьбу сәр аверʹа һәрʹә, у әԝ йәк бона мәрьва тьштәки нәбуйи йә. Баԝәри дькарә али мә жи бькә, кӧ тьштед ӧса бькьн, кӧ дькарә нәбуйи бә (Мәтта 21:21, 22). Жь мә һьнәка ньһерʹандьн у рʹабун-рʹуньштандьна хԝә ӧса гӧһастьнә, ԝәки мәрьвед кӧ бәре әм нас дькьрьн, ньһа нькарьн мә нас кьн. Мә гӧһастьнед ӧса кьрийә, чьмки әм Йаһоԝа һʹьз дькьн у чьмки әԝи али мә кьрийә кӧ әм ԝан гӧһастьна бькьн. (Бьхунә Колоси 3:5-10.) Баԝәрийе әм һелан кьрьн, кӧ әм хԝә тʹәсмили Йаһоԝа кьн, у бьбьнә достед ԝи. Ле беаликʹарийа Йаһоԝа, мәйе тʹӧ щар нькарьбуйа әԝ йәк бькьра (Әфәси 2:8).

⁵ Баԝәри мә ԛәԝи дькә. Мәсәлә, әԝ али мә дькә кӧ мьԛабьли дьжмьне мәйи ԛәԝи Мире-щьн дәрен (Әфәси 6:16). Ӧса жи, чахе әм итʹбарийа хԝә Йаһоԝа тиньн, ида нә лазьм ә кӧ әм гәләк дьлтәнг бьн, чахе проблемед мә һәнә. Йаһоԝа соз дьдә, кӧ чь кӧ мәрʹа лазьм ә ԝе бьдә мә, һәрге әм баԝәрийа хԝә ԝи биньн у Пʹадшатийа ԝи дайньн щийе пешьн (Мәтта 6:30-34). У һе зедә, жь бо баԝәрийа мә, Йаһоԝа ԝе әʹмьре һʹәта-һʹәтайе бьдә мә (Йуһʹәнна 3:16).

ҺӘГӘР ӘМ ДИНА ХԜӘ БЬДЬНӘ СӘР ТЬШТЕД НӘ ФӘРЗ, БАԜӘРИЙА МӘ ДЬКАРӘ ӦНДА БӘ

6, 7. а) Әм тʹәви чь дькарьн бәрамбәр кьн ба у пʹела кӧ Пәтрус тьрсандьн? б) Әм чьрʹа гәрәке фәʹм кьн, кӧ дьԛәԝьмә кӧ әм баԝәрийа хԝә ӧнда кьн?

⁶ Чахе Пәтрус сәр бәʹра Щәлилерʹа дьчу, ньшкева тьрс кʹәтә дьле ԝи. Гәло чьрʹа? Әԝ тьрсийа жь бо ба у пʹела. Әм ба у пʹела дькарьн бәрамбәр кьн тʹәви гәләк проблем у щерʹьбандьна, йе кӧ рʹасти Мәсиһийа тен. Һәрге жи әԝ проблем гәләк мәзьн ьн, әм бь аликʹарийа Йаһоԝа дькарьн ԛәԝи бьминьн. Ле биньн бира хԝә кӧ чь ԛәԝьми тʹәви Пәтрус. Әԝ нӧԛи аве нәдьбу жь бо ԝе йәке кӧ ба у пʹеле аве ԝи дьхьстьн. Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Чахе әԝи байе ԛайим дит тьрсийа» (Мәтта 14:30). Пәтрус ида сәр Иса нәдьньһерʹи, чьмки дина хԝә да сәр ԛәԝата фьртоне. Ләма жи баԝәрийа ԝи сьст бу. Әм жи һәрге дина хԝә бьдьнә сәр проблемед хԝә, әм дькарьн дәстпекьн дӧдьли бьн кӧ Йаһоԝа ԝе али мә бькә.

⁷ Әм гәрәке фәʹм бькьн, кӧ дьԛәԝьмә әм баԝәрийа хԝә ӧнда кьн. Ле чьрʹа? Чьмки Кʹьтеба Пироз дьбежә, кӧ ӧндакьрьна баԝәрийе әԝ һәйә «гӧне кӧ рʹьһʹәт ль мә дьԝәлә» (Ибрани 12:1). Һәрге әм жи мина Пәтрус дина хԝә бьдьнә сәр тьштед нәрʹаст, баԝәрийа мә дькарә дәрберʹа сьст бә. Ле ча әм дькарьн тедәрхьн кӧ баԝәрийа мә бьн хофеда нә? Әԝ пьрсед жере дькарьн али мә бькьн кӧ хԝә бьщерʹьбиньн.

8. Созед Хԝәде ча дькарьн мәрʹа реали нибьн, чаԝа кӧ бәре мәрʹа реали бун?

⁸ Гәло созед Хԝәде бона мьн ньһа жи ӧса реали нә, чаԝа кӧ бәре? Мәсәлә, Хԝәде соз дайә кӧ әԝ ԝе дьнйа Шәйтʹан кʹӧта кә. Гәло әм дьһельн ԝәки дина мә һәрʹә сәр щурʹә-щурʹә ԝәʹдәдәрбазкьрьна, кӧ әԝ дьне дьдә мә? Һәрге ӧса бә, дьбәкә әм дәстпекьн дӧдьли бьн кӧ хьлази незик ә (Һәбаԛуԛ 2:3). Бьфькьрә сәр мәсәләкә дьн. Йаһоԝа кʹьрʹин да мә, у соз дайә кӧ ԝе шашийед мә бьбахшинә. Ле һәрге әм дәрһәԛа шашийед хԝә зәʹф бьфькьрьн, әм дькарьн дәстпекьн дӧдьли бьн кӧ Йаһоԝа бь рʹастийе мә дьбахшинә, йан на (Кʹаред Шандийа 3:19). Ахьрийе, әм дькарьн шабуна хԝә ԛӧльхкьрьнеда ӧнда кьн у ида даннасин нәкьн.

9. Чь дькарә бьԛәԝьмә һәрге әм әʹмьре хԝәда, һʹьш-аԛьле хԝә бьдьн сәр хԝәстьнед хԝәйә шәхси?

⁹ Гәло әз диса йа лапә баш дьдьмә Йаһоԝа? Чахе әм шьхӧле Йаһоԝада гәләк дьхәбьтьн, әԝ йәк али мә дькә кӧ дина хԝә бьдьнә сәр гӧмана хԝәйә ахьрийе. Ле ԝе чь бьԛәԝьмә һәрге әм һе зедә дина хԝә бьдьнә сәр хԝәстьнед хԝәйә шәхси? Мәсәлә, әм дькарьн хәбата ӧса ԛәбул кьн, кʹидәре кӧ һәԛ баш ә, ле ԝәʹдә бона ԛӧльхкьрьне ида наминә. Әԝ йәк дькарә баԝәрийа мә сьст кә, у әм дькарьн бьбьнә «хԝәрʹанәдити», демәк һе һьндьк Йаһоԝарʹа бькьн, нә кӧ чьԛас әм бь рʹастийе дькарьн (Ибрани 6:10-12).

10. Әм чахе дьбахшиньнә мәрьва ча баԝәрийа мә һьндава Йаһоԝа те кʹьфше?

¹⁰ Гәло мьнрʹа чәтьн ә кӧ бьбахшиньм? Һәрге кәсәк мә дьдә хәйдандьне йан дьле мә дешинә, гәло әм сәр ԝи һерсдькʹәвьн у ида нахԝазьн тʹәви ԝи хәбәрдьн? Һәрге ӧса нә, дина мә дькарә тʹәне һәрʹә сәр һәстед мә. Ле һәрге әм дьбахшиньнә мәрьва, әм дьдьнә кʹьфше баԝәрийа хԝә һьндава Йаһоԝа. Гәло ча? Һәрге кәсәк һьндава мә гӧнә дькә, әԝ дьбә дәйндаре мә. Ле чахе әм гӧнә дькьн һьндава Йаһоԝа, әм дьбьнә дәйндаред ԝи (Луԛа 11:4). Ле ԝәки әм бьбахшиньнә мәрьва, әм дьдьнә кʹьфше кӧ итʹбарийа хԝә Йаһоԝа тиньн, у баԝәр дькьн кӧ әԝ сәва ве йәке ԝе мә кʹәрәм кә. У кʹәрәмкьрьна ԝи һе ԛимәт ә, нә кӧ дәйн бьстиньн жь ԝи мәрьви кʹе мә да хәйдандьне. Шагьртед Иса фәʹм кьрьн, кӧ сәва бькарьбьн бьбахшиньнә мәрьва лазьм ә баԝәри. Чахе Иса гот кӧ әԝана гәрәке бьбахшиньнә һәла һе ԝан мәрьва жи, йед кӧ һьндава ԝан гәләк щар гӧнә кьрьнә, һьнге шагьрта жь ԝи һиви кьрьн: «Баԝәрийа мә зедә кә» (Луԛа 17:1-5).

11. Чьрʹа дьԛәԝьмә кӧ әм жь ширәта кʹаре нәстиньн?

¹¹ Гәло әз дьхәйидьм чахе мьн ширәт дькьн? Чахе ширәте дьдьнә тә, дәԝса кӧ ве ширәтеда шашийа бьгәрʹи, йан жи кемасийа ԝи мәрьви кʹе ширәте дьдә тә, ӧса бькә кӧ тьштәки жь ве ширәте һин би (Мәтʹәлок 19:20). Ӧнда нәкә әве мәщале, кӧ һин би ӧса бьфькьри чаԝа Йаһоԝа!

12. Чьрʹа нәбаш ә кӧ сәр мәрьвед щабдар бькьнә кӧтә-кӧт?

¹² Гәло әз дькьмә кӧтә-кӧт сәр ԝан, йед кӧ щьватеда щабдар ьн? Чахе щьмәʹта Исраели һʹьш-аԛьле хԝә да сәр гьлийед дәһ щәсусайә нәбаш, щьмәʹте кьрә кӧтә-кӧт сәр Муса у Һарун. Паше Йаһоԝа жь Муса пьрси: «Һʹәта кʹәнге әԝе баԝәрийа хԝә мьн нәйнә?» (Жьмар 14:2-4, 11, ПКʹМ). Бәле, Йаһоԝа заньбу кӧ щьмәʹта Исраел итʹбарийа хԝә ԝи нәани, чьмки сәр Муса у Һарун кӧ Йаһоԝа әԝана кʹьфш кьрьбун, кьрьнә кӧтә-кӧт. Һәрге әм жи бькьнә кӧтә-кӧт сәр ԝан, кʹижана кӧ Йаһоԝа дьдә хәбате сәва кӧ рʹебәрийе щьмәʹта хԝә бькә, әԝ йәк дькарә бьдә кʹьфше кӧ баԝәрийа мә һьндава Йаһоԝа сьст буйә.

13. Чьрʹа әм гәрәке бәрхԝәнәкʹәвьн һәрге баԝәрийа мә һьнәки сьст буйә?

¹³ Паши ԝан пьрсед кӧ мә шеԝьр кьр, бәрхԝәнәкʹәвә һәрге тӧ сәрва чуйи кӧ баԝәрийа тә сьст ә. Бинә бира хԝә, кӧ һәла һе Пәтрусе шанди жи тьрсийа йә у дӧдьли буйә. У щара, Иса шандийед хԝә ширәт дькьр, чьмки баԝәрийа ԝан кем бу (Мәтта 16:8). Ле әм дькарьн дәрсәкә фәрз һин бьн жь мәсәла Пәтрус. Дина хԝә бьдьне һәла әԝи чь кьр паши ве йәке чахе дӧдьли бу у нӧԛи аве дьбу.

ДИНА ХԜӘ БЬДӘ СӘР ИСА КӦ БАԜӘРИЙА ХԜӘ ԚӘԜИ КИ

14, 15. а) Пәтрус чь кьр чахе нӧԛи аве дьбу? б) Әм ча дькарьн «дина хԝә бьдьнә» сәр Иса?

¹⁴ Пәтрус чь кьр чахе нӧԛи аве дьбу? Пәтрус рʹьнд хԝә аве дьхьст, у дькарьбу вәгәрʹә ԛәйьке (Йуһʹәнна 21:7). Ле гәло әԝ чьрʹа вәнәгәрʹийа? Чьмки әԝ сәр хԝә гӧман нибу кӧ хԝәха али хԝә бькә. Әԝи диса дина хԝә да Иса у аликʹарийа ԝи ԛәбул кьр. Һәрге мә тедәрхьст кӧ баԝәрийа мә сьст буйә, әм гәрәке чʹәʹв бьдьнә Пәтрус. Ле чаԝа?

¹⁵ Чаԝа кӧ Пәтрус диса жи дина хԝә да Иса сәва кӧ әԝ али ԝи бькә, әм жи гәрәке «дина хԝә бьдьнә» Иса. (Бьхунә Ибрани 12:2, 3.) Ле әм нькарьн Иса бьвиньн чаԝа Пәтрус карьбу. Ле әм ча дькарьн «дина хԝә бьдьнә» Иса? Әм дькарьн леколин бькьн ԝан тьшта чь Иса дькьр у һин дькьр, у паше чьԛас дькарьн чʹәʹв бьдьнә ԝи. Һәрге әм ӧса бькьн, әԝ йәк ԝе али мә бькә, сәва кӧ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн. Ԝәрә әм шеԝьр кьн һьнә тьшта, кӧ чаԝа әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә Иса.

16. Кʹьтеба Пироз ча дькарә али мә бькә кӧ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн?

¹⁶ Итʹбарийа хԝә һьндава Кʹьтеба Пироз ԛәԝи кә. Иса баԝәр бу кӧ Кʹьтеба Пироз Хәбәра Хԝәде йә у әԝ ширәта лапә баш дьдә (Йуһʹәнна 17:17). Сәва кӧ чʹәʹв бьдьнә Иса, әм гәрәке Кʹьтеба Пироз һәр рʹож бьхуньн, леколин бькьн, у бьфькьрьн сәр ԝан дәрса кӧ әм һин дьбьн. Әм ӧса жи гәрәке бьгәрʹьн щаба ԝан пьрса, кʹижан кӧ дькарьн щәм мә пешда бен. Мәсәлә, тӧ ԛайим баԝәр и кӧ әм дьжин рʹожед ахьрийеда? Һәрге тӧ пʹехәмбәртийед Кʹьтеба Пироз, кʹижан кӧ избат дькьн кӧ әм дьжин рʹожед ахьрийеда леколин бьки, тӧйе баԝәрийа хԝә ԛәԝи ки кӧ хьлази незик ә. Тӧ дьхԝази баԝәрийа хԝә һьндава созед Йаһоԝа бона ахьрийе ԛәԝи ки? Леколин бькә ԝан пʹехәмбәртийед Кʹьтеба Пироз, кʹижан кӧ ида һатьнә сери. Тӧ баԝәр дьки кӧ Кʹьтеба Пироз иро жи керһати йә? Тӧ дькари бьхуни дәрһәԛа ԝан хушк у бьра, йед кӧ бь сайа Кʹьтеба Пироз әʹмьре хԝә һе баш кьрьнәa (Бьньһерʹә спартьн.) (1 Тʹесалоники 2:13).

17. Чьрʹа Иса дькарьбу щерʹьбандьнед гьранда тәйах кьра, у тӧ ча дькари чʹәʹв бьди ԝи?

¹⁷ Дина хԝә бьдә сәр кʹәрәмед Йаһоԝа кӧ әԝи соз дайә. Иса дина хԝә дьда сәр кʹәрәмед хԝәйи ахьрийе, у әве йәке али ԝи кьр, кӧ щерʹьбандьнед гьранда жи тәйах бькә (Ибрани 12:2). Әԝи тʹӧ щар дина хԝә нәдьда сәр ԝан тьшта, чь кӧ әве дьнйайе дьда ԝи (Мәтта 4:8-10). Ле тӧ ча дькари чʹәʹв бьди мәсәла Иса? Бьфькьрә сәр созед Йаһоԝайи баш. Бьдә бәр чʹәʹве хԝә, кӧ тӧ дьнйа тʹәзәда ни. Бьньвисә йан жи бьнәԛьшинә, кӧ тӧйе чь бьки дь щьнәтеда. Йан жи тӧ дькари хԝәрʹа бьньвиси, кӧ дьхԝази тʹәви кʹе хәбәрди йед кӧ ԝе жь мьрьне рʹабьн, у чь дьхԝази ԝанрʹа бежи. Сәр ԝан созед Йаһоԝа ӧса бьфькьрә, кӧ әԝ нә тʹәне бона һʹәму мәрьва нә, ле ӧса жи хут шәхси бона тә.

18. Дӧакьрьн ча дькарә али мә бькә кӧ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн?

¹⁸ Дӧа бькә кӧ баԝәрийа тә һе зедә бә. Иса шагьртед хԝә һин кьрьн, кӧ әԝана жь Йаһоԝа рʹӧһʹе пироз һиви кьн (Луԛа 11:9, 13). Чахе тӧ дӧа дьки кӧ Йаһоԝа рʹӧһʹе пироз бьдә тә, ӧса жи жь ԝи һиви кә кӧ баԝәрийа тә һе зедә бә. Чьмки баԝәри әԝ һәйә йәк жь бәред рʹӧһʹе пироз. Дь дӧакьрьнед хԝәда конкрет бә. Мәсәлә, һәрге тӧ дьвини кӧ тәрʹа чәтьн ә бьбахшини мәрьва, һиви кә жь Йаһоԝа ԝәки баԝәрийа тә ԛәԝи кә у али тә бькә кӧ тӧ бькарьби бьбахшини.

19. Әм ча дькарьн хԝәрʹа һәвалед баш бьжберьн?

¹⁹ Һәвалед ӧса бьжберә, йед кӧ баԝәрийа ԝан ԛәԝи йә. Иса фәсал хԝәрʹа һәвал дьжбартьн. Һәвалед ԝийи незик, демәк шанди, амьн бун у гӧрʹа ԝи дькьрьн. (Бьхунә Йуһʹәнна 15:14, 15.) Тӧ жи чʹәʹв бьдә Иса, у хԝәрʹа һәвала фәсал бьжберә. Йед ӧса бьжберә кӧ баԝәрийа ԝан ԛәԝи йә у гӧрʹа Иса дькьн. Һәвалед рʹаст гәрәке һьндава һәвдӧ һʹәлал бьн, һәла һе ԝи чахи жи, чахе әԝана гәрәке ширәте бьдьн йан жи бьстиньн (Мәтʹәлок 27:9).

20. Чь кʹар ә чахе әм али мәрьвед дьн дькьн кӧ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн?

²⁰ Али йед дьн бькә кӧ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн. Иса бь хәбәрдана хԝә у кьред хԝә али шагьртед хԝә дькьр, кӧ әԝана баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн (Марԛос 11:20-24). Әм жи гәрәке чʹәʹв бьдьнә Иса. Чахе әм ӧса бькьн, әме һьн баԝәрийа хԝә у һьн жи баԝәрийа мәрьвед дьн ԛәԝи кьн (Мәтʹәлок 11:25). Тӧ ча дькари али мәрьвед дь територийа хԝәда бьки? Чахе тӧ мәрьва Кʹьтеба Пироз һин дьки, дина ԝи бьдә сәр ԝан избаткьрьна кӧ Хԝәде һәйә, кӧ әԝ бона мә хәм дькә, у кӧ Кʹьтеба Пироз Хәбәра Хԝәде йә. Ле ча тӧ дькари али хушк у бьра бьки, сәва кӧ әԝана баԝәрийа хԝә ԛәԝи хԝәй кьн? Һәрге тә бьһист кӧ кәсәк сәр мәрьвед щабдар дькә кӧтә-кӧт, ләз нәкʹәвә ԝи мәрьви сущдар ки. Бь тактики али ԝи бькә кӧ әԝ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кә (Щьһуда 22, 23). Һәрге тӧ мәкʹтәбеда һин дьби у дәрсдаре тә дәрһәԛа евалусийайе хәбәр дьдә, мерхас бә у дәрһәԛа баԝәрийа хԝә һьндава әʹфьрандьне гьли кә. Чахе тӧ гьли ки, дьбәк тә әʹщебмайи кә реаксийа дәрсдар у йа ԝан, йед тʹәви тә һин дьбьн.

21. Йаһоԝа мә һәр кәсирʹа чь соз дайә?

²¹ Йаһоԝа у Иса али Пәтрус кьрьн, кӧ әԝ дӧдьли нәбә у тьрса хԝә бьтәмьринә. Ахьрийе Пәтрус бона гәләка бу мәсәләкә ԛәԝи, чьмки баԝәрийа ԝи һәбу. Йаһоԝа али мә һәр кәси дькә, кӧ баԝәрийа мә ԛәԝи бьминә. (Бьхунә 1 Пәтрус 5:9, 10.) Рʹаст ә ԛәԝат лазьм ә кӧ баԝәрийа хԝә ԛәԝи кьн, ле Йаһоԝа ԝе мә хәлат кә һәрге әм ԛәԝате хәрщ кьн сәва ԝе йәке.