March

Kechi kukeba kwetu kuba’mba bantu betushikwe ne. Kechi tumvwa bulongo kwitumanyika na mambo a lwitabilo lwetu ne. Pano mambo ka o twafwainwa kwikela na lusekelo inge bantu betushikwa? Monai bino bishinka bisatu bilengela. Kitanshi, umvwe twachinchika, tusangajika muchima wa Lesa. (1 Pe. 4:13, 14) Kya bubiji, lwitabilo lukoselako. (1 Pe. 1:7) Ne kya busatu, tukatambula mfweto ikatampe, ko kuba’mba bumi bwa myaka ne myaka. (Loma 2:6, 7) Kechi pabanjile kufuma kimye Yesu kyo bamusangwijile ne, batumwa baikele na lusekelo byonka byo ebalayile. Kimye kyo bebazhipawile ne kwibakambizha’mba bekileke kusapwila, batumwa basekejile. Mambo ka? “Mambo Lesa wibanemekele byo bebanenene na mambo a jizhina ja Yesu.” (Byu. 5:40-42) Butemwe bo batemenwe Nkambo yabo bwibakwashishe kubula kuchiina balwanyi babo. Kabiji bamwesheshe buno butemwe kupichila mu kusapwila mambo awama “kwa kubula kuleka.” Ne lelo jino, balongo ne banyenga bavula batwajijila kwingijila Lesa mu bukishinka nangwa kya kuba babena kupita mu makatazho. Bayuka’mba Yehoba kechi ukavulama mingilo yabo ne butemwe bo bamwesha jizhina janji ne. w21.03 25 ¶18-19

Bena Kilishitu bashingwa kechi basemwatu na luketekelo lwa kuya na kwikala mwiulu ne. Lesa ye wibapa luno luketekelo. Balangulukapo pa luketekelo lwabo ne kulombapo, kabiji batengela kutambwila mfweto yabo mwiulu. Kechi bayuka ne mibiji yabo ya bumupashi byo ikekala mwiulu ne. (Fili. 3:20, 21; 1 Yoa. 3:2) Nangwa byonkabyo, babena kutengela kwikala mu Bufumu bwa mwiulu. Mikooko ikwabo yanemeka bingi luketekelo lwabo lwa kwikala myaka ne myaka pano pa ntanda. Batengela kimye kyo bakakwashako kwalula ino ntanda yonse kwikala ke paladisa. Kabiji babena kutengela kimye kyo bakashimika mazubo abo, kujimba bichi bya bipangwa, ne kusema baana balumbuluka. (Isa. 65:21-23) Kabiji babena kutengela kimye kyo bakapitañananga mu mapunzha apusana-pusana ntanda yonse na kumona mitumba, bichi ne tulunga twa mema. Ne kufunda byavula pe Yehoba kupichila mu kumona bilengwa byanji. Kabiji kyakila pa byonse, baji bingi na lusekelo pa kuyuka’mba bulunda bwabo ne Yehoba bukatwajijila kukoselako. w21.01 18-19 ¶17-18

Bena Babilona byo bapwishishe konauna kyalo, bantu bamweneko baambilenga’mba: “Kyashalatu masala mwabula bantu ne banyama, kabiji amba bekipana ku bena Kalodeya.” (Yele. 32:43) Byo papichile myaka 200 kufuma kimye kyaawile Yoela bungauzhi bwanji, Yehoba waingijishe Yelemiya kwambila jimo kintu kikwabo pa kuno kulukukwa. Waambile’mba kukekala mwingilo wa kukeba bena Isalela baubilenga bintu byatama, kabiji byo bakebataana bakebakwata. “Yehoba waamba’mba, “‘Amiwa mbena kwita bantu bavula bakwata masabi, kabiji bakebakwata. Kufuma bano, amiwa nketa babibinda bavula, kabiji bakebakeba pa mitumba yonse ne pa tutumbatumba tonse ne mu milala ya mu mabwe. . . . Nkebobila monka mwayila bubi bwabo ne mambo abo.’” Bena Isalela babujile kulapila kechi bakonsheshe kufyama mu tulunga twa mema nangwa mu mavunda kimye kyo bebalukukile ku bena Babilona ne.—Yele. 16:16, 18. w20.04 5 ¶12-13

Pa kimye kyakatezhe bintu, Lota wakankazhamine kukookela mikambizho ya Yehoba. Twakonsha kulanguluka’mba Lota kechi wateleko muchima ku byamubuujilenga Yehoba ne, nangwa’mba kechi wajinga na lukookelo ne. Bino Yehoba kechi walekele kumukwasha kuba’mba apuluke ne. “Na mambo a lusa lwa Yehoba lo amumwesheshe,” bamalaika bakwachile pa kuboko kwanji ne pa maboko a ba mu kisemi kyanji ne kwibatwala pangye ya muzhi. (Nte. 19:15, 16) Kyamweka Yehoba waubijile lusa Lota na mambo a bishinka byavula. Kampe Lota wakankazhaminenga kufuma mu muzhi mambo wachiinenga bantu bajinga pangye ya muzhi. Kwajinga ne bizumba bikwabo. Kyamweka Lota wayukile bamfumu babiji baponejile mu bimbo bya manenekela mu kimpanchiko kyajinga kipikipi. (Nte. 14:8-12) Kabiji na mambo a kuba’mba wajinga na mukazhi ne baana, Lota wafwainwe waakaminwe pa kisemi kyanji. Kikwabo, Lota wanonkele bingi, onkao mambo, kyamweka wajinga na nzubo yawama mu Sodoma. (Nte. 13:5, 6) Pano bino, abino byonse kechi byafwainwe kulengela Lota kukankalwa kukookela mikambizho ya Yehoba bukiji bukiji ne. Nangwa byonkabyo, Yehoba kechi watele muchima pa byalubankenye Lota ne, bino wamumwene’mba wajinga muntu “waoloka.”—2 Pe. 2:7, 8. w20.04 18 ¶13-14

Anweba balongo bakyanyike, yukai mba pakonsha kupita kimye pa kuba’mba aba bemuyuka kufumatu kimye kyo mwasemekelwe batendeke kumona’mba mwakoma. Pano bino, mwafwainwa kushiinwa kuba’mba Yehoba kechi uta muchima pa mwekelo ya muntu ne. Wimuyuka bulongo kabiji wayuka ne bintu byo mwakonsha kuba. (1 Sam. 16:7) Koseshai bulunda bwenu ne Lesa. Davida wakoseshe bulunda bwanji ne Yehoba kupichila mu kumona ne kulanguluka pa bilengwa byanji. Davida walangulukilepo bingi pa bino bintu byo byamufunjishenga pa Mulenga. (Sala. 8:3, 4; 139:14; Loma 1:20) Kintu kikwabo kyo mwakonsha kuba ke kulomba bulume kwi Yehoba. Abya bakwenu bo mufunda nabo sukulu bemuseka na mambo a kwikala Bakamonyi ba kwa Yehoba nyi? Inge byo byo kiji, lombai kwi Yehoba kuba’mba emukwashe kuyuka bya kuba na luno lukatazho. Kabiji ingijishainga mafunde anji mu Mambo a Lesa ne mu mabuku aimena pa Baibolo ne mavidyo. Kimye kyonse inge mwamona Yehoba byo emukwasha kushinda lweseko, luketekelo lwenu mwi aye lukakoselako. Kabiji bakwenu inge bamona’mba mwaketekela mwi Yehoba, nabo bakemuketekela. w21.03 4 ¶7

Balunda besamba pa byo balanguluka ne byo bomvwa ku muchima. Nanchi kechi byo byo twafwainwa kubanga na mulunda netu aye Yehoba nenyi? Byo byo kyafwainwa kwikala. Yehoba wisamba ne atweba kupichila mu Mambo anji, kabiji mu Mambo anji, witubuula byo alanguluka ne byo omvwa ku muchima. Twisamba ne aye mu milombelo ne kumubuula milanguluko yetu ne byo tumvwa ku muchima. Byo aji mulunda netu witutemwa, Yehoba kechi upelelatu pa kumvwa milombelo yetu ne, bino wiikumbula. Bimye bimo mukumbu kechi ubanda ne. Bino pa bimye bikwabo, twakonsha kutwajijila na kulomba pa kintu kimo. Nangwa byonkabyo, twafwainwa kushiinwa kuba’mba mukumbu ukeya pa kimye kyafwainwa kabiji mu jishinda jawama. Pano bino, mukumbu wa Lesa wakonsha kupusanako na kyo twaketekejilenga. Bimye bimo kechi wakonsha kufumyapo lukatazho ne, bino wakonsha kwitupa maana ne bulume bwa “kuchinchikilamo.” (1 Ko. 10:13) Twakonsha kumwesha byepi amba tusanta pa bupe bwanema bingi bwa milombelo? Tumwesha kino kupichila mu kukookela mukambizho wa Yehoba wa kuba’mba “lombainga kimye kyonse.”—1 Tesa. 5:17. w20.05 27-28 ¶7-8

Bantu banyema kapela bazanzatu meso pa jishinda jo babena kunyemenamo pa kuba’mba babule kwituntula. Inge bapona, babukapo ne kutwajijila kunyema. Kechi bata muchima pa kibalengela kwituntula ne, pakuba bata muchima pa kutambula mfweto. Mu kapela ketu, twakonsha kwituntula bimye byavula, ko kuba’mba kulubankanya mu ñambilo ne mu byubilo. Nangwa bakwetu bo tubena kunyema nabo bakonsha kuba bintu byakonsha kwitukozha ku muchima. Kechi twafwainwa kukumya inge kino kyamweka ne. Atweba bonse twibambulwa kulumbuluka, kabiji bonse tubena kwenda mu kajishinda kakepa kaya ku bumi. Onkao mambo, bimye bimo twakonsha kwituntula mu bakwetu ne kulengela bantu kwikala na ‘mambo na bakwetu.’ (Kolo. 3:13) Bino kechi twafwainwa kuta muchima pa kitulengela kwituntula ne, pakuba twafwainwa kuta muchima pa mfweto iji kulutwe ne kutwajijila na kunyema. Inge twazhingila ne kukana kubukapo, kechi tukapwisha kunyema kapela ne kutambula mfweto ne. Kikwabo, inge twabula kubukapo, twakonsha kwikala kya kwituntulako bakwetu babena kunyemena mu jishinda ja ku bumi. w20.04 26 ¶1; 28 ¶8-9

Ngauzhi Danyela walumbulula ndonda ya makafulumende a bantu amanyika bantu ba Lesa. Ano makafulumende bealumbulula’mba mbaji ya lukipashañano mukatampe wa kyela. Kafulumende wapelako mu ino ndonda bamulumbulula’mba maulu a lukipashañano o balenga na kyela kya kapotwe kyavwangakana na buchimba. Ano maulu emenako bufumu buji bingi na bulume bwa Anglo-America. Buno bungauzhi bumwesha kuba’mba buno bufumubukatwajijila kwikalako kufikatu ne kimye Bufumu bwa Lesa kyo bukonauna makafulumende a bantu. Mutumwa Yoano naye walumbulula ndonda ya makafulumende aji bingi na bulume alama byalo muji bantu ba Yehoba. Mu bungauzhi bwa kwa Yoano, ano makafulumende beemenako ku lukinyama uji na mitwe itanu na ibiji. Mutwe wa butanu na bubiji wa uno lukinyama wimenako bufumu buji bingi na bulume bwa Anglo-America. Kino kyanema bingi mambo lukinyama kechi bamumweshapo saka aji na mutwe mukwabo kununga pa wa butanu na bubiji ne. Mutwe wa butanu na bubiji wa uno lukinyama ukatwajijila kulama kufikatu ne kimye Kilishitu ne mazhita anji a mwiulu kyo akonauna uno mutwe ne lukinyama yense.—Lum. 13:1, 2; 17:13, 14. w20.05 14 ¶11-12

Abino byambo bichechetu bituvululamo kishinka kyanema bingi kya kuba’mba: Lesa ye Nsulo ya bumi, kabiji ye Nsulo ya butemwe. Yehoba witutemwa. Kabiji butemwe bwanji bwitulengela kuyuka’mba twazhikijilwa, bwituletela lusekelo, ne kuyuka’mba kafwako kyo twabula ne. Ku bena Kilishitu, kumwesha butemwe kechi kintu kya kwifuukwilapotu muntu mwine ne. Betukambizha kumwesha butemwe. (Mat. 22:37-40) Umvwe twamuyuka bulongo Yehoba, kiketupelela kukookela mukambizho mutanshi. Kiji bino na mambo a kuba’mba Yehoba waoloka, witulangulukilako, kabiji witubila kifyele. Bino kyakonsha kwitukatazha kukookela mukambizho wa bubiji. Mambo ka? Mambo balongo ne banyenga yetu bambulwa kulumbuluka. Bimye bimo bakonsha kwamba nangwa kuba bintu byakonsha kwitukozha ku muchima. Yehoba wayukile’mba tukapitanga mu luno lukatazho, onkao mambo, watangijile bannembi ba Baibolo bamo kwitufunjisha ene mambo o twafwainwa kumwesheshanga butemwe ne jishinda ja kubilamo bino. Nnembi umo waambile pa kino ke mutumwa Yoano.—1 Yoa. 3:11, 12. w21.01 8 ¶1-2

Inge kya kuba po po twatendekatu kwingijila Yehoba nangwa twamwingijila pa myaka yavula, twafwainwa kwiipuzha atweba bene amba, ‘Nanchi mbena kukanya Satana kundengela kwikala na michima ibiji nyi?’ Twambe’mba mwamona kipikichala pa TV nangwa pa Intaneti kilengela kwikala na milanguluko ya bulalelale, mwafwainwa kuba byepi? Kyakonsha kupeela bingi kulanguluka’mba kino kipikichala nangwa filimu kechi kibena kumwesha bantu babena kuba bulalelale ne. Bino nanchi Satana kechi ubena kwingijisha kyo kyo kintu kongola muchima wenu nenyi? Kino kipikichala kyakonsha kwikala nobe ka kyela kengijisha muntu pa kulala mapulanga. Pa kimye kitanshi, kano ka kyela katwelakotu pacheche mu mwandalo. Bino muntu inge watwajijila kwikapopa, katwela mukachi ne kwabanyapo mwandalo. Nanchi kipikichala kilengela bantu kwikala na milanguluko ya bulalelale kyakonsha kwikala nobe kano ka kyela nyi? Kutala pa bino bintu bimweka nobe kechi byatama ne, mu kuya kwa kimye byakonsha kulengela muntu kulenga mambo kwi Yehoba. Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuswisha bintu bya uno mutundu kutwela mu muchima wenu ne. Twajijilai kwikala na muchima umo wa kwakamwa jizhina ja Yehoba. w20.06 11-12 ¶14-15

Twafwainwa kutwajijila kukwasha ne kutundaika bakooka inge twibataana. Byonkatu byajinga mwana waelekele wa mu kishimpi kya kwa Yesu, bakonsha kwikala na binyenge kabiji pakonsha kupita kimye pa kuba’mba bipwe. (Luka 15:17-24) Kabiji na mambo a kuba’mba bajinga mu ntanda ya kwa Satana, kechi bakonsha kufikenatu kwikala na bulunda bwakosa ne Yehoba byonka byo bajinga kala ne. Twafwainwa kwibakwasha kukosesha lwitabilo lwabo mwi Yehoba. Mu kishimpi kya mukooko waelekele, Yesu walumbulwile kafunga byo asenda uno mukooko pa bipuzhi byanji ne kumubwezha pa jitanga. Uno kafunga wingijisha kimye ne ngovu kukeba mukooko waeleka. Bino uyuka kuba’mba wafwainwa kusenda uno mukooko ne kumubwezha mu kipaka mambo wayuka’mba wakooka kechi uji na bulume bwa kwiendela aye mwine ne. (Luka 15:4, 5) Twakonsha kwingijisha kimye kyabaya ne ngovu pa kuba’mba tukwashe muntu wakooka kushinda lukatazho lo aji nalo lubena kumulengela kukatazha kutendeka kwingijila Yehoba jibiji. Bino na bukwasho bwa mupashi wa Yehoba, Baibolo, ne mabuku o tutambula ku kipwilo, twakonsha kwibakwasha kukosesha bulunda bwabo ne Lesa. Onkao mambo, inge bemwambila’mba mufunjishenga muntu wakooka, mwafwainwa kutambwila uno mwingilo na lusekelo. w20.06 28 ¶14-15

Atweba bonse pa muntu pa muntu twafwainwa kumweshanga butemwe, mambo ko kayukilo ka bena Kilishitu ba kine. Bino twafwainwa ne “kuyukisha bulongo bintu ne kwikala na milangwe yonse.” (Fili. 1:9) Mambo inge twabula kuba bino, twakonsha kulondela “mafunjisho a bubela a bantu bajimbaika bakwabo,” kubikapotu ne bansatuki. (Efi. 4:14) Baana ba bwanga bavula byo balekele kulondela Yesu, mutumwa Petelo wamwesheshe kuba’mba washiinwe’mba Yesu wajinga “na byambo bipana bumi bwa myaka ne myaka.” (Yoa. 6:67, 68) Nangwa pa kyo kya kimye Petelo kechi wayukile bishinka byonse pa bino byambo ne, bino watwajijile kwikala wa kishinka mambo waumvwishishe bukine pe Kilishitu. Ne anweba mwakonsha kukosesha lwitabilo lwenu mu mafunjisho a mu Baibolo. Inge mwauba bino, mukatwajijila kwikala na lwitabilo lwakosa nangwa mukapite mu bintu bya mutundu ka, kabiji mukakwasha bakwenu nabo kwikala na lwitabilo lwakosa.—2 Yoa. 1, 2. w20.07 8 ¶2; 13 ¶18

Pa kuba’mba tukwashe balongo ne banyenga kutwajijila kwikala mu bukine, twafwainwa kwibobilanga lusa. (1 Yoa. 3:10, 11, 16, 17) Twafwainwa kwimweshanga butemwe kimye kyonse, mu bimye byawama ne mu bimye bya makatazho. Nanchi mwayukapo umo wafwisha mulongo wanji kabiji ubena kukebewa lutekenesho nangwa kumukwashako bintu bikebewa mu bwikalo nyi? Nangwa abya mwaumvwa’mba bena Kilishitu bakwenu baponenwa na bya malwa kabiji babena kukebewa bukwasho bwa kushimukulula Mazubo a Bufumu nangwa mazubo abo nyi? Tumwesha byo twatemwa balongo ne banyenga ne kwibamwesha kifyele mu byo twamba ne byo tuba. Tulondela Shetu wa mwiulu witutemwa inge twitemwa atwe bene na bene. (1 Yoa. 4:7, 8) Jishinda janema jo twimwesheshamo butemwe ke kwilekelako mambo atweba bene na bene. Mukwetu wakonsha kwitukozha ku muchima kabiji walomba lulekelo lwa mambo. Tumwesha butemwe kupichila mu kumulekelako mambo ne kulubako.—Kolo. 3:13. w20.07 24 ¶14-15

Nanchi bantu bonse pa muntu pa muntu bakebapa mikambizho ya kulondela byonka byo kiji luno pa kufunjisha bantu Baibolo nyi? Nanchi bano bantu bakapwilanga mu bipwilo ne kwibafunjisha bya kufunjisha bakwabo bakasungulwa nyi? Twafwainwa kupembelela ne kumona byo kikekala. Pano bino, kyo twayukako ke kya kuba’mba ku mpelo ya Bukalama bwa Kilishitu bwa Myaka 1000, “pano pa ntanda pakakumbana maana a kuyuka Yehoba.” (Isa. 11:9) Tukekala na mingilo yavula bingi iketuletelanga lusekelo pa yoya myaka 1000. Mu kimye kya Bukalama bwa Kilishitu bwa Myaka 1000, bantu ba Yehoba bonse pano pa ntanda bakatwajijila kupimpula byubilo byabyo pa kuba’mba bakamusangajikenga. Onkao mambo, bonse bakeubilanga kifyele byo bakakwashanga boba bakasangulwa kuleka miteeto yatama ne kulondela mizhilo ya Yehoba. (1 Pe. 3:8) Kwa kubula nangwa kuzhinauka ne, aba bakasangulwa bakamona kuba’mba bantu ba Yehoba bepelula kabiji batwajijila kupimpula byubilo byabo pa kuba’mba basangajikenga muchima wa Yehoba. Kino kikebalengela nabo kukeba kukwatankena nabo pamo mu kupopwela Yehoba.—Fili. 2:12. w20.08 16 ¶6-7

Inge twalondela lujimuno lwapaine mutumwa Paulo lwanembelwe na lutangijilo lwa mupashi ne kulanguluka pa byubilo byetu, twakonsha kutaana kuba’mba tuji na bya bupe ne bulume bwabulapo bakwetu. Langulukai pa kino: Mukulumpe mu kipwilo kechi wakonsha kwikala na kya bupe kya kufunjisha pa mutuntamo ne, bino wakonsha kwikala na kya bupe kya kufunjisha bantu kwikala baana ba bwanga. Nangwa kampe kechi unengezha bintu bulongo byonka byuba bakulumpe bakwabo mu kipwilo ne, pano bino, wakonsha kwikala na kifyele kabiji kafunga wawama balongo ne banyenga ye bakasulukila kulombako bukwasho bwa mu Binembelo. Nangwa kampe wayukanyikwa’mba ukatambwila benyi. (Hebe. 13:2, 16) Inge twayuka bya bupe byo tuji nabyo, tukomvwanga bulongo kukwasha kipwilo. Kabiji kechi tukobilanga kichima balongo baji na bya bupe byapusana na byetu ne. Nangwa kya kuba tuji na bifulo byapusana-pusana mu kipwilo, atweba bonse twafwainwa kwibikangako kwingila bulongo ne kuwamishako busendwe bwetu. w20.08 24 ¶16-18

Jashi janemene bingi jajinga na mutwe wa kuba’mba “Jibumba Jikatampe,” jaambiwe mu 1935 na Mulongo J. F. Rutherford pa kushonkena kwaikejile mu muzhi wa Washington, D.C., ku U.S.A. Mu jashi janji, Mulongo Rutherford walumbulwile bantu balenga “jibumba jikatampe” batongolwa pa Lumwekesho 7:9. Mwaka wa 1935 saka akyangye kufika, Bafunda Baibolo bayukile’mba jibumba jikatampe ke bantu baji na kalwitabilo kacheche bakaya mwiulu. Mulongo Rutherford waingijishe Binembelo kulumbulula kuba’mba bantu balenga jibumba jikatampe kechi bebasala kuya na kwikala mwiulu ne. Bino abo ke mikooko ikwabo ya kwa Kilishitu bakapuluka “malwa akatampe” ne kwikala pano pa ntanda myaka ne myaka. (Lum. 7:14) Yesu walayile’mba: “Nji na mikooko ikwabo, yabula ya mu kino kipaka; ino nayo nafwainwa kwiileta, ne ayo ikomvwa jiwi jami, kabiji ikekala jitanga jimo ne kafunga umo.” (Yoa. 10:16) Onkao mambo, mikooko ikwabo, ke Bakamonyi ba kwa Yehoba ba kishinka baji na luketekelo lwa kwikala pano pa ntanda mu Paladisa.—Mat. 25:31-33, 46. w21.01 14 ¶1-2

Twafwainwa kwikala nobe bantu bakwata masabi pa kuba’mba tuchinchike ne kwingila bulongo mwingilo wetu wa kusapwila. (Mat. 28:19, 20) Javula twatemwa kwingijisha jishinda japeela pa kuba bintu. Nangwa byonkabyo, bimye bimo bintu byanema bingi byo twafwainwa kuba byakatazha. Onkao mambo, twafwainwa kwingila na ngovu. Yehoba wakonsha kwitukwasha kupichila mu kwitupa mupashi wanji wazhila. (Nga. 5:22, 23) Mutumwa Paulo waingilanga na ngovu. Bino waambile’mba ‘wapumapumanga’ mubiji wanji pa kuba’mba obenga bintu byawama. (1 Ko. 9:25-27) Watundaikile bakwabo kwikanya bene ne kuba bintu byonse “na mushingi ne mo byalondankena.” (1 Ko. 14:40) Twafwainwa kwingila na ngovu pa kuba’mba tutwajijile kupopwela Yehoba. Kino kyavwangamo kusapwila kimye kyonse ne kufunjisha bantu mambo awama.—Byu. 2:46. w20.09 6-7 ¶15-17

Mu byalo byavula lelo jino, tusapwila saka twakasuluka. Nanchi mwikala mu kyalo mo bemuswisha kupopwela Lesa mu mutende nyi? Inge byo byo kiji, ishikishai anweba bene amba, ‘Mbena kwingijisha byepi kino kimye kya mutende?’ Mu ano moba a kupelako, jibumba ja Yehoba jibena kwingila mwingilo mukatampe wa kusapwila ne kufunjisha bantu mwaya ntanda yonse. Kuji bintu byavula bingi byo twakonsha kuba pa kwingila uno mwingilo. Mwakonsha kwingijisha byepi bulongo kimye kya mutende? (2 Timo. 4:2.) Langulukaipo ne kumona inge kya kuba anweba nangwa umo mu kisemi kyenu wakonsha kwingilako pakatampe mwingilo wa kusapwila, nabiji kunembeshako bupainiya. Kino kechi kyo kimye kya kukeba bunonshi nangwa bintu byavula ne, mambo bino bintu kechi tukapuluka nabyo pa malwa akatampe ne. (Maana 11:4; Mat. 6:31-33; 1 Yoa. 2:15-17) Basapwishi bavula bafunda mulaka mukwabo pa kuba’mba bamwingijishenga pa kusapwila ne kufunjisha. Jibumba ja Lesa jibatundaika kupichila mu kunemba mabuku ne bibaaba byaimena pa mu milaka kukila pa 1,000. w20.09 16 ¶9-11

Mushilikale wawama ke mushilikale wakishinka. Wingila na ngovu kuzhikijila muntu ye atemwa nangwa kintu kyo anemeka. Paulo watundaikile Timoti kwikala na munema wa kunemeka Lesa, ko kuba’mba kwikala wa kishinka kwi Lesa. (1 Timo. 4:7) Inge twatemwa Lesa na muchima yense ne kumunemeka, tukakebesha kukwachisha bukine. (1 Timo. 4:8-10; 6:6) Mushilikale wafwainwa ne kwifunjisha mwine pa kuba’mba afikilemo kulwa nkondo. Timoti washinjile Satana mambo walondejile lujimuno lwa kwa Paulo lwa kuchina bya kusakasaka byatama, kwikala na byubilo bya Lesa ne kupwanañana na bena Kilishitu bakwabo. (2 Timo. 2:22) Pakuba bino, kikebewa kwifunjisha kuba bintu byawama. Twafwainwa kwifunjisha kuba byawama pa kuba’mba tuchinuzhuke bisakasaka mubiji. (Loma 7:21-25) Kunungapo, twafwainwa kwifunjisha kuba byawama pa kuba’mba tuvuule bumuntu bwa kala ne kuvwala bumuntu bupya. (Efi. 4:22, 24) Inge twakoka na mambo a kwingila juba jonse, twafwainwa kwibikako kuya na kupwila.—Hebe. 10:24, 25. w20.09 28 ¶9-11

Twafwainwa kutekanya pa kukwasha bo tufunjisha kukomenako kufika ku kwipana ne kubatizhiwa. Kabiji twafwainwa kuyuka inge ukeba kwingijila Yehoba Lesa. Nanchi mubena kumonapo biyukilo bimwesha’mba ye mufunjisha ubena kukookela mikambizho yapaine Yesu nyi? Nangwa abya ukebatu kufunda bishinka bya mu Baibolo nyi? Kimye kyonse esekainga kumona inge ye mufunjisha ubena kuyilako palutwe. Mwakonsha kwiipuzha mepuzho nabiji a kuba’mba, nanchi umwesha byo atemwa Yehoba nyi? Abya ulomba kwi Yehoba nyi? (Sala. 116:1, 2) Nanchi wiyowa kutanga Baibolo nyi? (Sala. 119:97) Upwila kimye kyonse nyi? (Sala. 22:22) Abya ubena kupimpula bwikalo bwanji nyi? Nanchi watendeka kubuulako balongo banji ne balunda nanji bintu byo abena kufunda nyi? (Sala. 9:1) Ne kyakilamo kunema, abya ubena kukeba kwikala Kamonyi wa kwa Yehoba nyi? (Sala. 40:8) Inge kya kuba ufunda Baibolo kechi ubena kuyilako palutwe mu ino mbaji ne, esekai kuyuka kibena kulengela ne kwisamba nanji mu jishinda jawama kwa kubula kupita mu mbaji. w20.10 18 ¶14-15

Shanji Yesu wa mwiulu kimye kyonse ufuukula byawama, ne bansemi banji ba pano pa ntanda nabo bafuukwile bintu byawama. Bino Yesu byo akomene, wifuukwilanga bya kuba aye mwine. (Nga. 6:5) Wajinga na luusa lwa kwifuukwila bya kuba byonkatu byo tuji ne atweba. Wakonsheshe kufuukulapo bintu byamuwamijile aye mwine. Pano bino, wafuukwilepo kutwajijila kwikala na bulunda bwawama ne Yehoba. Yesu byo ayukile mwingilo wanji mu kufikizha kyaswa muchima wa Yehoba, waswile kwingila mwingilo ye bamupele. (Yoa. 6:38) Wayukile kuba’mba bavula bakamushikwa, kabiji kino kyafwainwa kyamuletelanga bingi milanguluko. Nangwa byonkabyo, wafuukwilepo kukookela Yehoba. Yesu byo abatizhiwe mu 29 C.E., kintu kyo atelepo muchima ke kuba kyaswa muchima wa Yehoba. (Hebe. 10:5-7) Nangwatu kimye kyo afwilenga pa kichi kya lumanamo, kechi walekele kuba kyaswa muchima wa Shanji ne.—Yoa. 19:30. w20.10 29 ¶12; 30 ¶15

Abya mwayukapo balongo ne banyenga mu kipwilo kyenu babena kumanama na mambo a kukolwa nangwa makatazhotu akwabo nyi? Nangwa kampe bafwisha mulongo wabo. Umvwe twaumvwa kuba’mba kuji mukwetu ubena kukebewa bukwasho, twakonsha kulomba kwi Yehoba kuba’mba etukwashe kwamba nangwa kubapo kimo kyakonsha kukwasha yeo muntu. Byambo ne byubilo byetu byakonsha kutundaika mulongo nangwa nyenga. (1 Pe. 4:10) Twayuka kuba’mba twakonsha kukosa mambo Yehoba uji ne atweba. Witukwasha kupichila mwi Yesu ne bamalaika. Kabiji inge kyo kyaswa muchima wanji, Yehoba wakonsha kwitukwasha kupichila mu bantu baji pa bifulo bikatampe. Kabiji byonkatu byo twimwenapo kala atweba bonse pa muntu pa muntu, Yehoba wingijisha mupashi wanji wazhila kutundaika bakalume banji kukwasha balongo ne banyenga baji mu makatazho. Onkao mambo, ne atweba tuji na bishinka byafwainwa kwitulengela kwamba byonka byaambile mutumwa Paulo amba: “Yehoba ye nkwasho wami; kechi nakonsha kuchina ne, muntu angube ka?”—Hebe. 13:6. w20.11 17 ¶19-20

Batumwa bajinga na bishiino byamwesheshenga’mba Yehoba wajinga nabo. Wibapeele bulume bwa kuba bya kukumya. (Byu. 5:12-16; 6:8) Bino atweba Yehoba kechi witupapo bulume bwa kuba bya kukumya ne. Nangwa byonkabyo, kupichila mu Mambo anji, Yehoba witukwasha kuyuka’mba umvwe ke tumaname na mambo a bololoke, tusangajika muchima wanji kabiji uketupa mupashi wanji. (1 Pe. 3:14; 4:14) Onkao mambo, kechi twafwainwa kwakamwa pa byo tukoba kimye kyo tukapita mu lumanamo lukatampe kulutwe ne. Pakuba twafwainwa kuta muchima pa byo twakonsha kuba luno pa kuba’mba tukoseshe luketekelo lwetu mwi Yehoba kuba’mba uketukwasha ne kwitupokolola. Twafwainwa kuketekela mulaye wa kwa Yesu wa kuba’mba: “Nkemupa byambo ne maana akalengela balwanyi benu bonse kubula kwimukanya nangwa kwimupachika.” Kabiji Yesu witulayile kuba’mba: “Umvwe mwachinchika, mukapulusha bumi bwenu.” (Luka 21:12-19) Vulukainga kuba’mba Yehoba uvuluka bishinka byonse pa bakalume banji bafwa saka baji ba kishinka kwi aye, kabiji bino byo bikalengela’mba akebasangule. w21.01 4 ¶12

Mutumwa Paulo kechi ye muntu mutanshi waambile pa luketekelo lwa lusanguko ne. Mushakulu Yoba naye waambilepo. Washiinwe kuba’mba Lesa ukamuvuluka ne kumusangula. (Yoba 14:7-10, 12-15) “Lusanguko lwa bafu” ke lubaji lwa “kitendekesho,” nangwa’mba “mafunjisho atanshi,” aitabilamo bena Kilishitu bonse. (Hebe. 6:1, 2) Byambo bya kwa Paulo byaamba pa lusanguko byanembwa mu 1 Kolinda kitango 15. Byambo byo anembele byafwainwa byatundaikile bingi bena Kilishitu batanshi. Ne atweba kino kitango kyakonsha kwitutundaika ne kukosesha luketekelo lwetu Lusanguko lwa Yesu Kilishitu lwitulengela kushiinwa’mba balongo betu ne balunda netu bafwa bakasangulwa. Lusanguko lwajinga lubaji lwa “mambo awama” Paulo o asapwijile ku bena Kolinda. (1 Ko. 15:1, 2) Waambile’mba inge mwina Kilishitu wabula kwitabila mu lusanguko, lwitabilo lwanji ke lwatu.—1 Ko. 15:17. w20.12 2 ¶2-4

Ki ka kyakwashishe mutumwa Petelo kwikala na milanguluko yawama jibiji? Wavulukile Yesu byo amulombejileko kuba’mba lwitabilo lwanji lutwajijile kukosa. Yehoba wakumbwile uno mulombelo. Palutwe kacheche, Yesu wamwekele kwi Petelo ne kumutundaika. (Luka 22:32; 24:33, 34; 1 Ko. 15:5) Kabiji Yesu wamwekele ku batumwa bonse kimye kyo bakishishe bufuku bonse na kuta makonde kwa kubula kukwatapotu nangwa jisabi jimo ne. Pa kikye kimye, Yesu wapele Petelo kimye kya kumwesha byo amutemenwe. Yesu wamulekejileko mambo uno mulunda nanji ne kumupa mingilo yavula. (Yoa. 21:15-17) Jishinda Yesu jo akwashishemo Petelo jimwesha lusa lwa kwa Yesu, kabiji Yesu wamwesheshetu suka byubilo bya Shanji. Onkao mambo, inge twalubankanya, kechi twafwainwa kwizhachishanga atweba bene kuba’mba kyapwa Yehoba kechi uketulekelako mambo ne. Twafwainwa kuvulukanga kuba’mba Satana ye ukeba’mba twikalenga na milanguluko ya uno mutundu. Pakuba twafwainwa kuvulukanga kuba’mba Yehoba witutemwa, wayuka bintu byo tukankalwa kuba, kabiji ukeba kwitulekelako mambo. Kabiji twafwainwa kumonanga bakwetu betulenga mambo byonkatu bibamona Shetu wa butemwe wa mwiulu.—Sala. 103:13, 14. w20.12 20-21 ¶17-19

Twakonsha kufunjilako ku boba bakankelwe kutekanya ne kuketekela mwi Yehoba. Kufunda ano mashimikila kusakwitukwasha kuchinuzhuka kuba bintu byatama byo baubile. Patanshitu mu bukalama bwanji, Mfumu Asa walombanga bukwasho bwa Yehoba umvwe waikala na lukatazho. Bino mu kuya kwa kimye, walekele kuketekela mwi Lesa. Watendekele kuketekela mu maana anji mwine. (2 Moba 16:1-3, 12) Patanshi, Asa byo alombele bukwasho bwa bena Silya pa kulwa na bena Isalela kyamwekelenga nobe waubatu bulongo. Bino kechi baikele mu mutende pa kimye kyabaya ne. Kupichila mwi ngauzhi, Yehoba wamubuujile’mba: “Na mambo a kuba mwaketekejile mwi mfumu wa Silya ne kubula kuketekela mwi Yehoba Lesa wenu, nzhita ya mfumu wa Silya yapuluka mu kuboko kwenu.” (2 Moba 16:7) Twafwainwa kujimuka, mambo inge ne, twakonsha kutendeka kuketekela mu maana etu pa kuba bintu kya kuba twakankalwa kulomba lutangijilo lwa Yehoba kupichila mu Mambo anji. Nangwatu inge tubena kufuukula kintu kya bukiji bukiji, twafwainwa kutekanya ne kuketekela mwi Yehoba. Umvwe twauba bino, Lesa uketukwasha kabiji tukafuukulapo bulongo. w21.01 6 ¶13-15

Lelo jino, bantu ba Yehoba bamo babena kumanama na bipowe bya nzala na mambo a buyanji nangwa malwañano ku mpunzha ko bekala. Bakwabo bebakasa na mambo a lwitabilo lwabo. Pano bino, aba baji mu jibumba jikatampe baji na lusekelo mambo bayuka’mba byo bakapuluka lonaiko lwa ino ntanda, bakekala na kajo kavula. Kabiji Yehoba ukatwajijila kwibafunjisha. Kimye Yehoba kyo akonauna ntanda ya kwa Satana, jibumba jikatampe jikapuluka ku “kyuya” kya bukaji bwanji bo aketulwila pa bisaka bya bantu. Malwa akatampe inge apwa, aba bakapuluka, Yesu ukebatangijila “ku masulo atupauka mema a bumi [bwa myaka ne myaka].” (Lum. 7:17) Akilangulukai pa kino: Jibumba jikatampe jiji na luketekelo lwawama bingi. Bonse kechi bakafwapo ne. (Yoa. 11:26) Mikooko ikwabo isanchila Yehoba ne Yesu pa luketekelo lwanema bingi lo baji nalo. w21.01 16-17 ¶11-12

Bufuku bwapeleleko saka bakyangye kumwipaya, Yesu walangulukilenga pa makatazho akapitangamo baana banji ba bwanga. Mambo a kuba’mba watemenwe baana banji ba bwanga, Yesu wibalombejileko kwi Bashanji amba “mwibazhikijilenga na mambo a aye mubi.” (Yoa. 17:14, 15) Yesu wayukile’mba byo akabwela mwiulu, Satana Diabola ukatwajijila kukatazha bonse bakeba kwingijila Yehoba. Onkao mambo, bantu ba Yehoba bakebewa luzhikijilo. Lelo jino, tukeba bingi luzhikijilo lwa Yehoba kukila kala. Mambo Satana bamutaile pano pa ntanda kufuma mwiulu, kabiji ‘wazhingila bingi.’ (Lum. 12:12) Ulengela bantu betumanyika kulanguluka’mba “babena kwingila mwingilo wazhila kwi Lesa.” (Yoa. 16:2) Kabiji bantu babula kwitabila mwi Lesa, betumanyika na mambo a kuba’mba twapusanako na bantu ba mu ino ntanda. Pano bino, kechi twafwainwa kwakamwa ne. Mambo ka? Mukumbu uji mu kinembelo kya lelo. w21.03 26 ¶1, 3

Bintu byonse Yehoba byo oba, wibyuba na mambo a butemwe. Umwesha’mba witutemwa kupichila mu kwitupa byonse. Na mambo a kwitutemwa, Yehoba witunengezhejile bukuzhi. Kabiji Yesu witutemwa bingi kya kuba wapaine bumi bwanji na mambo a atweba. (Yoa. 3:16; 15:13) Kafwako kyakonsha kulengela Yehoba ne Yesu kuleka kutemwa bantu ba kishinka kwi abo ne. (Yoa. 13:1; Loma 8:35) Kyo kimotu, bintu byonse byuba mutwe wa kisemi byafwainwa kwimena pa butemwe. Mambo ka kino o kyanemena? Mutumwa Yoano wakumbula buno bwipuzho. Waambile’mba: “Awa wabula kutemwa mulongo wanji ye amona na meso [nangwa kisemi kyanji], kechi wakonsha kutemwa Lesa ye abula kumona ne.” (1 Yoa. 4:11, 20) Onkao mambo, mwanamulume watemwa kisemi kyanji kabiji ukeba kulondela Yehoba ne Yesu, wafwainwa kukwasha kisemi kyanji kwikala na bulunda bwakosa ne Lesa. Kabiji wafwainwa kwibakwasha kuyuka’mba bazhikijilwa ne kwibakebela bintu bya mu bwikalo. (1 Timo. 5:8) Ufunjisha baana banji ne kwibajimunako. Kabiji utwajijila kufunda bya kufuukula bintu binemeka Yehoba ne kulengela kisemi kyanji kumwenamo. w21.02 5 ¶12-13

Shetu wa mwiulu uji na butemwe wayuka bintu byo twapichilemo kala ne milanguluko yo twikala nayo na mambo a bino bintu. Bino umona ne byawama mwi atweba byo twakonsha kubula kumona atweba bene. (1 Yoa. 3:19, 20) Muntu umo wakonsha kwingila papelela bulume bwanji kuba’mba aleke muteeto umo watama. Bino bimye bimo wakonsha kubwezhapo kuba kintu kyonka kyo abena kukeba kuleka, kabiji wakonsha kumvwa bingi kutama ku muchima. Kechi kyatama kwizhachisha inge muntu walenga mambo ne. (2 Ko. 7:10) Pano bino, kechi twafwainwa kukizhamo kwizhachisha kya kuba ke tulanguluke’mba: ‘Kafwako byo nji ne. Yehoba kechi wakonsha kundekelako mambo ne.’ Ndangulukilo ya uno mutundu kechi yawama ne, kabiji yakonsha kwitulengela kuleka kwingijila Yehoba. Kintu kyo twafwainwa kuba ke ‘kwisamba’ ne Yehoba mu milombelo ne kumusashijila kuba’mba etubile lusa. (Isa. 1:18) Inge Yehoba wamona’mba mwalapila kya kine kabiji mubena kukebesha kwaluluka, ukemulekelako mambo. Kabiji mwafwainwa kuya na kubuula bakulumpe mu kipwilo. Bakemutekenya ne kwimukwasha kuwamisha bulunda bwenu ne Yehoba.—Yako. 5:14, 15. w20.12 23 ¶5-6

Yesu wanemekele banabakazhi ne kwibapa mushingi. Kechi walondejile bisho bya Bafaliseo ne. Bafaliseo balengululanga bingi banabakazhi, kabiji kechi besambanga na banabakazhi pa mvula bantu, nangwatu kwisamba nabo Binembelo ne. Pakuba Yesu aye wavwangangamo banabakazhi mu misambo yazhika ya mu Binembelo yo aikalanga nayo na baana banji ba bwanga. (Luka 10:38, 39, 42) Kabiji waswishishe banabakazhi kwendela pamo ne aye pa kuya na kusapwila. (Luka 8:1-3) Kabiji kimye kyo bamusangwile, Yesu wapele banabakazhi mwingilo wa kuya na kubuula batumwa banji kuba’mba wasangulwa. (Yoa. 20:16-18) Mutumwa Paulo watundaikile Timoti kunemeka banabakazhi. Paulo wayukile kuba’mba bainanji Timoti ne bankambo yanji bo bamufunjishe “binembelo byazhila.” (2 Timo. 1:5; 3:14, 15) Paulo watongwele ne banyenga pa mazhina kimye kyo ebatumijile mitende mu nkalata yo anembejile bena Loma. Wayukile mingilo yaingijile bano banyenga kabiji wibasanchijile.—Loma 16:1-4, 6, 12; Fili. 4:3. w21.02 15 ¶5-6