Kuyuka Mashinda Mwa Kwisambila

NANCHI kimupelela kwisamba na bantu nyi? Bavula pa kubatu’mba batendeke mwisambo kikatakata na muntu ye babula kuyuka, kibakatazha bingi. Bantu ba uno mutundu bakonsha kwikala na moyo. Bakonsha kulanguluka’mba: ‘I bi ka byo nafwainwa kwamba? Nakonsha kutendeka byepi mwisambo? Nakonsha kumulengela byepi kutwajijila?’ Bino bantu balokota bakonsha kuba saka bambatu abo bonka. Lukatazho lo bakonsha kwikala nalo ke lwa kukeba kulengela bakwabo kutendeka kwamba ne kuteleka ku byo babena kwamba. Onkao mambo, atweba bonse kana tumvwa bumvu nyi, nangwa twalokota, twafwainwa kutwajijila kuyuka mashinda mwa kwisambila.

Tendekelai pa Nzubo

Pa kuba’mba muyuke mashinda mwa kwisambila, nga mambo ka a kubula kutendekela pa nzubo? Misambo ya kwikosesha yakonsha kulengela kisemi kwikala kya lusekelo.

Kintu kikatampe kilengela kwikala na misambo ya kwikosesha, ke kwitesha muchima anweba bene na bene. (Mpitu. 6:6, 7; Mana. 4:1-4) Umvwe mukwetu twamuta muchima, twisamba nanji kabiji ne kuteleka umvwe paji kyo akeba kwamba. Kintu kikwabo kyanema ke kwikala na bintu byawama bya kwamba. Umvwe tutanga ne kufunda Baibolo kimye kyonse, tukekala na bintu byavula bya kwisambapo na bakwetu. Kutanga kabuku ka Kubalaula Binembelo Moba Onse kwakonsha kwitulengela kwisamba na bakwetu bintu byo twatangamo. Kimye kya mute, kampe twaji kutanapo kintu kimo kya lusekelo mu mwingilo wa mu bujimi. Twakonsha kutangapo kintu kimo muji bishinka nangwa tuseko. Wafwainwa kwikala muteeto wetu wa kwisamba bino bintu kimye kya misambo yawama ya kisemi. Kino kiketukwasha ne kwisamba na bantu bangi.

Kwisamba na Muntu ye Mwabula Kuyuka

Bantu bavula bakankazhama bingi kutendeka mwisambo na muntu ye babula kuyuka. Bino na mambo a butemwe bo batemwa Lesa ne bakwabo, Bakamonyi ba kwa Yehoba bebikako bingi kuyuka bya kwisamba kuba’mba babuleko bakwabo bukine bwa mu Baibolo. Ki ka kyakonsha kwimukwasha kuyuka bya kwamba na bantu bo mwabula kuyuka?

Jifunde jiji mu Filipai 2:4 janema bingi. Betutundaika’mba kechi twafwainwa kutesha muchima ‘ku bintu byetu byonka ne, kana ne ku bya bakwetu pamo.’ Akikilangulukilai mu jino jishinda: Umvwe mukyangye kumonañanapo kala na yewo muntu, wimumona anweba kwikala mwenyi. Mwakonsha kumulengela byepi kwikala wakasuluka? Kumwemwesela ne kumwimuna kukamulengela kukasuluka. Pano bino kuji byavula byo mwafwainwa kulangulukapo.

Kampe mwamuchibikizha byo a balangulukenga. Umvwe mwafikenatu’mba mwisambe nanji biji mu muchima wenu kwa kubula anweba kuyuka biji mu muchima wanji, abya ukemumvwa nyi? Nga Yesu waubile byepi kimye kyo ataine mwanamukazhi ku mushima mu Samaliya? Milanguluko ya uno mwanamukazhi yajinga ya kutapula mema. Yesu watendekele kwisamba na uno mwanamukazhi pa yenka uno mulanguluko, kabiji ne kimyetu ne, waalwile uno mwisambo ke wa kwisamba pa bintu bya ku mupashi.—Yoa. 4:7-26.

Umvwe mwatesha muchima ku bintu, ne anweba mwakonsha kuyuka bantu byo babena kulangulukapo. Nanchi awo muntu ubena kumweka wa lusekelo nangwa wa bulanda nyi? Nanchi wakikulumpe, kampe ukolwakolwa nyi? Abya mwamonapo bimo bibena kumwesha’mba pa nzubo paji banyike nyi? Nanchi kibena kumweka’mba awo muntu nonshi nyi, inyi yewa uyandakanatu kukeba bintu bikebewa mu bwikalo? Nga bintu byo abikabika ku nzubo nangwa byo ekobaikakobaika pa mubiji bibena kumwesha’mba wa bupopweshi nyi? Umvwe byambo byenu bya kutendekelamo mwisambo byaesakana na monka mo mwamutaina, awo muntu wakonsha kwimumona’mba mwatemwa bintu byo atemwa aye.

Umvwe kechi mwamonañana na yewo mwina nzubo kilungi na kilungi ne, nangwa kampe mubena kumvwatu jiwi janji mu nzubo saka ashinkako, mwakonsha kulangulukapo’mba ka? Kampe uji na moyo. Nanchi mwakonsha kwingijisha byobyo byambo byanji kutendekelamo mwisambo saka mubena kwambilatu pa kibelo nyi?

Mu mapuzha amo kyapela bingi kutendeka kwisamba na muntu kupichila mu kumubulako bimo pe anwe bene—nabiji nkomeno yenu, kine kintu kyo mwaishila pa nzubo yanji, ene mambo o mwaitabila mwi Lesa, kimulengejile’mba mutendeke kufunda Baibolo, kabiji ne Baibolo byo emukwasha. (Byu. 26:4-23) Pano bino, kino kyafwainwa kubiwa na milangwe saka mwayuka kine kintu kyo mubena kubila byobyo. Kino kyakonsha kulengela yewo muntu naye kwimubulapo bimo pe aye mwine kabiji ne byo amona bintu.

Mu bisho bimo, kutambwila benyi kyo kisemwa kyabo. Bantu bakonsha kwimutambwila kabiji ne kwimupa pa kwikala. Byo mwikalatu, umvwe mwashikisha bulongo bya buka kisemi kabiji ne kutelekesha byo abena kukumbula, mwina nzubo naye wakonsha kutelekesha ku byo musakwamba. Bantu bamo bamwesha bingi lusekelo ku benyi, kya kuba lwimu lwakonsha kulepako. Mu kuya kwa mwisambo, bakonsha kumona’mba baji na bintu bimo byo mwatemwapo ne anweba. Akino kyakonsha kulengela kutatula mwisambo wa ku mupashi wa kwibakosesha.

Ibyepi inge kya kuba mu nyaunda yenu muji bantu bamba milaka yo mubula kwamba? Mwakonsha kwisamba byepi nabo? Umvwe mwafundakotu nangwa pacheche byo bemuna mu yoyo milaka, bantu bakayuka’mba mwibatemwa. Kino kyakonsha kushinkula jishinda ja kwisambilamo misambo ikwabo.

Bya Kutwajijila na Mwisambo

Pa kuba’mba mwisambo atwajijile, tai muchima ku bibena kwamba mukwenu. Mutundaikai kwamba biji ku muchima wanji umvwe ubena kukeba kuba byobyo. Mepuzho o mwasalulula bulongo akonsha kumukwasha. Mepuzho a kulengela muntu kwamba biji ku muchima wanji awama, mambo amulengela kwamba byo abena kulanguluka kukila kukumbulatu amba ee nangwa ine. Kya kumwenako, panyuma ya kutongola lukatazho luji mu mpunzha yenu, mwakonsha kwipuzha amba: “Ki ka kyo mwalanguluka’mba kyo kyalengela kino kintu kubiwa?” nangwa’mba “Ki ka kyo mwalanguluka’mba kyakonsha kupwisha luno lukatazho?”

Umvwe mwaipuzha bwipuzho, telekeshai mukumbu. Mweshai kuba’mba kine mwateshako muchima ku byo abena kwamba kupichila mu kusunsapo, kwinauna mutwe nangwa kwingijisha maboko. Kumuchibikizha ne. Langulukai pa kyo abena kwamba kwa kubula kumulengulula. ‘Pelawizhai kumvwa, bandai kwamba.’ (Yako. 1:19) Umvwe mwakumbula, mweshai kuba’mba mwaji kutelekeshanga ku byo aji kwambanga.

Pano bino yukai kuba’mba, kechi bonse bakonsha kukumbula mepuzho enu ne. Bantu bamo bakonsha kwinaunatu bikiki nangwa kumwemweselatu. Bakwabo nabo bakonsha kwambatu’mba ee nangwa’mba ine. Kange kimufite ku muchima ne. Tekanyai. Kange mumukanjikizhe kwisamba nanji ne. Umvwe muntu ubena kukeba kuteleka, ingijishai kyokyo kimye kwisamba nanji milanguluko ya mu Binembelo ya lutundaiko. Mu kuya kwa kimye, awo muntu ukemumona kwikala mulunda nenu. Apa bino kampe po po akakonsha kukeba kwisamba nenu milanguluko yanji saka akasuluka.

Pa kwisamba na bantu, nengezhai kukabwelako. Umvwe muntu washikisha mepuzho avula, kumbulaipo amo ne kushapo bumo nangwa abiji a kukakumbula kimye kyo mukesamba nanji jikwabo. Mubulai’mba mu kikapesepesepo, apa bino mukeye na kukesamba nanji byobyo byo mukapesapesa. Umvwe kechi waipuzhapo mepuzho ne, mwakonsha kupezhako mwisambo wenu na bwipuzho bo mwamona’mba wakonsha kukeba kuyuka mukumbu. Mubulai’mba mukesambapo pa kukabwelako. Mwakonsha kutana mitwe ya kwisambapo mu buku wa Ukupelulula Ukufuma mu Malembo, buloshuwa wa Nanchi Lesa Ukeba ka Kwiatweba?, kabiji ne mu Kyamba kya Usopa ne Loleni! wa katataka.

Umvwe Muji na Bakwenu Baitabila

Umvwe mwasambakana mukwenu Kamonyi wa kwa Yehoba kimye kitanshi, nanchi mukeba kumuyuka nyi? Inyi muzhindamatu nzoo? Butemwe bwa kutemwa balongo betu bwafwainwa kwitulengela kukeba kwibayuka. (Yoa. 13:35) Mwakonsha kutendeka byepi? Mwakonsha kumubulatu jizhina jenu kabiji mwabwela mwamwipuzha ne jizhina janji. Kumwipuzha byo afunjile bukine javula kulengela kwisamba mwisambo wawama bingi kabiji ne kulengela kwiyuka anwe bene na bene. Nangwatu kya kuba byo mubena kwamba bibena kumvwanyika nobe mubena kumamatatu, kwibikako kumwesha yewo mukwenu’mba mwamuta muchima, kabiji kino kyanema bingi.

Ki ka kyakonsha kulengela mwisambo na mukwenu wa mu kipwilo kuwama? Mweshai lusekelo lwa kine mu yewo mukwenu ne kisemi kyanji. Nanchi kupwila kwapwatu katataka nyi? Ambai pa bishinka byo mwakumona’mba bikwasha bingi. Kino kyakonsha kwimukwasha anweba bonse bubiji bwenu. Mwakonsha kutongolapo kishinka kimo kyawama kufuma mu Kyamba kya Usopa nangwa mu Loleni! wakatataka. Kino kechi kyafwainwa kubiwa nobe kwimwesha nangwa kweseka mukwenu’mba mumone inge wayuka ne. Kyubilai mu kukeba kwisamba kintu kyo mwatainemo lusekelo. Mwakonsha kwamba pa jashi ja mu Sukulu wa Mwingilo wa Lesa jo bapa umo pe anweba kabiji ne kwibulako pa byo jafwainwa kwambiwa. Mwakonsha ne kwisamba pa byamwekele mu mwingilo wa mu bujimi.

Kya kine, kumwesha lusekelo lwetu mu bantu javula kulengela kwisamba pa bantu—bintu byo bambapo ne byo boba. Kimye kimo mu ñambilo yetu twakonsha kubikamo ne bisela. Nanchi kyo tusakwamba kisakutundaika bakwetu nyi? Umvwe twatesha muchima ku mafunde a mu Mambo a Lesa ne kutundaikwa na butemwe bumusangajika pa muchima, ñambilo yetu kine ikekala ya kukomesha bantu.—Mana. 16:27, 28; Efi. 4:25, 29; 5:3, 4; Yako. 1:26.

Saka tukyangye kuya mu mwingilo wa mu bujimi, patanshi twinengezha. Nga mambo ka a kubula kunengezhapo tubyambo tucheche twawama twa kwisamba na balunda netu? Kimye kyo mubena kutanga ne kyo mubena kumvwa bintu byawama, lamai mu muchima bishinka byo mukeba kwisamba na bakwenu. Mu kuya kwa kimye mukekala na byavula bya kwamba byo mukatolangapotu. Kuba bino kukemulengela kwikala na bya kwamba byavula kununga pa byo muba kimye kyonse mu bwikalo bwenu. Kyakila pa byonse, lekai ñambilo yenu imweshenga kayukilo ka Mambo a Lesa byo anema kwi anweba!—Sala. 139:17.