Kusema Baana mu Bantu ba Lesa
1. Jishuko ka jakonsha kusala bena Kilishitu bamo?
1 Mu Masalamo 127:3-5 tutangamo amba: ‘Talai, baana bo bunonshi bufuma kwi Yehoba; ne bipangwa bipanga jivumo yo mfweto yanji yo apana. Byonka biji miketo mu kuboko kwa kilobo, byo byo baji baana bo asema muntu mu bwanyike bwanji. Ye mwine wa lusekelo awa uji ne nsumbilo yanji yayula ne abo.’ Ee, kusema baana ke jishuko jawama bingi ajo Mulenga Yehoba jo apele bamulume ne mukazhi batanshi ne baana babo.—Nte. 1:28.
2-4. Nga kupimpulwa pimpulwa kwa bwikalo kwakonsha kulengela bansemi ne baana babo kwikala byepi?
2 Kusema Baana mu Isalela: Kyamweka nobe mu Isalela kusema baana bekumonanga kuba’mba kiyukilo kya bibusa bifuma kwi Yehoba. (Sala. 128:3, 4) Nangwa byonkabyo, kyafwainwa kuyukanyikwa kuba’mba Salamo 127 wanembelwe na Mfumu Solomone, kabiji mu kimye kyalamijilengamo uno mfumu bwikalo bwa bena Isalela bwawamineko. Na mambo a kyokya kimye Baibolo waambapo’mba: “Bena Yuda ne bena Isalela bavujile bingi nobe musenga wa ku kalunga ka mema; kabiji bajilenga ne kutoma, ne kusangalala basangalelenga. Kabiji bena Yuda ne bena Isalela baikajiletu mu mutende, kufuma ku Danyi [kabeta ka ku buyeke] kufika ne Belesheba [kabeta ka ku bulenge], bonse pa muntu pa muntu baikajile munshi ya miñanzañanza yabo nangwa munshi ya mikuyu yabo mu moba onsetu a kwa Solomone.’—1 Mfu. 4:20, 25.
3 Pano bino kwajinga bimye bimo mu moba a bena Isalela kusema baana byo kwaletanga bulanda. Kimye Yelusalema kyo aonawinwe patanshi, ngauzhi Yelemiya wanembele’mba: ‘Meso ami akankalwa kumona mambo a mipolo. . . . Mambo baana bacheche ne bakyamwa mabele babena kupungila mu mikwakwa ya mu muzhi. . . . Nanchi kyawama banabakazhi kuja baana babo bo basemene nyi?’ ‘Bonka banabakazhi bajinga kala na lusa pano babena kuteka baana babo bo basema.’—Jila. 2:11, 20; 4:10.
4 Kimweka nobe, buno bulanda bwipashako bwamwekele ne jikwabo panyuma ya myaka bitota bitanu na bibiji. Shayuka wa mpito Muyudea, aye Josephus washimwine kuba’mba, kimye Yelusalema kyo ajinga mukañumbwañumbwa mu 70 C.E., baana basompwelenga kajo kajilenga bashabo, kabiji bansemi babakazhi nabo basompwelenga kajo kajilenga baana babo.
5, 6. (a) Byambo bya kwa Yesu bimwesha byepi jishinda jakonsha kukomenamo kipwilo kya bwina Kilishitu? (b) Ki ka kyakonsha kulengela bena Kilishitu bamo kwipapo “kimye”?
5 Kusema Baana mu Bena Kilishitu Batanshi: Nga bena Kilishitu batanshi bamonanga byepi kusema baana? Patanshitu twafwainwa kuyuka kuba’mba, Yesu wakanyishe baana banji ba bwanga kusongola mpaji ne kwikala na bantombo. Wabwezhezhe ine nkebelo ya Yehoba ya mu ntendekelo ya kusongolatu wamukazhi umo kwapwa. (Mat. 19:4-9) Nangwa kya kuba bena Isalela ba ku mubiji bavujilengako kupichila mu kusema baana, bena Isalela ba ku mupashi abo bafwanyijilwe kuvujilangako kupichila mu kulenga baana ba bwanga.—Mat. 28:19, 20; Byubilo 1:8.
6 Umvwe kuvujilako kwa bena Kilishitu kwafwanyijilwe kwiyatu kupichila mu kusema baana, Yesu inge kechi watundaikile baana banji ba bwanga kwipapo (kimye NW) kya bukatanda pa kuba’mba basapwile “mambo a bufumu bwa mwiulu” ne. (Mat. 19:10-12) Mutumwa Paulo inge kechi wanembele’mba: “Awa upana mwananji muzhike ku masongola wauba bulongo; kabiji aye ubula kupana mwananji ku masongola ye wakilamo mu kuba bulongo” ne.—1 Ko. 7:38.
7. Byo atangijilwe na mupashi, ñanyi bintu bya maana mutumwa Paulo byo alangulukilepo?
7 ‘Byakatazha bya Panopantanda’: Nangwa byonkabyo, mu nkalata yanji itanshi ku bena Kolinda mutumwa Paulo muntutu umo watongwelepo jishinda jikwabo banabakazhi bafwilwa jo bakonsha kwikwashishamo. Waswishishe bukwasho bwanji bwa kusongola, ne kwamba’mba “mambo a kwimubulatu.” Wanembele’mba: “Pakuba amiwa nebambila babula kwikala mu masongola ne banabakazhi bafwilwa, namba, Kibawamina inge baikala byonka byo nji amiwa. Pakuba umvwe babula mwa kwikanyinya, bekale mu masongola: mambo kwikala mu masongola kwakila kupya muchima. Pakuba umvwe [wamukazhi wafwilwa] waikala buzhike byonka byo aji usakukila mu kusekela, byo byo ndanguluka amiwa: ne amiwa nalanguluka namba, ne amiwa namiwa nji na Mupashi wa Lesa.”—1 Ko. 7:6, 8, 9, 40.
8. Bintu ka byakonsha kuvwangiwamo mu “byakatazha” bipitamo bantu basongola?
8 Paulo walumbulwile’mba: “Muzhike naye umvwe wasongolwa kechi walenga mambo ne. Kabiji ba byonkabyo bakamonanga byakatazha panopantanda; ne amiwa nasaka namba, nemulamwineko.” (1 Ko. 7:28) Pa mambo a ‘byakatazha bya panopantanda,’ tubisopelo tubena kumwesha binembelo bikwabo tuji mu Baibolo wa New World Translation tumwesha Ntendekelo 3:16, po tutanga’mba: ‘[Yehoba] wamwambijile mwanamukazhi amba: Nkavuzha misongo yobe mu kwimita kobe; ukasemanga baana mu misongo; nangwa byonkabyo ukasakanga mwata wobe. Kabiji aye ukekala ke mukulumpe pe obewa.’ Kununga pa makatazho aji mu masongola, ‘byakatazha bya panopantanda’ abyo bonse basongola byo bakonsha kupitamo, kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, muvwangiwa makatazho a pa kusema baana. Nangwa kya kuba Paulo kechi wakanyishenga kusongola nangwa kusema baana ne, wafwainwa wamwene kuba’mba kyamufwainwe kujimunako bakwabo bena Kilishitu kuba’mba kino inge kibaletejile makatazho awo akonsheshe kwibalengela kubula kwingilako mwingilo wabo kwi Yehoba.
9. Nga musango wa panopantanda ubenakupichijila, ulengela bifuukulapo bena Kilishitu bakine kwikala byepi?
9 “Kimye Bekikepesha Kala”: Mu myaka kitota kitanshi C.E., bena Kilishitu kechi bajinga na bwanabwabene bwa kwikala bwikalo bwabo uba nobe bantu ba ku kyalo ne. Bwikalo bwabo bwalamachile ne bwikalo bwabo bwa mu masongola. Paulo wanembele’mba: “Kabiji anweba bakwetu naamba kino namba, kimye bekikepesha kala, amba kufuma ku kino kimye, aba baji na bakazhi bekale pamo nobe bafwabo, . . . ne aba bobilapo bya panopantanda, bekale nobe babulwa kubilapo: mambo musango wa panopantanda ubenakupichijila. Bino amiwa nasaka namba, mubulwe bya kwimutabanya. . . . Kabiji naamba bino namba ne mukwashe, kechi mambo a kwi mukwata pa maulu ne, kana mambo a byonka byafwainwa’mba, muteshe michima kuji aye Nkambo pabula bya kwimutabanya.”—1 Ko. 7:29-35.
10. (a) Bintu ka Yesu byo abujile kukanya baana banji ba bwanga kuba, pano bino bintu ka bikatampe byo e bakwashisheko kulabijila? (b) Nga bintu byaishile kumwekana panyuma, byamwesheshe byepi maana abo a kufuukula bintu bya mu kisemi?
10 Ku bena Kilishitu ba mu Yudea ne ba mu Yelusalema, “kulaba ne kukenkenta” kwanemene bingi. Kimye Yesu kyo apaine lujimuno lwa konaunwa kwa bubiji kwa Yelusalema, waambile’mba: ‘Malwa abo baimita memi ne boba bamusha baana mu aa moba!’ (Mat. 24:19) Kya kine, Yesu kechi waambijilenga bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi kubula kwikala na baana ne. Waambiletu pa bungauzhi bwa kine, kumwesha kuba’mba umvwe kiyukilo kya konaunwa kwa Yelusalema kyamweka, kyakonsheshe kukatazha bingi banabakazhi baimita memi nangwa boba baji na baana babacheche kunyema. (Lu. 19:41-44; 21:20-23) Nangwa byonkabyo, kimye kyaishile malwa ku Bayudea mu Yudea mu mwaka wa 66 C.E., kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, lujimuno lwapaine Yesu ku bena Kilishitu lwibakwashishe kupimpula milanguluko yabo pa mambo a kusema baana mu kyokya kimye kyakatezhe.
11, 12. (a) Ñanyi bintu baana ba kwa Nowa byo bebikijile, kabiji mambo ka o baubijile byobyo? (b) Bintu ka baji mu masongola byo bakonsha kuba bulongo kulangulukapo pa mambo a mwingilo wetu wa bwina Kilishitu ye twapewa?
11 Bya Kumwenako bya ku Kala: Yesu waesakenye kimye kya “kwiya kwa Mwana muntu” na “moba a Nowa.” (Mat. 24:37) Nowa ne baana banji babalume basatu bajinga na mwingilo mukatampe wiikajile wa kwingila muyulo saka akyangye kwiya. Wajinga mwingilo wa kufika bwato bukatampe ne kusapwila. (Nte. 6:13-16; 2 Pe. 2:5) Kimye Yehoba kyo apaine mikambizho ya kufikilamo bwato, baana ba kwa Nowa bajinga saka basongola kala. (Ntendekelo 6:18) Kechi twayukisha bulongo myaka yapichilepo pa kuba’mba bapwishe kufika bwato ne, bino kyamweka kampe papichile myaka yavula. Kabiji, kimye muyulo saka akyangye kwiya ne, baana ba kwa Nowa ne bakazhi babo kechi bajingapo na baana ne. Mutumwa Petelo aye walumbulwiletu patoka kuba’mba ‘bantu batanu na basatu bapulukile mu mema,’ ko kuba’mba bisemi bina kwakubula baana. (1 Pe. 3:20) Mambo ka baana ba kwa Nowa o basajilepo kubula kwikala na baana mu kimye muyulo saka akyangye kwiya ne? Kubula kwikala na baana kwa baana ba kwa Nowa kwafwainwa kwajinga kwa na nkebelo ya bintu bibiji. Kitanshi, na mambo a lonaiko lwajinga pepi lwa na muyulo wa mema, bajinga na mwingilo mukatampe wafumine kwi Lesa wa kwingila awo wakebewenga kubula kulabikwa ku kiji kyonse. Kya bubiji, bachiinenga kusemena baana mu ntanda mwajinga ‘bubi bwa bantu bwatamishe panopantanda, ne milanguluko yonse ya mu michima yabo byo yajingatu yatama kikuputu,’ ntanda ‘mwayujiletu bukapondo.’—Nte. 6:5, 13.
12 Kino kechi kilumbulula amba kintu kyamwesheshe baana ba kwa Nowa ne bakazhi babo, Muyulo saka akyangye kwiya, kyapainenga muzhilo ku besongola ba mu ano moba ne. Nangwa byonkabyo, byo kiji kuba’mba Yesu waesakenyenga kimye kya kwa Nowa na kimye kyo tubena kwikalamo, kino kya kumwenako kyakonsha kwitupa lufunjisho lukatampe lo twafwainwa kulabijilanga.
13, 14. Lumbululai ene mambo kukomesha mwana o kwakatezha ano moba kukila kala.
13 “Bimye Byakatazha”: Byonka byajinga Nowa ne kisemi kyanji, ne atweba tubena kwikala mu ‘ntanda muji bantu babula kwakamwa Lesa.’ (2 Pet. 2:5) Byonka byo bajinga, tuji mu ‘moba a kupelako’ a bwikalo bwa bubi abo bujitu pepi konaunwa. Mutumwa Paulo waawile’mba ‘moba a kupelako’ a bwikalo bwa kwa Satana akaleta “bimye byakatazha.” Kumwesha kuba’mba kukomesha baana kukakatazha bingi, wanungilepo kuba’mba baana ‘ba kalengululanga bebasema.’ Waambile’mba, bantu bonse, kwakubula kufumyako baana ne bakyanyike, kuba’mba bakekala ‘bakubula kusanta, ba kubula kuzhila nangwa’mba bakubula bukishinka, ba kubula muchima wa bumuntu.’ (2 Timo. 3:1-3) Nangwa kya kuba Paulo waawilenga pa mambo a bwikalo bwa bantu ba ku kyalo, bino byubilo byakonsha kukatazha bena Kilishitu kukomesha baana, byonka byo bekitana bantu bavula ano moba. Kikatakata kino kya kine umvwe kya kuba’mba mashinda a kumwenamo mali ke alengele kwikala kyakatazha kujisha, kuvwika kabiji ne kukomesha kisemi kikatampe.
14 Abino byonse byaambiwapo bibena kumwesha kuba’mba kyawama bingi kwikala na mweno yawama pa mambo a kusema baana. Nangwa kya kuba kuleta lusekelo lwavula, pa kimye kimo kuleta ne bulanda bwavula. Mufuma byawama ne byatama.
15. Ñanyi bintu bikatampe aba bakeba kwikala na baana byo bafwainwa kulangulukishapo?
15 Lusekelo ne Bulanda: Mwingilo wa kusema baana ukebewa bansemi kulangulukishapo bulongo pa mwana wa bukumo wasemwa, kechi kumumona nobe kintu kya kukaisha kaishatu ne, pano bino bafwainwa kumumona’mba kilengwa kiji na bumi kabiji kyo bakatotolwelapo ku Mulenga wakyo. Umvwe basema mwana, bansemi bafwainwa kwinengezha kwingila mwingilo mukatampe wa kumukomesha bulongo. Bafwainwa kuyuka kuba’mba baji na mutembo wa kujisha mwana pa myaka 20, kumuvwika, kumona kuba’mba uji na butuntulu bwa mubiji bwawama, kabiji ubena kufunda bulongo, pano bino byakonsha kufumamo kechi biyukanyikwa ne.
16. Pa mambo a baana, bintu ka bikebewa bya mu Binembelo ku bakulumpe ne bankwasho mu kipwilo?
16 Mutumwa Paulo wanembele’mba: ‘Mukulumpe ulama kipwilo wafwainwa kwikala wabulwa kaneneno, mwanamulume wa mukazhi umotu . . . ulama bulongo ba mu nzubo yanji mwine, waikala ne baana banji kasa bamunekenena na mushingi yense; (mambo umvwe muntu kuyuka kulama ba mu nzubo yanji mwine bulongo ne, akakonshe byepi kulama kipwilo kya Lesa?)’ Paulo wanungilepo amba: ‘Bankwasho ba kipwilo bekale ba mukazhi umo, kasa balama baana babo ne ba mu mazubo abo bulongo.’—1 Timo. 3:2-5, 12.
17. Mambo ka banabalume bamo ba bwina Kilishitu o babujila kwingilako mingilo ikwabo?
17 Nangwa byonkabyo, bakulumpe ba bwina Kilishitu ne bankwasho kechi bakonsha kwikala na mambo a baana bakoma, umvwe bakana kwingijila Yehoba ne. Nangwa byonkabyo, baji na mutembo wa kusunga baana babacheche ne bakoma bakiji mu nzubo yabo. Bakulumpe ne bankwasho bamo mu kipwilo baela mashuko abo awama a kwingilako mu kipwilo na mambo a mulele nangwa na mambo a kukankalwa kufikizha bikebewa bya mu Binembelo bya ‘kulama baana babo ne ba mu mazubo abo bulongo.’ Ku bano, ne ku bantu bakwabo bavula, baana babo bebaletejile bulunda bwavula bingi kukila lusekelo. Byambo bya Mana bimwesha kya kine kuba’mba: “Mwana wakosama jo jishamo ja shanji”!—Mana 19:13.
18, 19. Butemwe bwa kine kine bwakonsha kulengela nsemi wamulume wa bwina Kilishitu kulanguluka pa ñanyi bintu byanema, kabiji mukazhanji wakonsha kumwenamo byepi?
18 Mwingilo wa Nsemi Wamulume: Banabalume bonse bena Kilishitu basongola, kikale baji na kifulo mu kipwilo nangwa ne, bafwainwa kulanguluka pa nsungilo ya baana byo yafwainwa kulengela bumupashi bwa bakazhi babo kwikala. Umvwe mukazhi kechi wakosa ku mupashi ne, mwana wanteta, nangwa baana banteta bavula, bakonsha kulengela lufunjisho lwanji lwa pa bunke ne mwingilo wa kusapwila kwikala byepi?
19 Nanchi banabalume basongola, kimye kyonse bayuka kuba’mba kulelezha mwana wanteta nangwa mwana wa mucheche javula kulengela bakazhi babo kukankalwa kumwenamo bulongo mu Lufunjisho lwa Kipwilo lwa Buku, kupwila kwa mu Nzubo ya Bufumu, kupwila kwa kijiiji ne kwa nkambi nyi? Kino kintu kyakonsha kutwajijila pa bañondo bavula, nangwa pa myaka yavula, umvwe baana ke basemwe lubuchi. Mwayila kisemwa, bantu balanguluka’mba mutembo wa kusunga baana ke wa banabakazhitu bonka, kechi wa banamulume ne. Kimye kimo kimwekana kuba’mba, banabalume bamo bena Kilishitu bakomenako ku mupashi, ne kufikatu pa kipimo kya kupewapo mingilo imo mu kipwilo, pano bino bakazhi babo bakoka ku mupashi. Mambo ka? Javula kilengela kino, ke na mambo a kuba’mba baana bacheche balengela bakazhi babo kubula kutelekesha pa kupwila, kukankalwa kufunda lufunjisho lwa Baibolo na muchima yense, nangwa kubula kwingilako pakatampe mu mwingilo wa kusapwila. Abya nsemi wamulume ukamwesha kuba’mba ubena kwingila mwingilo wanji umvwe kyaikala bino nyi?
20, 21. Bintu ka byakonsha kulangulukwapo bulongo pa mambo ene a kwikela na bisemi bicheche mu mpunzha yenu?
20 Muji makatazho avula bingi mu kusema alamata inetu ne mwana. Banyenga kechi bekalapo na kimye kya kufunda nangwa kusapwila ne; kechi bamwenamo kya kine pa kupwila ne; kwesakana na balongo, banyenga bapainiya bachechetu: pa banyenga bana pakonsha kwikalatu painiya umo.
21 Baana basemwa lubuchi javula babela kikola kya nzala kya (PEM), kya kukepelwa kajo kakomesha mubiji, byonka byo kyalumbulwilwe mu Loleni wa February 22, 2003, peja 7. Badokotala bamba’mba wamukazhi wafwainwa kupishapo kimye pa kuba’mba ekale bulongo kufuma kimye kyo aimichile ne kusema mwana saka akyangye kwimita jikwabo. Umvwe ine, bulume bwa kwikala na mwana wanteta mukwabo uji na butuntulu bwa mubiji bwawama bwakonsha kushupa bingi. (Monai Awake! wa September 22, 1988, peja 5) Onkao mambo, nanchi kyakonsha kwambiwa’mba mwingilo wa nsemi wamulume wakubula kutako muchima ku bifumamo mu kusema baana lubuchi nyi?
22. Mepuzho ka banabalume bena Kilishitu o bafwainwa kwiipuzha abo bene?
22 Bansemi babalume bavula bena Kilishitu, bengijila pamo kulama baana babo. Bamona kuba’mba baana babo kechi babena kupanga kyongo kimye kya kupwila ne. Umvwe bamona mwanabo watendeka kujila, nangwa watendeka kwivulumbya vulumbya, bukiji bukiji abo bene bamushikula ne kumutwala pangye pa kuba’mba bamuzhindamikepo. Nga mambo ka inetu kyo afwainwa jonse kushalangapotu pa mbaji imo ya kupwila? Pa mazubo, banabalume balangulukilako bakazhi babo, bebakwasha kwingilako mingilo imo imo ya pa nzubo ne kutwala mwana na kulaala ku mwanya pa kuba’mba bamulume ne mukazhi bekale panshi na kuteleka ku bintu bya ku mupashi.
23, 24. Ki ka kyakonsha kwambiwa pa mambo a kusema baana ano moba, kabiji ñanyi kukanya kwakonsha kwikala kwabula kufwainwa?
23 Kiji ku Muntu Mwine: Ano moba, kusema baana kikatakata kechi lubaji lwa mwingilo Yehoba ye apa bantu banji ne. Nangwa byonkabyo, ke jishukotu jo apa bantu baji mu masongola umvwe bakeba. Bena Kilishitu bakeba kwikala na baana, kechi bafwainwa kwibakanya ne: nangwa besongola babena kubula kukeba kwikala na baana kechi bafwainwa kwibakanya ne.
24 Onkao mambo, mwingilo wa kusema baana mu ano moba a kupelako waimena pa bantu bene besongola kwifuukwilapo abo bene. Nangwa byonkabyo, byo kiji kuba’mba “kimye bekikepesha kala,” besongola bafwainwa kulangulukishapo bulongo ne kulombelapo pa buwame ne pa butame bwa kusema baana mu ano moba. (1 Ko. 7:29) Aba bafuukulapo kusema baana kechi bafwainwa kulangulukatu pa lusekelo lonka lufuma mu kwikala na baana ne, pano bino bakonsha kulanguluka ne pa bintu byavwangiwamo ne pa makatazho o bakonsha kwikala nao kupichila mu baana bo baleta mu ino ntanda. Banabalume bafwainwa kulangulukapo pa kino na benakwabo. Kechi kyakonsha kuwama kusula kintu saka mukyangye kulangulukishapo bulongo ne. Bena Kilishitu bakonsha kumona amba, nangwa kya kuba Baibolo kechi ukanya kwikala na baana ne, waamba pa 1 Timoti 5:8 kuba’mba: “Umvwe muntu wabula kwibamwena ba kwanji byafwainwa, kine ne ba mu nzubo yanji mwine bo bene, wilukana kala lwitabilo, wakila wabula kwitaba mu kutama.” Kwikala na kisemi kikatampe kwakonsha kukatazha bansemi kunengezhezha baana babo kajo kavula, bya kuvwala, ne mwa kulaala.—Monai Awake! wa September 22, 1988, peja 5.
25. Nangwa kya kuba’mba mambo a kusema baana ano moba a kupelako aimena pa muntu mwine, ñanyi jifunde jikatampe jiji mu byambo bya kwa Yesu byanembwa mu Mateo 28:19?
25 Bena Kilishitu baji na baana bafwainwa kuyuka kuba’mba baji na mwingilo wa kusunga baana babo bulongo. Kino kyakonsha kulumbulula ka? Kyawama, umvwe mwina Kilishitu wipana, wasambakana muntu wamwesha lusekelo lwa kufunda bukine, utendeka lufunjisho lwa Baibolo lwa kimye kyonse na uno muntu. Panyuma ya kutendeka lufunjisho, Kamonyi utako bingi muchima, kwiyako mulungu ne mulungu pa kuba’mba akwashe uno muntu uji na lusekelo lwa kukeba kufunda kukomenako ku mupashi. Kino kechi kyapusanapo nangwa pachechetu na baana ba bena Kilishitu ne. Lufunjisho lwa kimye kyonse lwawama, lukebewa kutendeka bukiji bukiji ne kwiluba kimye kyonse, pa kuba’mba mukwasheko wakyanyike kukomenako ku mupashi ne kwikala na muchima wa kutemwa Mulenga wanji. (2 Timo. 3:14, 15) Kunungapo, bansemi bafwainwa kumona’mba babena kupana kya kumwenako kyawama, kya byubilo bya bwina Kilishitu pa nzubo yabo, byonka byo boba ku Nzubo ya Bufumu. Kabiji umvwe kyakebewa bafwainwa kwikala na mwingilo wa kufunjisha baana babo bya kusapwila mu mwingilo wa mu bujimi. Kununga pa kusapwila bakwabo bakulumpe, bansemi kupichila mu bukwasho bwa Yehoba, bakakebanga kukwasha baana babo kwikala ‘baana ba bwanga’.—Mat. 28:19.
26, 27. (a) Ki ka kiji kulutwe yetu, kabiji na mambo a makatazho ka Yesu o apelejile luno lujimuno? (b) Ñanyi bukwasho buji mu byambo bya kwa Yesu pa mambo a kukomesha baana mu ano moba a kupelako?
26 Kulutwe kwetu kuji “malwa akatampe akamweka ponkapo, a kuba kala kechi kwajingapo akwabo a byonkabyo ne, nangwa kufuma ku ntendekelo ya panopantanda kufika ne pano, kabiji kine ne myaka yonsetu kechi akekalako a byonkabyo ne.” (Mat. 24:21) Kikekala kimye kyakatazha ku bakulumpe ne ku bakyanyike.
27 Abino bintu bya kwituvululako bya butemwe byapana Jibumba Jitangijila, bimwesha bilanguluka Yehoba, kechi pa mambo a kisho kiji kyonse nangwa pa mambo a nkomeno yakomenamo bantu bamo ne. Muji bukwasho bwawama bingi bwakonsha kwimukwasha kufuukulapo bulongo pa mambo a kusema baana.
28. (a) Kimye kyo tubena kulanguluka pa bintu bya kine bikobiwa kulutwe, mambo ka bansemi o bafwainwa kubujila kukizhamo kubambisha michima? (b) Luketekelo lwa mutundu ka lo bafwainwa kwikala nalo, abo bene pamo na baana babo?
28 Nangwa kya kuba twayuka makatazho aji kulutwe, aba baji na baana babacheche kechi bafwainwa kubambisha michima pa mambo a bintu biji kulutwe ne. Umvwe batwajijila kwikala bakishinka ne kwingila na bulume bwabo bonse kukomesha baana babo na “kwibafunjisha ne kwibajimuna monka mwaswila aye Nkambo” bafwainwa kuketekela kuba’mba baana babo balukokelo, bakamona bibusa. (Efi. 6:4; 1 Ko. 7:14) Byo baji lubaji lwa “jibumba jikatampe,” abo ne baana babo babacheche bafwainwa kuketekela kupuluka mu “malwa akatampe.” Umvwe bano baana bakoma saka baji ba bukishinka kwi Yehoba, bakamusanchilanga bingi kuba’mba bajinga na bansemi babo baingijile bingi na ngovu.—Lum. 7:9, 14; Mana 4:1, 3, 10.