BYA KUKWASHA KISEMI | BYA KUKOMESHA BAANA
Byo Mwakonsha Kulenga Mizhilo ya Kulondela Mwanenu
LUKATAZHO
Mwanenu wimwambila amba mikambizho yenu yakilamotu. Mwaswa byaamba mwana ne kulanguluka amba ‘inge nabula kukosesha mikambizho baana bakekala mu lukatazho.’
Mwakonsha kulenga mizhilo yakonsha kulondela mwanenu. Patanshi mwafwainwa kuyuka kibena kulengela mwanenu kubula kulondela mizhilo yenu.a
KILENGELA
Bubela: Banyike kechi bakookela mizhilo ne; kabiji byobyo kikala ku bonse banyike pa kukoma.
Kishinka: Umvwe bansemi balenga mizhilo yawama ne kwisambila pamo na baana babo, kino kikebalengela kwiilondela.
Nangwa kya kuba kwakonsha kwikala bintu byavula byafwainwa kulengela baana kubula kukokela mizhilo, bansemi bakonsha kupimpulako mizhilo inge kya kuba’mba yakatazha kulondela nangwa inge baana pano bakoma. Monai byalondelapo:
Kubula kupimpula mizhilo. Umvwe bansemi kechi bakeba kupimpulako mizhilo yo balengele mu bintu bimo ne, mwana utendeka kwiumvwa amba bansemi yanji balengatu mizhilo ya kumwalululatu kechi ya kumuzhikijila ne. Ne kyakonsha kufumamo, mwana wakonsha kutendeka kuba bintu bikanya bansemi mu bufyamfya.
Wakoma kala. Inge mwana mucheche mwamubula amba “byonka byonaji kwamba” ukomvwa pano bino, wakomako ukebewa kumulumbulwila bulongo pa kuba’mba omvwishe. Kyawama kuba bino mambo mwana ukatendeka kwiikela mwine umvwe wakoma ne kupwisha makatazho bunke bwanji. Kimye kyo mukikala nanji pa nzubo, kyo kimye kyawama kumufunjisha bya kupwisha makatazho.
Pano mwakonsha kuba byepi umvwe mwanenu kechi ukeba kulondela mizhilo yo mwalenga ne?
BYO MWAKONSHA KUBA
Kitanshi, yukai amba banyike bakeba kuyuka bintu byo bafwainwa kuba ne byo bafwainwa kubula kuba kabiji bakeba bingi lutangijilo mu bino bintu nangwa kya kuba kechi bakeba kwiilondela ne. Onkao mambo, lengai mizhilo ne kumona kuba’mba baana benu beiyuka bulongo. Buku wa kuba’mba Letting Go With Love and Confidence waamba’mba “Umvwe baana bayuka bulongo mizhilo ne kwibatangijila bulongo ku bansemi babo, kechi bakobanga bintu byatama ne.” Bansemi babula kulenga mizhilo ya kulondela baana babo kimwesha kuba’mba kechi bebata muchima ne. Kino kyakonsha kulengela baana kusatuka.—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Mana 29:15.
Mwakonsha kumwesha byepi amba mizhilo yo mwalenga yawama? Lekai mwanenu ambepo byo alangulukapo pa mizhilo ya mu kisemi. Kyakumwenako, umvwe wimwambila amba mupimpuleko kimye kya kubwelelapo pa nzubo kyo mwabika, mutelekai kimye kyo abena kwimubula. Umvwe mwaumvwa byo emubula kikamulengela kunemeka ne kulondela byo mwamubula nangwa kya kuba ubena kuzhinauka kuba byobyo.—Jifunde ja mu Baibolo: Yakoba 1:19.
Saka mukyangye kwibabula byo mwalanguluka, vulukai kino: Banyike javula bakeba kwikala na bwanabwabene, pano bino bansemi kechi bebaswisha kuba byonse byo babena kukeba kuba ne. Mwafwainwa kulangulukishapo bulongo pa bibena kukeba mwanenu. Nanchi wafikilamo nyi? Nanchi byo abena kukeba kuba mwakonsha kwibitabizha nyi? Muswishai umvwe byo abena kukeba kuba bijitu bulongo.—Jifunde ja mu Baibolo: Ntendekelo 19:17-22.
Panyuma ya kumvwa ku milanguluko ibena kwimubula mwanenu, ne anweba mubulai byo mubena kulanguluka. Umvwe kemube bino, mukamukwasha kubula kuminatu ku milanguluko yanji bino ukatelekanga ne bibena kumubulako bakwabo.—Jifunde ja mu Baibolo: 1 Kolinda 10:24.
Kyapelako, mubulai byo mwafuukulapo ne kumulumbulwila ene mambo o mwaubila byobyo. Nangwa kya kuba kechi waumvwa bulongo pa byo mwafuukulapo ne, bino ukomvwa bulongo pa kwikala na bansemi bateleka ku byo abena kwamba ne kuyuka byo abena kwiumvwa. Yukai kuba’mba mubena kufunjisha mwanenu bya kuba umvwe wakoma. Umvwe mwalenga mizhilo yawama ne kwisambapo na mwanenu, mukamukwasha kwikala na maana umvwe wakoma.—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Mana 22:6.
[Tubyambo twa mushi]
a Nangwa kya kuba mu kino kibaba tubena kwamba pa banyike babalume, mafunde ajimo engilatu ku bonse.
[Kitenguluzha pa peja 8]
BINEMBELO BYAKONSHA KWIMUKWASHA
“Kukoka muchima kwenu kuyukanyikwe ku bantu bonse.”—Filipai 4:5.
“Kange muzhingijishenga baana benu ne, kuchina amba bakapopomenwa.”—Kolose 3:21.
[Kitenguluzha pa peja 8]
BYAMBO KU BANYIKE
“Fwanyikizhai kuba’mba muntu uji na nkongole ku banki. Umvwe kya kuba ubwezha nkongole kimye kyonse, bakamuketekela bingi kabiji bakonsha ne kumukongwesha jikwabo. Byobyo kijitu ne pa nzubo. Muji na mutembo wa kukookela bansemi yenu. Umvwe mwi bakishinka ne mu bintu bicheche, kino kikalengela bansemi yenu kwimuketekela bingi ne mu bintu byavula bikwabo. Bino umvwe kemube bintu byapusana na bimubuula bansemi yenu, kechi bakemuketekela ne.’”—Byafuma mu buku wakuba’mba Ifipusho Abacaice Bepusha ne Fyasuko Ifingabafwa, Ibuuku 2, wanembwa na Bakamonyi ba kwa Yehoba.