Makatazho eya na Mambo a Kuchinuka

“Naumvwanga bingi bulanda kwa kubula kuyuka ne kibena kulengela ne. Najilanga bingi ne kulanguluka amba kampe natendeka kukonya.”—Rondro,* mwanamukazhi uji na myaka ya kusemwa 50.a

“Wabuka lukelo, kabiji watana kuba’mba mu nzubo muji bingi ndochi. Namba wingilepo bibye wakankalwa. Mingilo yapelele kwingila myaka yonse ya kunyuma, luno ke ikatazhe, kabiji kechi wayuka kyalengela ne.”—Hanta, mwanamukazhi uji na myaka ya kusemwa 55.

BANO banabakazhi batongolwa peulu kechi bakolelwe ne. Pano bino, baji na makatazho a kuchinuka, ko kuba’mba kimye banabakazhi kyo baleka kwikala na baana. Inge mwi banabakazhi, nanchi mubena kunangijila mu ino myaka nyi? Inyi mwatendeka kala kupitamo? Inge anweba ne benakwenu mwayukila jimo pa luno lukatazho lwa kuchinuka, mukenengezhezha jimo ku makatazho o mwafwainwa kutalañana nao.

Bitendeka Kuchinuka

Bulume bwa kusema buya na kukepa pachepache kufikatu ne kimye mwanamukazhi kyo achinuka.b Wamukazhi inge wauba bino ko kuba’mba pano wachinuka.

Banabakazhi bavula batendeka kuchinuka umvwe bafika mu myaka ya mu ma 40, pano bino, bamo batendeka inge bafika mu myaka ya mu ma 60. Javula banabakazhi baleka kuya ku ñondo pachepache. Na mambo a kuba’mba bulume bulenga make a lusemo butendeka kuba kimye kimo bwaikalako, kimo kimye ne, mwanamukazhi wakonsha kupishapo bañondo bamo kwa kubula kuya ku ñondo ne, kuya ku ñondo pa bimye byo abula kuketekela, nangwa kufumya mashi pa kimye kyabaya. Bino banabakazhi bamo balekatu kuya ku ñondo nobe mu kukopa kwa jiso, kwa kubula ne kuketekela ne.

Buku wa Menopause Guidebook waamba’mba: “Bimwekela banabakazhi umvwe ke bachinuke byapusana pusana,” kabiji wanungapo amba: “Javula bintu bipitamo banabakazhi babena kuchinuka ke kukaba kwa mubiji,” ne kumvwa mashika. Ano makatazho akonsha kwibalengela kukankalwa kulaala ne ngovu kupwa. Nanchi ano makatazho o bapitamo atwajijila kumweka pa kimye kyabaya byepi? Buku wa The Menopause waamba’mba: “Banabakazhi bamo bomvwa kukaba mubiji pa mwaka umo nangwa ibiji kimye bulume bwa kusema kyo butendeka kuya na kukepa. Bakwabo nabo bayanda pa myaka yavula. Pano bino, bacheche bamba’mba bomvwa kukaba kwa mubiji pa bimye bimo mu bwikalo bwabo bonsetu.”c

Na mambo a kwalauka alauka kwa bulume bwa mu mubiji, mwanamukazhi wakonsha kumvwa kupopomenwa kabiji ne kuzhingila zhingila. Bino byonse bimulengelanga kwinyengaika, kubula kuta muchima pa kintu kimo ne kwikala na kavulamya. Nangwa byonkabyo, buku wa The Menopause wanungapo kuba’mba, “Mwanamukazhi kechi wakonsha kupita mu makatazho onse atongolwa ne.” Bamo bekala na makatazho acheche eya na mambo a kuchinuka.

Bya Kuba

Kupeezhako bwikalo kwakonsha kukwasha kukepeshako makatazho. Kyakumwenako, banabakazhi bapepa fwanka bakonsha kukepeshako bikola bya kukaba mubiji umvwe baleka kupepa. Banabakazhi bakonsha kukepeshako bintu bilengela mubiji kukaba nabiji kubula kutoma malwa, kofi ne kubula kuja byatobala tobala. Bino, kyanema bingi kwikala na njiilo yawama ko kuba’mba kuja kajo kapusana pusana.

Kukosesha mubiji nako kwakonsha kukepeshako makatazho eya na mambo a kuchinuka. Kyakumwenako, kwakonsha kukepeshako kwikala na kilabila, kukepeshako kuzhingila zhingila, kukosesha bikupa ne kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama.d

Kechi Mwafwainwa Kufya Ne

Ba Rondro batongolwa peulu baamba’mba: “Kechi kyawama kufwilangatu mukachi ne. Umvwe mwabulako batemwe benu, kechi bakakamwa umvwe bintu bya uno mutundu ke bimumwekele ne.” Kyakilamo kuwama ke kya kuba’mba bakemukwasha bingi ne kwimutekenya kimye kyo mubena kupita mu ano makatazho. 1 Kolinda 13:4 waamba’mba: “Butemwe butekanya ne kuba lusa.”

Lulombelo nalo lutekenesha banabakazhi bavula kubikapotu ne boba bachinuka. Baibolo witubula amba “[Lesa] witutekenesha mu bya malwa byetu byonse.” (2 Kolinda 1:4) Kintu kikwabo kitekenesha ke kya kuyuka amba makatazho eya na mambo a kuchinuka kechi atwajijila ne. Panyuma ya kuchinuka, banabakazhi balama bulongo butuntulu bwa mubiji bakonsha kwikala na bulume jibiji ne kwikala bwikalo bwalumbuluka.

[Tubyambo twa mushi]