Mafunjisho a kwa Yesu Ayukanyikwa mu Ntanda Yonse
NTUNTULUZHI wa Baibolo aye Edgar Goodspeed wanembele’mba: “Byambo byonse biji mu mambo awama byaambile Yesu ku bantu, wakonsheshe kwibyamba mu maawala abiji. Bino byambo bicheche byajinga bya lusekelo, bitundaika, kabiji bifika bantu pa muchima kya kuba kyakonsha ne kwambiwa’mba, kafwako muntu mukwabo wafunjishe bantu nobe byonka byo aubile Yesu ne.”
Yesu byo apwishishe mwingilo wanji panopantanda mu mwaka wa 33 C.E., baana banji ba bwanga babalume ne babakazhi bafikile kampe 120. (Byubilo 1:15) Lelo jino, bantu kukilaila pa 2 bilyonyi bebepekezha kwikala bena Kilishitu. Kabiji bitota bya mamilyonyi bakwabo bamutongola Yesu amba ngauzhi. Mafunjisho anji kine akwashishe bingi bantu.
Mafunjisho a kwa Yesu mu Ntanda Yonse ayukanyikwa ne ku bantangi babula bena Kilishitu. Kya kumwenako, labi Muyudea, aye Hyman Enelow wanembele’mba: “Yesu ke muntu waya bingi nkuwa, wafunda, muntu wayuka kufunjisha mwayila bupopweshi mu bwikalo bwa bantu.” Enelow waambile jikwabo amba: “Ñanyi wakonsha kubala byonse Yesu byo afunjisha bantu? Butemwe bo amwesha, lutekenesho lo apana, bintu byawama byo aleta, luketekelo ne lusekelo lo amwesha—byonse bino kechi byakonsha kwesakanyiwa na bwikalo bwa bantu ne. Pakachi ka bantu baya nkuwa ne bawama muchima baikalapo kala panopantanda, kafwako nangwa umo wakonsha kwesakana pamo na Yesu kwikala na bulume bwa kukwasha bantu ne. Waikala muntu wawama bingi mu bwikalo bwa bantu.” Kabiji ntangi wa Bahindu aye Mohandas K. Gandhi waambile’mba: “Kechi nayukapo muntu nangwa umo waubila bantu bintu byavula byawama kukila Yesu ne. Kishinka ke kya kuba’mba kafwako kyatamako ku bwina Kilishitu ne.” Nangwa byonkabyo, wanungilepo’mba: “Lukatazho luji kwi anweba bena Kilishitu. Kechi mwikala kwesakana na mwayila mafunjisho enu ne.”
Kilishitendomu wakankalwa pa kimye kyabaya bingi kwikela mwayila mafunjisho a kwa Yesu. Shayuka wa mpito ya bwina Kilishitu, aye Cecil John Cadoux waambilepo’mba, “Kuyilako palutwe kwa kusula byubilo byawama kwamwekelenga kubiwa mu kipwilo” kwalengejile “bantangi ba bwina Kilishitu kukankalwa kuyuka bya kuba ku ntendekelotu kwa . . . 140 A.D.” Wamwene kuba’mba: “Kuno kulengulula kwa byubilo byawama byajingako ku bwina Kilishitu butanshi, kulengela kutundaikwa ne kukosela ku mashinda a ntanda.”
Kuno kubula kwikala na byubilo byawama, kwaishile kukizhamo mu myaka kitota kya bu 4, kimye Mfumu mwina Loma aye Constantine kyo aswishishe bwina Kilishitu. Cadoux wanembele’mba: “Bashayuka ba mpito kechi bakankalwa kuyuka kino ne, kabiji bamo bejizhañanya pa kintu kine kyalengejile kipwilo kwipana kutendeka kumvwañana ne Constantinus.” Pa myaka bitota kufuma kyokya kimye, bantu bebepekezha kwikala bena Kilishitu batwajijila kwikala na byubilo byavula byatama bibula kunemeka jizhina ja Kilishitu.
Pano mepuzho o twafwainwa kwiipuzha ke a kuba’mba: Bintu ka bine Yesu byo afunjishe? Kabiji mafunjisho anji afwainwa kwitulengela kuba ka?
[Kipikichala pa peja 3]
“Kechi nayukapo muntu nangwa umo waubilapo bantu bintu byavula byawama kukila Yesu ne.”—Mohandas K. Gandhi
[Kipikichala pa peja 3]
“Kafwako muntu mukwabo wafunjishe bantu nobe byonka byo aubile Yesu ne.”—Edgar Goodspeed
[Byambo bya Muntu Ungi]
Culver Pictures