Kulondela Byaamba Binembelo pa Mambo a Bijilo Lubaji 2

Kupichila mu Mvwajilo ne Mwekelo Yetu:

1. Bamo balanguluka’mba bantu pa kijilo bafwainwa kuvwala byepi?

¹ Umvwe kuji kijilo, bantu baketekela ba mu kisemi, bakilongo bakwabo ne balunda kuvwala bivwalo bya pa kijilo. Banabakazhi bavwala bisapi, bitambala, mishipwa ne makapakapa ne mu mapunzhatu mo babula kuvwala vwala bino. Banabalume ne banabakazhi bonse bebakanjikizha kuleka kuvwala bivwalo byabo byo bavwala kimye kyonse kuba’mba bamwekanyikenga bingi bingitu nangwa busaji. Bantu bamo bashikisha’mba, ‘nanchi mvwajilo ya uno mutundu kechi yafuma mu Baibolo nenyi?’

2. Mambo ka bantu ba ku kala kyo bavwajilanga bivwalo bya majilo?

² Bamo balanguluka’mba kino kisho kijitu pamo na kuvwala bivwalo bya majilo byo bavwalanga mu kimye kya kala. Byo kiji ­kuba’mba kimye kimo bino bivwalo bya majilo bebilenganga ne kwibivwala ku bantu bafwisha, bebingijishanga ne ku bintutu bikwabo kechi pa kijilotu ne. Bivwalo bya majilo bebilenganga kufuma ku boya bwa mbuzhi kabiji bebingijishanga kikatakata kulengelamo masaka nangwa mafukuta, nabiji oa o balaminangamo kajo. Mu bimye bya kala, bakafunga bavwalanga bino bivwalo mambo byakosele bingi kabiji kechi bebipotanga na mali avula ne. Bamo bavwalanga bino bivwalo kumwesheshamo lulapilo lwabo. (1 Mfu. 21:27; Yona 3:6-8) Danyela wavwalanga bino bivwalo kimye kyo alombanga na mukoyo kwi Yehoba. (Da. 9:3) Bangauzhi Bakihebelu javula bavwalanga bino bivwalo kimye kyo bebakambizhanga kuya na kujimunako bantu. (Isa. 20:2) Mu mashinda onse apusana pusana mo bebingijishanga, bakalume ba Lesa kechi bebivwalanga na mambo a kuketekela mu bafu ne. Kabiji kechi bebivwalanga mu kukebatu kulondela bisho byaubanga bantu ba mu mikoka ikwabo ibazhokolokele ne. Kyanema kuba’mba, kimye kyo tubena kulanguluka pa bivwalo bya kuvwala pa kijilo lelo jino, twafwainwa kukipituluka mu mafunde anema.

3. Bantu bafwainwa kwitumona byepi pa mambo a mvwajilo ne mwekanyikilo yetu kimye kya kijilo?

³ Kulanguluka pa Byaamba Mafunde: Kitanshi, bantu ba Yehoba kechi bakizhamo kujila ne kumvwisha bulanda amba bebamone, byonka byuba kimo kimye bantu “babula luketekelo ne.” (1 Tesa. 4:13) Kya bubiji, kechi tukeba kuba kintu kiji kyonse kyakonsha ‘kutuntwisha’ bantu ne. (2 Ko. 6:3) Kwesakana na jino jifunde, twakonsha kwishikisha’mba: ‘Nanchi kuvwala byapusanako nangwa kuvwala bya busaji, kumwesha ku bantu kuba’mba natendeka kulondela bisho byuba bantu byabula bya mu Binembelo nyi? Abya kwakonsha kulefula bantu bayuka byaitabilamo Bakamonyi ne byo bafunjisha pa mambo a bantu bafwa nyi? Nanchi mvwajilo yami ituntwisha bakwetu ba mu lwitabilo nyi? Abya mvwajilo ya uno mutundu yakonsha kulefula balongo betu bakana ino mvwajilo kabiji bo bamanyikapo kala na mambo a kukana ino mvwajilo yatama nyi?—Monai Kyamba kya Usopa kya Kibemba kya July 15, 1998, mapa 22-23, ne Yearbook wa 1998, jipa 203, jifuka 1.

4. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuchinuzhuka kuba?

⁴ Pa mafunde onse o tusakwisambapo, kafwako kintu kyakila mu kunema nobe kino kya kuba’mba: Ke kubula maana kuba kintu kiji kyonse kyakonsha kufichisha Yehoba ku muchima. (Mana. 27:11; Kolo. 1:9, 10) Tukeba kupusanako na byuba bantu ba ino ntanda. Kechi twakonsha kuyuka byatendekele bisho byonse byubiwa pa bijilo ne. Nangwa byonka byo, twayuka kuba’mba bisho byavula byakwatankana na mafunjisho a kuba’mba inge muntu wafwa utwajijila kwikala na bumi. Onkao mambo, twafwainwa kulangulukapo bulongo pa mambo a kulondela bisho bimo byo byakonsha konauna bulunda bwetu ne Yehoba. ‘Kechi twakonsha kuja ku tebulu wa Yehoba ne ku tebulu wa bandemona pamo ne.’—1 Ko. 10:21, 22.

5. Ñanyi Mafunde akonsha kwitukwasha pa kusala bivwalo bya kuvwala pa kijilo?

⁵ Vwajilo Yafwainwa pa Kijilo: Bivwalo bya mutundu ka byo twafwainwa kuvwala pa kijilo? Pa myaka ya kunyumakwe, mabuku anemba jibumba ja kalume wakishinka kabiji wa maana aambapo pa uno mutwe.a Twatundaikwa kusala bulongo bya kuvwala byawama byo tuji nabyo byo twakonsha kuvwala pa kijilo. Bivwalo bya uno mutundu byakonsha kwikala bya musombelo wabula kukemesha byo mwakonsha kuvwala pa kuya ku “nzubo ya majilo.” (Sapwi. 7:2) Pa kuba’mba tubule kutuntwisha bantu, twakonsha kuchinuzhuka kuvwala bivwalo biji na musombelo wakemesha bingi nangwa kuvwala bivwalo byabula kufwainwa. Nangwa kya kuba twakonsha kwisajila bivwalo byo tukeba kuvwala, kuyuka bulongo bintu byo twaitabilamo pa mambo a bantu bafwa kuketulengela kumwesha mushingi pa kijilo kwa kubula kulondela bisho bya ino ntanda ne.

Bya Kunengezha Kijilo

6. Ñanyi nkebelo ya kwikela na kijilo kya bena Kilishitu?

⁶ Umvwe bena Kilishitu baikala na kijilo, bafwainwa kuzhika muntu mu jishinda jawama jaesakana na mizhilo ya kafulumende kabiji ne kuzhika bukiji. Umvwe mukeba’mba kijilo kikale bulongo ne kutekenesha bantu kupichila mu kwingijisha Binembelo kabiji ne kulumbulula bulongo kyubiwa ku muntu wafwa, kechi mwafwainwa kuletapo bisho nangwa bisemwa byabula bya mu binembelo ne. (Efi. 5:7-11) Bintu byubiwa pa kijilo kechi byafwainwa kutuntwisha bakwetu ba mu lwitabilo ne. (1 Ko. 10:32) Twakonsha kwingijisha byepi ano mafunde a mu Baibolo pa kunengezha kijilo kya bena Kilishitu?

7. Mambo ka o twafwainwa kusajila byambo byawama umvwe tubena kwisamba pa mambo a muntu wafwa?—Mana. 18:21.

⁷ Kunemeka Muntu Wafwa: Jashi ja kijilo jilengela bantu kuyuka yewo muntu byo aingijile Lesa mu bukishinka. Nangwa byonkabyo, umvwe kebatambishe kitumbi ku manda nangwa kukwabotu, bakilongo ne balunda babula kwitabila bakonsha kukeba kwisamba na yewo muntu wafwa kupichila mu kwambapo byambo bya munema ne bya kumutakaika. Bakonsha kwambapo byambo bimo byakonsha kumwesha’mba Lesa waita yewo muntu mwiulu nangwa’mba uno muntu wafwa uji pa lwendo lwa kuya ku mpunzha ikwabo. Byambo nabiji bya kuba’mba “mukokoloke bulongo,” “mulaale bulongo” kabiji ne kuba’mba “mwende bulongo” bantu bebingijisha bingi. Bantu bavula bakonsha kumona bino byambo amba ke bya kumwesheshamo mushingi wapelako ku muntu wafwa. Pano bino, twayuka’mba muntu wafwa kechi umvwa byambo bya uno mutundu ne. Kabiji kishinka kikatampe ke kya kuba’mba, bino byambo bitundaika mafunjisho a kunemeka mipashi ya bashakulu bafwa kabiji bena Kilishitu ba kine kechi bafwainwa kwibingijisha ne.—Isa. 52:11.

8. Bañanyi baji na lūsa lwa kunengezha mutanchi wa kijilo kya mulongo wabo wafwa? Ambai kyakumwenako.

⁸ Bañanyi Bafwainwa Kunengezha Mutanchi wa Kijilo?: Mu mapunzha avula, balongo babula kwitabila bamba’mba ba mu kisemi bonse nangwa bakilongo bamo, bo baji na lūsa lwa kulenga mutanchi wa kijilo. Nangwa byonkabyo, kwesakana na lunengezho lwa masongola, bamulume ne mukazhi bekala na lūsa lwa kufuukula bintu byanema byakonsha kwibakwasha mu bwikalo abo ne baana babo. Bansemi, bakilongo ne balongotu bakwabo ba mu kipwilo kya bena Kilishitu bafwainwa kunemeka luno lunengezho lwa mu Binembelo. (Mat. 19:5, 6) Kino kyakonsha ne kwingila umvwe kekikebewe pa kuzhika batemwe betu bafwa. (Nte. 23:19; 35:29) Pa kuba’mba mwina Kilishitu abule ‘kwikasa ku kikonkoji kimo na babula kwitabila,’ wafwainwa kunengezha kijilo kwesakana na mwayila mafunde a mu Baibolo. (2 Ko. 6:14-17) Ñanyi bintu mwina Kilishitu byo akonsha kuba pa kuba’mba kino kyubiwe?

9, 10. Buwame ka buji mu kunembela jimo mutanchi wa bikekala kijilo kyenu kabiji kuba bino kumwesha byepi butemwe?

⁹ Bulai Bantu byo Mwaitabilamo: Umvwe muntu wanembela jimo byo bafwainwa kunengezha kijilo kyanji, kino kikwasha baji na lūsa lwa kunengezha kijilo kyanji kwisamba bulongo na bakilongo, mambo bantu javula banemeka bintu binemba muntu saka akyangye kufwa. (Nte. 50:5) Byambo binemba muntu ne kusaina saka paji batumonyi bikwasha bingi. Bino byambo byakonsha kunembwa bunke kupusanako na byambo bikwabo byo akonsha kunemba byaamba pa byo bafwainwa kwabanya bipe byanji. Aba balangulukila jimo bya kulutwe bayuka’mba kechi bafwainwa kupembelela’mba kana bakikakote nangwa kukolwa bingi, apa bino bakanembe bino byambo ne. (Sapwi. 9:11) Bintu nabiji kunengezhezha jimo bikekala kijilo, mpunzha ko kikekela, kimye kya kuzhika kabiji ne bafwainwa kwikala na lūsa lwa kunengezha mutanchi ne bafwainwa kwikalamo na lubaji byanema bingi kabiji muntu wafwainwa kwibinembela jimo saka akyangye kukolwa nangwa kufwa.

¹⁰ Bamo bakankalwa kunembela jimo bino bintu saka bakyangye kufwa. Nangwa byonkabyo, kunembela jimo kumwesha’mba mwina Kilishitu uji na maana ne butemwe. Aba bayuka bukine bwa mu Baibolo, bayuka’mba kunembela jimo bino bintu kechi kukebalengela kufwa bukiji nangwa kubanda kufwa ne. Kya kine kuba’mba, kunembela jimo byambo bya kuba’mba bakilongo babula kwitabila bakabule kwikalamo na lubaji pa kijilo, kwakonsha kwibazhingijisha nangwa kwibalefula. Nangwa byonkabyo, kyawama muntu kunembela jimo bino bintu saka akyangye kufwa kukila kushila ba mu kisemi bafwilwa kuba’mba bakobe bino, mambo kino kyakonsha kulengela kwibakanjikizha ku bakilongo kwitumpa mu bisho byabula kufwainwa byabujile kuswisha nangwa kwitabilamo yewo muntu wafwa. (Fili. 2:4) Kunembela jimo bino bintu kumwesha’mba muntu watemwa bakwabo kabiji wibata muchima.—Efi. 5:28, 33.

11, 12. Panyuma ya kuba muntu wafwa, ñanyi bintu byo tukakeba kuchinuzhuka kuba, kabiji twakonsha kuba byepi bino?

¹¹ Bya Kuba na Bakilongo Babula Bakamonyi: Mu mapunzha amo, bantu baji na kisela kya kulenga kavoto aku muntu ufwatu. Nkebelo ya kubila kino ke ya kunengezha mali ne bintutu bikwabo kabiji ne kufuukula bya kuba pa kijilo ne juba ja kuzhika. Masawakya amwesha kuba’mba kuba kino kwakonsha kulengela Kamonyi kumukatazha ku bakilongo babula kwitabila. Byonka byo twaambapo kala, Binembelo bimwesha’mba kechi twakonsha kuswisha bantu babula kwitabila kuba’mba babane na kipwilo mbaji iji mu mutanchi wa kijilo ne. (2 Ko. 6:14) Onkao mambo, umvwe muntu wafwa wajinga mwina Kilishitu wakishinka, kechi kyakonsha kuwama kuswisha bakilongo babula Bakamonyi kulenga “kavoto ka kijilo” kuba’mba kanengezhe mutanchi wa kijilo ne. Kabiji kechi kyakonsha kukebewa balongo ba mu kipwilo babula ba mu kyokyo kisemi kwikala mu tuvoto tulengwa pa kijilo nangwa kupimpula mutanchi wa kijilo ye balenga ne.

¹² Kisemi kya bena Kilishitu kyafwainwa kutekanya ne kulondolola bulongo mutanchi wa kijilo ye balenga. Kechi kyakonsha kukebewa kulekatu bakilongo babula kwitabila kwikalatu kwa kubula kubapo kintu kiji kyonse umvwe baswa kuba byo mukeba ne. Nangwa byonkabyo, mwakonsha kuba byepi umvwe bakilongo bamo bakosakotu’mba bobe bisho ne bintutu bikwabo byabula kufwainwa? Umvwe kyaikala bino, kyanema kuchinchika ne kwibalondolwela bintu byo twaitabilamo atweba bena Kilishitu. Mwakonsha kukepeshako bya kwabauka abauka ne kutoboka umvwe muntu wafwa washile wanemba bintu byaamba pa bikekala kijilo kyanji.

13. Umvwe bintu byakatazha nangwa kwaikala kupusenamo, bamo bakonsha kusalapo kuba ka, pa mambo a mutanchi wa kijilo, kabiji ñanyi luketekelo lo tuji nalo?

¹³ Umvwe bakilongo babula kwitabila bakosakotu amba bobe byo bakeba, aba ba mu kisemi baitabila bakonsha kufumyamo mivuba ne kwibalekela kuba byonse bibena kukebewa pa kijilo. Umvwe kyaikala bino, bakonsha kunengezha kuba’mba jashi jambiwe pa Nzubo ya Bufumu nangwa ku mpunzhatu kukwabo kwafwainwa kuba’mba ‘bebatekeneshe mu Binembelo’ pamo ne balunda nabo baiya na kwibajijishapo. (Loma 15:4; Sala. 119:50) Nangwa kya kuba kitumbi ku yoyo mpunzha kifwako, lunengezho lwa uno mutundu lwanema kabiji lwaswishiwa. (Mpitu. 34:5, 6, 8) Kechi na mambo a binyenge ne bulanda bwakonsha kufuma ku bakilongo babula kwitabila ne, twatundaikwa kuyuka’mba Lesa umona muchima wetu wa kukebesha kuba bintu byaoloka, mambo upa bakalume banji bakishinka “bulume bwakila bwa bantu.”—2 Ko. 4:7.

Tubyambo twa mushi]