YOBA

“Nafumine munda mwa bamama mabokotu,

Kabiji nkabwela mabokotu.+

 3 “Aja juba jo nasemenwe jonaike,+

Ne abwa bufuku muntu bo aambijilemo amba: ‘Baimita mwana wa mulume!’

Lesa wa mwiulu kange ejite muchima ne;

Kyeya nakyo kange kisaminepo ne.

 6 Abwa bufuku bufiitetu bwii;+

Kange busekele pa moba onse a mu mwaka ne,

Kabiji kange bwikalepo pa bañondo bonse ne.

 7 Kine! Abwa bufuku bwikale bwatutu;

Jiwi ja lusekelo kange jumvwanyikemo ne.

 8 Aba bafinga juba, bejifinge,

Bonkaba bakonsha kubuusha Leviatana.*+

 9 Tubangabanga twajo twa ku makya tuzhime;

Jipembelelenga kyatu kwa kubula kumona kyeya,

Kabiji kange jimone mintetenga ya lukelo ne.

10 Mambo kechi jashinkile binzhilo bya munda mwa bamama ne;+

Kabiji kechi jafiile makatazho ami ne.

12 Mambo ka o bandelejile pa maulu

Ne kumpa mabele a kwamwa?

13 Mambo kino kimye inge nalaala kwa kubula bya kunkatazha;+

Inge nalaala ne kukokoloka+

14 Na bamfumu ba pano pa ntanda ne bebabuulangako maana,

Bonka beshimikijile mapunzha aaluka luno ke masala,*

15 Nangwa na babitumbafumu bajinga na ngolode,

Bonka bajinga na mazubo ayujile siliva.

16 Nangwa mambo ka o nabujiletu kwikala nobe mwana ye bapulumuna,

Nobe mwana wabula kumonapo kyeya?

17 Akwa mubi ko abula kumanama;

Konka ko bakokolokela aba bakooka.+

18 Konkakwa bakaili ko baikala pamo mu mutende;

Kechi bomvwapo jiwi ja muntu ubena kwibakanjikizha kwingila ne.

19 Wabula kunema ne wanema bonse baesakana kokwa,+

Ne muzha ukasuluka kufuma kwi nkambo yanji.

20 Mambo ka Lesa o apaina bumi* ku yewa ubena kuyanda

Ne kupana bumi ku boba babena kumanama?*+

Bonka bakebesha lufu kukila byo bakeba bya buneme byafyamika,

22 Bonkaba basangalala bingi,

Bekala na lusekelo na mambo a kuba bataana kilende.

23 Mambo ka Lesa o apaina bumi ku muntu wabula kuyuka jishinda janji,

Yenka Lesa ye azhikijila?+

24 Mibinzo yami yaalukatu nobe ko kajo kami,+

Ne miteto yami+ ibena kwitulukatu nobe mema.

25 Mambo kintu kyo nachinanga kyamfikila,

Ne kintu kyo naakamwanga kyammwekela.

26 Kechi naikalapo mutende nangwa kwikalatu nzoo ne, kabiji kechi nakokolokapo ne,

Bino makatazho abena kwiyatu.”

 3 Ibyo kuba’mba wafundangako bantu bavula,

Kabiji wakoseshanga maboko akooka.

 4 Byambo byobe byakoseshanga muntu yense wakebanga kupona,

Kabiji wakoseshanga boba bazukumanga mu manungo.

 5 Pano luno kyakumwekela, kabiji kyakupezha maana;*

Kya kufikila, ne obewa wauba moyo.

 8 Kintu kyo namona ke kya kuba’mba, aba bonse bajima* bintu byatama

Ne boba babyala makatazho banowa kintutu kimo.

 9 Bafwa na muya wa Lesa,

Kabiji na bukaji bwanji bukatampe bavila.

10 Bokwe ubuluma, ne mwananji naye ubuluma,

Bino ne meno a mabokwe akaji amokauka.

11 Bokwe ufwa na mambo a kubula nyama wa kuja,

Ne baana ba bokwe bapalañenamo.

12 Naumvwine byambo mu bufyamfya,

Kabiji banongotwejilebyo mu matwi.

13 Kimye milanguluko yatama kyo yankatezhenga mu bimwesho bya bufuku,

Kimye bantu kyo baponena mu tulo tukatampe,

14 Naumvwine bingi moyo,

Ne kulengela bikupa byami byonse kuzakama.

15 Mupashi wapichijile ku meso ami;

Ne nsuki yami yaendele.

16 Kepo kyaimene,

Bino kechi nekiyukile ne.

Namwenetu kintu kulutwe yami;

Kwakyubiletu nzoo, kepo naumvwine jiwi amba:

18 Umvwa! Aye kechi wibaketekela bakalume banji ne,

Kabiji ukebakeba mambo mu bamalaika* banji.

19 Pano ku boba bekala mu mazubo a maloba kyakilamo,

Aji na bitendekesho mu mushiji,+

Bo bavingakanyatu bukiji nobe kipuupulwa.

20 Bebonaunatu pelu mu kimye kimotu kufuma lukelo kufika ne mabanga;

Bavila kikupu, kabiji kafwako ukayuka.

 2 Mambo bukaji bwipayisha muntu wakosama,

Ne kichima kipayisha muntu wabula maana.

 3 Nakimonapo kala muntu wakosama saka aikala bulongo,

Bino nobe mu kukopa kwa jiso, mpunzha yo ekalapo yafingwa.

 4 Baana banji kechi baikala mu mutende ne,

Bebamanyikila ku kibelo kya muzhi,+ kwa kubula wa kwibapokololako.

 5 Baji na nzala baja kajo ko anowa,

Baapa ne kamenena mu miba,

Kabiji bintu byo baji nabyo bebiba.

 6 Mambo bintu byatama kechi bilupuka mu mushiji ne,

Ne lukatazho kechi lufuma panshi ne.

 7 Mambo muntu wasemenwa kumanama,

Byonkatu nsase ya mujilo byo itoloka kuya mwiulu.

 8 Inge najinga obewa, inge namusashijila Lesa,

Ne kufikizha mambo ami kwi Lesa,

 9 Yenka uba bintu bikatampe bya kubula kukonsha kuyuka,

Bintu bya kukumya bya kukankalwa kubala.

10 Unokesha mvula pano pa ntanda

Ne kutekezha majimi na mema.

11 Utumbijika mulanda,

Kabiji upulusha aba bo balengulula.

12 Uvulañanya milanguluko ya boba baji na bujimbijimbi,

Kuba’mba babule kwingila mingilo yabo.

13 Uleka ba maana kufwa mu bya bujimuku byabo,+

Kuba’mba milanguluko ya boba bajimuka ivulañane.

14 Kimye kya mute bekala mu mfishi,

Kabiji pa kushinkamana juba bapampanta nobe bufuku.

15 Upulusha bantu ku mpoko ya mu tunwa twabo,

Upulusha muyanji mu kuboko kwa kilobo,

16 Pa kuba’mba mulanda ekale na luketekelo,

Bino kanwa ka wabula koloka bekashinka.

17 Umvwa! Muntu ye bakajipila kwi Lesa ye wa lusekelo;

Onkao mambo, kange ukane kukufunda ku wa Bulume Bonse ne!

18 Mambo Lesa wakonsha kukozhañana ne kupombapo pa kilonda;

Umokola, bino ubuka na maboko anji.

19 Ukakupokolola ku bya malwa bitanu na kimo,

Nangwatu kya malwa kya butanu na bubiji kechi kikakufikila ne.

20 Mu kimye kya kipowe kya nzala ukakukuula ku lufu,

Kabiji mu kimye kya nkondo ukakupokolola ku mpoko.

21 Ukapokololwa ku byambo byatama,+

Kabiji kya malwa byo kikafika kechi ukachina ne.

22 Lonaiko ne nzala ukebiseka,

Kabiji banyama bakaji kechi ukebachina ne.

23 Mambo mabwe a mungye kechi akakukozha ne,*

Kabiji banyama bakaji ba mungye ukekala nabo mu mutende.

24 Ukayuka’mba tente wobe wazhikijilwa,*

Kabiji byo ukaya na kumona banyama bobe kechi bakalelela ne.

25 Ukasema baana bavula,

Kabiji ba mu kisemi kyobe bakavula bingi nobe nsono ya pano pa ntanda.

26 Ukaya mu kilende saka uji na bulume,

Byonkatu byo babungizha bikuta bya kajo mu kimye kyabyo.

 2 “Nanchi binyenge byami+ inge bebipima

Ne kwibibika pa shikelu pamo na bya malwa byami!

 4 Mambo miketo ya wa Bulume Bonse yangasa,

Kabiji mupashi wami ubena kutoma bulembe bwayo;+

Bintu bilenga moyo byafuma kwi Lesa byamfikila.

 5 Nanchi mbongolo wa mungye+ ujila inge uji na nsono nyi,

Nangwa ñombe wakonsha kujila inge uji na munyemvu nyi?

 6 Nanchi kajo kasamuka bakonsha kwikaja kwa kubula kulungamo mukele,

Nangwa munzungwe ufuma ku kichi wakonsha kutobala nyi?

 8 Nanchi inge natambula kintu kyo nalombele,

Nanchi inge Lesa wampa kintu kyo mbena kukeba!

 9 Nanchi Lesa inge waswa kuñonauna,

Nanchi inge watanyika kuboko kwanji ne kungipaya!+

10 Mambo kino inge kyantekenesha;

Inge nasekela nangwa kya kuba nji mu misongo ikatampe,

Mambo kechi nakana byambo bya aye Wazhila ne.+

13 Abya kujipo mo nakonsha kwikwashisha

Bukwasho bwami bonse byo bwafumapo pe amiwa nyi?

14 Muntu yense ubula kumwesha butemwe bubula kwaluka ku mukwabo,+

Ukaleka kwakamwa wa Bulume Bonse.+

15 Balongo bami bo bamangalungalu+ nobe kakola,

Kabiji baji nobe mema a mu tukola tuuma kisalo.

16 Betuvweta ku mema achimba,

Kabiji mo mwafyama mema achimba asunguluka.

17 Mu kimye kyafwainwa tuuma kabiji tuzhimañana;

Umvwe kwatwa kyuya, tuuma.

18 Mashinda ato bealulula;

Tutwala mema mu kiselebwa ne kuzhimañana.

19 Bipanyi bya bena Tema+ bitukeba;

Bakañenda ba ku Sheba*+ bakebamo mema.

20 Bomvwa bumvu mambo baketekela’mba basakutaanamo mema;

Kabiji byo bafikako bakankamanatu.

21 Ne anweba byo byo muji kwi amiwa;+

Mwamona bya malwa byami, kabiji mwachina.+

23 Nanchi nemulomba namba mumpulushe mu kuboko kwa mulwanyi

Nangwa kumpulusha* ku babena kummanyika nyi?

24 Mfunjishai, ne amiwa nsakuzhindamatu nzoo;+

Nkwashai ngyuke mambo o nalenga.

26 Nanchi mubena kukeba kunnena pa byo mbena kwamba,

Byambo bibena kwamba muntu wapelelwa,+ byululuka na mwela nyi?

27 Mwakonsha ne kuta bubale pa mwana wa kishale+

Ne kupotesha mulunda nenu!*+

28 Pano alulukai ne kuntala,

Mambo kechi nsakwimubepa ne.

29 Langulukaipo jibiji, kange munzhachishe ne,

Langulukishaipotu, mambo ne luno nkijitu waoloka.

7 “Nanchi bumi bwa muntu ufwa pano pa ntanda kechi buji nobe mwingilo wakatazha nenyi?

Ne moba anji kechi aji nobe moba a wa mwingilo nenyi?+

 2 Byonkatu byuba muzha, aye ukebesha kimfutele,

Kabiji byonkatu byuba wa mwingilo, eye upembelela mfweto yanji.+

 3 Onkao mambo, bampa bañondo batutu

Kabiji bambajila bufuku bwayulatu na makatazho.+

 5 Mubiji wami wakumbanatu mapila ne biko;+

Kikoba kyami kyakumbanatu bilonda ne manakazhi.+

 6 Moba ami abena kupitatu lubilo kukila byuba mashinyi a kusonenako,+

Kabiji apwa kwa kubula kwikalapo na luketekelo.+

 7 Anweba Lesa, vulukai’mba moba ami aji nobe mwela,+

Meso ami kechi akamonapo jibiji kintu kya lusekelo* ne.

 8 Jiso jibena kummona lelo jino, kechi jikammonapo jibiji ne;

Meso enu akankeba, bino kechi nkekalako ne.+

 9 Byonkatu jikumbi byo jizhimañana ne kuleka kumweka,

Muntu uya mu Kilende* kechi ubwela ne.+

10 Kechi ukabwela jibiji ku nzubo yanji ne,

Ne bantu ba ku mpunzha ko aikalanga, bakamuvulama.+

Nsakwamba na mambo a bulanda bwa mu muchima wami;

Nsakwijizhanya na mambo a lumanamo* lwami!+

12 Nanchi amiwa ne kalunga ka mema nangwa kilengwa kikatampe kya mu kalunga ka mema,

Kya kuba’mba mumpe wa kunsopa nyi?

13 Inge naamba’mba, ‘Mwanya wami usakuntekenesha;

Mwanya wami usakunkepesheshako bulanda bwami,’

14 Mungubisha moyo na biloto

Ne kunchinya na bimwesho,

15 Kya kuba amiwa* nakonsha kusalapo kukepelwa mwela ne kufwa,

Ee, kufwa kukila kwikala na uno mubiji.*+

17 Nanchi muntu ufwa ye ñanyi kya kuba’mba mumunemeke

Ne kumuta* muchima?+

18 Mambo ka o mumupempwila moba onse lukelo

Ne kumweseka kimye kyonse?+

19 Nanchi kechi musakuleka kuntala

Ne kundeka bunke bwami kuba’mba mmine mate nenyi?+

21 Mambo ka o mwabujila kundekelako mizhilulwila yami,

Ne kundekelako mambo ami?

Mambo katatakatu mfwe ne kuya ku mushiji,+

Kabiji mukakeba kummona, bino kechi nkekalako ne.”

 3 Nanchi Lesa wakonsha kuchibila mambo mungi,

Nangwa wa Bulume Bonse wakonsha kuvulañanya kintu kyaoloka nyi?

 4 Umvwe baana bobe bamulengele mambo,

Wibalekele’mba bakambulwe na mambo o balengele;*

 5 Bino umvwe uketekeletu mwi Lesa+

Ne kumusashijila aye wa Bulume Bonse amba akubile bibusa,

 6 Kabiji umvwe kine wajinga watoka ne koloka,+

Aye wakonsha kukuta muchima*

Ne kukubwezha pa mpunzha yobe yafwainwa.

 7 Nangwa kya kuba ntendekelo yobe yajingatu icheche,

Kulutwe wakonsha kwikala na bunonshi bwavula.+

 8 Pano ipuzha bisemi bya kala,

Ne kuta muchima ku bintu byo bataaine bashakulu babo.+

 9 Mambo atweba twasemekelwetu kesha, kabiji kafwako byo twayuka ne,

Mambo bumi bwetu pano pa ntanda bujitu nobe kimvule.

10 Nanchi abo kechi basakukufunjisha,

Ne kukubuula bintu byo bayuka* nenyi?

12 Byo jibena kulalatu buluba saka bakyangye ne kwijitema,

Jo jikekala jitanshi kuma kukila ne bintu bikwabo.

13 Akino kyo kimwekela* bonse bavulama Lesa,

Mambo luketekelo lwa boba babula kwakamwa* Lesa lukapwa,

14 Bonka baketekela kintu kyatutu

Kabiji kintu kyo baketekela kyanekenatu nobe tonge* wa tangatanga.

15 Ukashakamina ku nzubo yanji, bino ikakunduka;

Ukeseka kwiikwachijila, bino ikapona.

16 Uji nobe kichi kyamena kiji pa mute,

Kabiji misampi yanji yatabila mu bujimi.+

17 Mizhazhi yanji yapikankena mu mulumba wa mabwe;

Mabwe yo nzubo yanji.*

18 Bino umvwe bakamutupulepo pa mpunzha yanji,*

Aya mpunzha ikamukana ne kumwambila’mba, ‘Nkyangye kukumonapo.’+

19 Kine, abino byo byo akazhimañana;*+

Kabiji pakamena bichi bikwabo kufuma panshi.

20 Lesa kechi ukakana aba ba kishinka* ne;

Kabiji kechi ukakwasha* bantu babi ne,

21 Mambo aye ukayuzha kanwa kobe na tuseko

Ne byatunwa byobe bikabijikanga bintu bya lusekelo.

22 Aba bakushikwa bakomvwa bumvu,

Ne matente a babi kechi akekalako ne.”

 3 Umvwe muntu wakeba kwipachika nanji,*+

Awo muntu kechi wakonsha kukumbulapotu nangwa bumo pa biumbi bya mepuzho anji ne.

 5 Aye utuntulula* mitumba kwa kubula muntu nangwa umo kuyuka;

Wiifulamika na bukaji bwanji.

 6 Aye usunkenya ntanda po yaikala,

Kya kuba ne mashiki ayo asunkena.+

 7 Aye ukambizha juba kuleka kusama

Ne kuvweta pa kyeya kya tubangabanga;+

 8 Utanyika jiulu bunke bwanji,+

Ne kwenda peulu ya manyaki akatampe a pa kalunga ka mema.+

 9 Walengele mwala wanshansha utelwa’mba Asha,* ne Kesilu* ne Kima,*+

Ne mwala wanshansha uji mwiulu* ku kabeta ka ku bulenge;

10 Aye uba bintu bikatampe ne bya kubula kukonsha kuyuka,+

Bintu bya kukumya bya kukankalwa kubala.+

11 Aye wakonsha kupita po nji, kabiji kechi nakonsha kumumona ne;

Wakonsha kumpitaila, bino kechi nakonsha kumuyuka ne.

13 Lesa kechi ukabwezhamo bukaji bwanji ne;+

Nangwatu boba bakwasha Lehaba*+ bakamufukamina.

14 Kikakilamo umvwe namukumbula

Nafwainwa kusala byambo byawama pa kwamba nanji!

Kechi naketekela’mba wakonsha kumvwa jiwi jami ne,

17 Mambo aye wampuma na bya malwa

Kabiji walengela bilonda byami kuvula pa kubula mambo.+

18 Aye kechi wanswisha kuba’mba mpemenweko ne;

Watwajijilatu na kundetela bintu byatama.

20 Umvwe mambo mfwao, kanwa kami kasakunzhachisha;

Nangwatu inge nalama bulumbuluke bwami,* aye wakonsha kumfwisha nao.*

21 Nangwatu inge nalama bulumbuluke* bwami, kechi neketekela* ne;

Nashikwa* bumi bwami.

22 Kyo kimotu. O ene mambo o naambila namba,

‘Aye wonauna wabula mambo ne mubi pamo.’

23 Umvwe muyulo waipayañana kya kubazhimukilatu,

Aye wakonsha kuseka yewa wapelelwa wabula mambo.

24 Ntanda wiipana ku babi;+

Aye uzhika pa meso* a bamitonyi bayo.

25 Moba a bumi bwami abena kunyema lubilo kukila binyema muluwe;+

Abena kunyema lubilo kwa kubula kumonapo byawama.

26 Enda nobe bwato bo balenga na mambanga,

Kabiji nobe mpungu byo asuumukila pa kintu kyo akeba kukwata.

27 Umvwe naamba’mba, ‘Kechi nkavuluka kwijizhanya kwami ne,

Kilungi kyami kikaluka ne kwikala na lusekelo,’

28 Nkachina na mambo a misongo yami yonse,+

Kabiji nayuka namba kechi mwakonsha kumbingisha ne.

30 Umvwe naowa mu mema achimba abena kusunguluka,

Kabiji natokesha maboko ami mu nambwa,*+

31 Anweba mwakonsha kuntwezha mu kimbo,

Kya kuba ne bivwalo byami byankana.

32 Mambo aye kechi muntu nobe amiwa kya kuba’mba namukumbula,

Ne kuya nanji ku kije ne.+

33 Kafwako muntu nangwa umo wa kwituchibila* mambo etu,

Ne kwikala mutonyi* wetu ne.

34 Umvwe aleke kumpuma*

Ne kuleka kunzakamisha,+

35 Amiwa nkamba kwi aye kwa kubula kuchina,

Mambo kechi nchina kwamba nanji ne.

 3 Nanchi mumwenamo byawama mu kumanyika,

Ne kulengulula mingilo ya maboko enu+

Byo muta muchima ku byamba bantu babi nyi?

 4 Nanchi anweba muji na meso nobe a bantu,

Nangwa nanchi mumona byonka bimona muntu ufwa nyi?

 5 Nanchi moba enu aji nobe moba a muntu ufwa,

Nangwa myaka yenu iji nobe ya muntu nyi?+

 6 Kya kuba’mba mukebekebenga mambo ami

Ne kupalanguzha’mba mumone bubi bwami nyi?+

 7 Mwayuka’mba kechi nazhatwa ne;+

Kabiji kafwako nangwa umo wakonsha kumpokolola mu kuboko kwenu ne.+

 8 Maboko enu o ambumbile ne kundenga,+

Bino mukañonaunatu pelu.

 9 Vulukai’mba mwandengele kufuma ku buchimba,+

Bino mubena kumbwezha ku lukungu.+

10 Nanchi anweba kechi mwangitulwile nobe mukaka

Ne kunchimbisha nobe kibeele nenyi?

11 Mwamvwikile kikoba ne misunyi,

Ne kunnungakanya na bikupa ne mishipeshipe.+

12 Mwampa bumi ne kummwesha butemwe bubula kwaluka;

Mwazhikijila bumi bwami na mambo a kunta muchima.+

14 Umvwe nalenga mambo, mwakonsha kummona,+

Kabiji kechi mukandekelako mambo ami ne.

Kabiji nangwa mambo mfwao, kechi nakonsha kwinuka ne,+

Mambo kyandenga bumvu kabiji namanama.+

16 Umvwe nainuka, mukakebanga kunkwata byonka byuba bokwe+

Ne kummwesha jibiji bulume bwenu.

17 Mukaleta bakamonyi bakatataka bakunshinawina

Ne kunzhingijila bingi,

Bya malwa byami byo bibena kuvujilakotu.

19 Inge kyajingatu nobe kechi najingako ne;

Inge nafuminetu munda ne kupitayila ku kilende.’

20 Nanchi moba ami kechi o achechetu nenyi?+ Andeketu bunke bwami;

Aleke kuntala, pa kuba’mba mpemenweko*+

21 Saka nkyangye kuya, ko nkabula kubwela ne,+

Ku kyalo kuji mfishi ine ikatampe,*+

22 Ku kyalo kwafitatu bwii

Kyalo kuji mfishi ine ikatampe kabiji kyavulañana

Kyeya ko kimweka nobe mfishi.”

 2 “Nanchi bino byambo byonse kechi bisakukumbulwa nenyi?

Nangwa kwamba byavula ko kulengela muntu koloka nyi?*

 4 Mambo obewa wamba’mba, ‘Mafunjisho ami a kine,+

Kabiji natoka ku meso a Lesa.’+

 5 Nanchi inge Lesa waji kwamba

Ne kwisamba ne obewa!+

 6 Inge waji kukusolwela byafyamika bya maana,

Mambo maana alumbuluka aji na mbaji yavula.

 7 Nanchi wakonsha kuyuka bintu byazhika bya Lesa

Nangwa kuyuka bintu byonse pa* wa Bulume Bonse nyi?

 9 Aleepa kukila ntanda

Kabiji abaya kukila kalunga ka mema.

10 Umvwe aye wapita ne kwikazha muntu ne kulenga kije,

Ñanyi wakonsha kumukanya?

12 Bino muntu wabula maana wakonsha kuyukatu

Umvwe mbongolo wa mungye wasema muntu.*

13 Nanchi inge wanengezha muchima wobe

Ne kutanyika maboko obe kwi aye.

14 Kabiji umvwe kuboko kobe kubena kuba bintu byatama, kubike kwalepa,

Kabiji kange uswishe bubi kwikala mu matente obe ne.

15 Po po wakonsha kwinuna kilungi kyobe kwa kubula bulema;

Ukemana saka wakosa kwa kubula moyo.

16 Kabiji ukalubako ku makatazho obe;

Ukeavuluka nobe mema apita kala.

17 Bumi bobe bukasama kukila bisama mute pa kushinkamana juba;

Ne mfishi ya bumi bobe ikekala nobe kyeya kya lukelo.

18 Ukekala na muchima washikimana mambo luketekelo ko luji,

Kabiji ukakenkenta konse konse ne kulaala ku matwi nzoo.

19 Ukalaala, kafwako ukakulengesha moyo ne,

Kabiji bantu bavula bakakeba’mba wibobile bibusa.

20 Bino meso a babi akaleka kumona;

Kabiji kafwako mpunzha nangwa imo ko bakanyemena ne,

Kabiji lufu* lo lukekalatu luketekelo lwabo.”+

 2 “Kine anweba yenu mwayuka,*

Kabiji mukafwilatu pamo na maana enu!

 4 Amiwa naaluka ke wa kwendelekwa ku bakwetu,+

Yenka amiwa ngita Lesa kuba’mba ankumbule.+

 5 Muntu waikala bulongo ulengulula bya malwa,

Aye ulanguluka’mba bifikilatu aba babula kukosa.*

 6 Matente a tupondo aikalatu mu mutende,+

Ne boba bazhingijisha Lesa baikalatu bulongo,+

Bonka balama kalesa kabo mu maboko abo.

 7 Nangwa byonkabyo, shikishai banyama, ne abo basakwimufunjisha;

Ne bañonyi bapitañana mwiulu, ne abo basakwimubuula.

 8 Nangwa tajishai* ntanda, ne ayo isakwimufunjisha;

Ne masabi a mu kalunga ka mema nao asakwimubuula.

 9 Ñanyi mu bino bintu byonse wabula kuyuka

Amba kuboko kwa Yehoba ko kwauba kino?

10 Mu kuboko kwanji mo muji bumi bwa bintu byonse byumi*

Ne bumi bwa bantu bonse.+

11 Nanchi kutwi kechi kupima byambo

Byonkatu lujimi* byo atompa kajo nenyi?+

12 Nanchi maana kechi aji na boba bakoma,+

Ne milangwe kechi iiya na mambo a kwikala moba avula nenyi?

13 Aye uji na maana ne bulume;+

Ufunjisha kabiji uji na milangwe.+

14 Aye inge wakundula kintu, kafwako wakonsha kwikishimika jibiji ne;+

Kintu kyo ashinka, kafwako muntu wakonsha kwikishinkula ne.

15 Umvwe wakana kupana mema, bintu byonse byuma;+

Inge wiatuma, onauna ntanda.+

16 Aye uji na ngovu ne maana alumbuluka;+

Awa uya mungi ne yewa utwala mukwabo mungi bo banji;

17 Aye ulengela bapana maana kwenda maulu panshi,*

Kabiji ulengela bamitonyi kwikala bakosama.+

18 Ukasulula minyololo bamfumu yo bakasa bantu,+

Kabiji ukasa mishipi mu mbunda yabo.

19 Ulengela bañanga kwenda maulu panshi,+

Kabiji ushinda boba baji na bulume;+

20 Ulengela bapana maana bo baketekela kukankalwa kwamba

Kabiji wangata milangwe ya bakulumpe;

21 Ulengela babinemanga kwibalengulula,+

Kabiji ulengela aba bakosa kukooka.*

22 Aye usolola bintu byazhika biji mu mfishi,+

Kabiji walula mfishi ikatampe kwikala kyeya;

23 Aye ulengela bisaka bya bantu kukosa pa kuba’mba ebyonaune;

Ulengela bisaka bya bantu kubaya pa kuba’mba ebitwale mu buzha.

24 Aye wangata milangwe* ya bantangi ba bantu

Ne kwibalengela kwikalatu bakapitemo mu biselebwa mwabula jishinda.+

25 Abo bapampanta mu mfishi mwabula kyeya;+

Wibalengela kubalangila nobe bantu bapendwa.+

13 “Meso ami amona bino bintu byonse,

Matwi ami ebyumvwa ne kuyuka mo byatala.

 2 Bintu byo mwayuka, ne amiwa nebiyuka;

Anweba kechi mwanema kukila amiwa ne.

 3 Amiwa nasalapo kwamba na wa Bulume Bonse;

Nakebesha kwamba mambo ami ne Lesa.+

 4 Bino anweba mubena kumbepela;

Anweba bonse mwi bashayuka ba michi batutu.+

 5 Anweba inge mwazhindamapotu,

Kino kyakonsha kumwesha’mba muji na maana.+

 6 Umvwai kwijizhanya kwami,

Ne kutelekesha ku misashijilo yami.

 7 Nanchi musakwambilako Lesa byabula kufwainwa nyi?

Nangwa musakumwambilako bya bujimbijimbi nyi?

 8 Nanchi musakwikala ku lubaji lwanji* nyi?

Nanchi mwakonsha kwambilako Lesa wa kine mambo nyi?

10 Kine ukemunena

Inge mwauba misalululo mu bufyamfya.+

11 Nanchi buneme bwanji kechi bukemuzakamisha

Ne moyo wa kumuchina kechi ukemukwata nenyi?

12 Byambo byenu bya maana biji nobe buto;

Bya kwizhikijilako* byenu biji nobe bya kwizhikijilako bya buchimba byabula kukosa.

14 Mambo ka o nebikila mu kizumba*

Ne kulama bumi* bwami mu maboko ami?

15 Nangwa inge wangipaya, napotu nkapembelela;+

Nkamba mambo* ami kwi aye.

16 Aye ukampulusha,+

Mambo kafwako muntu ubula* kwakamwa Lesa ukemana kwi aye ne.+

17 Telekeshai ku byambo byami;

Teshai muchima ku bintu byo mbena kwamba.

18 Pano umvwai, nanengezhezha jimo mwa kwambila mambo ami;

Nayuka namba kechi natamisha ne.

20 Anweba Lesa ngubilaitu bintu bibiji,*

Pa kuba’mba mbule kwifya kwi anweba:

21 Fumyai kuboko kwenu kwanema pe amiwa,

Kabiji kange muleke moyo wa kwimuchina anzakamishe ne.+

22 Mungite ne amiwa nsakwitaba,

Nangwa ndekai ñambe, ne anweba munkumbule.

24 Mambo ka o mufiila kilungi kyenu+

Ne kummona nobe ne mulwanyi wenu?+

25 Nanchi mwakonsha kuzakamisha jibula jo balelaulatu ku mwela

Nangwa kupangisha nsono yauma nyi?

26 Mambo anweba mwanemba bintu byatama pe amiwa,

Ne kuntwika bubi bwa ku bwanyike bwami.

27 Mwakula maulu ami mu bikulu,

Mupalanguzha mashinda ami onse,

Ne kulondalonda monse mo nyanta.

28 Onkao mambo, muntu* ubola nobe kintu kyabola,

Kabiji nobe kivwalo kyo baja ku tunzumbulu.

14 “Muntu wasemwa ku mwanamukazhi,

Wikalatu moba acheche,+ avula a makatazho.+

 2 Wikalatu byonka bikenuka jiluba ne kuma;*+

Unyematu nobe kimvule ne kuzhimañana.+

 3 Anweba mwamutajisha,

Kabiji mwamuleta* mu kije pamo ne anweba.+

 5 Moba anji atongwelwa jimo,

Ne kuvula kwa bañondo banji kuji kwi anweba;

Mwamutongwela pa kupelela pa kuba’mba abule kukilapo.+

 6 Lekai kumutala pa kuba’mba akokoloke,

Kufikatu ne byo akapwisha moba anji, byonkatu byuba wa mwingilo.+

Umvwe bekitema, kisapuka jikwabo,

Kabiji tumisampi twakyo tutwajijila kukoma.

 8 Umvwe mizhazhi yakyo yakota mu mushiji

Ne kishiki kyaumina mu mushiji,

 9 Pa kumvwa kinyanzhinyanzhi kya mema, kikasapuka;

Kabiji kikekala na misampi nobe kichi kya katataka.

10 Bino muntu ufwa ne kulaalatu sulubya;

Umvwe muntu wafwa, wikala pi?+

11 Mema apwamo mu kalunga ka mema,

Ne mukola uma.

Kufikatu ne jiulu byo jikabula kwikalako, kechi bakabuuka ne,

Kabiji kafwako ukebabuusha mu tulo twabo ne.+

13 Nanchi inge mwamfya mu Kilende,*+

Ne kumfya kufikatu ne bukaji bwenu byo bukapita,

Ne kuntongwela kimye kyo mukamvulukilamo!+

Nkapembelelanga moba onse a mwingilo wami

Kufikatu ne byo nkakasuluka.+

16 Bino luno, mubena kubala kwenda kwami konse;

Mutalatu pa bubi bwami.

17 Mizhilulwila yami mwiishinkila mu fukuta,

Kabiji bubi bwami mwibulamika na gulu.

18 Byonkatu mutumba byo apumuka ne kusalañana

Ne jibwe byo jitentuka pantu pajo,

19 Byonkatu mema byo anyongesha mabwe

Ne mukwe byo akwemuna maloba,

Byo byo mwaonauna luketekelo lwa muntu ufwa.

20 Mumukepesha bulume kufikatu ne byo onaika;+

Mwalula mwekelo yanji, ne kumufumyapo.

21 Baana banji byo banemekwa, aye kechi uyuka ne;

Byo bapelulwa, aye kechi uyuka ne.+

22 Umvwatu kukola byo akiji na mubiji;

Aye* ujilatu byo akiji mumi.”

 2 “Nanchi muntu wa maana wakonsha kukumbula na byambo* byatutu nyi?

Nangwa abya wakonsha kuyuzha muchima wanji na byambo byatutu nyi?

 3 Kunenañana na byambotu ko kwatu,

Kabiji mu kwambatu kafwamo byawama bifumamo.

 4 Mambo obewa wapeezha kwakamwa Lesa,

Kabiji kechi wata muchima pa buneme bwa kulanguluka languluka pe Lesa ne.

 5 Mambo bubi bobe bo bukufunjisha bya kwamba,*

Kabiji usalapo ñambilo ya bujimuku.

 6 Kanwa kobe ko kakuzhachisha kechi amiwa ne;

Byatunwa byobe byo bikushinawina.+

 7 Nanchi yobe wajinga mutanshi kusemwa nyi?

Nangwa abya wasemenwe tutumbatumba saka tukyangye kwikalako nyi?

 8 Nanchi utelekako ku mwisambo wa Lesa wa mu bufyamfya nyi?

Nangwa ubena kulanguluka’mba yobe yenka ujitu na maana nyi?

10 Baji na mvwi ne bakote bonse tuji nabo,+

Banabalume bakoma kukila bashobe.

11 Nanchi byambo bya Lesa bya lutekenesho kechi bya kuwaina,

Nangwa byambo byo bakwambila saka batekanya nenyi?

12 Ñanyi kintu kikulengela kukosesha muchima wobe?

Kabiji mambo ka meso obe kyo amwekela bukaji?

13 Mambo wazhingijila Lesa,

Ne kuswisha byambo bya uno mutundu kulupuka mu kanwa kobe.

14 Muntu ufwa ye wa byepi kya kuba’mba ekale watoka?

Nangwa yense wasemwa ku mwanamukazhi kya kuba’mba ekale waoloka?+

15 Umvwa, aye kechi waketekela bazhila banji ne,

Kabiji nangwatu mwiulu kechi mwatoka ku meso anji ne.+

16 Kikakilamo ku muntu uba bya bunya ne bujimbijimbi,+

Ukebesha kuba byatama byonkatu muntu byo akebesha kutoma mema!

Nsakukubuula bintu byo namona,

18 Bintu bantu ba maana byo bebashimikizhe ku bashabo,+

Bintu byo babujile kufya.

19 Bonka bo bapeletu kyalo,

Kabiji kafwako mwenyi wapichile po bajinga ne.

20 Muntu mubi umanama moba anji onse,

Muntu wakanama naye umanama myaka yanji yonse yo bamulamina.

21 Matwi anji omvwa bintu bilengesha moyo;+

Mu kimye kya mutende, mazhita amulukuka.

22 Kechi waketekela’mba ukafumamo mu mfishi ne;+

Bamulamina kuba’mba bakamwipaye na mpoko.

24 Bya malwa ne bulanda bimumvwisha moyo;

Bimushinda byonkatu byuba mfumu winengezha kuya na kulwa.

25 Mambo aye watanyika kuboko kwanji na kulwisha Lesa

Kabiji ukeba kulengulula* wa Bulume Bonse;

26 Na mambo a kwitota umuvundumukila,

Na jikebo janji jajita ne kukosa;

27 Kilungi kyanji kyaubisha mafuta,

Ne kifuka kyanji kyabaya na mafuta;

28 Wikala mu mizhi yo bakonauna,

Mu mazubo mukabula kwikala muntu nangwa umo ne,

Onka akashalatu ke milumba ya mabwe.

29 Kechi ukanonka ne, kabiji bya bunonshi byanji kechi bikavula ne,

Ne bintu byo aji nabyo kechi bikakumbana mu kyalo ne.

30 Kechi ukafumamo mu mfishi ne;

Lubebe lukomisha musampi wanji ubena kusapuka,*

Kabiji ukafwa na jiwi ja mu kanwa ka Lesa.*+

31 Kechi wafwainwa kuya mungi ne kuketekela mu bintu byatutu ne;

Mambo bintu byo akatambula bikekalatu byatutu;

32 Kikamweka juba janji saka jikyangye kufika,

Ne misampi yanji kechi ikatepukanga ne.+

33 Ukekalatu nobe muñanzañanza wakunta mañanzañanza anji abishi,

Kabiji ukekala nobe kichi kya maolivi kyakunta buluba bwakyo.

34 Mambo jibumba ja bantu babula kwakamwa* Lesa kechi jikekala na bulume ne,+

Kabiji mujilo ukasoka matente a ba mazhikakanwa.

35 Bemita makatazho ne kusema bubi,

Mu mavumo abo mufuma bujimbijimbi.”

Inge yenu mwajinga byonka byo nji,*

Inge nemwambila byambo bya kwimongola

Ne kupukunya mutwe wami kwi anweba.+

 5 Nangwa byonkabyo, inge nemukosesha na byambo byami,

Ne byambo byami bya lutekenesho byakonsha kwimulengela kupemenwa.+

 6 Umvwe naamba, misongo yami kechi ibena kubwelako panshi ne,+

Kabiji inge naleka kwamba, misongo yami ikabwelako byepi panshi?

 7 Bino aye wankookesha;+

Waonauna ba mu nzubo* yami bonse.

 8 Mwankwata kabiji kyaikala ke kishiino,

Kya kuba mbena kunyainakotu ne kunshiina ku meso ami.

10 Baasamika tunwa twabo kuba’mba banje,+

Kabiji bañendeleka ne kumpuma ku mabuta;

Bavula bambungulukila.+

11 Lesa wampana mu maboko a bansongwalume,

Kabiji wantaya mu maboko a babi.+

12 Naikele mu mutende, pakuba aye wanchimawine;+

Wankwachile pa nshingo ne kunsansakanya;

Kepo añimika nobe kintu kyanji kya kwasapo.

13 Bantu banji bataya miketo banzhokoloka;+

Usabaula mafyo ami+ kabiji kechi ungubila lusa ne;

Witulwila ndulu yami panshi.

14 Undalaula nobe lubumbulu ne kumpulankanya;

Umvundumukila nobe mushilikale.

15 Nasona kisapi kya majila kya kuvweta pa mubiji wami,+

Kabiji nazhiika buneme* bwami mu maloba.+

16 Meso ami achila na kujila,+

Ne pa bikope byami pafiitatu bwii,*

17 Nangwa kya kuba maboko ami kechi aubapo bya bukapondo ne

Lulombelo lwami lwalumbuluka.

19 Nangwatu luno, kamonyi wami uji mwiulu;

Awa wakonsha kuñambilako uji mwiulu mwine.

20 Balunda nami babena kuñendeleka+

Byo mbena kujila mipolo* kwi Lesa.+

21 Pekale wa kuchiba mambo pakachi ka muntu ne Lesa,

Byonkatu byakonsha kuba muntu pakachi ka bantu babiji.+

22 Mambo kwashalatu myaka icheche,

Ne amiwa nkaya ko nkabula kubwela.+

17 “Bulume bwami bwapwa ne moba ami apwa;

Kilende kibena kumpembelela.+

 2 Aba babena kuñendeleka banzhokoloka,+

Kabiji meso ami abena kumona* byubilo byabo bya bunsatuki.

 4 Mambo anweba mwafya milangwe kuba’mba babule kwikala nayo mu michima yabo;+

O ene mambo o mwabujila kwibatumbijika.

 5 Muntu wakonsha kwabana bintu na balunda nanji,

Bino meso a baana banji saka akooka.

 6 Aye wandengela kunnenauna* ku bantu bonse,+

Kya kuba naikala ke muntu ye bashipila mate mu meso.+

 7 Pa meso pami pafiita na mambo a bulanda,+

Ne binungwa bya mubiji wami byanyana bingi.

 8 Bantu baoloka bakumya pa kino kintu,

Ne muntu wabula mambo kimupezha maana na mambo a bantu babula* kwakamwa Lesa.

 9 Muntu waoloka utwajijila kwenda mu jishinda janji,+

Ne muntu wabula mambo ukoselako.+

10 Nangwa byonkabyo, anweba bonse mwakonsha kwiya ne kutendeka kupachika jibiji,

Mambo kechi namonapo nangwa umo uji na maana pe anweba ne.+

11 Moba ami apwa;+

Byo nalangulukilenga ne byakebelenga muchima wami byaonaika.+

12 Balula bufuku ke mute,

Ne kwamba’mba, ‘Kyeya kiji pepi mambo kuji mfishi.’

13 Umvwe mpembelelenga, Kilende* kyo kikekala nzubo yami;+

Nkanshika mwanya wami mu mfishi.+

16 Lukekila* monka mu bibelo bya ku Kilende*

Bonse byo tukayila pamo ku lukungu.”+

 3 Mambo ka o ubena kwitumwena nobe twi banyama+

Ne kwitumona nobe twakosama?*

 4 Nangwa kya kuba witabaule* mu tubipimvwa na mambo a bukaji bobe,

Nanchi ntanda po po isakwikala yatu na mambo a obewa,

Nangwa jibwe po po jisakutentuka pantu pajo nyi?

 5 Kyeya kya mubi kikazhima,

Ne lubebe lwa mujilo wanji lukaleka kuteema.+

 6 Kyeya kya mu tente wanji kikaluka ke mfishi,

Ne lampi umumunyikila ukazhima.

 7 Ukaleka kwenda na kuzamauka,

Ne maana anji akamuponesha.+

 8 Mambo maulu anji akafwa mu bukonde,

Kabiji ukendaukanga peulu ya tonge wa bukonde.

 9 Kijiba kikamufipika ku kashiko;

Ne kitewa kikamukwata.+

10 Bamuta mukomba,

Ne kijiba bekita mu jishinda janji.

11 Bintu bilenga moyo byamuzakamisha konse konse+

Ne kumupangisha saka bimulondela ku maulu anji.

12 Bulume bwanji bwamupwa,

Kabiji bya malwa+ bikamulengela kubalangila.*

13 Kikoba kyanji kyasabaika;

Ne kikola kyakilamo kutama* kyaja binungwa bya mubiji wanji.

14 Bamukulumunamo mu tente wanji umuzhikijila+

Ne kumutwala ku mfumu wa bintu bilengesha moyo.*

15 Benyi* bakekala mu tente wanji;

Ne mabwe ateema mujilo bakeasandañenya pa nzubo yanji.+

16 Mizhazhi yanji ikooma,

Ne misampi yanji ikaleela.

17 Bakaleka kumuvuluka pano pa ntanda,

Ne jizhina janji kechi jikayukanyikwa* mu mukwakwa ne.

18 Bakamufumya mu kyeya ne kumutwala mu mfishi

Ne kumupangamo mu mpunzha yawama.

19 Kechi ukekala na baana nangwa na ba mu kisemi mukachi ka bantu banji ne,

Kabiji mu mpunzha mo ekala* kafwako nangwa umo ukashalamo ne.

20 Juba ja bya malwa byanji byo jikafika, bantu ba ku Muzhika bakakumya

Ne bantu ba ku Musela nabo bakomvwa moyo.

21 Abino byo bimwekela matente a bangubabibi

Ne mpunzha ya muntu wabula kuyuka Lesa.”

 2 “Ñanyi kimye kyo mukaleka kunzhingijisha,+

Ne kunkozha na byambo?+

 3 Pa bino bimye jikumi byo mwañendeleka;*

Kechi mwaumvwa bumvu pa kunkatazha ne.+

 4 Inge kine natamisha,

Bubi bwami buji pe amiwa.

 5 Umvwe mutwajijiletu na kwitumbijikila pe amiwa,

Ne kwamba pa bintu byatama byamfikila amba bijitu bulongo,

 6 Yukai’mba Lesa ye wantwala mungi,

Kabiji wangalula mu bukonde bwanji.

 7 Umvwai! Amiwa mbena kubijika namba, ‘Bukapondo!’ bino kafwako ubena kungitaba ne;+

Mbena kubijika namba bankwasheko, bino kafwako wa kunchibila mambo mo aolokela ne.+

 8 Mu jishinda jami washinkamo lubumbulu ye bashimika na mabwe, kabiji nakankalwa kupita;

Mashinda ami wiavweta mfishi.+

 9 Wañangata lukumo lwami

Kabiji wamvuula munchinya ku mutwe wami.

10 Wammokaula monse monse posotu ne byo naonaika;

Luketekelo lwami wiluzhuula nobe kichi.

11 Wambuukila bukaji,

Kabiji amiwa ummona nobe mulwanyi wanji.+

12 Mazhita anji akonkana pamo ne kunzhokoloka,

Kabiji bataya tente wami mu kañumbwañumbwa.

13 Balongo bami wibapangila kwalepa kufuma kwi amiwa,

Ne boba bangyuka bangalukamo.+

14 Balunda* nami bannyema,

Ne boba bo nayuka bulongo bandubako.+

15 Benyi baji mu nzubo yami+ ne bazha bami ba bakazhi bammonatu nobe nemwenyi;

Bammona nobe muntu wafuma ku kyalo kingi.

16 Ngita kalume wami, bino aye kechi ungitaba ne;

Na kanwa kami namusashijila namba angubile lusa.

17 Muya wami waaluka ke kintu kya bunya ku mukazhami,+

Kabiji naikala nobe kintu kibena kununka ku balongo bami.*

18 Nangwatu banyike nabo bandengulula;

Inge naimana batatula kuñendeleka.

19 Balunda nami bonse banshikwa,+

Ne boba bo natemenwe bangalukamo.+

20 Nashalatu bikupatu,+

Kabiji napulukatu mu ibila.*

21 Ngubilai lusa, anweba balunda nami, ngubilai lusa,

Mambo Lesa wampuma.+

22 Nanchi mambo ka o mubena kummanyikila byonkatu byanguba Lesa,+

Ne kundukuka kwa kubula kuleka?*+

23 Nanchi byambo byami inge byanembelwe,

Nanchi inge bebinembele mu buku!

24 Nanchi inge bebinembele kya kukololola pa jibwe,

Na kya kunembelako kya kyela kya kapotwe ne kyumbu!

25 Amiwa nayukishatu bulongo namba wa kunkuula*+ ye mumi;

Ukeya kulutwe ne kwimana peulu ya ntanda.*

26 Nangwa kya kuba kikoba kyami kyaonaika,

Bino byo nkiji na mubiji, nkamumona Lesa.

27 Yenka ye nkemwena,

Yenka ye nkamona na meso ami, kechi na meso a muntu mukwabo ne.+

29 Chinai mpoko,+

Mambo mpoko ileta lukabisho na mambo a bubi;

Mwafwainwa kuyuka’mba kuji mutonyi.”+

 2 “O ene mambo milanguluko yami o ibena kunkatezha ne kundengela kwamba

Na mambo a bijikila byo nji nabyo.

 3 Naumvwa byambo bya mwenga byo ubena kuñambila;

Kabiji maana* ami o abena kundengela kukukumbula.

 4 Kino kintu wafwainwa wikiyukile kala,

Mambo byo byo kyajinga kufumatu kimye muntu* kyo bamulengele pano pa ntanda,+

 5 Amba kusangalala kwa babi kechi kukulaila ne

Ne lusekelo lwa bantu babula kwakamwa* Lesa lo lwa kakimye kachechetu.+

 6 Nangwa kya kuba buneme bwanji bwafika mwiulu

Ne mutwe wanji wafika mu makumbi,

 7 Ukonaika myaka ne myaka nobe bincha bifuma munda mwanji;

Aba bamumwenenga bakamba’mba, ‘Waya pi?’

 8 Ukapitatu nobe kiloto, kabiji kechi bakamutaana ne;

Bakamupanga nobe kimwesho kya bufuku.

 9 Aba bamumwenenga kechi bakamumonapo jibiji ne,

Ne mpunzha yanji kechi ikamumonapo jibiji ne.+

10 Baana banji bakakeba’mba bebobile bibusa ku bayanji,

Kabiji maboko anji akapana bunonshi bwanji ku bantu bangi.+

11 Bikupa byanji byayujile na bulume bwa bunsongwalume,

Bino abyo* bikalaalatu pamo nanji mu lukungu.

12 Umvwe bintu byatama byumvwanyika kutobala mu kanwa kanji,

Umvwe wibifya munshi ya lujimi wanji,

13 Inge wibileka ne kwibimina ne

Bino wibimumatu mu kanwa,

14 Kajo kanji kakasashila mu kanwa kanji;

Kakekala mu mubiji wanji nobe bulembe* bwa bishipila.

15 Wamina bya bunonshi, bino ukebilasamo;

Lesa ukebifumyamo munda mwanji.

16 Ukaamwa bulembe bwa bishipila;

Meno* a kipiji akamwipaya.

17 Kechi ukamona tukola twa mema ne,

Tukola twa buki ne bbata.

18 Ukalubula bya bunonshi bwanji kwa kubula kwibija;*

Kechi ukamwenamo mu bunonshi bwa mu busulu bwanji ne.+

19 Mambo aye wamanyika bayanji ne kwibasha;

Waangata nzubo yo abujile kushimika.

20 Bino aye kechi ukekala mu mutende ne;

Bunonshi bwanji kechi bukamupokololako ne.

21 Kafwako kintu nangwa kimo kikashalapo kyo akaja ne;

O ene mambo bunonshi bwanji o bukabujila kwikala myaka.

22 Bunonshi bwanji byo bukavula, bijikila bikamuvujila;

Bintu byatama byavula bikamufikila.

23 Byo akekuta,

Lesa* ukatuma bukaji bwanji bukatampe pe aye,

Ukebunokeshesha pe aye kufika ne mu mila yanji.

24 Byo akanyema bilwilo bya kyela kya kapotwe,

Miketo ya buta bwa mukanda bwa mukuba ikamupulankanya.

25 Wasomona muketo munyuma yanji,

Kilwilo kibekauka kufuma mu ndulu yanji,

Moyo mukatampe wamukwata.+

26 Mfishi ikatampe ibena kupembelela bya bunonshi byanji;

Mujilo ye babula kupupushila ku muntu nangwa umo ukamusoka;

Bya malwa bibena kupembelela bonse bashala mu tente wanji.

27 Jiulu jikasolola bubi bwanji;

Ne ntanda nayo ikamwalukamo.

28 Muyulo ukakwemuna nzubo yanji;

Ukekala ke mukwe mukatampe mu juba ja bukaji bwa Lesa.*

29 Kino kyo kyo bamwabilapo mubi kwi Lesa,

Kyo kya buswanyi Lesa kyo amutongwela.”

 2 “Telekeshai ku byo nsakwamba;

Aluno lo lutekenesho lo musakuntekenesha.

 3 Muntekenye byo nsakwambanga;

Byo nsakupwisha kwamba, po po musakutatula kuñendeleka.+

 5 Ntalai ne kukankamana;

Bikai kuboko kwenu pa kanwa kenu.

 6 Umvwe nalanguluka pa kino, kibena kumpezha maana,

Ne mubiji wami yense ubena kuzakama.

 7 Mambo ka babi o batwajijila kwikala na bumi,+

Kukota ne kwikala na bunonshi?*+

 8 Bekala na baana babo kimye kyonse,

Ne kumona ba mu kisemi kyabo.

 9 Mazubo abo azhikijilwa ku bintu bileta moyo,+

Kabiji Lesa kechi wibakabisha na kamama kanji ne.

10 Bañombe babo balume basemesha kwa kubula lukatazho;

Ne bañombe babo bakazhi basema kabiji kechi bapulumuna ne.

11 Baana babo ba balume bakayila pangye byonkatu byuba jitanga,

Kabiji baana babo bakilauka.

12 Bemba nyimbo na munsakayi ne kyansa

Kabiji basangalala pa kumvwa kuvuma kwa mumpempe.*+

13 Moba abo beengijishatu ku bintu bibaletela lusekelo

Kabiji baya mu Kilende* mu mutende.*

18 Nanchi kechi bekala nobe nsono yauma yo bolulula ku mwela

Nangwa nobe muungu ye bolulula ku luvula mukatampe nenyi?

20 Meso anji mubi akamona lonaiko lwanji,

Aye mwine ukatoma bukaji bwa wa Bulume Bonse.+

21 Nanchi aye utako muchima ku kikamwekela ba mu nzubo yanji bakamulondela panyuma

Inge bañondo banji bebachibako* nyi?+

22 Nanchi paji wakonsha kufunjisha Lesa*+ maana,

Byo kiji kuba’mba aye ye uchibila mambo nangwatu babineme nyi?+

23 Muntu ufwa saka akiji na bulume bwanji bonse+

Saka aikala mu mutende kwa kubula makatazho,+

24 Bijoma byanji saka byanuna

Ne bikupa byanji saka byakosa.*

25 Pakuba muntu mukwabo ufwa saka aji na bulanda* bukatampe,

Kwa kubula kutompapo pa bintu byawama.

26 Bonse babiji bakalaala mu maloba,+

Kabiji mapila akebavweta bonse babiji.+

27 Umvwai! Amiwa nayukishatu bulongo byo mubena kulanguluka

Ne bintu byatama byo mubena kukeba kunguba.*+

28 Mambo anweba mushikisha’mba, ‘Nanchi nzubo ya kinemanga iji kwepi?

Kabiji tente mwaikalanga mubi uji kwepi?’+

Nanchi kechi mulangulukishapo pa bintu* bimona bakañenda,

30 Amba muntu watama bamushapo pa juba ja bya malwa

Ne kumupokolola pa juba ja bukaji nenyi?

31 Ñanyi ukamwambila pa mambo a mashinda anji,

Kabiji ñanyi ukamufweta pa bintu byo auba?

32 Byo bakamutwala ku kilende,

Pakekala wa kusopa kilende kyanji.

33 Maloba a mu kimpachiko* akatobala kwi aye,+

Ne bantu bonse bamulondela*+

Byonka biji bantu bakukankalwa kubala baji kulutwe yanji.

 3 Nanchi wa Bulume Bonse utako* muchima na mambo a kuba’mba obewa waoloka nyi?

Nangwa umwenamo kintu na mambo a kuba’mba wi wa kishinka nyi?+

 4 Nanchi aye wakonsha kukukabisha

Ne kuya ne obewa mu kije na mambo a kuba umwakamwa nyi?

 5 Nanchi bubi bobe kechi bwabayisha nenyi?

Kabiji obewa kechi ukaleka kulenga mambo nenyi?+

 6 Mambo ukwachilamo bintu byo wangata balongo bobe mu lunkanankana,

Kabiji uvuula bantu bivwalo byabo ne kwibasha matakotu.*+

 7 Kechi upapo mema muntu wakooka ne,

Kabiji utana kajo muntu wafwa nzala.+

 8 Ntanda ya muntu uji na bulume,+

Kabiji muntu waubilwa bibusa ye wikalamo.

 9 Wapanga banabakazhi bafwilwa mabokotu,

Kabiji wasansakanya maboko a baana babula bashabo.*

10 O ene mambo bitewa*+ o byakuzhokolokela,

Ne bintu bileta moyo o byakunzakamishisha;

11 O ene mambo o kwaikela mfishi yafiitatu bwii kya kuba wakankalwa kumona,

Ne muyulo wa mema wakulobesha.

14 Makumbi a muzhika kuba’mba abule kumona

Byo apitañana peulu* ya jiulu.’

15 Nanchi ukendanga mu jishinda ja kala

Mwaendanga bantu babi,

16 Bantu bo basendele* ku lufu kimye kyabo saka kikyangye kufika,

Bajinga na bitendekesho byakwemukile na mukwe* nyi?+

19 Baoloka bakamonako lonaiko lwabo ne abo bakasangalala,

Ne bantu babula mambo bakebendelekanga ne kwamba’mba:

20 ‘Balwanyi betu baonaika,

Kabiji mujilo ukasoka bintu byabo byo bakasha.’

21 Yuka Lesa, kabiji ukekala mu mutende;

Kepo ukamona bintu byawama.

22 Swa mizhilo ifuma mu kanwa kanji,

Ne kulama byambo byanji mu muchima wobe.+

23 Umvwe ubwele ku wa Bulume Bonse, ukakubwezha byo wajinga kala;+

Umvwe ufumye bintu byatama mu tente wobe,

24 Kabiji umvwe wataya ngolode* mu lukungu

Ne ngolode ya ku Ofila+ wiitule mu kinkunenke* kiji na mabwe,

25 Wa Bulume Bonse po po akekala ngolode* yobe,

Kabiji ukekala ke jibwe jobe ja siliva jawamisha.

26 Kepo ukasekelanga mu wa Bulume Bonse,

Kabiji ukenuna kilungi kyobe kwi Lesa.

27 Ukamusashijila, ne aye ukakumvwa;

Kabiji ukafikizha luchipo lobe.

28 Kintu kyonse kyo ukakeba kuba, ukekyuba,

Ne kyeya kikasamina mu jishinda jobe.

29 Mambo obewa bakakupelula umvwe waamba na bwitote,

Pakuba aye ukapulusha bantu bepelula.*

30 Aye ukapokolola aba babula mambo;

Onkao mambo, umvwe maboko obe atoka, kine bakakupokolola.”

 2 “Nangwatu lelo, nsakwijizhanya bingi;*+

Bulume bwampwa na mambo a kubinza.

 4 Inge namubuula mambo ami

Ne kuyuzha kanwa kami na byambo bya kwijizhanya;

 5 Inge nayuka mo ankumbwila

Ne kutako muchima ku byo añambila.

 7 Kepo muntu waoloka akomvwañana ne aye,

Kabiji Mutonyi wami ukambingisha myaka ne myaka.

 8 Bino inge naya ku musela, kechi namutaanako ne;

Kabiji inge nabwela, kechi namutaana ne.

 9 Umvwe ubena kwingijila ku kipiko, kechi namumona ne;

Inge waalulukila ku kilujo, napotu kechi namumona ne.

11 Maulu ami alondela monka mu ngayo yanji;

Natwajijila kwenda mu jishinda janji kwa kubula kusendukamo ne.+

14 Mambo aye ukafikizha kintu kyo amfuukwila,

Kabiji walama bintu byavula bya uno mutundu.

15 O ene mambo o naakaminwa na mambo a aye;

Inge nalanguluka pe aye, ngikala bingi na moyo.

16 Lesa wandengela kwikala na moyo,

Kabiji wa Bulume Bonse wandengela kwakamwa.

17 Bino mfishi kechi yandengela kuzhindamapo ne

Nangwatu mfishi ine ikatampe yavweta kilungi kyami.

 2 Bantu batuntulula mipaka;+

Bangata matanga kuba’mba ekale abo.

 3 Basenda mbongolo wa baana babula bashabo

Ne kwangata ñombe wa mwanamukazhi wafwilwa kumupana ku nkongole.*+

 4 Muntu muyanji bamushinjika kufuma mu jishinda;

Ne bantu babula wa kwibakwasha baji pano pa ntanda bafyama.+

 5 Bayanji bapitañana na kukeba kajo byonkatu byuba bambongolo ba mungye+ mu kiselebwa;

Bakebela baana babo kajo mu kiselebwa.

 6 Bafwainwa kunowa mu bujimi bwa muntu ungi

Ne kupupula kajo mu bujimi bwa miñanzañanza bwa muntu mubi.

 7 Bufuku bonse balaalatu butuntu, kwa kubula bivwalo;+

Kechi baji na bya kwivweta kimye kya mashika ne.

 8 Banokwa na mvula wa ku mutumba;

Balamachila ku mabwe na mambo a kubula mwa kwikala.

 9 Mwana wabula bashanji bamufumya ku jibele ja inanji;+

Kabiji bangata bivwalo bya muyanji ne kwibipana ku nkongole.+

10 Bebakanjikizha kwenda matakotu, kwa kubula bivwalo,

Ne kutunta bikuta bya kajo na nzala.

11 Bengila mu mute wazonga ku mishiime yo bashimika nobe milaala;*

Ne kunyantaula mu bya kufiinamo mañanzañanza, pano bino bafwa kilaka.+

12 Bantu baji pepi kufwa batwajijilatu na kubinza mu muzhi;

Aba bo bakozha* bajila na kukeba bukwasho,+

Pakuba Lesa kechi umona kino amba kyatama* ne.

13 Kuji boba bashikwa kyeya;+

Kechi bayuka mashinda akyo ne,

Kabiji kechi balondela mashinda akyo ne.

14 Mbanzhi ubuuka ku makya;

Wipaya muntu wabula wa kumukwasha ne muyanji,+

Kabiji bufuku uya na kwiba.

15 Jiso ja nkende jipembelela kimye kya muntuwa muntuwa,+

Amba, ‘Kafwako usakummona ne!’+

16 Bufuku balala* mazubo;

Kabiji mute beshinkila mu mazubo.

17 Mambo kwi abo lukelo lujitu nobe mfishi ikatampe;

Bapijilwa na bintu bileta moyo bya mu mfishi ikatampe.

19 Byonkatu kyashi ne kyuya byo bisungulula ne kumisha mema achimba,

Ne Kilende* byo byo kisenda aba balenga mambo.+

21 Umanyika ñumba,

Ne kuyanjisha mwanamukazhi wafwilwa.

22 Lesa* ukengijisha bulume bwanji konauna babilobo;

Nangwa kya kuba bakatumbalale, kechi bakekala na bumi ne.

23 Lesa* wibaswisha kwiketekela ne kwikala bulongo;+

Bino meso anji amona bintu byonse byo boba.*+

Bebapelula+ kabiji bafwatu byonka bifwa bantu bonse;

Bebachiba nobe mitwe ya kajo.

25 Pano ñanyi wakonsha kunshiina’mba amiwa ne wa bubela

Nangwa kukana byambo byami?”

 2 “Bukalama ne bulume bukatampe bulenga moyo byo byanji;

Waikajika mutende mwiulu.*

 4 Pano muntu ufwa wakonsha kwikala byepi waoloka ku meso a Lesa,+

Nangwa muntu wasemwa ku mwanamukazhi wakonsha kwikala byepi wabula mambo?*+

 5 Nangwatu ñondo kechi watoka ne

Ne tubangabanga kechi twakema kwi aye ne,

 6 Pano muntu ufwa ye wa byepi, ujitu nobe jipila,

Ne mwana muntu, ujitu nobe muzambo!”

 4 Ñanyi ye mubena kukeba kwamba nanji,

Kabiji ñanyi wimulengela kwamba bino bintu?*

 5 Aba bafwa babula bulume bazakama;

Abo baji panshi kukila mema a mu kalunga ka mema ne bintu bijimo.

 6 Kilende* kijitu kya kyashi ku meso a Lesa,*+

Ne mpunzha ya lonaiko* ijitu patoka.

 7 Aye watanyika jiulu ja ku kabeta ka ku buyeke pabula kintu,+

Wakobeka ntanda pa lwelele;*

 8 Aye wavungila mema mu makumbi anji,+

Pa kuba’mba makumbi abule kusabika na kinemenezhi kya mema;

 9 Wazhitako ku jitanda janji,

Wavwetako jikumbi janji.+

10 Aye wabika ñinza* peulu ya mema;+

Wabika mupaka pakachi ka kyeya ne mfishi.

11 Mashiki a jiulu asunkena;

Azakama umvwe watatauka.

12 Uvundankanya kalunga ka mema na bulume bwanji,+

Kabiji na maana anji uchimauna mu bipimvwa bipimvwa kilengwa* kikatampe kya mu kalunga ka mema.+

13 Utokesha jiulu na muya* wanji;

Wipaya muloolo wakatazha* na kuboko kwanji.

14 Umvwai! Abino ke bintu bichechetu bya mu mingilo yanji;+

Bintu byo twaumvwa pe aye bijitu nobe kunongota!

 2 “Kine byonkatu Lesa byo aji na bumi, yenka wakana kunchibila mambo,+

Byonkatu wa Bulume Bonse byo aji na bumi, yenka wandengela amiwa* kwikala na bulanda,+

 3 Byonkatu byo nkipema

Ne muya ufuma kwi Lesa byo aji mu myona yami,+

 4 Byatunwa byami kechi bikamba byatama ne;

Ne lujimi wami kechi ukalupula byambo bya bujimbijimbi ne!

 6 Nkatwajijila kukwachisha bololoke bwami kabiji kechi nkebuleka ne;+

Muchima wami kechi ukanzhachisha* moba onse a bumi bwami* ne.

 7 Mulwanyi wami ekale nobe mubi,

Aba bankozha bekale nobe bantu babula koloka.

 8 Ñanyi luketekelo luji na muntu ubula kwakamwa* Lesa umvwe bamonauna,+

Umvwe Lesa wamwipaya?

 9 Nanchi Lesa ukomvwa kujila kwanji

Umvwe bya malwa byamufikila nyi?+

11 Nsakwimufunjisha bulume* bwa Lesa;

Kafwako nangwa kimo kyo nsakufya pa mambo a wa Bulume Bonse ne.

12 Umvwai! Umvwe anweba bonse mwamonapo kala bimwesho,

Mambo ka o mwambila bintu byatutu?

13 Akino kyo kintu kyafuma kwi Lesa kyo baabilapo muntu mubi,+

Kya buswanyi kitambula bantu bakanama kufuma ku wa Bulume Bonse.

14 Umvwe baana banji bavula, bakafwa ku mpoko,+

Kabiji ba mu kisemi kyanji kechi bakekala na kajo kavula ne.

15 Aba bakashalapo bakafwa na kinkunka,

Kabiji kechi bakebajila ku bakazhi babo bafwilwa ne.

16 Umvwe walumbika siliva nobe maloba

Ne kwituujila bivwalo byawama nobe buchimba,

17 Nangwa kya kuba wibituula pamo,

Muntu waoloka ye ukebivwala,+

Ne bantu babula mambo bo bakabana siliva wanji.

18 Nzubo yo ashimika yanekenatu nobe nzubo ya kakilongolo ko batela’mba ka kisungu,

Nobe ka kimpampa+ kashimika kasopa.

19 Ukalaala saka anonka bino kafwako byo akabungizha;

Byo akalabamo, kechi ukataanapo kintu nangwa kimo ne.

20 Moyo mukatampe umufikila nobe muyulo wa mema;

Luvula umukumpula bufuku.+

21 Mwela ufuma ku musela ukamusenda, ne kumutwala;

Ukamulelula kumufumya pa mpunzha yanji.+

22 Ukapupila pe aye kwa kubula kumubila lusa+

Byo akakeba’mba anyeme bulume bwa mwela.+

23 Ukamupopwela mapi pa kumuweleleka

Ne kumwichila milozhi+ mu mpunzha yanji.*

28 “Kuji mukochi ko bapoya siliva

Ne mpunzha kwa kusungulwila ngolode;+

 2 Kapotwe bamupoya mu mushiji,

Ne mukuba bamusungulula* kufuma ku mabwe.+

 3 Muntu ushinda mfishi;

Upalanguzha bingi mu mfishi ne mu mfishi ine ikatampe,

Na kukeba mabwe a buneme.

 4 Upoya kimbo kwalepa na kwikela bantu,

Mu mapunzha o bavulama aji kwalepa na kupichila bantu;

Bantu bamo bekilamo saka bapepela.

 5 Kajo kamena peulu ya mushiji;

Bino panshi, palukuta nobe paji mujilo.*

 6 Po paji mabwe a safila

Ne maloba muji ngolode.

 7 Kafwako ñonyi mukaji wayuka jino jishinda ne;

Nangwa jiso ja kiswakozhi kechi ja kijimonapo ne.

 8 Kafwako nyama mukaji wakyendamo ne;

Mwana bokwe kechi wakipitamo kala ne.

 9 Muntu ulala jibwe ja nguzha na kuboko kwanji;

Ufulamika mitumba pa bitendekesho byayo.

10 Usonga mwa kupita mema+ mu mabwe;

Meso anji amona bintu byonse bya buneme.

11 Ushinka masulo a tukola twa mema

Ne kusolola patoka byafyamikile.

12 Bino maana kwepi ko akonsha kutanwa,+

Kabiji nsulo ya milangwe iji kwepi?+

13 Kafwako muntu wayuka buneme bwao ne,+

Kabiji kechi atanwa mu mapunzha mwikala bantu ne.

15 Kechi bakonsha kwiapota na ngolode yawamisha ne;

Kabiji kechi bakonsha kwiapimpula na siliva ye bapima ne.+

16 Kechi bakonsha kwiapota na ngolode ya ku Ofila+

Nangwa na jibwe ja onika jawamisha ne ja safila ne.

17 Ngolode ne jibenkele kechi byakonsha kwesakana nao ne;

Nangwa kipe kyalengwa na ngolode yawama* kechi bakonsha kwikipimpula nao ne.+

18 Mabwe a makolale ne a kilishitala kechi aesakana nao ne,+

Mambo maana anema kukila fukuta wayula bamangalite.

19 Jibwe ja topaze+ ja ku Kushi kechi jaesakana nao ne;

Kabiji kechi bakonsha kwiapota nangwatu na ngolode yawamisha ne.

20 Nanchi maana afuma kwepi?

Kabiji nsulo ya milangwe iji kwepi?+

21 Afyama ku bilengwa byonse byumi+

Kabiji afyama ku bañonyi bapitañana mwiulu.

22 Lonaiko ne lufu byamba’mba,

‘Matwi etu aumvwakotu sawakya wao.’

23 Lesa ye wayuka kwa kwiataana;

Aye bunke bwanji ye wayuka kwikala maana,+

24 Mambo aye utala konse konse kwapelela ntanda,

Kabiji umona bintu byonse biji munshi ya jiulu.+

25 Byo apaine bulume* ku mwela+

Ne kupima mema,+

26 Byo apaine mizhilo ya mvula+

Ne jishinda ja mvula mukatampe utatauka ne makumbi anji,+

27 Kepo amwene maana ne kwialumbulula;

Wiekajikile ne kwiapima.

‘Umvwa! Kwakamwa Yehoba, o maana,+

Kabiji kukana kuba bintu byatama yo milangwe.’”+

 2 “Nanchi inge nji byo najinga mu bañondo ba kunyuma,

Mu moba Lesa o ansopelenga,

 3 Byo asamishenga lampi wanji pa mutwe wami,

Byo naendelenga mu kyeya kyanji mu mfishi,+

 4 Byo nakijinga* mwanyike,

Byo najinga mulunda na Lesa, ne byo ajinga pa tente wami,+

 5 Wa Bulume Bonse byo akijinga ne amiwa,

Ne byo najinga na baana* bami bonse,

 6 Byo naovwanga maulu ami mu bbata,

Ne mabwe byo aitulwilanga tukola twa manyi pe amiwa.+

 7 Byo nayanga ku kibelo kya muzhi+

Ne kwikala mu lubanza,+

 8 Bansongwalume pa kummona banshilanga jishinda,*

Ne bakulumpetu nabo banyamukanga ne kutwajijila kwimana.+

 9 Babitumbafumu bazhindamangatu;

Bakwatangatu maboko abo pa kanwa.

10 Mawi a babinemanga kechi aumvwanyikilepo ne;

Njimi yabo yakakachijile mu tunwa twabo.

11 Muntu yense wañumvwanga waambanga byawama pe amiwa,

Ne boba bammonanga, bañambilangako.

12 Mambo napokololanga muyanji wakebanga bukwasho,+

Ne mwana wa wabula bashanji ne yense wabujile wa kumukwasha.+

13 Awa wajinga pepi kufwa wampeshanga,+

Kabiji nalengelanga muchima wa mwanamukazhi wafwilwa kusangalala.+

14 Navwalanga bololoke nobe kivwalo;

Bunchibamambo bwami bwaoloka bwajinga nobe munkukumba* kabiji nobe kitambala.

15 Najinga meso a bampofu

Kabiji najinga maulu a balemana.

16 Najinga shabo bayanji;+

Nakebakebanga bulongo mambo a boba bo nabujile kuyuka.+

17 Nachimaunanga mibanga ya ngubabibi+

Ne kuvutula kintu kiji ku meno anji.

18 Naambanga’mba, ‘Nkafwila monka mu nzubo* yami,+

Kabiji moba ami akavula nobe busenga.

19 Mizhazhi yami ikataba kufika ne ku mema,

Kabiji kime kikakisha pa misampi yami.

20 Lukumo lwami lwikala lupya kimye kyonse,

Ne buta bwa mukanda buji mu kuboko kwami bukasangatu.’

21 Bantu bantelekanga bingi,

Bampembelelanga saka bazhindama amba nebabuuleko maana.+

22 Umvwe napwisha kwamba, kechi baambangapo kintu nangwa kimo ne;

Byambo byami byatwelanga bichebiche* mu matwi abo.

23 Bampembelelanga byonka byo bapembelela mvula;

Baasamikanga tunwa twabo byonka byo boba na mvula upelako.+

24 Byo namwemweselanga kwi abo, kechi baswanga ne;

Kyeya kya pa kilungi kyami kibatekeneshanga.*

25 Nebabuulanga bya kuba byo najinga mukulumpe wabo,

Kabiji naikele nobe mfumu uji mukachi ka nzhita yanji,+

Najinga nobe muntu utekenesha bajila.+

30 “Pano babena kunseka+

—Bonka banyike pe amiwa,

Baji na bashabo bo nakainye

Kwibabika pamo na bakabwa basopanga jitanga jami.

 3 Banyana na mambo a kukajilwa ne nzala;

Basumauna mushiji wauma

Yenka ye baonauna kala kabiji washalatu masala.

 4 Bapa katolo mu bipupu;

Mizhazhi ya bipupu ko kajo kabo.

 5 Bebapangamo mu bantu;+

Bebaweleleka ku bantu byonka byo boba ngivi.

 6 Bekala mu tunkololongwa twa bimpachiko,*

Mu bimbo biji mu mushiji ne mu mabwe.

 7 Bajijila mu bipupu

Ne kwikundamina mu miba.

 8 Byo baji baana ba bantu babula maana kabiji batutu,

Bebapanga* mu kyalo.

 9 Pano babena kuñendeleka ne mu nyimbo yabo;+

Naikala ke muntu ye banenauna.*+

10 Banshikwa ne kwikela kwalepa ne amiwa;+

Kechi babanda kunshipila mate mu meso ne.+

11 Na mambo a kuba Lesa wañangata kilwilo kyami* ne kumpelula,

Baleka kwikanya* kuba bintu byonse byatama kwi amiwa.

12 Bemana ku kilujo kyami nobe kiombe;

Bandengela kunyema

Kabiji bashinka mu jishinda jami na bintu bileta lonaiko.

13 Baonauna mashinda ami onse

Ne kulengela bya malwa byami kuvujilako,+

Kwa kubula muntu nangwa umo wa kwibakanya.*

14 Beya nobe babena kupichila palajikila nsakwa;

Bamvundumukila mu kimye kya bya malwa.

15 Moyo wankwata;

Buneme bwami bwafuma pe amiwa nobe mwela,

Ne lupulukilo lwami lwazhimañanatu nobe jikumbi.

16 Pano bumi* bwami bubena kunyongatu;+

Moba a lumanamo+ amfikila.

17 Bikupa* byami bikola bingi bufuku;+

Misongo ikokota nayo kechi ileka ne.+

18 Bulume bukatampe bwaonauna kivwalo kyami;*

Kibena kumfina nobe ntenenshi ya kivwalo kyami.

19 Lesa wantaya mu mateshi;

Naaluka nobe lukungu ne buto.

20 Nemwita namba munkwashe, bino kechi mungitaba ne;+

Umvwe naimana, muntalatu.

21 Mwaaluka ke washinta kwi amiwa;+

Mwankozha na bulume bonse bwa kuboko kwenu.

22 Mwanshikula ne kunsenda na mwela;

Ne kundelaula na kinkunkwila.*

23 Mambo nayukishatu bulongo namba mukantwala ku lufu,

Ku nzubo kukasambakena bantu bonse bakiji na bumi.

24 Bino kafwako muntu nangwa umo wakonsha kupuma muntu* wachimuka+

Byo abena kwita amba bamukwashe mu kimye kyanji kya bya malwa ne.

26 Nangwa kya kuba naketekejilenga bintu byawama, bintu byatama byo byaishile;

Naketekejilenga kyeya, bino kwaishile mfishi.

27 Muchima wami kechi walekele kunkatazha ne;

Moba a lumanamo amfikijile.

29 Naaluka ke mulongo wa balubwala

Ne baana ba osetelechi bo balunda nami.+

30 Kikoba kyami kyafiita kabiji kibena kubuluka;+

Bikupa byami bibena kupya na kyuya.*

31 Kyansa kyami bekingijishatu kwimbilako nyimbo ya majila,

Ne mumpempe* wami bamwingijisha kwimbilamo nyimbo ya majila.

 2 Ñanyi kintu kya kungabilapo kikafuma kwi Lesa uji mwiulu,

Ñanyi kya buswanyi kikafuma ku wa Bulume Bonse uji mwiulu?

 3 Nanchi bya malwa kechi bipembelela ngubabibi

Ne bya malwa bifikila boba bintu byatama nenyi?+

 4 Nanchi aye kechi umona mashinda ami+

Ne kubala ngayo yami yonse nenyi?

 6 Lesa ampime pa shikelu wawama;+

Po po asakuyuka bulumbuluke bwami.+

 7 Umvwe maulu ami asendukile mu jishinda+

Nangwa inge muchima wami walondejile meso ami+

Nangwa inge maboko ami aji na biko,

 8 Ndekai mbyale nkunwa ne muntu ungi aje,+

Kabiji bintu byo nabyajile bebitupaule.*

 9 Umvwe muchima wami waongolokejile ku mwanamukazhi+

Kabiji inge nabelamijile+ ku kibelo kya mukwetu,

10 Mukazhami apelele mwanamulume ungi kajo,

Kabiji banabalume bangi balaale nanji.*+

11 Mambo kino ke kyubilo kya bumvu,

Ke mambo akebewa kukambwilwapo ku bamitonyi.+

12 Kyakonsha kwikala mujilo wakonsha kusoka ne konauna,*+

Kusokela kumo ne mizhazhi ya* bintu byami byonse.

13 Umvwe nakananga kwibachibila mambo bakalume bami ba balume nangwa ba bakazhi

Inge bejizhanya kwi amiwa,

14 Nanchi nakonsha kuba byepi inge Lesa wansolomoka?*

16 Umvwe bayanji kechi nebapelengapo bintu byo bakebanga ne+

Nangwa kumulengesha bulanda mwanamukazhi wafwilwa;*+

17 Inge najanga kajo bunke bwami

Kwa kubula kupapo baana ba kishale;+

18 (Mambo kufumatu ku bwanyike bwami mwana wa kishale* wakomanga saka namulama nobe neshanji,

Kabiji natangijilanga mwanamukazhi wafwilwa* kufumatu ku bwanyike* bwami.)

19 Kabiji inge namwenenga muntu saka afwa mashika na mambo a kubula bivwalo

Nangwa muntu muyanji saka abula kya kwivweta;+

20 Inge kechi wampesheshe+

Byo aumvwinenga kyuya na mambo a kivwalo kya boya bwa mikooko yami ne;

21 Kabiji inge nasuntwijile jikofi mwana wa kishale+

Byo akebelenga’mba namukwashe ku kibelo kya muzhi;*+

22 Kuboko kwami kulamukeko ku kipuzhi kyami,

Ne kuboko kwami kuchimukile mu nkokola.*

23 Mambo nachinanga bya malwa bifuma kwi Lesa,

Kabiji kechi nakonsheshe kwimana kwipi na buneme bwanji ne.

24 Umvwe naketekejile mu ngolode

Nangwa umvwe naambijile ngolode yawamisha namba, ‘Yobe unzhikijila!’+

25 Kabiji umvwe nasekejilenga mu kuvula kwa bunonshi bwami+

Na mambo a bintu byavula byo najinga nabyo;+

26 Umvwe namwene juba* saka jisama,

Nangwa ñondo byo enda mu lukumo lwanji;+

27 Ne muchima wami waongolokelako mu bufyamfya,

Ne kanwa kami kafyompa kuboko kwami mu kwibipopwela;+

28 Kino kyakonsha kwikala mambo a kunkambwilwapo ku bamitonyi,

Mambo inge nakaine Lesa wa kine uji mwiulu.

29 Nanchi nakisekelapo kala pa lufu lwa muntu wanshikwa+

Nangwa kusangalala na mambo a bya malwa byamufikijile nyi?

30 Kechi naswishishe kanwa kami kulenga mambo

Kupichila mu kumufinga amba afwe ne.+

31 Nanchi bantu bekala mu tente wami kechi bashikishe’mba,

‘Ñanyi wakonsha kutaana muntu wabula kwikuta na kajo* kanji’ nenyi?+

32 Kafwako mwenyi* wakilaajilepo pangye ne;+

Bakañenda nebashinkwijile binzhilo byami.

33 Nanchi nakivwetapo kala pa mizhilulwila yami byonka byuba bantu bakwabo,+

Kupichila mu kufya mambo ami mu pokochi wa ku kivwalo kyami nyi?

34 Nanchi nakyumvwapo moyo na mambo a kuchina bisakunguba jibumba ja bantu,

Nangwa nakyumvwapo moyo na mambo a kundengulula ku bisemi bikwabo,

Kya kuba nazhindamapo ne kukankalwa kulupuka pangye nyi?

36 Inge nebisenda pa kipuzhi,

Kabiji inge nebikashila ku mutwe wami nobe munchinya.

37 Inge namulondolwela bintu byonse byo naubilenga;

Kabiji inge namusolomoka kwa kubula moyo nobe kitumbafumu.

38 Umvwe bujimi bwami bwajila na mambo a amiwa

Ne tunkololongwa twabo twajijila pamo nabo;

39 Kabiji umvwe najiile kajo kwa kubula kulipila,+

Nangwa inge nalengejile benabo* kwijizhanya;+

40 Lekai miba immenenengamo kechi wichi ne

Ne nseku inunka kechi mbaale ne.”

“Amiwa nemwanyike*

Pakuba anweba mwi bakulumpe.+

Onkao mambo, nemunemekele ne kuzhindamatu,+

Kabiji nachiine kwimubuula bintu byo nayuka.

 7 Nalangulukile namba, ‘Baji na moba avula bambe,

Ne baji na myaka yavula babulañane maana.’

 8 Bino mupashi wazhila uji mu bantu,

Muya wa wa Bulume Bonse, ye wibapa milangwe.+

 9 Kukoma* kechi ko kulengela muntu kwikala na maana ne,

Kabiji bakote kechi bo bonkatu bayuka bintu byaoloka ne.+

10 Onkao mambo, naamba namba, ‘Ntelekai,

Ne amiwa nsakwimubuula bintu byo nayuka.’

11 Umvwai! Napembelejilenga byambo byenu;

Natelekelenga byo mwisambilenga+

Byo mwakebelenga byambo bya kwamba.+

12 Nemutelekeshe bingi,

Bino kafwako nangwa umo wamushinawina* Yoba

Nangwa kukumbula bulongo byambo byanji ne.

13 Onkao mambo, kange mwambe’mba, ‘Twataana maana ne;

Lesa ye wamukana, kechi muntu ne.’

14 Kechi waambijilenga amiwa ne,

Onkao mambo, kechi nsakumukumbula mwayila byambo byenu ne.

15 Bakankamanatu, kechi baji na mwa kumukumbwila ne;

Kechi bajinga na bya kwamba ne.

16 Napembelela, bino abo kechi batwajijila kwamba ne;

Baimanatu nzoo konkakwa, kwa kubula mukumbu.

17 Onkao mambo, ne amiwa nsakwamba;

Nsakwamba bintu byo nayuka,

18 Mambo nji na byambo byavula bingi;

Mupashi wazhila uji mwi amiwa ye wandengela’mba ñambe.

19 Muchima wami uji nobe binyu byabula pa kupemena,

Nobe mafukuta a biseba a katataka a binyu ajitu pepi kusabika.+

21 Kechi nsakuba misalululo ku muntu nangwa umo ne;+

Nangwa kwamba byambo bya mulambisha* ku muntu nangwa umo ne,

22 Mambo kechi nayuka bya kwamba byambo bya mulambisha ne;

Umvwe nauba kino, Mulenga wami wakonsha kungipaya bukiji.

33 “Pano anweba Yoba, umvwai byambo byami;

Telekai ku bintu byonse byo nsakwamba.

 2 Telekai! Nafwainwa kwasama;

Ne lujimi wami usakwamba.

 3 Byambo byami bibena kubijika koloka kwa muchima wami,+

Ne byatunwa byami bisakwamba mu bukishinka bintu byo nayuka.

 4 Mupashi wa Lesa ye wandengele,+

Ne muya wa wa Bulume Bonse ye wandengejile kwikala na bumi.+

 5 Nkumbulai, inge mwakonsha kunkumbula;

Ambai byambo byenu kwi amiwa; Inengezhai.

 6 Umvwai! Amiwa njitu nobe anweba kwi Lesa wa kine;

Mambo ne amiwa nabumbilwe na buchimba.+

 7 Onkao mambo, kange munchine ne,

Kabiji kechi nsakwimukookesha na byambo byami ne.

 8 Bino anweba mwaambilenga saka nteleka,

Naumvwinenga bino byambo bya kuba’mba,

 9 ‘Amiwa natoka, kechi naubapo mizhilulwila ne;+

Kechi ne wa muzhilo ne, kabiji kechi nji na mambo ne.+

10 Bino Lesa wataana bintu bya kundengulwilapo;

Ummona nobe ne mulwanyi wanji.+

11 Ubika maulu ami mu bikulu;

Upalanguzha mashinda ami onse.’+

14 Lesa wamba jimo ne ja bubiji,

Bino kafwako nangwa umo utako muchima ne,

15 Wamba mu kiloto, mu kimwesho kya bufuku,+

Bantu byo baponena mu tulo twine tukatampe

Byo balaala pa myanya yabo.

16 Ponkapo ushinkula matwi abo+

Ne kwibapa* mikambizho yanji,

17 Kuba’mba alulule muntu kufuma ku byatama+

Ne kuzhikijila muntu kuba’mba abule kwitota.+

18 Lesa upokolola mweo* wanji mu kimbo*+

Ne bumi bwanji amba bubule konaika na mpoko.*

19 Muntu bamufunjisha ne ku misongo byo alaala pa mwanya wanji

Ne bikupa byanji byo bitwajijilatu na kukola,

20 Kya kuba aye* ushikwa ne kajo,

Kabiji aye* ukana ne kajo kawama.+

21 Mubiji wanji unyana,

Ne bikupa byanji byafyamine bishalatu patoka.

22 Mweo* wanji ufwenya kwipi na kimbo;*

Ne bumi bwanji bufwenya ku boba baleta lufu.

23 Umvwe uji na muluwe,*

Wa kumwambilako kufuma mu kiumbi kimo,

Wa kubuula muntu bintu byaoloka,

24 Ko kuba’mba Lesa wamubila bibusa ne kwamba’mba,

‘Kange mumuleke aye mu kimbo* ne!+

25 Mubiji wanji ekale wawama kukila byo ajinga mwanyike;+

Bulume bwa ku bwanyike bwanji bubwelemo mwi aye.’+

26 Ukamusashijila Lesa,+ ne aye ukamumvwa,

Kabiji ukamona kilungi kyanji saka asangalala,

Ne aye ukabwezha bololoke bwanji ku muntu ufwa.

27 Awa muntu ukamba* ku bantu amba,

‘Nalenga mambo+ ne kutwala mungi kintu kyaoloka,

Bino kechi bankambula* ne.

28 Aye wakuula mweo* wami kubula kuya mu kimbo,*+

Ne bumi bwami bukamona kyeya.’

29 Kine, Lesa ye ubila muntu bino bintu byonse

Jibiji ne jisatu,

30 Kuba’mba amubwezhe* kufuma mu kimbo,*

Pa kuba’mba kyeya kya bumi kimusamine.+

33 Umvwe mufwabyo bya kwamba, munteleke;

Muzhindametu, ne amiwa nsakwimufunjisha maana.”

 2 “Umvwai byambo byami, anweba bantu ba maana;

Ntelekai, anweba mwayuka byavula.

 3 Mambo kutwi kupima byambo

Byonkatu lujimi* byo atompa kajo.

 4 Twayai twipimine atweba bene kintu kyaoloka;

Twayai twifuukwile atweba bene kintu kyawama.

 5 Mambo Yoba waamba’mba, ‘Amiwa kechi natamisha ne,+

Bino Lesa wakana kunchibila mambo.+

 7 Ñanyi muntu uji pamo nobe Yoba,

Utoma myendeleko nobe mema?

 8 Umvwañana na bantu boba byatama

Ne kupwañana na bantu babi.+

 9 Mambo aye waamba’mba, ‘Muntu kechi umwenamo kintu

Mu kutokesha Lesa ku muchima ne.’+

Lesa wa kine kechi uba bubi nangwa pachechetu ne,+

Wa Bulume Bonse kechi uba bintu byatama ne!+

11 Mambo aye ukafweta muntu monka mwayila bintu byo oba+

Ne kumuswisha kupita mu bintu bifuma mu byo oba.

12 Kine, Lesa kechi uba bubi ne;+

Wa Bulume Bonse kechi uchibila mambo mo abula kolokela ne.+

13 Ñanyi wamupele luusa lwa pa ntanda,

Kabiji ñanyi wamutongwele kulama pano pa ntanda ponse?*

14 Umvwe wibazanza meso,*

Umvwe wibangata mupashi wabo ne muya,+

15 Bantu bonse bakonsha kufwa,

Kabiji bantu bakonsha kubwela ku lukungu.+

16 Byonkabyo, umvwe muji na milangwe, teshai muchima ku kino;

Telekeshai ku byo mbena kwamba.

17 Nanchi muntu washikwa bunchibamambo bwaoloka wakonsha kulama bantu nyi?

Nangwa abya mwakonsha kuzhachisha muntu waoloka uji na luusa nyi?

19 Lesa kechi uba misalululo ku babitumbafumu ne

Kabiji kechi ubila bibusa banonshi kukila bayanji ne,*+

Mambo bonse yo mingilo ya maboko anji.+

20 Bakonsha kufwa kya kubazhimukilatu+ pakachi ka bufuku;+

Basuluba bingi ne kufwa;

Nangwatu babilobo bebafumyapo, bino kechi na maboko a bantu ne.+

21 Mambo meso a Lesa amona mashinda a muntu,+

Kabiji aye umona ponse po anyanta.

22 Kafwako mfishi nangwa mfishi ikatampe

Bangubabibi mo bakonsha kufyama ne.+

23 Mambo Lesa kechi watongwela muntu kimye

Kya kwiya kwi aye na kumuchibila mambo ne.

24 Aye uchimauna babilobo kwa kwabula kwibatotolwesha

Ne kupingizhapo bantu bangi pa bifulo byabo.+

25 Mambo aye wayuka bintu byo boba;+

Aye wibafumyapo bufuku ne kwibachakakanya.+

26 Wibapuma na mambo a bubi bwabo,

Wibapumina pa mpunzha po bakonsha kwibamona ku bantu bonse,+

27 Mambo baleka kumulondela+

Kabiji mashinda anji onse kechi beanemeka ne;+

28 Balengela bayanji kumujijila,

Kya kuba aye umvwa kujila kwa bantu babula wa kwibakwasha.+

Kyo kimotu nangwa ku kisaka kya bantu nangwa ku muntu,

30 Pa kuba’mba muntu ubula kwakamwa* Lesa abule kulama+

Nangwa kuta bantu bitewa.

31 Nanchi muntu wakonsha kwambila Lesa amba,

‘Mwammanyika, nangwa kya kuba kafwako mambo o nalenga;+

32 Mfunjishai kintu kyo nabula kumona;

Umvwe nauba kintu kyatama, kechi nkabwezhapo kwikyuba nenyi’?

34 Bantu ba milangwe* bakañambila’mba

—Ne muntu wa maana yense uñumvwa—

35 ‘Yoba wambatu kwa kubula kuyuka,+

Ne mu byambo byanji kechi muji maana ne.’

36 Yoba bamweseke* kyabaya bingi

Mambo ubena kwambatu nobe bantu babi!

37 Aye unungapo bunsatuki pa mambo anji;+

Upopwela mu maboko anji na mukeyu kwi atweba

Kabiji uvuzha byambo byanji bya kunena Lesa wa kine!”+

 2 “Nanchi mwashiinwa’mba mwaoloka kya kuba ke mwambe’mba,

‘Amiwa naoloka kukila Lesa’ nyi?+

 4 Amiwa nsakwimukumbula

Pamo na balunda nenu.+

 5 Talai mwiulu mumone,

Mutale makumbi+ aji peulu yenu.

 7 Umvwe mwaoloka, ñanyi kintu kyo mumupa;

Ñanyi kintu kyo atambula kwi anweba?+

 8 Bubi bwenu bukatazhatu bantu baji byonka byo muji,

Ne bololoke bwenu, bukwashatu muntu.

 9 Bantu bajila inge bebamanyika;

Bakeba’mba bebapokololeko na mambo a kwibakabisha* ku babilobo.+

10 Bino kafwako muntu wamba’mba, ‘Lesa uji pi, Mulenga wami Mukatampe,+

Yenka ulengela nyimbo kwimbwa bufuku?’+

11 Aye witufunjisha+ kukila banyama,+

Kabiji witulengela kwikala na maana kukila bañonyi.

12 Bantu bamujijila, bino aye kechi wibakumbula ne,+

Na mambo a bwitote bwa babi.+

13 Kine Lesa kechi uteleka ku kujila kwatutu* ne;+

Wa Bulume Bonse kechi utako muchima ne.

15 Mambo aye kechi wimutotolwesha na bukaji;

Nangwa kuta muchima ku byambo byenu bya kanswatu ne.+

16 Ba Yoba basamika kanwa kabo kyatu;

Bamba byambo byavula kwa kubula kuyuka.”+

 2 “Akintekenyai kakimye kacheche byo nsakulumbululanga,

Mambo nkiji na byambo bya kumwambilako Lesa.

 3 Nsakwamba bulongo bintu byo nayuka,

Kabiji nsakwamba namba bololoke bo bwa Mulenga wami.+

 4 Kine byambo byami kechi bya bubela ne;

Aye walumbuluka mu kuyuka+ bintu byonse, ubena kwimumona.

 5 Kine, Lesa ye wa bulume+ kabiji kechi ukana muntu nangwa umo ne;

Aye uji na bulume* bwa kuyuka bintu.

 6 Aye kechi ukaleka babi kwikala na bumi ne,+

Bino aba babena kumanama wibachibila mambo mo aolokela.+

 7 Kechi ufumya meso anji pa bantu baoloka ne;+

Aye wibekajika pa jitanda pamo na bamfumu*+ ne kwibatumbijika myaka ne myaka.

 8 Pakuba umvwe bebakasa mashimbi

Ne kufwa mu mizhinge ya lumanamo,

 9 Aye wibasolwela bintu byo baubile,

Mizhilulwila yabo yafumine mu bwitote bwabo.

10 Aye ushinkula matwi abo kuba’mba ebololeko

Kabiji wibabuula kuleka kuba bintu byatama.+

11 Umvwe bamukookela ne kumwingijila,

Bakekala bulongo moba abo onse,

Ne myaka yabo ikekala ya lusekelo.+

12 Bino inge babula kumukookela, bakafwa ku mpoko*+

Kabiji bakafwa kwa kubula kuyuka.

14 Bakafwa* saka bakipeela,+

Kabiji bakafwila pamo na banabalume belaalanga na banabalume bakwabo ku nzubo ya Lesa.+

15 Bino Lesa* upokolola bantu babena kumanama;

Ushinkula matwi abo kimye kyo bebamanyika.

16 Aye wimufumya mu bya malwa+

Ne kwimuleta mu mpunzha yabaya mwabula kufinankana,+

Muji kajo kavula pa tebulu wenu ka kwimutekenesha.+

17 Kepo mukatondwa na byo bakachibila mambo babi,+

Kimye kyo bakachiba mambo ne kwiachibila monka mo aolokela.

18 Bino jimukai kuchina’mba bukaji bwakemulengela kuba bintu byatama,*+

Kabiji kange muleke mazhikakanwa emutwale mungi ne.

19 Nanchi kujila kwenu kwa kukeba bukwasho

Nangwa kwibikako kwenu kukemufumya mu lumanamo nyi?+

20 Kange mukebeshe bufuku,

Kimye bantu kyo bafuma mu mapunzha abo ne.

21 Jimukai kuba’mba mubule kuba bintu byatama,

Musale kino kukila kusalapo lumanamo.+

22 Umvwai! Lesa watumbijikwa mu bulume bwanji;

Ñanyi mufunjishi wakonsha kwesakana pamo ne aye?

23 Ñanyi umubuula* bya kuba+

Nangwa kumwambila’mba, ‘Kintu kyo mwauba kyatama’?+

24 Vulukai kutumbijika mingilo yanji,+

Yo baimbapo bantu mu nyimbo.+

25 Bantu bonse beimona,

Bino muntu ufwa wiimwenatu palepa.

26 Kine, Lesa wakila bintu byo twayuka;+

Kuvula kwa myaka yanji kechi twakonsha kwikuyuka* ne.+

27 Aye ukokela mema mwiulu;+

Kabiji aluka ke mvula kufuma ku kamfwa wanji;

28 Kepo makumbi einokesha;+

Kabiji inokela pa bantu.

29 Nanchi paji wakonsha kuyuka bikumbana makumbi,

Ne kululuma kufuma mu tente* wanji nyi?+

30 Talai byo akumbanya kubesha*+ kwa mvula pa makumbi onse

Ne kuvweta panshi* ya kalunga ka mema.

31 Ulama* bantu bonse na bino bintu;

Wibapa kajo kavula.+

32 Uvweta kubesha kwa mvula na maboko anji,

Kabiji wikutuma ko abena kukeba.+

33 Kululuma kwanji kwamba pe aye,

Ne banyama ba kulela bayuka ubena kwiya.

37 “Na mambo a kino muchima wami ubena kulukuta

Kabiji ubena kubamba bingi.

 2 Telekeshai ku kutatauka kwa jiwi janji

Ne ku kululuma kufuma mu kanwa kanji.

 3 Wikutuma monse munshi ya jiulu

Kabiji utuma kubesha+ kwa mvula konse kwapela ntanda.

 4 Apa bino, palondela kutatauka;

Ululuma na jiwi janji ja lukumo,+

Kabiji kechi ukanya kululuma umvwe jiwi janji jaumvwanyika ne.

 5 Lesa ululuma na jiwi+ janji mu jishinda ja kukumya;

Uba bintu bikatampe byo twakonsha kubula kuyuka.+

 7 Lesa ukanya mingilo ya bantu bonse*

Pa kuba’mba muntu yense ufwa ayuke mingilo yanji.

 8 Banyama ba mungye batwela mu mayengo abo

Ne kwikala mu mimbwa yabo.

 9 Kinkunkwila kiya kufuma mo kikala,+

Ne mashika eya na mwela wa ku kabeta ka ku buyeke.+

10 Muya wa Lesa uchimbisha mema,+

Ne mema avula achimba ne kukosa.+

11 Aye ulengela makumbi kunema na mema;

Ukumbanya kubesha+ kwanji kwa mvula mu makumbi;

12 Azhokolokela konka ko eatuma;

Oba kintu kyonse kyo eakambizha+ kuba pano pa ntanda pekala bantu.*

13 Ulengela bino bintu kumweka, na mambo a kukeba kuleta lukabisho,*+ nangwa na mambo a ntanda,

Nangwa na mambo a kumwesha butemwe bubula kwaluka.+

14 Anweba ba Yoba, umvwai kino;

Akitulumanai ne kulangulukishapo pa mingilo ya kukumya ya Lesa.+

15 Nanchi mwayuka Lesa byo atangijila* makumbi

Ne byo alengela kubesha kwa mvula kumweka mu jikumbi janji nyi?

17 Mambo ka bivwalo byenu o bitwila kyuya

Kimye ntanda kyo izhindamatu na mambo a mwela ufuma ku kabeta ka ku bulenge?+

18 Nanchi mwakonsha kwala* jiulu pamo ne aye,+

Jakosa nobe katajilo ka kyela nyi?

19 Tubuulai byo tusakumubuula;

Kechi twakonsha kumukumbula ne, mambo tuji mu mfishi.

21 Kechi bakonsha ne kumona kyeya* ne,

Nangwa kya kuba mwiulu mwakenguluka,

Kanatu mwela wapitamo ne kusalañanya makumbi.

22 Ku kabeta ka ku buyeke kufuma lukumo lubekauka nobe ngolode;

Buneme bwa Lesa+ bulenga bingi moyo.

23 Kechi twakonsha kumuyukisha bulongo aye wa Bulume Bonse ne;+

Aye uji na bulume bukatampe,+

Kabiji kechi utwala mungi bunchibamambo bwanji bwaoloka+ ne bololoke bwanji ne.+

 2 “Uno ye ñanyi uvulañanya bintu byo nafuukula,

Ne kwamba bintu byo abula kuyuka?+

 3 Inengezhe byonka byuba mwanamulume;

Amiwa nsakukwipuzha, ne obewa umbule.

 5 Umvwe wayuka, ñanyi wiipimine mo ikapelela,

Nangwa ñanyi wavungulwijilepo muzhinge wa kupiminako?

 6 Bitako byayo byaajilwe pa ka,

Nangwa ñanyi wabikile jibwe jayo ja pa jikonka?+

 7 Wajinga pi tubangabanga twa ku makya+ byo twaimbilenga pamo na lusekelo,

Ne baana ba Lesa*+ byo babijikilenga saka batakaika?

 8 Kabiji ñanyi washinkile kalunga ka mema na binzhilo+

Byo kapomokele nobe kafuma munda?

 9 Wajinga pi byo nekavwikile makumbi

Ne kwikavungila* mu mfishi ikatampe?

10 Wajinga pi byo nachibile mipaka yako

Ne kubikako mipingilo ne binzhilo,+

11 Kabiji wajinga pi byo nekambijile namba, ‘Upelele ponka pano, kange upitailepo ne;

Pano po pakapelela manyaki obe akatampe’?+

12 Nanchi lukelo wakilukambizhapo kala

Nangwa kulengela ku makya kuyuka mpunzha ko kwafwainwa kumwekela,+

13 Kuba’mba kyeya kiye kwapela ntanda

Ne kupangamo babi nyi?+

14 Ntanda yaluka nobe buchimba bo bafwachikapo shitampa,

Ne bintu bijimo bimweka nobe byavwala bivwalo.

15 Pakuba babi bebangata kyeya kyabo,

Kabiji kuboko kwabo ko basuntula kumokoka.

16 Nanchi wakitwelamo kala mu masulo a kalunga ka mema

Nangwa kwendamo mu mema aji panshi pene nyi?+

17 Nanchi bibelo bya lufu+ bebisolola kwi obewa,

Nangwa wakimonapo kala bibelo bya mfishi ine ikatampe* nyi?+

Kabiji kwepi kwikala mfishi,

20 Kuba’mba wiitwale ku mpunzha yayo

Ne kuyuka mashinda aya ku nzubo yayo?

21 Nanchi wibiyuka bino na mambo a kuba’mba wasemekelwe kala

Ne na mambo a kuba’mba uji na myaka* yavula nyi?

22 Nanchi wakitwelamo kala mu matala a mabebe,+

Nangwa abya wakiamonapo kala matala a mvula wa mabwe,+

23 Byo nalamina kimye kya malwa,

Mu juba ja kulwa nkondo nyi?+

24 Kwepi ko babenya kyeya,*

Kabiji kwepi kufuma mwela wa ku musela upupila pa ntanda?+

25 Ñanyi walala mwa kupichila muyulo

Ne kulenga jishinda mwa kupichila mvula mukatampe utatauka ne makumbi anji,+

26 Kuba’mba anokele pabula kwikala bantu,

Mu kiselebwa mwabula bantu,+

27 Ne kupana mema mu mpunzha mwabula bintu

Ne kumenesha nsono?+

28 Nanchi mvula uji na shanji nyi?+

Nangwa ñanyi wasemene kime?+

29 Mu jivumo ja kwa ñanyi mwafumine mema achimba,

Kabiji ñanyi wasemene mabebe afuma mwiulu+

30 Mema byo beavweta nobe na jibwe,

Ne peulu ya mema avula byo pachimba ne kukosa?+

31 Nanchi wakonsha kukasa na ntambo mwala wanshansha utelwa’mba Kima

Nangwa kukasulula mizhinge ya mwala wanshansha utelwa’mba Kesilu nyi?+

32 Nanchi wakonsha kutangijila mwala* wanshansha mu kimye kyanji

Nangwa kutangijila mwala* wanshansha utelwa’mba Asha pamo ne baana banji nyi?

33 Nanchi obewa wayuka mizhilo itangijila jiulu,+

Nangwa wakonsha kwiingijisha pano pa ntanda nyi?

34 Abya wakonsha kubijika ku makumbi

Kuba’mba muyulo wa mema akulobeshe nyi?+

36 Ñanyi wapa makumbi*+ maana

Nangwa kupa milangwe* bintu biji mwiulu?+

37 Ñanyi uji na maana a kubala makumbi,

Nangwa ñanyi wakonsha kwitulula milondo ya mema aji mwiulu+

38 Lukungu byo lwaluka ke mateshi ne kwituluka

Ne maloba byo ekwata pamo?

39 Nanchi obewa wakonsha kumukebela bokwe nyama

Nangwa kulengela baana ba mabokwe kwikuta+

40 Byo balaala mu mayengo

Nangwa byo babelamina mwafyamika nyi?

41 Ñanyi ukebela kikwangala kajo+

Baana banji byo bajijila Lesa kuba’mba ebakwashe

Ne kupitañana na mambo a kubula kajo?

 3 Basulubala pa kusema,

Ne bisanso byabo bipwa.

 4 Baana babo bakosa kabiji bakomena mungye;

Bafuma ku bainabo kabiji kechi babwelako ne.

 5 Ñanyi ulengela mbongolo wa mungye kukasuluka?+

Kabiji ñanyi ukasulula mbongolo wa mungye ku ntambo?

 6 Naalula kiselebwa kwikala nzubo yanji

Ne mpunzha ya mukele kwikala mwanji mwa kwikala.

 7 Wendeleka mizhi muji kiwowo;

Kechi umvwa kubijika kwa boba bafunga banyama ne.

 8 Upitañana mu tutumbatumba na kukeba munyemvu,

Ne kukeba bintu byonse byatalala.

10 Nanchi wakonsha kukasa mboo na ntambo pa kujima mimpalala nyi?

Nangwa abya wakonsha kukulondela pa kujima* mu kimpachiko nyi?

11 Nanchi wakonsha kuketekela mu bulume bwanji

Ne kumwalula ke wa kukwingijila mwingilo wobe wakosa nyi?

12 Nanchi wakonsha kumuketekela’mba ukakuletela kajo* ko ukanowa,

Ne kwikaleta ku kipujilo kyobe nyi?

13 Byapi bya osetelechi bibakama na lusekelo,

Nanchi byapi byanji ne mayona anji, byakonsha kwesakana na bya ñendabwala nyi?+

14 Aye usha make anji panshi,

Ne kwialekela mu maloba kuba’mba atwe kyuya.

15 Aye ulubako kuba’mba bakonsha kunyantapo ne kwiasansakanya

Nangwa nyama wa mungye wakonsha kunyantapo.

16 Baana banji kechi wibalama bulongo ne, uba nobe kechi baana banji ne;+

Kabiji kechi wakamwa amba byo aingijile bikekala byatu ne.

17 Mambo Lesa kechi wamupa* maana ne

Kabiji kechi wamupapo milangwe ne.

18 Bino umvwe waimika byapi byanji ne kwibibakamisha,

Useka mbili ne wendapo.

21 Unyataula panshi mu musanza ne kukilauka na bulume;+

Uya ku nkondo.*+

23 Fukuta wa miketo uba kyungwe pa kumukunkaula,

Jifumo ne mpula bibekauka.

24 Na mambo a bukaji uyatu kulutwe,*

Kechi wimana pa* kumvwa kuvuma kwa lusengo ne.

Ununkula bwema bwa nkondo saka akiji kwalepa

Kabiji umvwa kubijika kwa bakulumpe ba nzhita ne kiwowo kya nkondo.+

26 Nanchi milangwe yobe yo ilengela kabemba kutumbuka,

Ne kutanyikila byapi byako ku kabeta ka ku bulenge nyi?

27 Nanchi yobe ukambizha mpungu kwitumpa mwiulu+

Ne kulenga kinsa kyanji peulu,+

28 Kulaala pa jibwe bufuku,

Ne kwikala mwanji mwakosa mu mabwe* akatampe nyi?

29 Akwa ko ko akebela kajo;+

Meso anji amona kufika kwalepa.

30 Baana banji batoma mashi;

Kabiji konka kuji mibiji yafwa, ko ko atanwa.”+

 5 Naambiletu jimo, bino kechi nkambapo jibiji ne;

Kabiji kechi nsakunungapo pa byambo byo naambile ja bubiji ne.”

 7 “Inengezhe byonka byuba mwanamulume;

Amiwa nsakukwipuzha, ne obewa umbule.+

 9 Nanchi uji na kuboko kuji na bulume nobe kwa Lesa wa kine nyi?+

Nangwa abya jiwi jobe jakonsha kululuma nobe janji nyi?+

10 Ivwike obe mwine na lukumo ne buneme;

Ivwike obe mwine munema ne buya.

11 Solola bukaji bobe;

Tala muntu yense wilundumika, kabiji umulengeshe bumvu.

12 Tala muntu yense wilundumika, kabiji umupelule,

Ne kunyantaula babi ponka po baimana.

13 Wibafye bonse mu maloba;

Wibakashile* mu mpunzha mwafyamika,

14 Kepo amiwa nkamona*

Amba kuboko kobe kwa kilujo kwakonsha kukupulusha.

16 Akilanguluka pa bulume buji mu mbunda yanji

Ne ngovu iji mu misunyi ya mu jivumo janji!

17 Ukosesha mukila wanji nobe kichi kya sida;

Mishipeshipe ya ku bijoma byanji yapikankana.

18 Bikupa byanji biji nobe mipaipi ya mukuba;

Mikupa yanji iji nobe byela bya kapotwe.

19 Ye nyama mutanshi* Lesa ye alengele;

Mulenga wanji ye yenka wakonsha kwiya kwipi na mpoko.

20 Mitumba imumeneshesha kajo,

Konka kukayila banyama bonse ba mungye.

21 Ulaala munshi ya bichi bya miba,

Ne mu matete a mu mapunzha mwazoba.

22 Bichi bya miba bimupa kimfutele,

Ne misombo ya mu kimpachiko* saka yamuzhokoloka.

24 Nanchi pajipo muntu wakonsha kumukwata ne aye saka amutala,

Nangwa kumukoba kanda* mu myona yanji nyi?

41 “Nanchi wakonsha kuloba Leviatana*+ na kanda

Nangwa kukasa lujimi wanji na lutambo nyi?

 2 Nanchi wakonsha kutwezha lutambo* mu myona yanji

Nangwa kusaba mibanga yanji na kanda* nyi?

 3 Nanchi aye wakonsha kukusashijila bimye byavula,

Nangwa kukwambila saka atekanya nyi?

 4 Nanchi aye wakonsha kulayañana lulayañano ne obewa,

Pa kuba’mba akekale muzha wobe moba onsetu nyi?

 5 Nanchi wakonsha kukaya nanji nobe kañonyi

Nangwa kumukasa lutambo kuba’mba baana bobe ba bakazhi bamukaishenga nyi?

 7 Nanchi wakonsha kukumbanya kiseba kyanji na byela bya nkona+

Nangwa kukumbanya mutwe wanji na mingele ya kwipayilako masabi nyi?

 8 Mukwate na maboko obe;

Ukavuluka byo ukalwa nanji kabiji kechi ukabwezhapo jibiji ne!

12 Nsakwambapo ne pa mikupa yanji,

Pa bulume bwanji ne mubiji wanji byo alengwa bulongo.

15 Nyuma yanji iji na mikuku ya mabamba*

Ashinkakana bulongo.

16 Alamankana bingi bulongo

Kya kuba ne mwela kechi wakonsha kutwela ne.

17 Anungakana pamo;

Ekwata kabiji kafwako wakonsha kwialamunkununa ne.

18 Umvwe wachamuna, mufuma kyeya,

Ne meso anji aji nobe mintetenga ya lukelo.

19 Mu kanwa kanji mubesha;

Mufuma ne nsase ya mujilo.

20 Mu myona yanji mufutumuka bwishi,

Nobe mo basungulwila byela mo bataya nsono.

21 Muya wanji wambula mashanga,

Kabiji mu kanwa kanji mufuma lubeebe lwa mujilo.

22 Nshingo yanji iji bingi na bulume,

Kabiji ulengesha bingi moyo.

23 Misunyi yanji ikwata pamo;

Yakosatu nobe kyela, kabiji kafwako wakonsha kwiilamuna ne.

24 Muchima wanji wakosatu nobe jibwe,

Kine, wakosatu nobe jibwe ja kupelelapo.

25 Inge wavundumuka, ne babilobo bachina;

Kabiji inge wapabuka, bakankamanatu.

26 Kafwako mpoko yakonsha kumushinda ne;

Nangwatu jifumo, muketo nangwa mpula.+

27 Umona kyela kya kapotwe nobe lusono,

Ne kya mukuba nobe kichi kyabola.

28 Muketo kechi umulengela kunyema ne;

Mabwe a mu kinzhipunzhipu amwekatu nobe biswaswa kwi aye.

29 Umona kakonkolo nobe lunenge,

Kabiji useka kuvuma kwa mpula.

30 Mu jivumo mwanji mwauba nobe biinga byatwa;

Ulaala pa mateshi ne kumweka nobe kintu kyo bapujilako kajo.+

31 Ulengela mema aji panshi pene kubilauka nobe aji mu mpuki;

Uvwandaula kalunga ka mema nobe manyi aji mu mpuki.

33 Kafwako kintu kikwabo pano pa ntanda kyaesakana nanji ne,

Kilengwa kibula kuchina.

 2 “Pano nayuka namba anweba mwakonsha kuba bintu byonse

Kabiji kafwako kintu kyo mwafuukula kuba kyo mwakonsha kukankalwa ne.+

Onkao mambo, amiwa naambilenga kwa kubula kuyuka

Pa bintu bya kukumya byo nabujile kuyuka.+

 5 Nemumvwangatu na matwi ami,

Pano nemumona na meso ami.

 6 O ene mambo o nalengulwila* byambo byo naambile,+

Kabiji nalapila saka nepukula mu maloba ne mu buto.”+