Ngoku Thwanga Rwanisya Erithika-thika

1-2. (a) Ni thika-thika nga lyahi eryo abaghombe ba Yehova bangabya nalyo? (b) Omo mwatsi ono thukendi kania okuki?

ABANDU b’emyaka yosi hakanayira ibathunga erithika-thika.a Ng’eky’erileberyako, thalengekania okwa Mwema omulere oyukayibulhaya kwenene Yehova ng’anamwanzire. Iniangana bulha ng’anabatizibawe. Kutse thalengekania okwa ky’erileberyako kya mughalha wethu oyuwamabirikulha omwa myaka oyo omwa bulere bwiwe, mwathwamu erihira Obwami bw’embere omwakanya k’erikwamirira emibiiri y’ekihugho kino. Ahabw’eribya efamile yiwe isiyikiwithe esyosente esikaghunza, anganatsuka erithika-thika nga mwanathwamu ndeke. Thalengekania oku mwali wethu oyukulire omwa myaka, oyuthakiwithe akaghalha n’amani awakaghunza. Angana tsuka eriyowa nabi kundi syakithoka erikolha ebyo anabya akakolha. Wune wathayibulya ebibulyo nga bino: ‘Mbwino kwenene Yehova ananyitsomene? Munanakolha ekitholere ingayithalya okwa bindi busana n’erikolera Yehova? Ngakine w’omughaso embere sya Yehova?’

² Thwamathendi sondya eby’erisubirya okwa bibulyo ng’ebi, eki kyangana hamba nabi okw’iramya lyethu. Omo mwatsi ono, thukendi lebya erihwerya amalengekania w’okwa misingyi ye Biblia nga kyanga thuwathikya kithi thwamathika-thikira (1) eky’eribya Yehova iniathutsomene, (2) erithwamu lyethu eryakera nga lyanabya ly’amenge, kutse (3) nga thukine b’omughaso embere sya Yehova.

NGOKU WANGAGHUNZAHO ERITHIKA-THIKA LYAWU

3. Ni nzira yahi nguma eyo thwanga ghunziramo erithika-thika lyethu?

³ Enzira nguma ey’erighunzaho erithika-thika lyethu ly’erisondya eby’erisubirya okwa bibulyo byethu omwa Kinywe kya Nyamuhanga. Thwamakolha ekyo, ithukendi ghumibwa, erikulha bunyakirimu, n’erithoka ndeke ‘erisika omw’ikirirya.’—1 Kor. 16:13.

4. Thukalenga thuthi “emyatsi yosi”? (1 Abanya Tesalonika 5:21)

⁴ Soma 1 Abanya Tesalonika 5:21. Lhangira ngoku e Biblia yikathuhira mw’omuhwa w’erilenga “emyatsi yosi.” Ekyo thwanga kikolha thuthi? Thukakasaye ebya thw’ikirirye nga nina by’okwenene omw’ibilinganisya n’ebya Biblia yikabugha. Ng’eky’erileberyako, thalengekania okwa mulere oyukabulha nga nina w’omughaso embere sya Nyamuhanga. Mbwino anatholere iniakwama kyaligha amalengekania ayo? Eyihi, atholere ‘inialenga emyatsi yosi’ omw’isondya amalengekania wa Yehova okwa mwatsi oyo.

5. “Thuk’owa” thuthi erisubirya lya Yehova okwa bibulyo byethu?

⁵ Thukabya thukasoma Ekinywe kya Nyamuhanga, “thuk’owa” Yehova akakania nethu. Aliwe erithoka eribana amalengekania wiwe okwa kibulyo kirebe, thukayithagha erihiraho akaghalha. Omwa busomi bwethu bwe Biblia, thutholere ithwasoma okwa myatsi eyihambire okwa mibere eyo thulimo. Ithwasekulya okwa mwatsi oyo omw’ikolesya ebitabu byethu. (Emi. 2:3-6) Ithwasaba Yehova erisondolha erisekulya lyethu n’erithuwathikya eriminya amalengekania wiwe okwa kibulyo kyethu. Neryo ithwangana sondekania emisingyi ye Biblia n’emyatsi eyitholere eyanga wathikya okwa mibere eyo thulimo. Kandi thwangana ghasirwa omw’ilebya emyatsi ye Biblia ey’abanabya omwa mibere eyiri ng’eya thulimo.

6. Emihindano yikathuwathikaya yithi erisingura erithika-thika lyethu?

⁶ Kandi thuk’owa Yehova akakania nethu okwa mihindano yethu. Thwamabya ithukanahindana okwa mihindano mughulhu wosi, ithwangan’owa omwa mukania kutse omw’isubirya ly’omundu mulebe mw’enzumwa eyo thukayithagha erithoka erisingura erithika-thika lyethu. (Emi. 27:17) Leka thulebaye nga thwanga ghunzaho thuthi erithika-thika lirebe.

WAMATHIKA-THIKIRA EKY’ERIBYA YEHOVA INIAKUTSOMENE

7. Ni kibulyo kyahi ekyo abandi bangana yibulya?

⁷ Wune wathayibulya wuthi, ‘Mbwino kwenene Yehova ananyilhangire?’ Wamabya iwukayowa isyakulhangire, amalengekania w’eribya munywani w’Omuhangiki w’obuhangwa bwosi anganabya nga syahikire, eribya nga sikyanga thokekana. Omwami Dawudi angabya imwanathunga amalengekania ng’ayo. Eky’eribya Yehova iniatsomene abandu mukyamuswekya, neryo amabulya athi: “Iwe Mwami Mukulhu, ko mundu niki wuthi wukamulholhako kwehi? Kutse omundu buyira nindi, wuthi wukamusamalira kwehi?” (Esy. 144:3) Ni hayi aho wanga bana eky’erisubirya ky’ekibulyo eki?

8. Ngoku kiri omu 1 Samweli 16:6, 7, 10-12, Yehova akalhangiraki omwa bandu?

⁸ Omwa Biblia, thuk’igha ngoku Yehova akabya inialhangire abakabya nga sibawithe mughaso okwa bandi. Ng’eky’erileberyako, Yehova mwathuma Samweli omwa nyumba ya Yese erihakabya omughuma w’okwa baghalha biwe oyukendibya mwami we Israeli. Yese mwabirikira omusanju w’okwa baghalha biwe munani eribanangana na Samweli aliwe amaghana eribirikira Dawudi, omulere omw’ibo.b Aliwe, Yehova mwasombolha Dawudi. (Soma 1 Samweli 16:6, 7, 10-12.) Yehova mwalhangira ebyonyine-nyine ebiri omwa muthima wa Dawudi—omulhwana oyuwabya akalhangira eby’obunyakirimu mwa by’omughaso.

9. Wanga kakasya wuthi ngoku Yehova akutsomene? (Lebaya n’ekisasani.)

⁹ Thalengekania okwa mibere Yehova abirisangwa akanganiryamu ngoku anakulhangire. Anayitheghekire erikuha amenge agho wukayithagha erikwamana n’emibere eyo wulimo. (Esy. 32:8) Angakolha ekyo kyathi amabya isyakwasi ndeke? (Esy. 139:1) Wamaghendera okw’ihabulha lya Yehova n’erilhangira ngoku linemukuwathikya, iwukendi kakasya ngoku akutsomene. (1 Emy. 28:9; Emib. 17:26, 27) Yehova akabya inianalhangire akaghalha ako wukahiraho. Akalhangira emibere yawu ey’omwakathi kandi ekyo kikaleka inianza erikunywana. (Yer. 17:10) Anzire nawu iwakangania ku wunanzire eribya munywani wiwe.—1 Yn. 4:19.

WAMATHIKA-THIKA WUTHI ERITHWAMU LYAWU ERYAKERA SIRYABYA LY’AMENGE

10. Thukabya thukalengekania okw’ithwamu lyethu erya kera, ni bibulyo byahi ebyo thwangana yibulya?

¹⁰ Okwa bundi buthuku, abandi ibangan’ibuka ebyakera neryo ibabulha nga mubanakolha erithwamu eritholere. Obundi mubathwamu erisighania omubiiri owuwene n’ebbizinesi eyuwene nuku bakolere Yehova ya bingyi. Lino hamabirilhaba buthuku, obundi nibya myaka mingyi. Ibangana lhangira abandu abo basi abakwamirira erikolha emibiiri y’ekihugho ibali ndeke omwa by’emingirirye. Busana n’ekyo, ibangana yibulya bathi: ‘Mbwino kyanabya ky’amenge eriyithalya okwa bindi erithoka erikolera Yehova? Kutse mukyaleka ingaherya ehindi highisa?’

11. Ni kyahi ekyaghalhaya omuhandiki w’Esyonyimbo 73?

¹¹ Wamabya iwunawithe ebibulyo ng’ebyo, lengekanaya ngoku omuhandiki w’Esyonyimbo 73 ayowa. Mwalhangira abandi ibanemutsemera eyikabya nga ni engebe eyiri mw’amaghalha awuwene, engulha-kulhana, kandi eyithe mw’ebitsibu. (Esy. 73:3-5, 12) Iniakabya akalhangira erikulha-kulhana lyabo iniakayowa nga sikiwithe mughaso iyo erihira h’akaghalha erikolera Yehova. ‘Mwaghalhwa omwa musibo wosi’ busana n’amalengekania ayo awakaghunza amani. (Esy. 73:13, 14) Mwaghumira athi eriyowa erikaghalhaya eri?

12. Ngoku kiri omwa Esyonyimbo 73:16-18, omuhandiki mwayighunzamo athi erithika-thika?

¹² Soma Esyonyimbo 73:16-18. Omuhandiki w’esyonyimbo mwaghenda ahabuyirire ha Yehova ahali obuholho. Inianeyo, mwathoka erilengekania ndeke. Mwaminya ngoku nomwakine indi engebe yabu yanganabya nga yuwene, sibabya bawithe amaha aw’obuthuku obukasa. Abere abiriminya eki, mwathekana, amaminya ngoku erikwamirira ebindu by’obunyakirimu ly’erithwamu eryuwene kutsibu. Ekyalhwiririramu, mwathasyathwamu erilholha embere erikolera Yehova.—Esy. 73:23-28.

13. Wangabana wuthi erithekana wamathika-thikira erithwamu lyawu lya kera? (Lebaya n’ekisasani.)

¹³ Wangana bana erithekana ng’eryo omwa buwathikya bw’Ekinywe kya Nyamuhanga. Wuthi? Lengekanaya okwa bughuli bw’ebyo wuwithe, imwamune n’emighisa ya Yehova, omw’ibilinganisya n’ebyo abo ekihugho kikahemba bakabana. Bangana yiketherera ighuma ebyo bakabana omwa ngebe eno, kundi sibawithe ekyosi-kyosi ekyo balindirire omwa buthuku obukasa. Aliwe Yehova akakulhaghanisaya emighisa mingyi kwilhaba n’eyo wanga lengekaniako. (Esy. 145:16) Kandi thalengekania oku kino: Mbwino thwangana minyire engebe yethu nga yangabere yithi ku thwakolha erind’ithwamu? Okwenene kuli kuthi: Abakakolha erithwamu eriseghemere okwa lhwanzo olhwa bawithire Nyamuhanga n’abandu sibali bulha kindu kibuya.

WAMATHIKA-THIKA WUTHI SIWULI W’OMUGHASO EMBERE SYA YEHOVA

14. Busana naki abandi ibabya n’erithika-thika, kandi ni kibulyo ekyahi ekyo bangana yibulya?

¹⁴ Abandi b’okwa baghombe ba Yehova bakahambawako busana n’erikulha omwa myaka, amalhwere, kutse obulema. Ekyo kyanganaleka ibabulha nga nina b’omughaso embere sya Yehova. Ibangana yibulya bathi, ‘Ngakine w’omughaso embere sya Yehova?’

15. Omuhandiki wa Esyonyimbo 71 mwakakasyaki?

¹⁵ Omuhandiki wa Esyonyimbo 71 mwabya n’erithika-thika ng’eryo. Mwasaba athi: “Sunyirekeranaye omughulhu nyiri molho-molho.” (Esy. 71:9, 18) Nomwabine, omuhandiki w’esyonyimbo mwasighalha inianakakasirye ngoku amakolera Nyamuhanga buthaleghulha, Yehova iniakendi musondolha n’erimuwathikya. Omuhandiki w’esyonyimbo mwaminya ngoku Yehova akatsemera abakakolha ekyosi-kyosi ekyo bangathoka erimukolera nomubanawithe erilemererwa.—Esy. 37:23-25.

16. Abakulire omwa myaka ni b’omughaso embere sya Yehova omwa nzira syahi? (Esyonyimbo 92:12-15)

¹⁶ Abakulire omwa myaka, mulhangire emibere eyo mulimu ngoku Yehova akalhangirayo. Angana kuwathikya erilholha embere bunyakirimu n’omwakine indi wutsekire kinyamubiri. (Soma Esyonyimbo 92:12-15.) Omwakanya k’erihwerya amalengekania okwa bya wuthe wanga thasyathoka erikolha, lengekanaya okwa bya wangathoka. Ng’eky’erileberyako, wangana ghumya abandi omwa ky’erileberyako kyawu ekyuwene eky’obuthaleghulha n’eribakangania ku wubatsomene. Wangana babwira ngoku ahabw’emyaka, Yehova abiribya inianemukuwathikya n’eribabwira okw’iyikethera eryo wuwithe ery’eribererera ly’emilhaghe yiwe. Kandi isiwaghaya ebibuya ebyanga lhwiririra omw’isabira abandi. (1 Pet. 3:12) Nomuthwangabya omwa mibereki, ithwe bosi thunawithe ekyo thwangaha Yehova n’abandi.

17. Busana naki thutholere ithwayihighulha okw’anza eriyilinganisya n’abandi?

¹⁷ Wamayowa nabi ahabw’eribya isiwanga kolha bingyi omwa mubiiri wa Yehova, minya ngoku akalhangira ebyosi ebyo wangakolha mwa by’omughaso. Iwangananza erilinganisya ebya wukakolha n’ebyo abandi bakathoka. Rwanisaya eriyowa eryo! Busana naki? Kundi Yehova syali kolha erilinganisya ng’eryo. (Gal. 6:4) Ng’eky’erileberyako, Maria mwaha Yesu y’ekihembo ky’amaghutha aw’akakumba ndeke. (Yn. 12:3-5) Mbaghane n’ekyo, omukwakali oyuli omwa buyithawa mwahayo okwa hekalhu ebinusu bibiri eby’obughuli buke. (Lk. 21:1-4) Aliwe Yesu mwalhangira ebihembo byosi bibiri ng’ebikakanganaya erikirirya. Thatha wiwe, Yehova, akalhangira ekyosi-kyosi ekyo wukakolha busana n’eriyihayo okw’iyo, n’olhwanzo olhwa wumuwithire ini by’obughuli, nomuwanga bilhangira nga ni bike.

18. Ni kyahi ekikendi thuwathikya erirwanisya erithika-thika? (Lebaya n’akasanduko “Ekinywe kya Yehova Kyangana Kuwathikya Erirwanisya Erithika-thika.”)

¹⁸ Ithwe bosi hakanayira ithwathika-thika. Nomwabine, ngoku thwamabirilhangira, ekwenene ya Nyamuhanga eyiri omwa Biblia, eyanga yiketherwa, yangana thuwathikya erirwanisya erithika-thika. Neryo lengaho erighunzaho erithika-thika lyawu, kandi subaya omwa mwanya w’erihangya-hangya lyawu mw’erisika. Omwa kwenene, Yehova akakulhangira iwe ng’omundu ahabwawu. Akasima eriyihayo lyawu kandi anzire iniakuhemba. Yikethere ngoku Yehova akalhangira abaramya biwe bosi abathaleghulha ng’abatholere olhwanzo lhwiwe n’eritsomana liwe.