Йаһоԝа Әԝ Хԝәде йә кӧ Тʹәви Хьзмәткʹаред Хԝә Хәбәрдьдә

1-3. а) Чьрʹа фькьред Хԝәде у зьмане ԝи жь йе мәрьва зедәтьр ә? б) Дь ве тʹемайеда әме дәрһәԛа чь хәбәрдьн?

ЙАҺОԜА хԝаст кӧ йед майин жи бьжин у бәхтәԝар бьн, ләма жи әԝи мьлйакʹәт у мәрьв әʹфьрандьн (Зәбур 36:9; 1 Тимотʹейо 1:11). Пешийе Йаһоԝа әԝ әʹфьранд, кʹижан кӧ Йуһʹәннайе шанди сәр ԝи гот «Хәбәр» (Йуһʹәнна 1:1; Әʹйанти 3:14). Йаһоԝа тʹәви ви әʹфрине хԝәйи пешьн, демәк тʹәви Иса, хәбәрдьда у фькьред хԝә у һәстед хԝә ԝирʹа гьли дькьр (Йуһʹәнна 1:14, 17; Колоси 1:15). Паԝлосе шанди дьбежә кӧ мьлйакʹәт жи хәбәрдьдьн у зьмане ԝан жи һәйә, кʹижан кӧ гәләк щӧдә йә жь зьмане мәрьва (1 Корьнтʹи 13:1).

² Йаһоԝа дәрһәԛа милиарда мьлйакʹәт у мәрьвед кӧ әԝи әʹфьрандийә һʹәму тьшти занә. Әԝ дькарә щарәкерʹа дӧайед бь милйона мәрьва бьбьһе у фәʹм бькә, у ԝирʹа фьрԛи тʹӧнә сәр кʹижан зьмани әԝана хәбәрдьдьн. Йаһоԝа чахе дӧайед һʹәму мәрьва дьбьһе, ԝи чахи әԝ ӧса жи тʹәви мьлйакʹәта хәбәрдьдә у рʹебәрийе ԝан дькә. Хԝәде ԝәки һаԛас тьшт дькә, фәʹмдари йә кӧ фькьред ԝи у зьмане ԝи жь йед мәрьва гәләк зедәтьр ә. (Бьхунә Ишайа 55:8, 9.) Ләма чахе әԝ тʹәви мәрьва хәбәрдьдә, әԝ готьна хԝә һеса дькә, сәва кӧ әм ԝи фәʹм кьн.

³ Дь ве тʹемайеда, әме пебьһʹәсьн кӧ чаԝа Йаһоԝа зәлал тʹәви мәрьва хәбәрдьдә. Әме ӧса жи бьвиньн, кӧ әԝи ча щурʹе хәбәрдана хԝә тʹәви мә гӧһаст, анәгори зәман у дәрәща.

ХԜӘДЕ ТʹӘВИ МӘРЬВА ХӘБӘРДЬДӘ

4. а) Кʹижан зьман Йаһоԝа дайә хәбате сәва кӧ тʹәви Муса, Самуйел у Даԝьд хәбәрдә? б) Чь информасийа һәйә дь Кʹьтеба Пирозда?

⁴ Чахе Йаһоԝа тʹәви мәрьве пешьн Адәм хәбәрдьда, әԝи дьбәкә зьмане Ибранийә кәвьн дьда хәбате. Паше, Йаһоԝа тʹәви Муса, Самуйел, у Даԝьд хәбәрдьда. Рʹаст ә ԝана сәр зьмане Ибрани бь хәбәред хԝә у бь стила ньвисандьна хԝә ньвисин, ле бь рʹастийе ԝана фькьред Хԝәде дьньвисин. Ԝана ньвисин гьлийед кӧ Йаһоԝа ԝанрʹа дьгот, у ӧса жи бь рʹебәрийа ԝи ньвисин кӧ чаԝа дәстпебу һәләԛәтийа Хԝәде тʹәви щьмәʹта ԝи. Мәсәлә, Кʹьтеба Пирозда те готьне дәрһәԛа баԝәрийа ԝан у һʹьзкьрьна ԝан һьндава Хԝәде, у ӧса жи шашийед ԝан у нәамьнийа ԝан. Әԝ һʹәму информасийа бона кʹара мә һатә ньвисаре (Рʹомайи 15:4).

5. Гәло Хԝәде тʹәне зьмане Ибрани дьда хәбате сәва кӧ тʹәви мәрьва хәбәрдә? Шьровәкьн.

⁵ Йаһоԝа тʹьме тʹәви мәрьва сәр зьмане Ибрани хәбәрнәдьда. Чахе Исраели жь дилтийа Бабилонеда аза бун, һьнәк жь ԝана сәр зьмане Арамийи хәбәрдьдан. Дьбәкә ләма Данийел, Йерәмйа, у Әзра һьнә пʹар жь Кʹьтеба Пироз сәр зьмане Арамийи ньвисьн.a (Бьньһерʹә спартьн.)

6. Чьрʹа Ньвисаред Ибрани һатьн ԝәлгәрʹандьне сәр зьмане Йунани?

⁶ Чахе Искәндәре Мәзьн дьнйа ниве зәʹф кьрә бьн дәсте хԝә, зьмане Коине, демәк Йунани гәләк ԝәлатада бу зьмане сәрәкә. Гәләк Щьһуйа дәстпекьрьн хәбәрдьн сәр зьмане Йунани, у ахьрийеда Ньвисаред Ибрани һатә ԝәлгәрʹандьне сәр зьмане Йунани. Әԝ ԝәлгәрʹандьн һатә навкьрьне «Септуагинт». Әԝ ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз йа пешийе у йа лапә фәрз бу. Експерт баԝәр дькьн кӧ «Септуагинт» 72 ԝәлгәрʹа ԝәлгәрʹандьн.b (Бьньһерʹә спартьн.) Һьнәк ԝәлгәрʹа жь зьмане Ибрани хәбәр пәй хәбәр ԝәлгәрʹандьн, ле йед дьн ӧса нәдькьрьн. Ле йәкә, Щьһуйед кӧ сәр зьмане Йунани хәбәрдьдан у ӧса жи Мәсиһийа баԝәр дькьрьн кӧ әв «Септуагинт» Хәбәра Хԝәде йә.

7. Кʹижан зьман Иса дьда хәбате сәва кӧ шагьртед хԝә һин бькә?

⁷ Чахе Иса ль сәр әʹрде бу, дьбәкә әԝи сәр зьмане Ибрани хәбәрдьда (Йуһʹәнна 19:20; 20:16; Кʹаред Шандийа 26:14). У дьбәкә әԝи ӧса жи һьнә гьлийед Арамийи жи дьда хәбате, кʹижан кӧ ԝи чахи бәлабуйи бун. Ле Иса ӧса жи зьмане Ибранийә кәвьн жи заньбу, кʹижан кӧ Муса у пʹехәмбәра хәбәрдьдан, у ньвисаред ԝан жи һәр һʹәфти кʹьништада дьһатьнә хԝәндьне (Луԛа 4:17-19; 24:44, 45; Кʹаред Шандийа 15:21). Рʹаст ә ԝәʹде Исада сәр зьмане Йунани у Латини хәбәрдьдан, ле Кʹьтеба Пироз набежә кӧ Иса жи сәр ԝан зьмана хәбәрдьда йан на.

8, 9. Чьрʹа гәләк Мәсиһи сәр зьмане Йунани хәбәрдьдан, у әԝ йәк мә чь һин дькә дәрһәԛа Йаһоԝа?

⁸ Пәйчуйед Исайи пешьн сәр зьмане Ибрани хәбәрдьдан, ле паши мьрьна ԝи шагьртед ԝи сәр зьмане дьн хәбәрдьдан. (Бьхунә Кʹаред Шандийа 6:1.) Чахе мьзгин дьһатә бәлакьрьне, гәләк Мәсиһийа сәр зьмане Йунани хәбәрдьдан, нә кӧ бь зьмане Ибрани. Чьмки ԝи чахи зьмане Йунани бәлабуйи бу, ләма кʹьтеба Мәтта, Марԛос, Луԛа у Йуһʹәнна бәла бун сәр зьмане Йунани.c (Бьньһерʹә спартьн.) Ӧса жи нәʹмед Паԝлос у кʹьтебед дьн йе Кʹьтеба Пироз һатьнә ньвисаре сәр зьмане Йунани.

⁹ Һʹәԝас ә, кӧ чахе ньвискʹаред Ньвисаред Йунани рʹезед жь Ньвисаред Ибрани ԝәдькʹьландьн, ԝана гәләк щар «Септуагинт» дьданә хәбате. Щара, әԝ рʹезед ԝәкʹьланди һьнәки щӧдә дьбун жь орижинала зьмане Ибрани. У әԝ хәбат кӧ ԝәлгәрʹед нәкʹамьл кьрьнә, буйә пʹарәкә Хәбәра Хԝәде кӧ щәм мә иро һәйә. Әԝ йәк мә һин дькә кӧ Йаһоԝа фьрԛийе накә ортʹа зьмана йан култура. (Бьхунә Кʹаред Шандийа 10:34.)

10. Әм чь педьһʹәсьн жь ве йәке кӧ Йаһоԝа ча тʹәви мәрьва хәбәрдьдә?

¹⁰ Әм пеһʹәсийан кӧ Йаһоԝа тʹәви мәрьва ӧса хәбәрдьдә кӧ әԝана фәʹм кьн. Әԝ жь мә һивийе нинә кӧ әм зьманәки мәхсус бьдьнә хәбате, сәва кӧ ԝи у ԛьрара ԝи нас кьн. (Бьхунә Зәкәрйа 8:23; Әʹйанти 7:9, 10.) Әм ӧса жи пеһʹәсийан кӧ рʹаст ә Йаһоԝа рʹебәрийа ньвискʹаред Кʹьтеба Пироз дькьр кӧ готьнед ԝи бьньвисьн, ле әԝи ԝанрʹа изьн да кӧ әԝана бь хәбәред хԝә фькьред ԝи дәрбаз кьн.

ХԜӘДЕ ХӘБӘРА ХԜӘ ХԜӘЙ ДЬКӘ

11. Чьрʹа бона Хԝәде проблем нинә кӧ мәрьв сәр гәләк щурʹә-щурʹә зьмана хәбәрдьдьн?

¹¹ Мәрьв ль сәр щурʹә-щурʹә зьмана хәбәрдьдьн, ле бона Йаһоԝа әԝ йәк проблем нинә. Мәсәлә, Иса ль сәр кʹижан зьмани хәбәр дьда, дь Кʹьтеба Пирозда тʹәне һьнә хәбәр һәнә сәр ԝи зьмани (Мәтта 27:46; Марԛос 5:41; 7:34; 14:36). Демәк, Йаһоԝа ӧса кьр кӧ готьнед Иса бенә ньвисаре у бенә ԝәлгәрʹандьне сәр зьмане Йунани, у паше сәр зьманед дьн жи. Ӧса жи, чьмки Щьһуйа у Мәсиһийа Хәбәра Хԝәде гәләк щар копи кьрьн, бь ԝе йәке Хәбәра Хԝәде һатә хԝәйкьрьне. Паше әԝ копи һатьн ԝәлгәрʹандьне ль сәр гәләк зьмана. Ԝәкә 400 сал паши буйина Иса, Щон Крисостом гот кӧ чь кӧ Иса һин дькьр, әԝ һатә ԝәлгәрʹандьне сәр зьманед щьмәʹта Сурйайе, Мьсьре, Һьндьстане, Фәрсийайе, Әтйопйайе, у сәр гәләк зьманед дьн.

12. Ча пәй Кʹьтеба Пироз кʹәтьбун?

¹² Нава тʹәрихийеда, гәләк мәрьв мьԛабьли Кʹьтеба Пироз бун, у ӧса жи пәй ԝан дькʹәтьн йед кӧ Кʹьтеба Пироз ԝәлдьгәрʹандьн у бәла дькьрьн. Ԝәкә 300 сал паши буйина Иса, Императоре Роме Диоклетиан фәрман да кӧ һʹәму копиед Кʹьтеба Пироз бенә кʹӧтакьрьне. Ле паши ԝәкә 1 200 сала, Ԝилиам Тиндал дәстпекьр сәр зьмане Инглизи Кʹьтеба Пироз ԝәлгәрʹинә. Әԝи гот кӧ һәрге әԝ бь изьна Хԝәде гәләк ԝәхт бьжи, әԝ ԝе ӧса бькә, кӧ һәла һе гәде жь гӧнда жи Кʹьтеба Пироз һе баш бьзаньбә, нә кӧ кʹаһин. Ле жь бо пәйкʹәтьне, Тиндал жь Инглистане рʹәви, сәва кӧ Кʹьтеба Пироз ԝәлгәрʹинә у нәшьр кә. Рʹаст ә кʹаһинтийе дьхԝәст һʹәму копиед ԝәлгәрʹандьна Тиндал бьшәԝьтинә, ле йәкә ԝәлгәрʹандьна Тиндал һатә бәлакьрьне у щәм гәләк мәрьва һәбу. Ахьрийеда, Тиндал дарда кьрьн у шәԝьтандьн, ле ԝәлгәрʹандьна ԝи жь мьԛабьлибуна кʹаһина һатә хԝәйкьрьне. У әԝ ԝәлгәрʹандьн һатә хәбьтандьне дь ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз йа «Версийона Аԛубе Пʹадша» («King James Version»), кʹижан кӧ гәләк бәлабуйи бу. (Бьхунә 2 Тимотʹейо 2:9.)

13. Леколинкьрьна манускриптед бәре чь әʹйан кьрьнә?

¹³ Нава һьнә копиед Кʹьтеба Пироз йед кәвьнда һьнә шаши у фьрԛи һәнә. Ле експертед Кʹьтеба Пироз гәләк кʹур леколин кьрьнә бь һʹәзара манускрипт, пʹаред манускрипта у ԝәлгәрʹандьнед Кʹьтеба Пироз йед кәвьн. У чахе ԝана әԝ манускрипт у ԝәлгәрʹандьн һьмбәри һәв кьрьн, ԝана тедәрхьстьн кӧ тʹәне һьнә рʹезада фьрԛи һәйә, у һьн жи әԝ фьрԛи гәләк бьчʹук ьн. Бәле, әʹламәтийа Кʹьтеба Пироз нә һатийә гӧһастьне. Мәрьвед дьлтʹәмьз кӧ Кʹьтеба Пироз һин дьбьн, жь бо леколинкьрьнед манускрипта баԝәр дькьн кӧ әв кʹьтеб кʹижан щәм ԝан иро һәйә, жь бина бәр Хԝәде йә (Ишайа 40:8).

14. Иро Кʹьтеба Пироз ча дәст дькʹәвә?

¹⁴ Рʹаст ә гәләк мәрьв мьԛабьли Кʹьтеба Пироз дәрдькʹәтьн, ле йәкә әԝ һатә ԝәлгәрʹандьне сәр 2 800 зьмана зедәтьр. Рʹожа иройин, тʹӧ кʹьтеб сәр һаԛас зьмана тʹӧнә йә. Рʹаст ә гәләк мәрьв Хԝәде баԝәр накьн, ле йәкә Хәбәра ԝи нава тʹәрихийеда кʹьтеба лапә бәлабуйи йә. Һьнә ԝәлгәрʹандьнед Кʹьтеба Пироз нәһеса нә бона хԝәндьне йан жи нә лап рʹаст ьн, ле жь ԝана һʹәчʹи зәʹф әʹламәтийа фәʹмдари дьдьн дәрһәԛа гӧмане у жийина һʹәта-һʹәтайе.

ЛАЗЬМ БУ ԜӘЛГӘРʹАНДЬНА КʹЬТЕБА ПИРОЗ ЙА ТʹӘЗӘ

15. а) Жь сала 1919 әʹдәбйәтед мә ча һатьнә гӧһастьне? б) Чьрʹа пешийе әʹдәбйәтед мә һатьнә ньвисаре сәр зьмане Инглизи?

¹⁵ Сала 1919-да, кʹомәкә бьчʹук йа леколинкʹаред Кʹьтеба Пироз, һатә кʹьфшкьрьне чаԝа «хӧламе амьн у сәрԝахт». Ԝи чахи, хӧламе амьн тʹәви щьмәʹта Хԝәде дьһа зәʹф сәр зьмане Инглизи хәбәрдьда (Мәтта 24:45). Ле ԝана ӧса кьр, кӧ иро әʹдәбйәтед мәйә сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз, сәр 700 зьмана зедәтьр һәнә. Чаԝа бәре зьмане Йунани, ньһа зьмане Инглизи бәлабуйи йә дь бизнесада у хԝәндьна бьльндьда, у әԝ зьман иро гәләк мәрьв заньн. Ләма әʹдәбйәтед мә щара пешийе һатьнә ԝәлгәрʹандьне сәр зьмане Инглизи, у паше һатьнә ԝәлгәрʹандьне сәр зьманед майин.

16, 17. а) Щьмәʹта Хԝәде һʹәԝще чь бун? б) Ча әԝ һʹәԝщәти һатә рʹазикьрьне? в) Хԝәстьна Бьре Нор чь бу?

¹⁶ Һʹәму әʹдәбйәтед мә сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз ьн. Щара пешьн, щьмәʹта Хԝәде ԝәлгәрʹандьна «Версиа Аԛубе Пʹадша» дьданә хәбате, кʹижан кӧ һатә дәрхьстьне сала 1611. Ле әԝ зьман кәвьн бу у чәтьн бу бона фәʹмкьрьне. Рʹаст ә, наве Хԝәде дь манускриптед бәреда бь һʹәзара щар һатьбу хәбьтандьне, ле ве кʹьтебеда әԝ тʹәне чәнд щара ньвисар бу. Дь ԝәлгәрʹандьнеда шаши у рʹезед зедә һәбун, кʹижан кӧ манускриптед кәвьнда тʹӧнә бун. Проблемед ӧса һәбун ӧса жи дь ԝәлгәрʹандьнед майинда сәр зьмане Инглизи.

¹⁷ Әʹйан ә кӧ щьмәʹта Хԝәдерʹа лазьм бу ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз, кʹижан кӧ рʹаст у һеса буйа бона фәʹмкьрьне. Ләма Комитейа Ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз йа Дьнйа Тʹәзә саз бу, у бьред жь ве комитейе жь сала 1950 һʹәта 1960 шәш пʹаред Кʹьтеба Пироз дәрхьстьн. Пʹара пешийе һатә дәрхьстьне сәр щьвата мәзьн 2 Тʹәбахе сала 1950. Сәр ве щьвате, Бьре Нор гот кӧ щьмәʹта Хԝәдерʹа лазьм ә ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз йа сәр зьмане модерн, кʹижан кӧ рʹаст бә у һеса бә бона фәʹмкьрьне, у кʹижан кӧ ԝе али ԝан бькә, ԝәки һе зәлал рʹастийе фәʹм кьн. Ԝанрʹа лазьм бу ԝәлгәрʹандьна ӧса, кӧ һеса бу бона хԝәндьне у фәʹмкьрьне, чаԝа кӧ ньвисаред орижинал йа шагьртед Иса һеса у фәʹмдари бун. Хԝәстьна Бьре Нор әԝ бу кӧ «Ԝәлгәрʹандьна Дьнйа Тʹәзә» али милйона мәрьва бькә кӧ Йаһоԝа нас кьн.

18. Ча ԝәлгәрʹандьна Кʹьтеба Пироз пешда чу?

¹⁸ Бәрбь сала 1963, хԝәстьна Бьре Нор һатә сери. «Ԝәлгәрʹандьна Дьнйа Тʹәзә йа Ньвисаред Йунани» дәстдькʹәтьн сәр зьмане Һоланди, Франси, Алмани, Итали, Португали, у Испани. Сала 1989, Кʹома Рʹебәрийе йа Шәʹдед Йаһоԝа дь офиса сәрәкәда идара тʹәзә организә кьр сәва кӧ али ԝәлгәрʹед Кʹьтеба Пироз бькә. Паше дь сала 2005, изьн дан ԝәки йед кӧ «Бьрща Ԛәрәԝьлийе» ԝәлдьгәрʹиньн, дькарьн сәр ԝи зьмани Кʹьтеба Пироз ԝәлгәрʹиньн. Жь бо ве йәке, ньһа «Ԝәлгәрʹандьна Дьнйа Тʹәзә» йа тʹәмам йан пʹарәкә ԝе, дәстдькʹәвә ида сәр 130 зьмана зедәтьр.

19. Чь ԛәԝьмандьна фәрз ԛәԝьми дь сала 2013, у дь тʹема дьнда әме дәрһәԛа чь пебьһʹәсьн?

¹⁹ Паши дәрхьстьна пешьн йа «Ԝәлгәрʹандьна Дьнйа Тʹәзә» зьмане Инглизи һатә гӧһастьне, у ләма лазьм бу кӧ әԝ бе тʹәзәкьрьне. Сала 2013, 5 у 6 Щотмәһе, щьвата һәрсали дәрбаз бу, у мәрьвед кӧ сәр ве щьвате бун у йед кӧ бь трансласийайе дьбьһистьн, жь 31 ԝәлата бун, һәжмара ԝан 1 413 676 бу. Әндәме Кʹома Рʹебәрийе әʹлам кьр дәрһәԛа дәрхьстьна «Ԝәлгәрʹандьна Дьнйа Тʹәзә» йа тʹәзәкьри сәр зьмане Инглизи. Мәрьв гәләк ша бун, у чахе ԝана стандьн әва ԝәлгәрʹандьна тʹәзә, жь ԝан гәләк гьрийан. Чахе хәбәрван дьхԝәнд рʹезед жь ве ԝәлгәрʹандьне, әʹйан бу кӧ әԝ дәрхьстьна тʹәзә гәләк һеса бу сәва хԝәндьне у фәʹмкьрьне. Дь тʹема дьнда, әме һе зедә пебьһʹәсьн дәрһәԛа ве дәрхьстьна тʹәзә, у ӧса жи әԝ ча һатә ԝәлгәрʹандьне сәр зьманед майин.