Kunengezha Jashi

BANTU bavula umvwe bebapa jashi, bachikamenamo bingi na kunembatu jonse kufuma ku ntatwilo shoo ne kwa kapela. Jashi saka jikyangye ne kupwatu ne, babwezha bwezhapo kwijinembela mwavula. Jino jishinda jakonsha kutaya kimye kyabaya bingi.

Nanchi byo byo muba pa kunengezha majashi enu nyi? Abya mukeba kufunda jishinda japela nyi? Umvwe mwayuka bya kunengezha jashi, kechi mukoba saka munembatu byonse ne. Kino kikemulengela kwikala na kimye kyabaya kya kupitulukamo. Majashi enu kechi akapelatu kwamba ne, bino a komvwanyikanga bingi bulongo kabiji ne kutundaika bantu bo mukambangako.

Pano bino, majashi a mvula bantu o bamba mu kipwilo, beanembela jimo. Nangwa byonkabyo, kechi byobyo kiji ku majashi akwabo ashala ne. Bakonsha kwimupatu mutwe nangwa kishina. Nangwa bakonsha kwimupatu byambo byo banembela jimo amba mukambe. Kimye kimo bakonsha kwimupatu mikambizho icheche. Pa onse ano majashi, mwafwainwa kwinengezhezha anwe bene bishinka byo mukamba.

Kya kumwenako kiji pa peja 41 kikemukwashako kuyuka byo mwafwainwa kunengezha bishinka byaesakanatu. Monai kuba’mba bishinka bine bikatampe byonse byatendekela ku kipiko kabiji bebinemba mu bisopelo bikatampe. Munshi yabyo banembamo milanguluko ibena kwibikosesha. Bishinka bikwabo byanungwapo bya kusaabawilamo ino milanguluko, bebinemba munshi ya ino milanguluko kabiji byatwelako mukachi pacheche kufuma ku kipiko. Mweshai bulongo bino bishinka byo bebitanchika. Monai’mba bishinka bibiji bikatampe byakwatankana na kishina. Kabiji monai ne kuba’mba bishinka bikwabo bya bichebiche kechi byaikelakotu kuwamisha jashi ne. Kishinka kicheche kyonse kibena kukosesha kishinka kine kikatampe kiji peulu yakyo.

Umvwe mwanengezha jashi, kechi jakonsha kumwekatu suka nabiji jino ja kumwenako ne. Pano bino umvwe mwakwatakanya bulongo mashinda a kunengezhezhamo jashi aambiwapo mu jifuka jafumako, akemukwasha kukonkenya pamo bishinka ne kunengezha jashi jawama mu kimye kyaesakanatu. Pano mwakonsha kuba byepi?

Saabaulai, Salululai, ne Kukonkanya Pamo

Mwafwainwa kwikala na kishina. Kishina kechi mutwetu wa kumpankanya bintu byonse nabiji ye bakonsha kunemba mu kyambo kimotu ne. Ke mulanguluko mwine mukatampe ye mubena kukeba kwamba, kabiji kimwesha ne jishinda jo mubena kukeba kwambilamo yewo mutwe. Umvwe bemupa kishina, saabaulai bulongo byambo bikatampe byonse bijimo. Umvwe kishina kyo bemupa kusaabaula kyafuma mu byambo byo banembela jimo, bitangai aku saka mubena kulanguluka pa kyokyo kishina. Umvwe bemupatu mutwe, ko kuba’mba kiji kwi anwe bene kwisajila kishina. Bino saka mukyangye kuba kino, kikemukwasha bingi kukipesapesa. Umvwe mwateshako muchima, mukayukilapo ne milanguluko ikwabo yo mwabula kuyuka.

Pa kulondela ano mashinda, iipuzhainga anwe bene’mba: ‘Mambo ka bino byambo o byanemena ku bantu bo nkambangako? Ki ka kyonkeba kukamba mu jino jashi?’ Nkebelo ya jashi kechi yafwainwa kwikala ya kwambatu byambo nangwa kwamba jashi jibena kumvwanyika bulongo ne, yafwainwa kwikala ya kwamba kintu kyakonsha kukwasha bantu bo mubena kwambako. Umvwe nkebelo ya jashi mwiikwatakanya bulongo, inembai. Ivulukainga kimye kyo mubena kunengezha.

Panyuma ya kuyuka nkebelo ya jashi ne kusala kishina kyaswañana nayo (nangwa panyuma ya kusaabaula kishina kyo bemupa ne kuyuka byo kyakwatankana na yoyo nkebelo), mwakonsha kupesapesakotu bishinka byo mubena kukeba. Kebaikotu byakonsha kukwasha bantu bo mukambangako. Kange mukebengatu kikebekebe ne bishinka byabula kunema ne, kebaikotu byakonsha kufunjisha kabiji ne kukwasha bantu. Yukai bishinka byo mubena kukeba kupesapesa. Javula mwakonsha kutana’mba muji na bishinka byavula kukila byo mwakonsha kwamba, onkao mambo mwafwainwa kusalulula.

Yukai bishinka bikatampe byo mukeba kukamba pa kuba’mba mukasaabaule kishina kabiji ne kwamba kine kintu kyo mubena kukeba kukamba. Bino bishinka byo bikekala mutanchi wenu wa milanguluko, nangwa’mba jashi jine. Nga pa mutanchi wenu pafwainwa kwikala bishinka binga? Mwisambo mwipi, bishinka bibijitu byawana, kabiji javula bishinka bitanu byo byonkatu bikebewa nangwatu mu jashi ja jiola jimo. Umvwe bishinka bine bikatampe byaikalatu byaesakana, bantu bo mukambangako kechi bakebilubamo ne.

Umvwe mwayuka kishina ne bishinka bine bikatampe, bikonkenyai pamo. Yukai byambo byakwatankana na bishinka bine bikatampe. Salululai bishinka bikakonsha kuwamisha jashi. Umvwe mwasala binembelo bya kukosesha bishinka bine bikatampe, nembai milanguluko ikemukwasha kulumbulula bulongo byobyo binembelo. Nembai kishinka kicheche kyonse munshi ya kishinka kine kikatampe mo kyafwainwa kwikala. Umvwe bishinka bya bichebiche bimo kechi byafikilamo na bishinka bine bikatampe ne, bifumyaipo—nangwa kya kuba byawama—nangwa inge byobyo ne, bilaminai mu fwailo kuba’mba mukebingijishe kimye kikwabo. Ikalaikotu na bibena kukebewa. Umvwe mwauba’mba mwambe bishinka byavujisha, kikemulengela kwamba lubilo ne ñambilo yenu ya jashi kechi ikafikilamo bulongo ne. Kyawama kwambako bishinka bichechetu bya kuba mwibyamba bulongo ne kulengela bantu bo mubena kwambako kumwenamo. Kechi mwafwainwa kuja kimye ne.

Pano tanchikai bulongo bishinka mu ndonda, umvwe mukyangye kuba bino. Nembi wa Mambo awama aye Luka, byobyo aubile. Byo akonkenye pamo bishinka byavula byaambilenga pa mutwe ye anembelenga, wibinembele “mo byalondakena.” (Luka 1:3) Mwakonsha kutanchika bishinka mu ndonda nangwa mwayila kyo mubena kwambapo, kampe kwesakana na kintu kyubiwa ne bifumamo nangwa lukatazho ne bya kwilupwisha, kwesakanatu na kyo mwamona’mba kyo kyafwainwa pa kuba’mba mukambe kine kintu kyo mubena kukeba kukamba. Kechi mwafwainwa kubatu kilwa muji kiki kishinka kabiji kilwa mwaya pa kikwabo ne. Mwafwainwa kutangijila banteleki benu bulongo bitende bitende kufuma pa kishinka kimo kuya pa kikwabo, kwa kubula kushapo kanya. Bishiino byo mubena kwamba byafwainwa kulengela luonde kuyuka kine kintu kyo mubena kwambapo. Kimye kyo mubena kukonkenya pamo bishinka, langulukaipo pa jashi byo jikomvwanyika ku luonde. Nanchi kine bakakonsha kulondela mwayila jashi nyi? Abya bakatundaikwa kuba mwayila byo bakomvwa, kwesakana na nkebelo yo muji nayo mu milanguluko nyi?

Kyalondelapo, nengezhai ntatwilo ikazakula bantu michima pa mutwe ye mukambapo kabiji ikamwesha luonde kuba’mba kintu kyo musakwamba kyanema bingi kwi abo. Kikwasha bingi kunemba mikuku itanshi ichechetu. Kyapelako, nengezhai mpelo ya kupwishishamo jashi ikatundaika bantu kuba mwayila nkebelo ya jashi jenu.

Umvwe mwanengezhezha jimo jashi jenu, mukekala na kimye kya kwijipañuna saka mukyangye kwijamba. Mwakonsha kumona buneme bwa kukosesha bishinka bimo kupichila mu kwambapo pa bibelengelo bicheche, kya kumwenako, nangwa kyamwekele. Kwamba pa bintu byamweka katataka nangwa bintu bimo biji koko kwenu, kwakonsha kulengela luonde kumona buneme bwa byobyo bishinka. Pa kupitulukamo mu jashi, mwakonsha kuyukapo bintu bimo byo mwakonsha kukwatankanyako byobyo bishinka byo mukamba ku luonde. Kusaabaula ne kupañuna jashi, kwanema bingi pa kuba’mba mutanchike bishinka byawama bikejilengela kukwasha bantu.

Bañambi bamo bakeba kwikala na bishinka byavula, bakwabo ne. Bino umvwe mwanemba bishinka bya bichebiche munshi ya bishinka bine bikatampe byaesakanatu, kufumyamo bibena kubula kukosesha byobyo bishinka, kabiji ne kunemba milanguluko yenu mu ndonda, mukamona kuba’mba na buyuke bucheche, kechi mukanembangatu byambo byonse polololo ne. Kino kikemulengela kubula kutaya kimye kya kuba saka munembatu! Majashi enu akawaminangako. Kabiji kikamwekatu patoka amba mubena kumwenamo mu Sukulu wa Lufunjisho lwa Mwingilo wa Lesa.