BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • mwbr19 January pp. 1-8
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2019
  • Tumitwe tucheche
  • JANUARY 7-13
  • bt 184-185 mafu. 10-12
  • JANUARY 14-20
  • JANUARY 21-27
  • JANUARY 28–FEBRUARY 3
Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2019
mwbr19 January pp. 1-8

Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

JANUARY 7-13

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | BYUBILO 21–22

bt 177-178 mafu. 15-16

“Kyaswa Muchima wa Yehoba Kyubiwe”

15 Paulo byo aikele ne Filipa, Agabusa wasolomokele. Aba bakonkenejile pa nzubo ya kwa Filipa bayukile’mba Agabusa wajinga ngauzhi waawile pa kipowe kya nzala kikatampe kyajingako mu kimye kyalaminenga Kaludiusa. (Byu. 11:27, 28) Kyamweka bantu beshikishenga’mba: ‘Mambo ka Agabusa kyo aishila? Kwapya ka?’ Byo bakimutajilenga, Agabusa washikwile mukwandala walepa wa kwa Paulo wajinga na fukuta mwakubika mali ne bintutu bikwabo kabiji winyingileye mu musana. Kabiji wikashile uno mukwandala ku maulu ne ku maboko. Kepo aambile byambo byanema bya kuba’mba: “Bino byo byaamba mupashi wazhila amba, ‘Mwina uno mukwandala bakamukasa byonka bino ku Bayudea mu Yelusalema kabiji bakamupana ku bantu ba mu bisaka bikwabo.’”—Byu. 21:11.

16 Buno bungauzhi bwamwesheshe’mba Paulo ukaya ku Yelusalema. Kabiji bwayukanyikishe ne kuba’mba Bayudea bo akasapwilangako bakamupana “ku bantu ba mu bisaka bikwabo.” Buno bungauzhi bwakwashishe bingi bantu bashinkilwepo. Luka wanembele amba: “Byo twaumvwine kino, atweba ne bantu ba mu yoya mpunzha twatatwile kumusashijila amba abule kuya ku Yelusalema. Paulo washikishe amba: ‘Mambo ka o mubena kujijila ne kundefula? Yukai amba, amiwa kechi nenengezhatu kukaswa ne, bino ne kwipayiwa monka mu Yelusalema na mambo a jizhina ja Nkambo Yesu.’”—Byu. 21:12, 13.

bt 178 jifu. 17

“Kyaswa Muchima wa Yehoba Kyubiwe”

17 Fwanyikizhai byo kyajinga! Balongo kuvwangakotu ne Luka bamusashijile Paulo kubula kuya. Bamo bajijilenga. Paulo byo ayukile’mba bamutemwa, wibambijile’mba mubena “kundefula.” Ma Baibolo amo atuntulula kino kyambo kya Kingiliki amba “bamukokeshenga.” Nangwa kya kuba bamwambijilenga bino, aye waubile kyonka kyo afuukwilepo byonkatu byo aubile kimye kyo asambakene balongo mu Tila, kechi waswishishe bintu byo bamusashijilenga nangwa bantu bajijilenga kumulefula ne. Pakuba wibalumbulwijile ene mambo o afwainwe kuya. Paulo wamwesheshe mukovyokovyo ne kuchinchika. Byonkatu byaubile Yesu, Paulo naye wakebeshetu kuya ku Yelusalema. (Hebe. 12:2) Paulo kechi wikebejilenga kufwa na mambo a lwitabilo lwanji ne, bino wikimwene’mba kyayijilemo kufwa na mambo a kulondela Kilishitu Yesu.

(Byu. 21:14) Byo akaine kumwitabisha, twalekele kumukanya, kabiji twaambile’mba: “Kyaswa muchima wa Yehoba kyubiwe.”

bt 178 jifu. 18

“Kyaswa muchima wa Yehoba Kyubiwe”

18 Balongo baubilepo byepi? Tutanga’mba: “Byo akaine kumwitabisha, twaswile kuba amba: ‘Kyaswa muchima wa Yehoba kyubiwe.’” (Byu. 21:14) Aba bakainyenga Paulo kubula kuya ku Yelusalema bekilekele kumukanya. Baumvwine byaambile Paulo ne kulondela byo aambile mambo bayukile’mba kyo kyaswa muchima wa Yehoba nangwa kya kuba, bino kechi byo byo bakebelenga ne. Paulo watatwile mwingilo wamulengejile kumwipayilapo. Kabiji kino kyamukatezhe bingi na mambo a byo bamukainyenga.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

bt 184-185 mafu. 10-12

“Telekai byo Nsakwimulumbulwila”

10 Paulo wayukile byalangulukilenga bantu bamo balamanga bisho bya Bayudea nabiji kubula kwingila pa juba ja Sabado nangwa kukana kuja kajo kamo. (Loma 14:1-6) Na mambo a kino, kechi wapaine mikambizho pa mambo a mukanda ne. Paulo watwajile Timoti ku mukanda pa kuba’mba Bayudea babule kukalakanya Timoti wajinga na shanji Mungiliki. (Byu. 16:3) Muntu mwine ye wifuukwilangapo kuya ku mukanda nangwa ne. Paulo wabujile bena Ngalatiya amba: “Bumukanda ne kubula kuya ku mukanda byo byatu, kana lwitabilo lwingila mu butemwe.” (Nga. 5:6) Pano bino, kuya ku mukanda na mambo a kukokela Mizhilo nangwa kuba kintu na mambo a kukeba kwitabilwa kwi Yehoba, kwamwesheshenga kubula lwitabilo.

11 Onkao mambo, nangwa kya kuba mañwiñwi ajinga a bubela, Bayudea baitabijile kibashinkishe bulaka. Na mambo a kino, bakulumpe mu kipwilo bakambizhe Paulo amba: “Tuji na banabalume bana bachipa luchipo abo bene. Yai na bano banabalume ne kuketokesha anwe bene nabo monka mwayila mizhilo ne kwibalipililako kuba amba bakebatende nsuki. Ne bantu bonse bakayuka amba bintu byo baumvwine pe anweba kechi byakine ne, bino bakayuka amba byubilo byenu byawama ne kuba amba mulondela Mizhilo.”—Byu. 21:23, 24.

12 Kyamweka Paulo wayukile’mba mañwiñwi bantu o baumvwine pe aye kechi o alengejile makatazho ne, pakuba kyalengejile kyajinga lupata lwa Bayudea bakakachijile ku Mizhilo ya Mosesa. Pano bino, wipaine kulondela byonse byamubujile bakulumpe mu kipwilo kikulutu kechi walajile mikambizho ya Lesa ne. Patanshi wanembele’mba: “Ku baji mu mizhilo naalukile ke wa mu mizhilo nangwa kya kuba kechi najinga mu mizhilo ne, kuba amba ndete aba baji mu mizhilo mu jishinda ja Kilishitu.” (1 Ko. 9:20) Pa kyokya kimye, Paulo walondejile byamubujile bakulumpe mu kipwilo mu Yelusalema ne kwikala “ke wa mu mizhilo.” Kukokela kwanji kwamwesheshe’mba ne atweba lelo jino twafwainwa kukokela bakulumpe mu kipwilo kechi kwiubilatu bintu atwe bene ne.—Hebe. 13:17.

nwtsty kulumbulula byambo biji pa By 22:16

kupichila mu kwita pa jizhina ja Yesu, Lesa ukakulekelako mambo obe: Nangwa’mba “owa ku bundengamambo bobe kupichila mu kwita pa jizhina janji.” Muntu kechi bakamulekelakotu mambo inge wabatizhiwa mu mema ne, bino bakamulekelako mambo kupichila mu kwita pa jizhina ja kwa Yesu. Kuba bino kikebewa kwitabila mwi Yesu ne kumwesha patoka luno lwitabilo na mingilo ya bwina Kilishitu.—By 10:43; Ya 2:14, 18.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

w10 2/1 13 jifu. 2-14 jifu. 2

Nanchi Mukambizho Wafwainwa Kulondela Bena Kilishitu Nyi?

Byo kiji kuba’mba Kilishitu wafikizhe Mizhilo ya Mosesa, nanchi bena Kilishitu bafwainwa kulamanga juba Sabado mu mulungu nyi? Lesa watangijile mutumwa Paulo na mupashi kukumbula buno bwipuzho amba: “Onkao mambo, kange muleke muntu nangwa umo emuzhachishe na mambo a kajo, bya kutoma nangwa na mambo a kusekelela kijiilo nangwa kutentama kwa ñondo nangwa na juba ja sabado ne. Abino bintu ke kimvuletu kya bintu bikeya, bino bintu bya kine ke bya Kilishitu.”—Kolose 2:16, 17.

Bino byambo byanembelwe na lutangijilo lwa mupashi bisolola lupimpu lwaubiwe ku bintu Lesa byo akebanga bantu banji kuba. Mambo ka o kwaikejile luno lupimpu? Mambo bena Kilishitu bebapele muzhilo mupya, “muzhilo wa Kilishitu.” (Ngalatiya 6:2) Lulayañano lwa Mizhilo, Lesa lo alayañene na bena Isalela kupichila mwi Mosesa lwapwile kimye kyafwile Yesu. (Loma 10:4; Efisesa 2:15) Nanchi ne mukambizho wa kulama juba ja Sabado naye wapwile nyi? Ee wapwile. Paulo byo aambile’mba “twakasululwa ku Mizhilo,” popo aambile ne mukambizho umo wa pa Mikambizho Jikumi. (Loma 7:6, 7) Ko kuba’mba ne mukambizho waamba pa kulama juba ja Sabado naye wapwile. Onkao mambo, Lesa kechi ukeba’mba bapopweshi banji balamenga juba ja Sabado ne.

Lupimpu lwaubiwe ku bena Isalela byo bapingizhepo bena Kilishitu twakonsha kwilwesakanya ku kino: Kyalo kyakonsha kwalula mizhilo. Inge ino mizhilo beiswisha, ko kuba’mba bantu kechi bafwainwa kutwajijila kulondela mizhilo ya kala ne. Nangwa kya kuba mizhilo imo iji mu buku wa mizhilo wa katataka yo yajinga ne mu wa kala, bino muji ne yakatataka. Onkao mambo, bonse bafwainwa kufunda mizhilo iji mu buku wa mizhilo wa katataka pa kuba’mba bayuke bya kwiilondela. Kabiji bangikazhi balukokelo bafwainwa kuyuka kimye kyatendekele ino mizhilo yakatataka kwingila.

Ne atweba kyo kimotu, Yehoba wapele kisaka kya bena Isalela mizhilo 600, kuvwangako ne mikambizho ikatampe jikumi. Ino mizhilo yaambile pa byubilo byawama, milambo, bya kwilamawizha ku bikola, ne bya kulama juba ja Sabado. Nangwa byonkabyo, Yesu waambile’mba baana banji ba bwanga bashingwa baji mu “kisaka” kipya. (Mateo 21:43) Kufuma mu 33 C.E. kuya ne kulutwe, kino kisaka pano kyaikele na “mizhilo” ipya yaimena pa mikambizho ikatampe ibiji, wa kutemwa Lesa ne wa kutemwa bakwetu. (Mateo 22:36-40) Nangwa kya kuba mu “muzhilo wa Kilishitu” muji mikambizho ipasha na iji mu mizhilo Lesa yo apele bena Isalela, bino twafwainwa kuvulukanga kuba’mba muji ne mizhilo yapusana bingi na ya kala. Kabiji mizhilo imo ya kala kechi twafwainwa kutwajijila kwiikokela ne. Muzhilo waambile pa kulama juba ja Sabado ke umo pa mizhilo ya kala yo twafwainwa kuleka kulondela.

JANUARY 14-20

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | BYUBILO 23–24

“Bamupelemo Mambo amba Ubena Kuleta Mabano”

bt 191 mafu. 5-6

“Chinchikai!”

5 Paulo bamutundaikile pa kimye kyawama. Mambo juba jalondejilepo, banabalume Bayudea kukila pa 40 “bakonkene pamo ne kwifingisha bene amba kechi basakuja nangwa kutoma ne, poso bamwipaye Paulo.” Kuno ‘kukonkana pamo ne kwifingisha’ kwamwesheshe Bayudea byo bakebeshe kwipaya uno mutumwa. Kwesakana na byo baitabijile, umvwe bakankelwe kumwipaya, ko kuba’mba jajinga jifingo kwi abo nangwa bintu byatama kwibamwekela. (Byu. 23:12-15) Bañanga bakatampe ne bakulumpe baitabizhe amba Paulo bamutwale ku Kije Kikatampe na kumutebawizha jikwabo kubepa amba bakebelenga kuyuka bishinka pe aye. Pano bino, bano bantu babelamijile Paulo mu jishinda kukeba’mba bamwipaye.

6 Nangwa byonkabyo, mwipwa wa kwa Paulo waumvwine byo bamupingijilenga kabiji wakamubujile Paulo. Paulo naye waambijile mwipwa wanji kuya na kubula bino byambo mukulumpe wa bashilikale mwina Loma aye Kaludiusa Lisiasa. (Byu. 23:16-22) Yehoba watemwa bingi banyike baji byonka byajinga mwipwa wa kwa Paulo wabula kutongolwa pa jizhina, bachinchika ne kulwilako bantu ba Lesa pa kuba’mba batwajijile kwikala bakishinka ne kutundaika mwingilo wa Bufumu.

bt 192 jifu. 10

“Chinchikai!”

10 Mu Kesalea Paulo ‘bamusopelenga mu kipango kya mfumu Heloda’ byo bapembelejilenga bantu ba kwiya na kumushiina kufuma ku Yelusalema. (Byu. 23:35) Byo papichile moba atanu, Ananyasa Ñanga Mukatampe, Teletulusa mukulumpe wa mizhilo ne jibumba ja bakulumpe baishile. Patanshitu Teletulusa watakaikile Felikisa pa byo aubijile Bayudea, kampe na mambo a kukeba kutalwa bulongo. Kepo atatwile kwamba pa mambo a kwa Paulo amba uno muntu “uvulañanya mutende ne kulengela Bayudea bonse kusatuka pano pa ntanda ponse kabiji ye mwine ntangi wa bupopweshi bwa bena Nazala. Waesekele kuzhilulula nzubo ya Lesa, bino twamukwachile.” Bayudea bakwabo “nabo bamushiinenga amba bino bintu bya kine.” (Byu. 24:5, 6, 9) Kuvulañanya mutende, kwikala ntangi wa bupopweshi bwatama ne kuzhilulula nzubo ya Lesa ajinga mambo akatampe akonsheshe kulengela muntu kufwilapo.

bt 193-194 mafu. 13-14

“Chinchikai!”

13 Paulo waubile kintu kyawama bingi kyo twafwainwa kulondela umvwe betutwala ku bije na mambo a mpopwelo yetu ne kwitupamo mambo nabiji a kuba’mba tutwala bantu mungi, tuvulañanya mutende nangwa’mba tuji mu “bupopweshi bwatama.” Paulo kechi waambile byambo bya kutokesha kitumbafumu byonka byaubile Teletulusa ne. Pakuba aye wamwesheshe mushingi ne kutekanya. Wasajile byambo byawama bya kwamba ne kulumbulula byo kyajinga. Paulo waambile’mba “Bayudea bamo bafumine ku kibunji kya Asha” bamupelengamo mambo a kuzhilulula nzubo ya Lesa kechi baishile ne, kabiji mwayijile mizhilo aba bamupelengamo mambo bafwainwe kutanwapo.—Byu. 24:18, 19.

14 Nangwa kyajinga bino, Paulo kechi wachine kwamba pa bintu byo aitabijilemo ne. Uno mutumwa waambile na kuchinchika pa byo aitabijile mu lusanguko, kintu kyamuletelejile byo bamutwajile ku Kije Kikatampe. (Byu. 23:6-10) Pa kwifumya mu mambo, Paulo waambile bingi pa lusanguko. Mambo ka o aambijile bino? Mambo Paulo washimwinenga pe Kilishitu ne lusanguko lwanji kintu kyakaine aba bamushikilwe. (Byu. 26:6-8, 22, 23) Waambilenga pa lusanguko ne pa kuketekela mwi Kilishitu ne lusanguko lwanji, kintu kyaletele bingi mapata.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

nwtsty kulumbulula byambo biji pa By 23:6

amiwa yami Mufaliseo: Bamo bajinga mu luonde bamuyukile Paulo. (By 22:5) Bafwainwa bayukile’mba byambo bya kuba’mba mwana wa Bafaliseo, byalumbulwilenga kisho mo akomejile. Bayukile kuba’mba Paulo waambile bya kine, mambo Bafaliseo bonse bajinga mu Saniedilini bayukile byo aikele mwina Kilishitu. Bino byambo byaambile Paulo bimwesha ne kyamulengejile kwamba’mba ne Mufaliseo, kechi amba Musadusea ne, mambo kechi baitabijile mu lusanguko ne. Kwamba bino kwamulengejile kwikala ku lubaji lwa Bafaliseo bajinga mu kino kije. Walangulukile kuba’mba kwamba pa uno mutwe ye baabenejilemo kusakumulengela kumubila lusa, ne kya kine byobyo kyajinga. (By 23:7-9) Byambo byaambile Paulo byanembwa pa By 23:6, byo byambo bimotu byo aambile kimye kyo bamutotolweshenga ku Mfumu Agilipa. (By 26:5) Kabiji byo anembejile nkalata bena Filipai saka aji mu Loma, Paulo waambile jikwabo kuba’mba Mufaliseo. (Fp 3:5) Kabiji Bafaliseo baikele bena Kilishitu bebambapo ne pa By 15:5.—Monai byambo byo balumbulula biji pa By 15:5.

nwtsty kulumbulula kyambo kiji pa By 24:24

Dulusila: Mwaana wa mukazhi wa busatu wa kwa Heloda yenka ye batongola pa By 12:1, ko kuba’mba Heloda Agilipa Mutanshi. Wasemenwe mu 38 C.E., wajinga nyenga wa kwa Agilipa wa Bubiji ne Belenise. (Monai byambo byo balumbulula biji pa By 25:13 ne Mutanchi wa Byambo bya mu Baibolo, “Heloda.”) Ndamakyalo aye Felikisa ye wajinga mwatawanji wa bubiji. Patanshi wasongwelwe ku Mfumu wa bena Silya aye Azizusa wa ku Emesa, bino wamukaine ne kusongolwa kwi Felikisa mu 54 C.E., saka aji na myaka 16. Kyamweka wajingako kimye Paulo kyo aambilenga kwi Felikisa “pa bololoke, kwikanya ne luzhachisho lukeya.” (By 24:25) Bino Felikisa byo afumine pa bundamakyalo ne kwibupana kwi Fesatusa, wabikile Paulo mu kaleya mambo “wakebelenga kwibatokesha pa muchima Bayudea.” Bamo bamba’mba wakebelenga ne kutokesha ku muchima mukazhanji wajingatu kamwale, mambo naye wajinga Muyudea.—By 24:27.

JANUARY 21-27

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | BYUBILO 25-26

“Paulo Walombele Kutwala Mambo Anji kwi Kesala Kabiji Washimwine Bukamonyi ku Mfumu Heloda Agilipa”

bt 198 jifu. 6

“Nalomba Kutwala ano Mambo kwi Kesala!”

6 Fesatusa byo akebelenga’mba Bayudea bamutemwe, wabikile bumi bwa kwa Paulo mu kizumba. Onkao mambo, Paulo waingijishe lūsa lwanji lwa kwikala ngikazhi mwina Loma. Wabujile Fesatusa amba: “Naimana ku kipona kya kuchibilapo mambo kya kwa Kesala, kuno ko ko nafwainwa kuchibilwa mambo. Amiwa kafwako kyatama kyo neboba Bayudea ne, byonkatu ne anweba byo mwayukila jimo. . . . Nalomba kutwala ano mambo kwi Kesala!” Umvwe muntu walomba kutwala mambo anji ku kije, kechi kyakonshekele kupimpula uno mulanguluko ne. Fesatusa waambile’mba: “Byo ubena kukeba kutwala mambo obe kwi Kesala; kwi Kesala ko ko ukaya.” (Byu. 25:10-12) Paulo byo atwajile mambo anji ku kije kikatampe, kyo kintu kyafwainwa kulondela ne bena Kilishitu lelo jino. Umvwe balwanyi bafuukulapo kuleta ‘makatazho kupichila mu mikambizho’ yo bapana, Bakamonyi ba kwa Yehoba bengijisha lūsa lwabo kulwilako mambo awama.—Sala. 94:20.

bt 198-201 mafu. 10-16

“Nalomba Kutwala ano Mambo kwi Kesala!”

10 Paulo na mushingi wasanchijile mfumu Agilipa pa kumuswisha kuleta mambo anji kwi aye ne kumwesha’mba mfumu ye wayukile bisho ne makatazho onse ajinga na Bayudea. Paulo waambile pa bwikalo bwanji bwa kala amba: “Bupopweshi bwa Bafaliseo bwakilamo kulama mizhilo kukila bwa bakwabo Bayudea.” (Byu. 26:5) Paulo byo ajinga Mufaliseo, waketekejile’mba Mesiasa ukeya. Kabiji byo aikele mwina Kilishitu, wayukanyikishe Yesu Kilishitu amba uno ye muntu bantu ye bapembejilenga pa myaka yavula. Bino byo byaitabijile ne boba bamupelengamo mambo, ko kuba’mba lwitabilo lwa kufika kwa milaye ya Lesa yo alayile bashakulu babo. Ano o mambo o batotolwesheshengapo Paulo. Bintu byaambile Paulo byaletejile Agilipa mujojo wa kukeba kutelekesha ku byakebelenga kwamba Paulo.

11 Paulo byo avulukile pa byo amanyikanga bena Kilishitu kala, waambile’mba: “Amiwa nalangulukilenga amba nafwainwa kuba bintu byavula bya kulengulula jizhina ja Yesu mwina Nazala . . . Kabiji byo nebazhingijile bingi [balondelanga Kilishitu], namanyikilenga ne ba mu mizhi ikwabo.” (Byu. 26:9-11) Paulo waambilenga kine. Bantu bavula bayukile byo amanyikilenga bena Kilishitu. (Nga. 1:13, 23) Kyamweka Agilipa walangulukilenga’mba: ‘Nanchi ñanyi kintu kyalengejile uno muntu kupimpula byubilo byanji?’

12 Paulo wakumbwile’mba: “Byo nayilenga na kwibamanyika ku Damasakasa na lūsa lo bampele bañanga bakatampe ne kuntuma, pa kushinkamana juba, anweba Mfumu, namwene kyeya kyafumine mwiulu kyakijile kusama kwa juba kyansamijile ne bo nayilenga nabo. Byo twaponene bonse panshi naumvwine jiwi saka jiñambila mu Kihebelu amba, ‘Saulo, Saulo, mambo ka o ubena kummanyikila?’ Mambo ubena kusobwela kibondo pa mingele ne kwikozha obe mwine. Bino nashikishe amba, ‘Nanchi yenu bañanyi, Nkambo?’ Nkambo wakumbwile amba, ‘Amiwa ne Yesu ye ubena kumanyika.’”—Byu. 26:12-15.

13 Paulo saka akyangye kumona kino kimwesho kya kukumya, mu kifwanyikizho ‘wasobwejilenga kibondo pa mingele.’ Byonkatu nyama wa ku kikonkoji byo akonsha kwikozha mwine na mambo a kwiasa ku byela byatwa bya ku kikochikala, Paulo naye wikainyenga mwine kubula kwikala mulunda ne Lesa ne kukanya kyaswa muchima wa Lesa kubiwa. Yesu wasangwilwe byo amwekele kwi Paulo mu mukwakwa wa ku Damasakasa, kyalengejile uno muntu watwajilwe mungi kupimpula ndangulukilo yanji.—Yoa. 16:1, 2.

14 Kine Paulo wapimpwile byubilo byanji. Paulo waambijile Agilipa amba: “Naubile byonka byañambijile Yesu mu kimwesho, patanshi ku ba mu Damasakasa kepo ne ba mu Yelusalema, ne monse mwapelela kyalo kya Yudea ne ku bisaka bikwabo kuba amba balapile ne kupopwela Lesa ne kuba bintu bimwesha lulapilo.” (Byu. 26:19, 20) Pa myaka yavula, Paulo waingijilenga mwingilo Yesu Kilishitu ye amupele mu kimwesho pa kushinkamana juba. Ñanyi bintu byafuminemo? Bantu batambwijile mambo awama asapwijile Paulo balapijile ku byubilo byabo byatama, kubula bukishinka kabiji baalulukijile kwi Lesa. Bano bantu baikele bangikazhi bawama bakokejilenga ne kunemeka mizhilo.

15 Nangwa kya kuba mwafumine bintu byawama, ku Bayudea bashikilwe Paulo byaikeletu ke byatu. Paulo waambile’mba: “O ene mambo Bayudea o bankwachijile mu nzubo ya Lesa ne kukeba kungipaya. Nangwa byonkabyo, na mambo a kuba natambula bukwasho kwi Lesa, natwajijila kufika ne lelo jino saka nshimuna mambo awama ku bacheche ne bakatampe.”—Byu. 26:21, 22.

16 Byo tuji bena Kilishitu, twafwainwa ‘kwinengezhanga kimye kyonse mwa kwibakumbwila bonse betwipuzha’ pa mambo a luketekelo lwetu. (1 Pe. 3:15) Umvwe tubena kusapwila bamitonyi ne bandamabyalo pa mambo a bintu byo twaitabilamo, kyakonsha kuwama kulondela byaubile Paulo byo aambilenga kwi Agilipa ne Fesatusa. Umvwe twibalumbulwila bulongo na mushingi bukine bwa mu Baibolo byo bwakwasha bantu kupimpula byubilo byabo ne byetu pamo, ne bya boba batambula mambo o tusapwila, twakonsha kufika pa michima ya bano babilolo.

bt 202 jifu. 18

“Nalomba Kutwala ano Mambo kwi Kesala!”

18 Bino Paulo wakumbwile uno kitumbafumu amba: “Anweba wa Buneme Fesatusa, amiwa kechi nakonya ne, bino mbena kwamba byambo bya bukine kabiji bya maana. Kabiji mfumu ye mbena kwambako na kuchinchika wayukishatu bulongo bino bintu . . . Anweba Mfumu Agilipa, nanchi mwaitabila Bangauzhi nyi? Nayuka namba mwaitabila.” Agilipa waambile’mba: “Usakungitabisha mu kakimyetu kacheche kwikala mwina Kilishitu.” (Byu. 26:25-28) Nangwa bino byambo byafumine panshi ya muchima nangwa ne, bimwesha’mba kushimuna kwa kwa Paulo kwafikile mfumu pa muchima.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

nwtsty kulumbulula byambo biji pa By 26:14

kusobwela kulu pa mingele: Mungele ke kyela kyatwa kyalepa nangwa kinsokola kyo bafungangako bañombe. (Mit 3:31) Byambo bya kuba’mba “kusobwela kulu pa mingele” ke kishimpi kitanwa mu mabuku a Kingiliki. Kilumbulula byuba ñombe mulume wa bitala usobwela mukono ku mungele ye babena kumufungilako ne kwikozha aye mwine. Bino byo byubilo byajingapo ne Saulo saka akyangye kwikala mwina Kilishitu. Paulo watanchilenga nshima ku mukele byo amanyikanga baana ba bwanga ba kwa Yesu, bo bazhikijilanga kwi Yehoba Lesa. (Esakanyaiko By 5:38, 39; 1Ti 1:13, 14.) Pa Mus 12:11, kyambo kya “mingele” bekyesakanya ku byambo bya muntu uji na maana bilengela muntu ubena kuteleka kumvwina lujimuno.

nwt Mutanchi wa Byambo bya mu Baibolo

Mungele. Mungele bamwesakanya ku byambo bya muntu uji na maana bilengela muntu ubena kuteleka kumvwina lujimuno. Byambo bya kuba’mba “kusobwela kulu pa mingele” bebifumya ku byuba ñombe mulume wa bitala usobwela mukono ku mungele ye babena kumufungilako ne kwikozha aye mwine.—By 26:14; Mit 3:31.

w03 11/15 16-17 jifu. 14

Kwashai Bantu Kutambula Mambo a Bufumu

14 Paulo wayukile’mba Agilipa wajinga Muyudea na mambo a jizhina janji. Pa mambo a Agilipa byoayukile bupopweshi bwa Bayudea, Paulo walangulukile’mba busapwishi bwanji kechi bwajinga bwa “kwambapo nangwa kingi ne, kana byonka byaambile bangauzhi ba Lesa ne Mosesa, amba bikafika” byalumbulwilenga lufu ne lusanguko lwa Mesiasa. (Byubilo 26:22, 23) Paulo wamwipwizhe Agilipa, amba: “Anweba bamfumu Agilipa, mwaitabila bangauzhi ba Lesa nyi?” Jino jipuzho ja mushinkile bingi bulaka Agilipa. Umvwe waambile’mba, kechi waitabila bangauzhi ba Lesa ne, ko kuba’mba kuyukanyikwa kwanji kwa kuba’mba Muyudea waitabila kukonaika. Kabiji umvwe waitabizhe mulanguluko wa kwa Paulo, ko kuba’mba bantu bakayuka kukwatankena kwabo pamo Agilipa ne Paulo, kabiji ne kuchina kubika bumi bwanji mu kizumba pa kutelwa’mba mwina Kilishitu. Paulo wakumbwile na maana jipuzho janji kwamba’mba: ‘Nayuka namba mwaitabila.’ Byo aumvwine bino byambo, Agilipa wakumbwile’mba ka? Waambile’mba: ‘Mu bichechetu [kimye kichechetu, NW] ubena kweseka kungitabisha’mba aluke ke mwina Kilishitu!’ (Byubilo 26:27, 28) Nangwa kya kuba Agilipa kechi waikele mwina Kilishitu ne, bino Paulo wamufikile pa muchima na byambo byanji.—Bahebelu 4:12.

JANUARY 28–FEBRUARY 3

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | BYUBILO 27-28

“Paulo Wayile ku Loma”

bt 208 jifu. 15

“Kafwako Muntu Usakonaika Ne”

15 Kyamweka Paulo wasapwijile bantu bavula mu bwato pa “mambo a kuketekela mulaye Lesa ye alayile.” (Byu. 26:6; Kolo. 1:5) Bwato byo bwajinga pepi kuloba, Paulo wabujile bantu amba kechi basakuloba ne. Wibambijile’mba: “Bufuku bwa lelo . . . , malaika wa kumweka kwi amiwa, ne kuñambila amba, ‘Paulo, kuchina ne. Wafwainwa kukemana ku meso a Kesala kabiji Lesa wakupa bonse bo uji nabo mu bwato.’” Paulo wibasashijile’mba: “Onkao mambo, anweba bakwetu kosai; mambo naitabila Lesa namba monka mo bambujila mo mo kikamwekela. Bino bwato bukalobela pa jikuji jingi.”—Byu. 27:23-26.

bt 209 jifu. 18

“Kafwako Muntu Usakonaika Ne”

18 Bano bonse bapulukile bajinga pa jikuji ja Melita ku kabeta ka ku bulenge ka Sisili. (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Nanchi Jikuji ja Melita Jaikejile Kwepi?”) Bantu ba ku ino mpunzha “betubijile bingi lusa.” (Byu. 28:2) Onkao mambo, babanzhijile mujilo bano bantu banokelwe na mvula ne kushiya na mashika. Uno mujilo walengejile mashika o bajinga nao kupwa. Na mambo a uno mujilo ye babanzhile, pamwekele ne kya kukumya.

bt 210 jifu. 21

“Kafwako Muntu Usakonaika Ne”

21 Njimi wa jizhina ja Pubiliusa waikalanga ku ino mpunzha. Kyamweka ye wajinga mukulumpe wa bashilikale bena Loma pa jino jikuji ja Melita. Luka waamba’mba “mukulumpe wa jino jikuji,” kumwesha byambo bine byanembelwe pa bipabi bibiji pa jikuji ja Melita. Uno muntu watambwijile bingi bulongo Paulo ne balunda nanji ne kwibalama pa moba asatu. Nangwa byonkabyo, bashanji Pubiliusa bakolelwe bingi. Kabiji Luka walumbulula bulongo bintu. Wanembele’mba shanji Pubiliusa “wakolelwe mashika ne kupolomya mashi,” kulumbulula kine kikola kyo akolelwe. Paulo byo alombele ne kumutenteka maboko uno muntu, wabukilwe. Bantu ba ku ino mpunzha byo batemenwe na mambo a kino kya kukumya, bamuletejile bantu bakwabo bakolelwe kuba’mba ebabuke kabiji baletele bya bupe bya kupa aye ne balunda nanji.—Byu. 28:7-10.

bt 213 jifu. 10

“Kushimuna Bulongo”

10 Bakañenda byo bafikile mu Loma, “Paulo bamuswishishe kwikala bunke bwanji pamo na mushilikale wamusopelenga.” (Byu. 28:16) Muota wikashilanga munyololo pamo na kaili kuchina’mba kaili wakanyema. Nangwa kya kuba Paulo bamukashile munyololo, kechi kyamulengejile kubula kusapwila ne. Onkao mambo, byo papichile moba asatu, wakonkenye pamo bakulumpe ba Bayudea bajinga mu Loma pa kuba’mba elumbulule aye mwine ne kushimuna bukine.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

nwtsty kulumbulula byambo biji pa By 27:9

kuzhikilwa na nzala kwa Juba ja Kufuchila Mambo: Nangwa’mba: “kuzhikilwa na nzala kwa mu kibundo.” Mu Kingiliki, “kuzhikilwa na nzala.” Byambo bya Kingiliki bya kuba’mba “kuzhikilwa na nzala” bilumbulula kuzhikilwa na nzala ko bebakambizhe mu Mizhilo ya Mosesa, ko baikalanga nako jimo pa mwaka pa mwaka pa juba ja Kufuchilapo Mambo, kabiji bejitelanga’mba Yomu Kimpu (kufuma ku kyambo kya Kihebelu kya yohm hak·kip·pu·rimʹ, “juba ja kuvweta”).(Le 16:29-31; 23:26-32; Ba 29:7; monai Mutanchi wa Byambo bya mu Baibolo, “Juba ja Kufuchila Mambo.”) Byambo bya kuba’mba, “kwimanyika obe mwine” kikatakata inge bebingijisha pa kwamba pa Juba ja Kufuchila Mambo bilumbulula mbaji yavula ya kwikainyamo, kuvwangakotu ne kuzhikilwa na nzala. (Le 16:29, tubyambo twa munshi.) Byambo bya kuba’mba “kuzhikilwa na nzala” biji pa By 27:9 bimwesha kuba’mba pa Juba ja Kufuchila Mambo bekanyanga kubapo bintu bimo, kuvwangakotu ne kuzhikilwa na nzala. Kuzhikilwa na nzala kwa Juba ja Kufuchila Mambo kwaikalangako mu ñondo wa Kainyainya (September) nangwa ku ntendekelo ya ñondo wa Ntundwe (October).

nwtsty kulumbulula byambo biji pa By 28:11

Baana ba Balume ba kwa Zuse: Kwesakana na bishimi bya Bangiliki ne bena Loma, “Baana ba Balume ba kwa Zuse” (mu Kingiliki, Di·oʹskou·roi) bajinga Kasitola ne Polusa, baana babalume mapasa ba kwa lesa wabo aye Zuse (Yupita) bo asemejile mwina Sipatana Inamfumu aye Leda. Bano bebamonanga’mba bo bazhikijilanga mato pa kalunga ka mema, inge bintu byakatazha. Bino byambo byanembelwe ku ntonga ya bwato ke kishiino kimwesha kuba’mba kya kine wibinembele wibumwene buno bwato.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu