Muntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
YESU wajinga ñanyi? Balunda nanji Yesu bajingako mu moba anji balangulukilengapo pa buno bwipuzho. Byo bamwene Yesu saka azhindamika luvula pa kalunga ka mema, bakuminye bingi ne kwamba’mba: “Nanchi uno muntu ye ñanyi?” Kabiji pa kimye kikwabo, Yesu washikishe batumwa banji amba: “Nga anweba muntela amba ne ñanyi?”—Mako 4:41; Mateo 16:15.
Umvwe bemushikishe buno bwipuzho inge mwakumbwile’mba ka? Nanchi Yesu wajinga Lesa nyi? Bavula lelo jino bamba’mba wajinga Lesa. Pano bino, aba bapwanañananga nanji kechi baitabijile’mba wajinga Lesa ne. Mutumwa Petelo wakumbwile bwipuzho bwashikishe Yesu amba: “Anweba mwi Kilishitu, Mwana Lesa mumi.”—Mateo 16:16.
Yesu kechi witelelepo amba Lesa ne, wayukile’mba ye Mesiasa walayilwe nangwa’mba Kilishitu. Kabiji waambile’mba ye “Mwana Lesa,” kechi Lesa ne. (Yoano 4:25, 26; 10:36) Pano bino, Baibolo wamba’mba Yesu kechi wajinga nobe bantutu bashala ne. Yesu wapusene bingi mambo bamulengele kwi Lesa bintu byonse saka bikyangye kulengwa. (Kolose 1:15) Pa myaka ya kukankalwa kubala, bilengwa byonse saka bikyangye kwikalako, Yesu wajinga konka mwiulu saka aji kilengwa kya mupashi ne kupwanañana pamo na Shanji, aye Yehoba Lesa Mulenga Mukatampe.—Byambo bya Mana 8:22, 27-31.
Nanchi Kine Yesu Wajinga Ñanyi?
Myaka pepi 2,000 yapitapo, Lesa wavilwijile bumi bwa Mwananji mu jivumo ja mwanamukazhi, kabiji Yesu waikele ke muntu mwana Lesa ne kusemwa byonka bisemwa bantu bonse. (Ngalatiya 4:4) Yesu byo akomenenga mu jivumo ja mwanamukazhi ne byo akomenenga saka asemwa kala, waketekejile mu boba bantu Lesa bo asajile kwikala bansemi banji ba pano pa ntanda. Mu kuya kwa moba Yesu wakomene kabiji watatwile kuvuluka byo apwanañananga na Lesa mwiulu.—Yoano 8:23; 17:5.
Yesu wajinga muntu waya nkuwa wajingako pano pa ntanda mambo walondelanga bulongo byaubanga Shanji wa mwiulu. Yesu byo ajinga Mwana wakishinka, waubilenga bintu byonkatu Shanji byo aubilenga kya kuba wabujile ne baana banji ba bwanga amba: “Awa wammona, wamona ne Batata.” (Yoano 14:9, 10) Mu bintu byonse pano pa ntanda, waubile byonkatu Shanji Lesa Wabulume Bonse byo afwainwe kuba. Yesu waambile’mba: “Kechi neubila bintu ami mwine ne; pakuba monka mwamfunjishishe Batata mo mo ñambila bino bintu.” (Yoano 8:28) Onkao mambo, umvwe saka tufunda bwikalo bwa kwa Yesu Kilishitu ko kuba’mba tubena kumona Lesa byonka byo aji.
Nangwa kya kuba mutumwa Yoano waambile’mba “kafwako muntu wamonapo kala Lesa ne,” wanembele’mba “Lesa butemwe.” (Yoano 1:18; 1 Yoano 4:8) Yoano wanembele bino mambo wayukile butemwe bwa Lesa kupichila mu byo amwene mwi Yesu, wamwesheshe bulongo byubilo bijipo na Shanji. Yesu wajinga na kifyele, lusa, wipelwile kabiji wakasulukijile bantu. Bantu babujile kukosa ne banemejilwe na bintu bamukasulukijile byonkatu byaubile banabalume, banabakazhi, baana, banonshi, bayanji, ba lūsa ne bajinga na mambo akatampe. Bantu babujiletu kumutemwa ke boba bajinga na michima yatama.
Kine Yesu kechi wafunjishetu baana banji ba bwanga kwitemwa bene na bene ne, bino wibamwesheshe ne byo bafwainwe kuba kino. Waambile’mba: ‘Byonka byo nemutemwa amiwa, ne anweba [mwafwainwa] kwitemwa anwe bene na bene.’ (Yoano 13:34) Mutumwa wanji umo walumbulwile amba kuyuka “butemwe bwa Kilishitu bwakila kuyuka konse.” (Efisesa 3:19) Butemwe bwamwesheshe Kilishitu bwakila bobwa bwa kufundatu kabiji buno butemwe “bwitwingijisha” ne kulengela bakwetu kwibumwesha. (2 Kolinda 5:14) Onkao mambo, butemwe bwamwesheshe Yesu bo bwamulengejile kwikala muntu waya nkuwa wajingako pano pa ntanda. Pa myaka yavula yapitapo, butemwe bwa kwa Yesu bwalengela bantu bavula kwikala na michima yawama ne kwibakwasha mu bwikalo bwabo.
Pano bino, bamo bakonsha kukana’mba: ‘Byubilo byonse bya bumbanzhi byaubiwa mu jizhina ja Kilishitu. Bipanyi bipwila pamo kukeba mwakupwishisha makatazho, tubungwe tupesapesa pa bintu byamweka ne makondo byalengela bantu bavula betela’mba bena Kilishitu kwiipaya bene na bene.’ Bino kishinka ke kya kuba’mba bano bantu babepa amba balondela Yesu. Mafunjisho anji ne bwikalo bwanji kechi biswañana na byubilo byabo ne. Nangwatu Hindu Mohandas Gandhi waambile’mba: ‘Natemwa Kilishitu, bino bena Kilishitu nebashikwa mambo kechi baji na byubilo byajingapo na Kilishitu ne.’
Mwenaimo mu Kufunda pe Yesu
Lelo jino kufunda pa bwikalo ne mwingilo wa kwa Yesu Kilishitu kwanema bingi. Mutumwa Paulo watundaikile’mba: ‘Talainga konka kwi Yesu . . . ne kumuvulukanga.’ Kabiji Lesa aye mwine wakambizhe pa mambo a Mwananji amba: “Mumvwinai.” Uno buku wa Muntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda ukemukwasha kuba bino.—Bahebelu 12:2, 3; Mateo 17:5.
Mu uno buku mwanembwa bintu byonse byaubile Yesu pano pa ntanda biji mu Mambo Awama ana, kuvwangakotu ne byambo byo aambile, bishimpi ne bya kukumya byo aubile. Kabiji bino byonse byanembwa mu ndonda mo byamwekejile. Ku mpelo ya kitango kyonse kuji binembelo bya mu Baibolo paimena kyokyo kitango. Mwatundaikwa kutanga bino binembelo ne kukumbula mepuzho aji kwapela kitango.
Shayuka umo wa pa Sukulu Mukatampe wa mu Chicago waambile’mba: “Byavula bingi byanembwa pe Yesu pa myaka 20 yapitapo kukila pa myaka 2,000 yapichilepo.” Pano bino, kyanema bingi kwitangila pa muntu pa muntu mashimikila a mu Mambo Awama. Mambo buku umo waamba’mba: “Baana basukulu bavula lelo jino bavulañana na mambo a milanguluko yapusana pusana pe Yesu kabiji bakankalwa kwitangila abo bene ano Mambo Awama.” (The Encyclopaedia Britannica)
Panyuma ya kupesapesa bulongo mashimikila a mu Mambo Awama, twaketekela musakuswa amba kintu kikatampe kyamwekele mu bwikalo bwa bantu ke kyokya kyamwekele mu bukalama bwa kwa Kesala Augusatusa mwina Loma kimye Yesu mwina Nazala kyo amwekele kuba’mba etufwile.