OMWATSI W’ERIGHA 52
Bali Bethu Abalere—Mubye Bakali Abakristayo Abakulire Bunyakirimu
“Abakali nabo kuthya batholere ibabya . . . abayithondekenie omwa by’esyongeso, bayisiwa omwa myatsi yosi.”—1 TIM. 3:11, NWT.
OLHWIMBO 133 Ramaya Yehova Omwa Bunyethu
EBIKENDI KANIBWAKOa
1. Erithoka eribya Bakristayo abakulire bunyakirimu, thutholere ithwakolhaki?
THUKASWEKA thukalhangira omwana kw’akalhuaho iniakulha n’eribya mundu mukulhu. Erikulha eri likayiletha. Aliwe erikulha eribya Mukristayo oyukulire bunyakirimu sikiriyiletha.b (1 Kor. 13:11; Ebr. 6:1) Erihika okwa kilhubirirwa ekyo, thukayithagha eribya n’obughuma obukamathire na Yehova. Kandi thukayithagha omulimu abuyirire thunemukulha-kulhania emibere ya Nyamuhanga, erigha erikolha ebindu ebyanga wathikya, n’eriyitheghekera esyongwamirwa sy’obuthuku obukasa.—Emi. 1:5.
2. Thwam’ighaki omwa Enzuko 1:27, kandi thukendi kania okuki omo mwatsi ono?
2 Yehova mwahangika abandu eribya mulhume kutse mukali. (Soma Enzuko 1:27.) Ni kwenene, abalhume n’abakali sibasosene kinyamubiri, aliwe kandi sibasosene n’omwa sindi nzira. Ngahathya, Yehova mwahangika abalhume n’abakali ini b’eriberererya esyongwamirwa ndebe, neryo bakayithagha eribya n’emibere mirebe n’erigha erikolha ebindu birebe ebikendi bawathikya eriberererya esyongwamirwa syabo. (Enz. 2:18) Omo mwatsi ono, thukendi lebya ebya mwali wethu omulere angakolha eribya mukali Mukristayo oyukulire bunyakirimu. Omo mwatsi owakakwamako, thukendi syakania okwa ebyo baghalha bethu abalere bangakolha.
KULHA-KULHANAYA EMIBERE YA NYAMUHANGA
Erigherererya emibere y’abakali abathaleghulha nga Rebeka, Esiteri, na Abigaili, kikendi kuwathikya eribya mukali Mukristayo oyukulire bunyakirimu (Lebaya enungu 3-4)
3-4. Bali bethu abalere bangabana hayi eby’erileberyako ebyuwene eby’erigherererya? (Lebaya n’ekisasani.)
3 E Biblia yik’ahulha abakali bangyi abathe bang’ibiriranwa ababya banzire Yehova kandi abamukolera. (Lebaya okwa jw.org kw’omwatsi “Abakali b’Omwa Biblia—Ni Byahi Ebyo Thwanga b’Ighirako?”) Babya “bayithondekenie omwa by’esyongeso,” kandi “bayisiwa omwa myatsi yosi” ngoku erisako erihirikirire omwatsi ono likahabulha. Eryongera okw’ekyo, bali bethu bangana bana omwa bithunga byabu mw’eby’erileberyako by’abakali abakulire bunyakirimu abo banga gherererya.
4 Bali bethu abalere, busana naki imuthalengekania okwa bakali bake abakulire bunyakirimu abo mwasi ku bali ky’erileberyako ekyo mwanga gherererya? Samalira emibere yabo eyikatsemesaya; neryo lengekanaya nawu nga wanga kanganiayo wuthi. Omwa syonungu esikakwamako, thukayakanaya okwa mibere isathu mikulhu-mikulhu eyo abakali abakulire bunyakirimu abakayithagha.
5. Busana naki ni kikulhu omukali oyukulire bunyakirimu eribya oyuyikehirye?
5 Eriyikehya ni mubere mukulhu ogho Abakristayo bakayithagha erikulha bunyakirimu. Omukali amabya iniayikehirye, iniakendibya n’obughuma obuwene na Yehova kuthya n’abandi. (Yak. 4:6) Ngahathya, omukali oyuwanzire Yehova, omw’iyikehya akathwamu erisighika omusingyi owahambire okwa bukulhu ogho Thatha wiwe w’elhubulha abirihiraho. (1 Kor. 11:3) Omusingyi oyo awithe kw’akakolesibawa omwa kithunga n’omwa ndegheka ey’eka.c
6. Bali bethu abalere bang’ighaki okw’iyikehya lya Rebeka?
6 Lengekanaya okwa ky’erileberyako kya Rebeka. Abya mukali w’amenge kandi oyukathwamu ndeke oyuwabya akayira eky’erikolha omwa nzira eyitholere. (Enz. 24:58; 27:5-17) Nomwabine, abya oyukasikaya abandi kandi ini mwowa. (Enz. 24:17, 18, 65) Omw’iyikehya, wamasighika esyondegheka sya Yehova, nga Rebeka kw’akolha, iwukendibya ky’erileberyako ekyuwene omw’eka yenyu n’omwa kithunga.
7. Bali bethu abalere banga gherererya bathi Esiteri bikahika okw’iminya aho amaaka wabu akasubulira?
7 Eriminya aho amaaka wethu akasubulira ni wundi mubere ogho Abakristayo abosi abakulire bunyakirimu bakayithagha. E Biblia yikabugha yithi “amenge ali haghuma n’abakayolhobeka.” (Emi. 11:2) Esiteri abya mukali oyukayolhobeka [eriminya aho amaaka wiwe akasubulira] kandi iniak’ubaha Nyamuhanga. Eriminya aho amaaka wiwe akasubulira mukyamutheya okw’iyilhabirirya. Mwahulikirira erihabulha lya mughalha wabo ya Mordekayi n’erilighenderako. (Esi. 2:10, 20, 22) Wangana kangania omubere oyo omw’isondekania amenge awuwene n’erighendera kugho.—Tito 2:3-5.
8. Ngoku kiri omu 1 Timoteo 2:9, 10, eriminya aho amaaka wethu akasubulira kyanga wathikya kithi mwali wethu bikahika okwa myambalire n’emiyipambire?
8 Esiteri mwakangania kwasi aho amaaka wiwe akasubulira n’omwa yindi nzira. “Abya mubuya iniabuyahire”; nomwabine, isyali yihwerayako amalengekania. (Esi. 2:7, 15) Omukali Omukristayo angaghasirwa athi omwa ky’erileberyako kya Esiteri? Enzira nguma yikanganibwe omu 1 Timoteo 2:9, 10. (Soma.) Omukwenda Paulo mwahabulha abakali Abakristayo athi bambale esyongyimba esitholerebo kandi esikakanganaya eriyitheya. Ekinywe ky’Ekigiriki ekikolesibirwe hano kikakanganaya ngoku esyongyimba sy’omukali Omukristayo sitholere isyabya sy’ekitsumbi kandi esikakanganaya kw’akatsomana eriyowa kutse amalengekania w’abandi. Ka thukayisyethera bali bethu abakulire bunyakirimu busana n’eriambalha omwa nzira eyitholere!
9. Thwang’ighaki okwa ky’erileberyako kya Abigaili?
9 Obuyitheghererya ni wundi mubere ogho bali bethu abosi abakulire bunyakirimu batholere ibakangania. Obuyitheghererya niki? Ly’erithwamu ndeke—amaaka w’eriminya ekihikire n’ekithahikire n’erithwamu erikwama enzira eyuwene. Thulebaye eky’erileberyako kya Abigaili. Mwira wiwe mwakolha erithwamu eryanga hambire nabi kutsibu okw’eka yiwe yosi. Abigaili mwalhuaho iniayira eky’erikolha. Erithwamu liwe eryuwene mulyalhamya esyongebe. (1 Sam. 25:14-23, 32-35) Kandi obuyitheghererya bukathuwathikaya eriminya omughulhu w’erikania n’omughulhu w’eribya bukuthu. Nibya likathuwathikaya eriminya aho thwanga subulira thukatsomana abandi.—1 Tes. 4:11.
IGHA ERIKOLHA EBINDU EBYANGA WATHIKYA
Wabirighasirwa wuthi omw’igha erisoma n’erihandika ndeke? (Lebaya enungu 11)
10-11. Erigha erisoma n’erihandika ndeke byanga kughasira bithi kuthya n’abandi? (Lebaya n’ekisasani.)
10 Omukali Omukristayo atholere in’igha erikolha ebindu ebyanga wathikya. Ebighuma by’okwa ebya omusika ak’igha iniakine mulere bikalholha embere erimughasira omwa ngebe yiwe yosi. Thulebaye eby’erileberyako bike.
11 Igha erisoma n’erihandika ndeke. Omwa sindi kalikya, erisoma n’erihandika sibirilhangirawa ng’ekindu kikulhu ekyo abakali bang’igha. Aliwe ebindu ebi bikayithaghisibawa okwa buli Mukristayo.d (1 Tim. 4:13) Neryo isiwalighira ekyosi-kyosi kikakulemesya erigha erisoma n’erihandika ndeke. Wukendi ghasirwa wuthi? Ebindu ng’ebi byangana kuwathikya eribana omubiiri n’erilholha nagho embere. Wukendibya mwigha mubuya kandi mukangirirya w’Ekinywe kya Nyamuhanga. Ekikulhu kutsibu, wukendi yithunda hakuhi na Yehova wukasoma Ekinywe kiwe n’erikighaniryako.—Yos. 1:8; 1 Tim. 4:15.
12. Ebiri omwa Emisyo 31:26 byanga kuwathikya bithi eribya oyukakaniranaya ndeke n’abandi?
12 Igha erikanirania ndeke n’abandi. Abakristayo bakayithagha erikanirania ndeke. Okw’eki, omwigha Yakobo mwathuha erihabulha lino, athi: “Obuli mundu abye akowa lhuba, nikwa syabughe lhuba.” (Yak. 1:19) Wukabya wukahulikirira ndeke abandi bakakania, wukabya iwamabakangania olhukeri, kutse eribalhumirirwa. (1 Pet. 3:8) Wamabya isiwuthayitheghererya ebya omundu amabugha kutse ngoku akayowa, bulhaya ebibulyo ebitholere. Neryo tsuka erilengekania wuthe wabugha. (Emi. 15:28) Yibulhaye: ‘Mbwino ekya ngayabugha nina ky’ekwenene kandi ekikahimba? Nina ky’amenge kandi eky’olhukeri?’ Ighira okwa bali bethu abakulire bunyakirimu abasi erikanirania ndeke n’abandi. (Soma Emisyo 31:26.) Bahulikirire ndeke bakakania. Wukendibya wuk’ongera erigha omubere oyu, obughuma bwawu n’abandi kwa bunemwendyongera buthya eryuwana.
Omukali oyuwabir’igha eritheghekania eka akawathikaya kutsibu omw’eka n’omwa kithunga (Lebaya enungu 13)
13. Wang’igha wuthi eritheghekania eka? (Lebaya n’ekisasani.)
13 Igha eritheghekania eka. Omwa myanya mingyi, abakali babakakolha bingyi bikahika okwa mibiiri y’eka. Mama wawu kutse owundi mwali wethu oyuwasi bingyi angana kuwathikya erigha erikolha ebikayithaghisibawa. Mwali wethu Cindy akabugha athi: “Ekighuma ky’okwa bihembo by’obughuli bunene ebyo mama waghe amba ly’erinyikangirirya ngoku erikolha kutsibu likaletha etseme. Erigha eritsumba, eriyonza ebindu, erisona, n’erighulha ebindu muky’olhobya engebe yaghe n’erinyikyungulira enzira y’erikoleramo bingyi omwa mubiiri wa Yehova. Kandi mama mwangwathikya erigha erikokya, kandi eki mukyaleka ingabana balikyethu babuyanga abali ky’erileberyako ekya nanga gherererya.” (Emi. 31:15, 21, 22) Omukali w’omuhwa kandi omukokya oyuwabir’igha eritheghekania eka akawathikaya kutsibu omw’eka n’omwa kithunga.—Emi. 31:13, 17, 27; Emib. 16:15.
14. Wam’ighaki okwa ekyalholirweko kya Crystal, kandi wutholere iwahwerya amalengekania w’okuki?
14 Igha erikolha ebindu ahabwawu. Erigha erikolha ebindu ahabwawu ni kilhubirirwa kikulhu ekyo Abakristayo abosi abakulire bunyakirimu bangabya nakyo. (Fil. 4:11) Mwali wethu Crystal akabugha athi: “Ababuthi baghe mubangwathikya okw’ithwamu ebyo nangasomera omwa siniya nuku ng’ighe erikolha ebindu birebe ebyanga wathikya. Thatha waghe mwambwira athi ngasomere eby’embaririra y’esyosente, ekindu ekyangwathikaya kutsibu.” Eryongera okw’igha ebindu birebe ebikayithaghisibawa iwe eribana omubiiri w’ekihugho, lengaho erigha erikolha ebbajeti n’erighendera kuyo. (Emi. 31:16, 18) Hweraya amalengekania w’okwa bilhubirirwa by’obunyakirimu omw’iyihighulha okwa mabanza awatheyithaghisibawa n’omw’itsemera eribya omwa ngebe nyolho.—1 Tim. 6:8.
YITHEGHEKERE ESYONGWAMIRWA SY’OBUTHUKU OBUKASA
15-16. Bali bethu abahuru bakaghasira bathi abandi? (Mariko 10:29, 30)
15 Erikulha-kulhania emibere y’obunyakirimu n’erigha erikolha ebindu birebe ebyanga ghasa kikendi kutheghekera esyongwamirwa sy’obuthuku obukasa. Thulebaye eby’erileberyako bike by’ebyo wangakolha.
16 Wangana sighalha muhuru habw’obuthuku bulebe. Erikwamana n’ebinywe bya Yesu, abandi bakali babirithwamu erithend’ingira omwa butheke, nomwakine indi obuhuru sibulikanibawako ndeke omwa kalikya yabu. (Mt. 19:10-12) Abandi ibangana sighalha bahuru busana n’enzumwa ndebe. Yikethere ngoku Yehova na Yesu sibalighaya Abakristayo abahuru. Erithimba omwa kihugho kyosi, bali bethu abahuru ni by’erileberyako ebyuwene omwa kithunga. Olhwanzo lhwabu n’eritsomana ndeke abandi bikaleka bali bethu aba ibabya bali kandi bamama b’obunyakirimu b’abangyi.—Soma Mariko 10:29, 30; 1 Tim. 5:2.
17. Mwali wethu omulere angayitheghekera athi lino eringira omwa mubiiri w’omughulhu wosi?
17 Wangan’ingira omwa mubiiri w’omughulhu wosi. Abakali Abakristayo bakakolha kutsibu omwa mubiiri w’erithulira omwa kihugho kyosi. (Esy. 68:11) Mbwino wangana thegheka lino er’ingira omwa mubiiri w’omughulhu wosi? Wangana kolha ng’omutemburi, eriwathikya okwa by’obuhimbe, kutse erikolera okwa Beteli. Saba busana n’ekilhubirirwa kyawu. Kanaya n’abandi ababirihika okwa kilhubirirwa ng’ekyo, kandi minya ebyo wangakolha eritholera. Neryo hiraho emitheghekere ngoku wangahika okwa kilhubirirwa ekyo. Erihika okwa kilhubirirwa kyawu, kikendi kukyungulira ehighisa hingyi ehikatsemesaya omwa mubiiri wa Yehova.
Wamabya iwunemulengekania okw’ingira omwa butheke, wutholere iwasombolha ndeke (Lebaya enungu 18)
18. Busana naki mwali wethu atholere iniasombolha ndeke oyuwangabya mwira wiwe? (Lebaya n’ekisasani.)
18 Wangana thwamu eryingira omwa butheke. Emibere mirebe n’ebya wang’igha ebya thwamabirikaniako byangana kuwathikya eribya mukali muthahibwa mubuya. Ni kwenene, wamabya iwunemulengekania okw’ingira omwa butheke, wutholere iwasombolha ndeke. Eri ni lighuma ly’okw’ithwamu likulhu kutsibu eryo wanga kolha. Wibuke, wukendibya ahisi sy’obusondoli bw’omulhume eyo wukendi thahibwa nayu. (Abar. 7:2; Efe. 5:23, 33) Neryo yibulhaye: ‘Nina Mukristayo oyukulire bunyakirimu? Akanahira eby’obunyakirimu by’embere? Akanathwamu ndeke? Akanaligha ebisobyo biwe? Akanasikaya abakali? Anawithe omubiiri ogho asi ow’akayithaghisibawa erinyisighika bunyakirimu, kinyamubiri, n’omw’iyowa? Akanakolha olhukwamirwa lhwiwe lhwa ndeke? Ng’eky’erileberyako, awithe lhukwamirwaki omwa kithunga kandi akalhukolha athi?’ (Lk. 16:10; 1 Tim. 5:8) Ni kwenene wamanza eribana omulhume oyuwene, wutholere iwabya omukali oyuwene.
19. Busana naki olhukwamirwa lhw’eribya “muwathikya” ni lhw’ekitsumbi?
19 E Biblia yikabugha okwa mukali mubuya yithi ni “muwathikya” wa mwira wiwe kandi ‘amutholere.’ (Enz. 2:18) Mbwino eki kikaghunza omwa bakali mw’ekitsumbi? Eyihi! Olhukwamirwa lhw’omukali olhw’eribya muwathikya ni lhw’ekitsumbi. Kundi nibya, e Biblia mughulhu mungyi yikakanaya oku Yehova ‘ng’omuwathikya.’ (Esy. 54:4; Ebr. 13:6) Omukali akabya muwathikya w’okwenene wa mwira wiwe omughulhu akamusighika n’erimuwathikya eriberererya erithwamu erikahamba okw’eka yabu. Kandi kundi anzire Yehova, akalengaho eryuwania erina lya mwira wiwe. (Emi. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11) Wangana yitheghekera esyongwamirwa sy’obuthuku obukasa esi omw’ongera olhwanzo olhwa wuwithire Yehova n’omw’ibya oyukawathikaya abandi omw’eka n’omwa kithunga.
20. Mama angahamba athi okw’eka?
20 Wanganabya mama. Wamabiryingira omwa butheke, iwe na mwira wawu mwanganabutha abaana. (Esy. 127:3) Neryo ni kikulhu erisangwa wayithegheka. Emibere mirebe n’ebyo wang’igha ebya thwamabirikaniako omo mwatsi ono byangana kuwathikya eribya mukali muthahibwa kandi mama. Olhwanzo lhwawu, olhukeri, n’erighumisirizya bikendi leka eka iniabya mwanya w’obuholho ogho abaana banga yowiramo ibane omwa butheya kandi ibakulha ndeke.—Emi. 24:3.
Abakali bangyi abakangiriribawa ebiri omwa Masako n’eribighenderako babiribya Bakristayo abakulire bunyakirimu (Lebaya enungu 21)
21. Thukayowa thuthi busana n’abali bethu, kandi busana naki? (Lebaya ekisasani ky’okwa kidipa.)
21 Bali bethu, thubanzire busana n’ebyosi mukakolera Yehova n’abandu biwe. (Ebr. 6:10) Mukakolha kutsibu erikulha-kulhania emibere y’obunyakirimu, erigha erikolha bindu birebe ebyanga bawathikya kandi ebyanga ghasira abandi, n’eriyitheghekera esyongwamirwa ndebe esya mwangana syathunga obuthuku obukasa. Muli b’obughuli omwa kithunga kya Yehova!
OLHWIMBO 137 Abakali Abathaleghulha, Bali Bethu Abakrisitayo
a Inywe bali bethu banzwa abalere muli b’obughuli omwa kithunga. Mwanganabya Bakristayo abakulire bunyakirimu omw’ikulha-kulhania emibere ya Nyamuhanga, erigha erikolha ebindu birebe, n’eriyitheghekera esyongwamirwa sy’obuthuku obukasa. Busana n’ekyo, mukendi bana mighisa mingyi omwa mubiiri wa Yehova.
b ERISOBORERA EBINYWE: Oyuwabiribya Mukristayo oyukulire bunyakirimu akasondolibawa n’omulimu wa Nyamuhanga, butsira amenge w’ekihugho. Akagherereraya eky’erileberyako kya Yesu, akakolha kutsibu eribya iniane n’obughuma obughumire na Yehova, kandi akakanganaya abandi b’olhwanzo lhw’eriyihayo.
d Eriminya ekikaleka ikyabya kikulhu erigha erisoma, lebaya omwatsi okwa jw.org “Ekikaleka Ikyabya Kikulhu Abaana Erigha Erisoma—Ekitsweka 1: Soma Kutse Lebaya?”