BYA KUKWASHA KISEMI | MASONGOLA

Inge Masongola enu Kechi Abena Kwimuletela Lusekelo Ne

LUKATAZHO

Saka mukyangye kwisongola, anweba ne benakwenu mwaumvwañananga bingi. Pano bino, kubula lusekelo mu masongola enu kwalengela lumvwañano lwenu kukooka, kabiji kino kibena kwimulengela kumvwa nobe muji mu kaleya na benakwenu mu kifulo kya kwikala na lusekelo mu masongola.

Mwakonsha kuwamishako lumvwañano lwenu. Pano bino, patanshi mwafwainwa kuyuka kimulengela kubula lusekelo.

KILENGELA

Bijikila bya mu masongola. Mingilo ya pa juba pa juba, kukomesha baana ne bya kuba na bako byakonsha kupwisha lusekelo lwa masongola. Kunungapo, makatazho a kubazhimukilatu, nabiji kubula mali nangwa kulama wa mu kisemi uji na kikola kibula kupwa, kwakonsha kuleta lukatazho mu masongola.

Kupusenamo mu byubilo ne ndangulukilo. Saka bakyangye kwisongola, bamulume ne mukazhi javula kechi batako muchima ku bintu byo bapusenamo ne. Pano bino, inge besongola, mwanamulume ne mwanamukazhi batana kuba’mba bapusenamo bingi mu jishinda jo bambilamo biji ku muchima, byo bengijisha mali ne mashinda o bapwishishamo makatazho. Bintu byo balengululanga kimye kitanshi pano luno byamweka kubaya.

Mwaleka kwita muchima. Mu kuya kwa kimye, kutwajijila kwingijisha byambo nangwa byubilo byatama, ne makatazho o babula kupwisha kwakonsha kulengela mulume nangwa mukazhi kuleka kwisamba na mwinakwanji. Inge kino kintu kyatwajijila kyakonsha kulengela bano besongola kutendeka kwifwalama na muntu ungi.

Mwaketekejilenga’mba bintu bikawamangatu kimye kyonse. Bantu bamo batwela mu masongola na mulanguluko wa kuba amba batana muntu wibawamina kwikala nanji. Nangwa kya kuba milanguluko ya uno mutundu imwesha butemwe bwikala pakachi ka mwanamulume ne mwanamukazhi, bino javula ilengela makatazho. Inge baikala na makatazho mu masongola abo, mulanguluko ye bajinga naye wakuba’mba uno muntu wibafwainwa bingi upwa. Kino kilengela bonse babiji bamulume ne mukazhi kutendeka kulanguluka’mba balubankenye pa kutwela mu masongola.

BYO MWAKONSHA KUBA

Tai muchima pa byubilo byawama bya mwinakwenu. Esekai bino: Nembai byubilo byawama bisatu biji na mwinakwenu. Mutanchi ye mwanembapo bino byubilo mwafwainwa kwikalanga nanji konse ko muji, kampe mwakonsha kumulamika kunyuma ya kipikichala kyenu kyo mwakopelwe juba ja masongola nangwa kunemba pa foni. Kimye kyonse mutalengapo pa uno mutanchi kuba’mba emuvululengamo kyalengejile’mba musongole nangwa kusongolwa ku yeo muntu. Kuta muchima pa byubilo byawama bya mwinakwenu kukemulengela kwikala mu mutende kabiji kukemukwasha kwitekenya ne kwilekelako mambo.—Jifunde ja mu Baibolo: Loma 14:19.

Ikalaingapo na tubimye twawama. Saka mukyangye kwisongola, mwafwainwa mwaikalangapo na kimye kya kwisamba. Ikalaingapo na kimye kyabaya kya kwisamba na mwinakwenu. Kuba bino kukemukwasha kukosesha bulunda bwenu na mwinakwenu ne kwimukwasha kuyuka bya kuba na makatazho eya mu masongola a kubula kuketekela.—Jifunde ja mu Baibolo: Byambo bya Mana 5:18.

Isambaipo pa bintu bimufichisha ku muchima. Inge byambo nangwa byubilo bya mwinakwenu bimufichisha ku muchima, nanchi mwakonsha kulubakotu nyi? Inge mwakankalwa kulubako, kechi mwafwainwa kufuukulapo kuleka kwisamba na mwinakwenu ne. Bukiji bukiji isambai pa lukatazho na mwinakwenu mu meso anteka. Inge kyakonsheka, mwafwainwa kwisamba jonka juba jo kyamweka.—Jifunde ja mu Baibolo: Efisesa 4:26.

Yukai kyalengela benakwenu kuba byobyo. Kishinka ke kya kuba amba kafwako nangwa umo mwi anweba ukeba kufichisha mukwabo ku muchima. Mwafwainwa kumwesha mwinakwenu kuba’mba kechi mwaji kukebanga kumufichisha ku muchima ne kupichila mu kulomba lulekelo lwa mambo pa kyo mwauba. Apa bino mwisamba pa bintu byo mwafwainwa kuba anweba bonse babiji pa kuba’mba mubulenga kwifichisha ku muchima. Londelai lujimuno lwa mu Baibolo lwa kuba’mba: “Saka mwiubila lusa anwe bene na bene, mwikale na michima ya kifyele saka mwilekelako mambo anwe bene na bene.”—Efisesa 4:32.

Kange muketekele amba bintu bikawamangatu kimye kyonse ne. Baibolo waamba’mba aba bakasongola “bakamonanga bya malwa.” (1 Kolinda 7:28) Inge ke mumone bino bya malwa, kechi mwafwainwa kufikenatu kupwisha mu muchima amba mwalubankenye kusongola nangwa kusongolwa ku yewo muntu ne. Kyafwainwa kwimukwasha ke kwingijila pamo na mwinakwenu kupwisha oo makatazho ne ‘kwitekenya anwe bene na bene ne kwilekelako mambo.’—Kolose 3:13.

[Kitenguluzha pa peja 14]

BINEMBELO BYAKONSHA KWIMUKWASHA

“Twayai tulondelondenga bintu bileta mutende.”—Loma 14:19.

“Usangalele mu mukazhobe wa mu bwanyike bobe.”—Byambo bya Mana 5:18.

“Kange muzhikishe juba monka mwazhingijila ne.”—Efisesa 4:26.

[Kitenguluzha pa peja 14]

KULAMA LUCHIPO LWENU LWA MASONGOLA

Nanchi muvuluka byambo byo mwaambile mu luchipo lwenu lwa masongola nyi? Pitulukaimo jikwabo mu byobyo byambo ne kwiipuzha anweba bene amba, ‘Nanchi mbena kulondela bintu byo nalayile nyi?’ Chinuzhukainga kulondalonda bibena kuba bena kwenu kuba’mba mumone inge babena kulondela byambo byabo bya luchipo. Mu luchipo lwenu muji byambo bimwesha bintu byo mwalayile’mba byo byo mukobanga. Umvwe anweba bonse babiji ke mulame luchipo lo mwachipile, bonse babiji mukatemwa bikafumamo.

[Mabulañano pa peja 14]

Inge byambo nangwa byubilo bya mwinakwenu bimufichisha ku muchima, nanchi mwakonsha kulubakotu nyi?