MUTWE WA KUFUNDA 31
LWIMBO 111 Bintu Bitulengela Kusangalala
Nanchi ‘Mwafunda Kyafyamika’ kya Kusekela mu Bintu Byonka byo Muji Nabyo Nyi?
“Nafunda kala kusekela mu bintu byonka byo nji nabyo, kechi na mambo a bwikalo bwami byo buji ne.”—FILI. 4:11.
BYO TUSAKWISAMBAPO
Kwikala na muchima wa kusanta, kwipelula ne kulanguluka languluka pa bintu byawama biji kulutwe byo kwakonsha kwitulengela kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo.
1. Kusekela mu bintu byonka byo uji nabyo kulumbulula ka, kabiji kubula kusekela mu bintu byonka byo uji nabyo kulumbulula ka?
NANCHI musekela mu bintu byonka byo muji nabyo nyi? Muntu usekela mu bintu byonka byo aji nabyo wikala na lusekelo ne mutende na mambo a kutatu muchima pa bintu byawama byo aji nabyo pa kino kimye. Kechi ulefulwa nangwa kuzhingila na mambo a bintu byo abula ne. Nangwa byonkabyo, kusekela mu bintu byo tuji nabyo kechi kulumbulula kubula kukeba bintu bikwabo bikebewa mu bwikalo ne. Mwina Kilishitu wafwainwa kutwajijila kwibikako kwingilako pakatampe mu mwingilo wa Lesa. (Loma 12:11; 1 Timo. 3:1) Nangwa byonkabyo, kechi ulefulwa na mambo a kuba mingilo yo atengejilenga kwingilako mu jibumba ja Lesa kechi yafika bukiji ne.
2. Kubula kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo kwatamina ka?
2 Inge ke tubule kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo, mwakonsha kufuma bintu byatama bingi. Bantu babula kusekela mu bintu byonka byo baji nabyo bengila maola avula pa kuba’mba bekale na bintu byabula ne kunema ne. Kyatamakotu ke kya kuba’mba, bena Kilishitu bamo beba mali ne bintutu bikwabo byo bakebesha kwikala nabyo mu bwikalo. Bakonsha kutendeka kwibingisha’mba, ‘Kijitu bulongo kuba bino,’ ‘Napembelela kimye kyabaya,’ nangwa’mba ‘Nkabwezha mali kimye kikwabo.’ Pano bino, twafwainwa kuyuka’mba kwiba mu jishinda jiji jonse kufichisha bingi Yehoba ku muchima. (Maana 30:9) Bamo balefulwa bingi na mambo a kubula kwibapa mingilo yo bakebelenga mu jibumba ja Lesa kya kuba bafuukulapo ne kuleka kwingijila Yehoba. (Nga. 6:9) Ñanyi kintu kyakonsha kulengela mupopweshi wa Yehoba wipana kuba kintu kya uno mutundu? Kintu kyakonsha kumulengela kuba bino, ke na mambo a kuba waleka kusekela mu bintu byo aji nabyo.
3. Ñanyi lutundaiko luji pa Filipai 4:11, 12?
3 Atweba bonse, twakonsha kufunda kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. Mutumwa Paulo wanembele’mba, “nafunda kala kusekela mu bintu byonka byo nji nabyo, kechi na mambo a bwikalo bwami byo buji ne.” (Tangai Filipai 4:11, 12.) Wanembele bino byambo saka aji mu kaleya. Nangwa byonkabyo, watwajijile kwikala na lusekelo. ‘Wafunjile kyafyamika’ kya kusekela mu bintu byonka byo aji nabyo. Inge kitukatazha kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo, byambo byaambile Paulo ne bintu byo apichilemo biketukwasha kushiinwa’mba twakonsha kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. Kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo mu bwikalo kechi kwiyatu ako kwine ne. Pa kuba twafwainwa kufunda kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. Mu ñanyi jishinda? Twayai twisambe pa byubilo biketukwasha kufunda kyafyamika kya kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo.
IKALAI NA MUCHIMA WA KUSANTA
4. Kwikala na muchima wa kusanta kwitukwasha byepi kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo? (1 Tesalonika 5:18)
4 Kwikala na muchima wa kusanta, kwitulengela kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. (Tangai 1 Tesalonika 5:18.) Inge twaikala na muchima wa kusanta na bintu byonka byo tuji nabyo mu bwikalo bwetu, kechi tukakizhangamo kwakamwa na mambo a bintu byo twabula ne. Inge ke tusanchile Yehoba pa mingilo yo tubena kwingila mu jibumba janji pa kino kimye, tukata muchima pa kwingila bulongo ino mingilo, kechi tukalangulukangatu pa kutambula mingilo ya katataka ne. O ene mambo binembelo o bitutundaikila kusanchilanga Yehoba mu milombelo yetu. Kwikala na muchima wa kusanta, kwitulengela kwikala na “mutende wa Lesa wakila milanguluko ya bantu.”—Fili. 4:6, 7.
5. Ñanyi bintu byafwainwe kulengela bena Isalela kwikala na muchima wa kusanta? (Monai ne kipikichala.)
5 Akilangulukai pa kyamwekejile bena Isalela. Pa bimye byavula bejizhañenyenga kwi Yehoba kuba’mba kechi bajinga na kajo kavula ko bajanga mu Ijipita ne. (Bala. 11:4-6) Ibyo kuba’mba bwikalo mu kiselebwa bwakatezhe bingi. Ñanyi kintu kyafwainwe kwibakwasha kusekela mu bintu byonka byo bajinga nabyo? Bafwainwe kulangulukanga pa bintu byawama Yehoba byo ebobijile. Byo bajinga mu Ijipita mo bebayanjishenga kwikala bazha, Yehoba waletele binkunka jikumi pa balwanyi babo. Bena Isalela byo bebafumishe mu buzha, “bapukwile bintu bya bena Ijipita,” nabiji siliva, ngolode ne bivwalo. (Lupu. 12:35, 36) Bena Isalela byo bebapupijile kufikatu ne ku kalunga kachila, Yehoba waabenye mema mu jishinda ja kukumya. Kabiji byo bayilenga mu kiselebwa, wibajishishenga manna pa juba pa juba. Pano mambo ka o bejizhañenyenga? Bena Isalela kechi basekejile mu bintu byo bajinga nabyo ne, mambo kechi bajinga na muchima wa kusanta pa bintu byo bajinga nabyo ne.
Mambo ka bena Isalela o balekejile kusekela mu bintu byonka byo bajinga nabyo? (Monai jifuka 5)
6. Ñanyi bintu byakonsha kwitulengela kwikala na muchima wa kusanta?
6 Pano mwakonsha kwikala byepi na muchima wa kusanta? Kitanshi, pa juba pa juba ikalaingapo na kimye kya kulanguluka languluka pa bintu byawama byo muji nabyo. Mwakonsha kunemba bintu bibiji nangwa bisatu bimulengela kusanta. (Jila. 3:22, 23) Kya bubiji, mweshainga’mba musanta. Sanchilainga bakwenu pa bintu byawama byo bemubila. Kyakila pa byonse, sanchilainga Yehoba kimye kyonse. (Sala. 75:1) Kya busatu, ikalainga na balunda baji na muchima wa kusanta. Inge balunda netu baji na muchima wa kusanta, ne atweba byobyo tukekala. Kabiji inge balunda netu kechi basekela mu bintu byo baji nabyo ne, ne atweba ye muchima ye tukekala nanji. (Mpitu. 1:26-28; 2 Timo. 3:1, 2, 5) Inge twaikala na muchima wa kusanta, kino kiketulengela kubula kuta muchima pa bintu byo twabula.
7. Nyenga Aci waubile byepi pa kuba’mba ekale na muchima wa kusanta, kabiji ñanyi bintu byafuminemo?
7 Akilangulukai pa kyamwekejile nyenga Aci, wikala mu kyalo kya Indonesia. Waambile’mba: “Mu kimye kya mwalo wa COVID-19, natendekele kwesakanya byajinga bwikalo bwami na bwa bena Kilishitu bakwetu. Kino kyandengejile kuleka kusekela mu bintu byonka byo najinga nabyo.” (Nga. 6:4) Ñanyi kintu kyamulengejile kupimpula ndangulukilo yanji? Nyenga Aci waambile’mba: “Natendekele kulanguluka pa bintu byawama byo naikalanga nabyo pa juba pa juba ne kulanguluka languluka pa bintu byawama byo namwenamo mu kwikala mu jibumba ja Lesa. Kepo nasanchijile Yehoba pa bino bintu byonse. Kyafuminemo, nafunjile kusekela mu bintu byonka byo nji nabyo.” Inge mwaleka kusekela mu bintu byonka byo muji nabyo na mambo a biji bwikalo bwenu, ñanyi bintu byo mwafwainwa kuba pa kuba’mba mwikale na muchima wa kusanta jikwabo?
IKALAI BEPELULA NE KUTATU MUCHIMA PA BINTU BYO MUJI NABYO
8. Ñanyi kintu kyamwekejile Baluka?
8 Munembeshi wa kwa ngauzhi Yelemiya aye Baluka, pa kimye kimo walekele kusekela mu bintu byo ajinga nabyo. Baluka bamupele mwingilo wakatezhe bingi wa kukwasha Yelemiya kuya na kujimunako kisaka kya bena Isalela pa bintu byafwainwe kwibamwekela na mambo a kusatukila Yehoba. Pa kimye kimo, Baluka walekele kusekela mu bintu byonka byo ajinga nabyo. Mu kifulo kya kuta muchima pa bintu Yehoba byo akebelenga’mba obe, walangulukilengatu pe aye mwine ne kuba bintu byo akebelengatu aye mwine. Yehoba waingijishe Yelemiya kwambila Baluka amba: “Obewa ubena kwikebela bintu bikatampe. Kileke kukeba bino bintu.” (Yele. 45:3-5.) Mu jishinda jikwabo, Yehoba wamwambijilenga’mba: “Sekela mu bintu byonka byo uji nabyo.” Baluka walondejile byo bamufunjileko kabiji watwajijile kwingijila Yehoba na lusekelo.
9. Kwesakana na byaamba 1 Kolinda 4:6, 7 kwipelula kuketulengela kuyuka ñanyi kishinka? (Monai ne bipikichala.)
9 Pa bimye bimo, mwina Kilishitu wakonsha kutendeka kulanguluka’mba, ‘Yami nafikilamo kwingila uno mwingilo.’ Wakonsha kutendeka kulanguluka bino na mambo a kuba wayuka bulongo yewo mwingilo, wingila na ngovu kabiji waingila pa myaka yavula. Nangwa byonkabyo, uno mwingilo ye akebesha bakonsha kumupaana ku bakwabo. Uno mwina Kilishitu wakonsha kuba byepi? Wafwainwa kulanguluka pa byambo byanembele mutumwa Paulo biji pa 1 Kolinda 4:6, 7. (Tangai.) Mingilo yonse yo betupa ne bintu byonse byo twayuka bifuma kwi Yehoba. Kechi betupa ino mingilo na mambo a kuba’mba twanema kukila bakwetu ne. Pa kuba betupa ino mingilo na mambo a lusa lukatampe lwa Yehoba.—Loma 12:3, 6; Efi. 2:8, 9.
Yehoba ye witupa maana ne bulume bwa kuba bintu na mambo a lusa lwanji lukatampe (Monai jifuka 9)b
10. Twakonsha kwikala byepi na muchima wa kwipelula?
10 Twakonsha kwikala na muchima wa kwipelula inge ketulanguluke pa byaubilenga Yesu. Langulukai pa kyamwekele pa juba Yesu jo aovwele batumwa banji ku maulu. Mutumwa Yoano wanembele’mba: ‘Yesu byo ayukile’mba Shanji wapana bintu byonse mu maboko anji ne kuba’mba wafumine kwi Lesa kabiji ubena kubwela kwi Lesa, . . . watendekele kovwa ku maulu a baana banji ba bwanga.’ (Yoa. 13:3-5) Yesu inge wakebelenga, inge waambijile baana banji ba bwanga kuba’mba bamovwe ku maulu. Nangwa byonkabyo, byo ajinga pano pa ntanda Yesu kechi wakebelenga’mba bantu bamwingijilenga ne kwikala bwikalo bwa ntentente ne. (Luka 9:58) Yesu wipelwile kabiji wasekelanga mu bintu byonka byo ajinga nabyo. Ne atweba twafwainwa kulondela byo aubile.—Yoa. 13:15.
11. Kwipelula kwakwasha byepi mulongo Dennis kusekela mu bintu byonka byo ajinga nabyo?
11 Mulongo Dennis wikala ku kyalo kya Netherlands, wibikako kwikala na muchima wa kwipelula byonka byaubanga Yesu, pano bino kechi kimupelela kuba bino ne. Waambile’mba: “Bimye bimo ngikala na muchima wa kwilundumika ne kubula kusekela mu bintu byonka byo nji nabyo kikatakata inge bakwetu bebapapo mingilo imo mu jibumba ja Lesa. Kino inge kyamweka, mfunda pa mutwe ubena kwamba pa kwipelula. Pa JW Library® paji binembelo byaamba pa kwipelula byo nabika pamo pa kuba’mba kimpelelenga kwibitaana ne kwibitanga bimye byavula. Kabiji pa foni wami nakopolwelapo majashi aamba pa kwipelula kabiji nteleka ku ano majashi bimye byavula.a Mingilo yonse yo twingila yafwainwa kutumbijika Yehoba, kechi atweba ne. Nangwa kya kuba twingilapo mingilo imo mu jibumba ja Lesa, Yehoba mwine ye witupa bulume bwa kuba’mba twiingilenga bulongo.” Inge mwatendeka kulefulwa na mambo a kuba’mba kechi bemupa mwingilo ye mukeba ne, mwafwainwa kwibikako pa kuba’mba mwikale na muchima wa kwipelula. Kino kikakosesha bulunda bwenu ne Yehoba ne kwimukwasha kusekela mu bintu byonka byo muji nabyo.—Yako. 4:6, 8.
LANGULUKAINGA PA BIMULAYA YEHOBA
12. Ñanyi bintu byawama bitulaya Yehoba bitulengela kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo? (Isaya 65:21-25)
12 Kulanguluka languluka pa bintu bitulaya Yehoba kwitulengela kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. Byambo bya Yehoba byanembele ngauzhi Isaya bimwesha’mba tupita mu makatazho apusana pusana, kabiji bimwesha’mba Yehoba ukapwisha ano makatazho onse. (Tangai Isaya 65:21-25.) Tukekalanga mu mutende kabiji mu mazubo awama. Tukengilanga mingilo iketuletelanga lusekelo ne kuja kajo kawama bingi. Kechi tukakamwanga pa bintu byatama byakonsha kwitumwekela atweba nangwa baana betu ne. (Isa. 32:17, 18; Ezi. 34:25) Twashiinwa kuba’mba bintu byonse bitulaya Yehoba bikafika.
13. Ñanyi makatazho o tubena kupitamo, kabiji kulanguluka pa bintu byawama biji kulutwe kwakonsha kwitukwasha byepi?
13 Kino kyo kimye kyo twafwainwa kutesha muchima pa bintu byawama bitulaya Yehoba. Mambo ka? Mambo tubena kwikala mu “moba a kupelako” kabiji atweba bonse tubena kupita mu “bimye byakatazha.” (2 Timo. 3:1) Pa juba pa juba, Yehoba witukwasha kuchinchika makatazho, kwitukosesha ne kwitupa bintu byo tukeba. (Sala. 145:14) Kabiji kulanguluka pa bintu bitulaya Yehoba kwakonsha kwitukwasha kuchinchika. Kampe kimukatazha kumwena kisemi kyenu bintu bya ku mubiji. Nanchi kino kibena kulumbulula’mba mukatwajijilatu na kuyanda nyi? Ine, kwalepeshatu. Yehoba wimulaya’mba ukemupa bintu byawama bingi byo mukeba, kikatakata mu Paladisa. (Sala. 9:18; 72:12-14) Kampe muji na kikola kibula kupwa, binyenge ne bikolatu bikwabo. Nanchi mulanguluka’mba mukatwajijilatu kupita mu ano makatazho kwakubula kwimubuka nyi? Ine. Misongo ne lufu kechi bikekalako mu ntanda ipya ne. (Lum. 21:3, 4) Bino bintu byawama biji kulutwe, bitulengela kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. Kabiji bino bintu byawama biji kulutwe bitulengela kutwajijila kwikala na lusekelo nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho. Twakonsha kutwajijila kwikala na lusekelo nangwa kya kuba betuba nshiji, twafwisha, tubena kukolwa nangwa tubena kupita mu makatazho akwabo. Mambo ka? Mambo twayuka’mba bya malwa byonse byo tubena kupitamo “bya pa kakimye kacheche” kabiji katatakatu ano makatazho onse akapwe.—2 Ko. 4:17, 18.
14. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tushiinwe’mba bintu bitulaya Yehoba bikafika?
14 Kulanguluka pa bintu byawama biji kulutwe kwitulengela kusekela mu bintu byonka byo tuji nabyo. Pano ñanyi bintu byakonsha kwitukwasha kushiinwa’mba bino bintu bikafika? Byonkatu muntu byo avwala makalashi kuba’mba amone bulongo bintu biji palepa, ne atweba kuji bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tushiinwe’mba bintu byawama bitulaya Yehoba bikafika mu Paladisa. Inge twaikala na bijikila na mambo a kubula mali, twafwainwa kulangulukanga pa byo tukekalanga bulongo mu ntanda ipya, kwakubula lukatazho lwa mali nkongole ne buyanji. Inge tuji na bijikila na mambo a kuba’mba kechi betupa mingilo yo twakebelenga ne, twafwainwa kulangulukanga pa bintu byawama byo tukobanga byo tukekala balumbuluka mu ntanda ipya ne byo tukengijilanga Yehoba myaka ne myaka. (1 Timo. 6:19) Patanshitu kyakonsha kwitukatazha kulanguluka pa bintu byawama bitulaya Yehoba na mambo a makatazho o tubena kupitamo. Pano bino inge twatwajijila kulanguluka pa bintu byawama bitulaya Yehoba, kino kiketulengela kubula kukizhamo kwakamwa pa makatazho o tubena kupitamo.
15. Ñanyi bintu byo mwafunjilako ku byambo byaambile nyenga Christa?
15 Akilangulukai pe nyenga Christa, wasongolwa ku mulongo Dennis ye twaambapo kala. Kulanguluka pa bintu byawama bitulaya Yehoba kwamukwashishe bingi. Waambile’mba: “Nji na kikola kilengela mubiji wami kukooka bingi, kino kindengela kwendelatu pa kakinga kabiji javula ndalatu pa mwanya. Pa juba pa juba ngyanda bingi na misongo. Panyuma papo, dokotala wambujile’mba kechi nsakukosa ne. Pano bino, naambile mu muchima wami amba, kechi wayuka bintu byawama biji kulutwe byo mbena kulangulukapo ne. Nata muchima pa bintu byawama biji kulutwe bindengela kwikala na mutende wa mu milanguluko. Lelo jino nafwainwa kutwajijila kuchinchika mu ino ntanda, pano bino nkekala bulongo mu ntanda ipya.”
“ABA BAMWAKAMWA KAFWAKO KINTU NANGWA KIMO KYO BAKAJILWA NE”
16. Mambo ka Mfumu Davida o anembejile pe Yehoba amba “aba bamwakamwa kafwako kintu nangwa kimo kyo bakajilwa ne”?
16 Nangwa kya kuba bena Kilishitu basekela mu bintu byonka byo baji nabyo, bafwainwa kuketekela kupita mu makatazho. Mfumu Davida wafwishishe baana banji basatu. Bamubepejile, kumufutukamo ne kwikala mungye pa myaka yavula na mambo a kuchiina kumwipaya. Nangwa byonkabyo, wachinchikile ne kwamba pe Yehoba amba: “Aba bamwakamwa kafwako kintu nangwa kimo kyo bakajilwa ne.” (Sala. 34:9, 10) Mambo ka o aambijile bino? Byo tuji bakalume ba Yehoba, kechi tuketekela kwikala bwikalo bwa kubula makatazho ne. Pano bino, twashiinwa kuba’mba Yehoba uketupanga bintu byonse byo tukajilwa byonka byo aubile kwi Davida. (Sala. 145:16) Twafwainwa kuketekela mwi Yehoba kwitukwasha mu makatazho onse o tupitamo. Twakonsha kwikala na lusekelo nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho.
17. Mambo ka o mwafuukwilapo kwibikako kufunda kyafyamika kya kusekela mu bintu byonka byo muji nabyo?
17 Yehoba ukeba’mba musekelenga mu bintu byonka byo muji nabyo. (Sala. 131:1, 2) Onkao mambo, ibikaingako kufunda kyafyamika kya kusekela mu bintu byonka byo muji nabyo. Inge mwatwajijila kwibikako pa kuba’mba mwikale na muchima wa kusanta, kwipelula, kutatu muchima pa bintu byo muji nabyo ne kuketekela mu bintu byawama bimulaya Yehoba, ne anweba mukamba’mba: “Kine, nasekela na buswanyi bwami” nangwa amba mu bintu byonka byo nji nabyo.—Sala. 16:5, 6.
LWIMBO 118 “Vuzhai Lwitabilo Lwetu”
a Tambai mutanchi wa Kupopwela kwa Lukelo uji pa jw.org pa mutwe wa kuba’mba Yehoba Wata Muchima Bantu Bepelula ne wa kizungu wa kuba’mba Pride Is Before a Crash.
b KULUMBULULA KIPIKICHALA: Mulongo ubena kuwamisha bintu byafwa mu kishimikwa kya kubuñenamo, nyenga wayuka mulaka wa kwamba na maboko babena kumwipuzha ku mulongo ubena kwamba jashi pa kubuñana kwa mwanzo, kabiji mulongo ubena kwamba jashi ja mvula bantu