SIYARÊ HESPÊ REŞ

“Min dîna xwe dayê, va hespekî reş û destê siyarê wîda mêzînek hebû. Hingê tê bêjî min dengek bihîst, ji nava her çar ruhbera dihat ku digot: ‘Çapeke genime biçûk pê zîvekî û sê çapêd biçûk ceh pê zîvekî. Lê zirarê nede zeytê û şeravê’” (Eyantî 6:5, 6).

Ev siyar xelayî-celayê dide kifşê. Ji rêzên kifşkirî tê kifşê ku kêmasiya xwarinê wê hebe. Mesele çapeke genime biçûk (0.7 kîlo) wê zîvek be, yê ku heqê temamya rojê bû di qirna yekêda! (Metta 20:2). Hema pê vî zîvekî dikaribûn sê çapên biçûke ceh bikiryana (2.1 kîlo). Genim himberî ceh, daha baha bû. Bi rastî jî çiqas çetin bû malbeteke mezin têr kin. Lema jî wan çaxa meriv nikaribûn gelek xwarin xwera bikiryana, hela hê jî tiştên her rojî yên usa ça bizirê zeytûnê û şerav, çi ku li gora kûltûra wan gerekî cem wana hebûya.

Ji sala 1914 em divînin ku ew siyarê hespê reş îda derketiye û kar dike? Belê! Nava qirna 20-da weke 70 mîlîon meriv ji bo xelayî-celayê mirin. Hesabekîda hatibû gotinê: “Di sala 2012-2014-da, nav temamya dinyayê 805 mîlîon meriv, dêmek ji her nehe meriva yek, têr nedixwarin”. Hesabakî din jî dibêje: “Ji bo xelayî-celayê her sal daha zêde meriv dimirin, ne ku ji bo EÎDZÊ (nexweşiya spîd), tayê, û nexweşiya zirav”. Rast e meriv gelek qewatê didine xebatê seva ku yên birçiya têr kin, lê yeke siyarê hespê reş, riya xwe berdewam dike û nasekine.